E Maiu Ana Taeka Iehova
Reirei Aika Kakawaki Man te Boki ae Mataio
TE MOAN aomata ae korea rongorongon maiun ao ana mwakuri ni minita Iesu ae kakannongora boni Mataio— ae raoraon Iesu Kristo ae kaan ae te tia rikoa te taekiti mai imwaina. E moan koreaki te Euangkerio ae Mataio n te taetae n Ebera, ao e rairaki imwina nakon te taetae n Erene. E bobonga rairana n 41 C.E, ao e katomaa raoi te Baibara n Ebera ma te Baibara n Erene.
E moamoa riki korean te Euangkerio ae ringa te nano ao ni kakannongoraa aei ibukia I-Iutaia, ao e kaota taekan Iesu bwa te Mesia ae beritanaki ao Natin te Atua. Mutiakinan raoi rongorongo mai iai, e na kakorakoraa ara onimaki ibukin te Atua ae koaua, Natina ao Ana berita.—Ebera 4:12.
“E a Kan Roko Uean te Atua”
E kaatuua riki Mataio rongorongon te Tautaeka n Uea ao ana reirei Iesu, e ngae ngke e aki karinanaki raoi te boki aei. N te katoto, e koreaki te Kabwarabwara i aon te Maunga ni moan te boki aei, e ngae ngke e karaoa te kabwarabwara aei Iesu i nukan ana tai ni mwakuri ni minita i aon te aba.
N ana tai ni mwakuri ni minita Iesu i Kariraia, e karaoi kakai, e anga kaetieti nakoia abotoro ake 12 ibukin karaoan te mwakuri ni minita, e kabuakakaia Baritaio ao n taekini kaikonaki aika a na kamataata taekan te Tautaeka n Uea. Imwina, e kitana Kariraia, ao e nako n “aaba ake i rarikin Iutaia ake i mainikun Ioretan.” (Mataio 19:1) E tuangiia taan rimwina Iesu i aoni kawaia ni kangai: ‘Ti a nako Ierutarem, ao ane e na motikaki taekan Natin te aomata bwa e na kamateaki, ma e na manga uti n te kateni bong.’—Mataio 20:18, 19.
A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:
3:16—N te aro raa ae “e kaukaki karawa” ngke e bwabetitoaki Iesu? Tao e kaotaki n aei kaokan ana ururing Iesu nakoina ni kaineti ma maiuna ngkoa i karawa imwain rokona n te aonnaba.
5:21, 22, BK—E kakaiaki riki kaotan te un ke kaikoana? E kauring Iesu bwa te aomata ae kaikoa unna ibukin tarina e karaoa te bure ae kakaiaki. Ma e a kakaiaki riki iroun te aomata kaotan unna ma te taetae ni kamatauninga ike e a kona iai ni kateaki tiaki n te kaboowi are i nano ma n te kaboowi ae rietata riki.
5:48—Ti konaa n riki ni moanibaan te raoiroi “n ai aron [Tamara] are i karawa ngkai moanibaan te raoiroi”? Eng, ma ti konaa n te aro ae tii teutana. E maroroakina ikai taekan te tangira Iesu, ao e tuangiia taan ongoraa bwa a na katotonga te Atua ni moanibaa n raoiroi ke ni kororaoi n aia tangira. (Mataio 5:43-47) Ni kanga? Mani karababaan aia tangira nakoia aia kairiribai.
7:16—Baikara ‘uaa’ aika kanikinaea te Aro ni koaua? E bati riki ae nanonaki n uaa aikai nakon ae tii anuani maiura. E irekereke naba ma baika ti kakoauai ao reirei aika ti maiuakin.
10:34-38—E na bukinaki te rongorongo man te Baibara bwa e karika te itabarara n te utu? Bon tiaki ngaia anne. N onean mwin anne, a riki itabarara boni mairouia kaain te utu aika aki kakoauaa te rongorongo man te Baibara. A konaa n rineia bwa a na rawa ke ni kaitaraa te aroaro ni Kristian ae ngaia ae karekei itabarara n te utu.—Ruka 12:51-53.
11:2-6—Ngkana e a kaman ataia Ioane ae Iesu bon te Mesia imwin ongona ni bwanaan te Atua ngke e kaota butimwaean Iesu, bukin tera ngkanne bwa e a manga titirakina Iesu bwa boni ngaia “Teuare nangi roko”? Tao e titiraki n aron aei Ioane bwa e kan ongoraa raoi te koaua mairoun Iesu. Irarikin anne, e kan ataia naba Ioane bwa a na kaantaningaa ‘temanna riki’ bwa e na roko ma te mwaaka n tautaeka ao ni kakoroi bukin aia kaantaninga I-Iutaia. Ma e mataata n ana kaeka Iesu bwa bon akea riki temanna ae na roko n onea mwina.
19:28—E tei ibukia antai “aia baronga Iteraera ake tengauni ma ua baronga” ake a na kaetaki taekaia? A aki tei baronga ake 12 ibukin te Iteraera n taamnei ae ana Iteraera te Atua. (I-Karatia 6:16; Te Kaotioti 7:4-8) E taetae Iesu nakoia abotoro aika a na kaaina te Iteraera n Taamnei, ao tiaki bwa taan motiki taekaia kaaina. E karaoa Iesu ‘te berita ma ngaiia ibukin te tautaeka n uea, bwa a na riki bwa ‘ibonga n ana tautaeka n uea te Atua.’ (Ruka 22:28-30; Te Kaotioti 5:10) A na “motikaki taekaia kaain aonnaba” irouia kaain te Iteraera n taamnei. (1 I-Korinto 6:2) Mangaia are “aia baronga Iteraera ake tengauni ma ua baronga,” ake a na kaetaki taekaia irouia taan tekateka i aoni kaintokanuea mai karawa, a tei ibukia aomata aika tiaki kaain te koraki n uea ao n ibonga aei. A kaikonakaki te koraki aei ni baronga ake 12 n te Bong ni Kabwara Bure.—Nakoaia Ibonga, mwakoro 16.
Reireiara:
4:1-10. E reke reireiara man te rongorongo aei bwa Tatan bon te aomata ni koaua ao tiaki tii kaikonakan te buakaka. E kabonganaa “ana kaibabaru te rabata, ma aia kaibabaru maata, ma kainikatongan te maiu aei” ni kaririira iai. Ma maiuakinan booto n reirei man te Baibara, e na buokira n teimatoa ni kakaonimaki nakon te Atua.—1 Ioane 2:16.
5:1–7:29. Ataa kainnanoan karekean am itoman ae kaan ma te Atua. Karikirakea te rau. Raawa nakon iango aika kamwara. Kawakina am taeka ni bau. Moanibwaia ana kaantaninga te Atua ngkana ko tataro ao mwinibwai bwain te maiu aei. Toronibwai n ana bwai te Atua. Moanibwaia te Tautaeka n Uea ma ana raoiroi te Atua. Tai motikitaeka. Karaoa nanon te Atua. Ai manenara reirei aika reke man te Kabwarabwara i aon te Maunga!
9:37, 38. Ti riai ni karaoa ae boraoi ma ara bubutii nakon Uean te tai bwa e na “kanakoia taani makuri nakon ana tai.” Ti karaoa aei ngkana ti karaoa te mwakuri ni karekeia taan rimwin Kristo ma te ingaingannano.—Mataio 28:19, 20.
10:32, 33. Ti aki riai ni maaku n taetae ibukin ara onimaki.
13:51, 52. E kairoroira ataakin te koaua ibukin te Tautaeka n Uea bwa ti na reireiniia ao ni buokiia tabemwaang bwa a na ota ni koaua aika kakawaki aikai.
14:12, 13, 23. Karekean te tai ae tii ngkoe iai e rangi ni kakawaki ibukin kananoan am iango i aon baika kakawaki.—Mareko 6:46; Ruka 6:12.
17:20. Ti kainnanoa te onimaki ibukin kaitaraan kangaanga ao ibukin naba tokanikaira i aon bwaai n tutuki aika ai aroni maunga ni kaineti ma ara iraorao ma te Atua. Ti aki riai ni kabwaka ni karikirakea ao ni kakorakoraa onimakinan Iehova ma ana berita.—Mareko 11:23; Ruka 17:6.
18:1-4; 20:20-28. Ibukin te aki kororaoi ao ikawairakeia i nanon Aaro aika katuruturua kakawakin tauan nakoa ao te kakannato, a kairaki iai taan rimwin Iesu bwa a na iangoa te kani kakannato. Ti riai ni karikirakea te nanorinano ngkana ti na teimatoa n rarawa nakon tangiran karaoan ae bure, ma ni bwaina te iango ae riai ni kaineti ma kabwaia ao mwioko n te ekaretia.
“E NA KAMWANEAKI IAI NATIN TE AOMATA”
E nako Ierutarem Iesu ngke e “toka i aon te aati,” n Nitian 9, n te ririki 33 C.E. (Mataio 21:5) N te bong are imwina e nako n te tembora ao ni kaitiakia mani waaki aika buakaka. N Nitian 11, e angareirei n te tembora ao e kabuakakaia taani koroboki ma Baritaio, ao imwina e tuangiia taan rimwina kanikinaean “[rokona] ma tokin aonaba.” (Mataio 24:3) N te bong are imwina e tuangiia ni kangai: “Kam ataia bwa ai ti ua bong, ma e a roko te toa are te riao, ao ane E na kamwaneaki iai Natin te Aomata bwa e aonga ni kamateaki.”—Mataio 26:1, 2.
N te bong ae Nitian 14, imwin karaoan Kauringan matena ae e a uakaan, ao e a kamwaneaki Iesu, e katikaki, e kaboowiaki, ao n tauraki i aon te kai. E a manga kautaki n te katenua ni bong. Imwain waerakena nako karawa, e tua ni kangai Iesu are e a tia n uti ngkai nakoia taan rimwina: “Ma ngaia ae kam na nako ni kakiritiania botannaomata.”—Mataio 28:19.
A Kaekaaki Titiraki Aika Boto i Aon te Baibara:
22:3, 4, 9—N ningai ae a moan waakinaki iai kakao ake tenua nakon te baka ni mare? Te moani kakao are ibukia te koraki aika buun Kristo, e waakinaki ngke a moana tataekinan te rongorongo Iesu ma taan rimwina n te ririki 29 C.E. ni karokoa te ririki 33 C.E. E waaki te kauoua ni kakao ngke e kabwaroaki te taamnei ae raoiroi i aoia taan rimwin Iesu ni Bentekota 33 C.E. ni karokoa 36 C.E. Kakao aika uoua aikai a onoti tii nakoia I-Iutaia, te koraki ake a rairaki nakon te Aro n Iutaia ao I-Tamaria. Ma n te katenua ni kakao, a kaoaki iai aomata aika mena ni kawai i tinanikun te kaawa, ae taekaia Tientaire aika aki korotobibiaki. E moanaki te kakao aei n te ririki 36 C.E. ngke e a rairaki iai mataniwin ana taanga Rom ae Korenerio nakon te Aro ni Kristian, ao ni waakinako ni karokoa ara bong aikai.
23:15—Bukin tera bwa te aomata ae e anaaki nanona ao n rairaki nakoia Baritaio e riki bwa ‘natini Keenna ae e na tau riki n teweakinako iai’ ni kabotauaki ma Baritaio? Tabeman ake a rairaki nakon aia waaki Baritaio bon taani karaoi buure mai imwaina. Rairakia nakon aia waaki n taromauri Baritaio ae rangi n riaon ae riai, a a riki n rangi ni buakaka iai nakoia aia taan reirei aika kabuakakaki aikai. Ibukin anne, a a riki bwa “natini Keenna” ae ai aron ae uoua mwaitin aroia ni kabotauaki ma Baritaio aika I-Iutaia.
27:3-5—Tera ae karika nanokawakin Iuta? Akea koauan ae nanokawakin Iuta bon te raraoma ni koaua. N onean mwin are e na ukoukora kabwaraan ana bure mairoun te Atua, e kaotii ana bure nakon mataniwiia ibonga ao unimwaane. E taonaki nako Iuta n namakinan ae bon te tia bure ngaia ao ni bwara nanona imwin karaoan “te bure ae e mate te aba iai.” (1 Ioane 5:16) E karika nanokawakina ataakin ae ai bon akea riki ana kaantaninga.
Reireiara:
21:28-31. E kakawaki iroun Iehova kakaraoan nanona. N te katoto, ti riai ni karaoa te mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ao ni karekeia taan rimwin Kristo ma te ingaingannano.—Mataio 24:14; 28:19, 20.
22:37-39. E kateretereaki raoi n te aro ae bebete i nanon tuua ake a korakora ake uoua, te bwai ae e tangiria te Atua mairouia taan taromauriia!
[Taamnei n iteraniba 31]
Ko karaoa te mwakuri n tai ma te ingaingannano?
[Te Kabwarabwaraan te Taamnei]
© 2003 BiblePlaces.com
[Taamnei n iteraniba 31]
E kaatuua riki Mataio rongorongon te Tautaeka n Uea