“Kamarurungingkami N Tauu Baangimi”

“E a kaan tokini bwaai ni bane . . . ao kamarurungingkami n tauu baangimi bwa kam na tataro.”​—1 BETERO 4:7.

1. Tera te boto n iango n ana reirei Iesu?

TE BOTO n iango n ana reirei Iesu Kristo ngke e mena i aon te aba bon taekan Ana Tautaeka n Uea te Atua. Rinanon te Tautaeka n Uea anne, ao Iehova e na kaota iai koauan riaina n tautaeka i aoni bwaai ni kabane ao katabuan arana. Ngaia anne bukina are e tuangia iai taan rimwina Iesu bwa a na tataro nakon te Atua ni kangai: “E na roko ueam. E na tauaki am taeka i aonaba n ai aron tauana i karawa.” (Mataio 4:17; 6:9, 10) E nang kamauna ana waaki Tatan te Tautaeka n Uea aei ao n tararuaa ngkanne karaoakin nanon te Atua i aon te aba ni kabutaa. E a kaman taetae ni burabetinna Taniera bwa Ana Tautaeka n Uea te Atua aei “e na ururu ma ni kamaunai uea akanne [aika ni boong aikai] ni kabane, ao e na tei matoa n aki toki.”​—Taniera 2:44.

2. (a) A na kanga taan rimwin Iesu n ataia ae e a tia ni mena ma aomata ma mwaakana n Tautaeka? (b) Tera riki ae e na kaotiotaki n te kanikina?

² Kioina ngkai e rangi ni kakawaki irouia taan rimwin Iesu rokon Ana Tautaeka n Uea te Atua, a a titirakinna iai ni kangai: ‘Tera kanikinaeani menam ma aomata ao tokin te waaki ae ngkai?’ (Mataio 24:3) Kioina ngkai e na bon aki noraki irouia kaain te aonnaba menani Kristo ma aomata ma mwaakana n Tautaeka ngkanne e na boni katauraoaki te kanikina ae kona n noraki. E taetae ni burabetinaki n te Baibara bwa e na bati kanoan te kanikina aei aika kakaokoro. Ao ibukin anne a a kona naba taan rimwin Iesu ake a maiu n te tai anne n ota bwa e a tia ni moana ueana i karawa. E na kanikinaeaki naba iai moanakin te tai ae maan teutana ae taekinaki n te Baibara bwa “boong aika kaitira” ae nanona kabaneani bongin te waaki ae buakaka ae ngkai ae e a taonaanako te aonnaba aei.​—2 Timoteo 3:1-5, 13; Mataio 24:7-14.

Kamarurungingkami n Tau Baangimi ni Boong Aika Kaitira

3. Bukin tera bwa a riai Kristian ni kamarurungia n tau baangia?

³ E korea ae kangai te abotoro Betero: “E a kaan tokini bwaai ni bane: ma ngaia ae kam na wanawana, ao kamarurungingkami n tauu baangimi ba kam na tataro.” (1 Betero 4:7) A riai taan rimwini Iesu ni kamarurungia n tau baangia ao n taratarai raoi baika riki n te aonnaba aei ake a kaotiota menan Iesu ma aomata ma mwaakana n Tautaeka. Ao a kaumakaki bwa a na kamarurungia n tau baangia riki kioina ngkai e a uakaan tokin te waaki ae buakaka ae ngkai. E tuangia taan rimwina Iesu ni kangai: “Kamarurungingkami: ba kam aki ata ana tai te tia taua taekan te auti, n roko [ao ni waakina ana motikitaeka i aon ana waaki Tatan].”​—Mareko 13:35, 36.

4. Kabotaua aroaroia aomata aika mena i aan ana waaki Tatan ma ana toro Iehova. (N ikotaki ma te bwaoki.)

⁴ A tautaekanaki angia aomata iroun Tatan, ao a aki taratarai raoi baika a nanonaki ni baika riiriki n te aonnaba aei. A aki ataa menani Kristo ma aomata ma mwaakana n Tautaeka. Ma e ngae n anne a kamarurungia n tau baangia taan rimwini Kristo ni koaua ao a a ataa naba nanon te baere e riki n te tienture ae nako. Ni moa man te 1925, a a tia n ota Ana Tia Kakoaua Iehova bwa te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba n ikotaki ma baike a riki imwina, a a riki bwa bwaai ni kakoaua ae e a moana menana Kristo ma aomata ma mwaakana n Tautaeka i karawa n 1914. Are nanona ngkanne bwa e a tia ni moanaki ngkai kabaneani bongin te waaki ae buakaka ae ngkai ae tauaki taekana iroun Tatan. A bati aomata aika iangomwaaka aika a ota n te kaokoro ae rangi ni kamimi i marenan taai ake imwain te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba ao ake imwina, ma a aki atai nanoni baikai.​—Nora te bwaoki ae “Moanakin Ririki ni Kakeru.”

5. Bukin tera bwa e rangi ni kakawaki bwa ti na teimatoa ni kamarurungira n tau baangira?

⁵ I nanon te tai ae kaniia ngkai teuana te tienture, ao a riiriki baika a rangi ni karuanikai ni katobibia te aonnaba aika bwaai ni kakoaua bwa ti a mena ngkai i nanoni boong aika kaitira. Ai tii teutana te tai mangkai ao e nang tuanga Kristo Iehova kairaia taanga n anera ake a korakora bwa a na kamauna ana waaki Tatan. (Te Kaotioti 19:11-21) A tuangaki Kristian ni koaua bwa a na kamarurungia n tantani. Ti riai n teimatoa iai n umaki ni karaoa aei kioina ngkai ti a uakaan ma tokin te waaki aei. (Mataio 24:42) Ti riai n teimatoa n taratara raoi ao ni kakororaoa te mwakuri ae okoro aei ni katobibia te aonnaba i aan ana kairiri Kristo.

Te Mwakuri ni Kabutaa te Aonnaba

6, 7. Tera aron rikiraken te mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea i nanoni kabaneani boong aikai?

⁶ Te mwakuri ae a karaoia ana toro Iehova ngkai, boni kanoan te kanikina ae bati mwakorona are e a kaman taetae ni burabetinaki are e a kaotaraeaki iai bwa ti a mena ni kabaneani bongin te waaki ae buakaka ae ngkai. E kabwarabwaraa naba taekan te mwakuri aei Iesu ngke e karinani n taekini baika bati ake a na riki i nanon tain te toki. I buakon ana taetae ni burabeti akanne ao iai te kibuntaeka teuana ae rangi ni manena ae kangai: “E na tataekinaki euangkerion uean te Atua aei i aonaba ni bane ba te bwai ni kaotioti nakoia botanaomata ni kabaneia; ao ngkanne e na roko naba iai te toki.”​—Mataio 24:14.

⁷ Iangoi koaua tabeua aika irekereke naba ma te kanikina ane n ana taetae ni burabeti Iesu anne. E karako mwaitiia taan tataekina te rongorongo ae raoiroi n 1914 ngke e a moanaki iai boong aika kaitira. Ma n te tai aei ao e a tia te mwaiti anne ni birirake n te raka ae moan te bubura. E a raka i aon 7,000,000 mwaitiia taani Kakoaua ibukin Iehova ake a uarongorongo ni katobibia te aonnaba ake a babaireaki nakon ekaretia aika e raka i aon 100,000 mwaitiia. Irarikin anne, iai riki 10,000,000 aomata ake a raonia Ana Tia Kakoaua Iehova n 2008 ni karaoani Kauringani Mateni Kristo. Anne te raka ae bubura ni mwaitiia taan roko ni kabotauaki ma mwaitiia ake a roko n te ririki are mai mwaina.

8. E aera bwa e aki totokoaki rikiraken ara uarongorongo n te mwakuri ni kakaaitara?

⁸ Ai boni korakorara ngkanne karaoan te mwakuri ae tataekinan Ana Tautaeka n Uea te Atua nakoia botannaomata nako imwain tokin te waaki aei! Ao bon aei te bwai ae riki e ngae ngke bon Tatan “atuan aon te aba.” (2 I-Korinto 4:4) A bane n tauaki taekaia tautaeka, Aaro, ao waaki ni bitineti n te aonnaba aei iroun Tatan, n ikotaki naba ma taabo ni kanakorongorongo. E kanga ngkanne n reke te rikirake ae kamimi aei n te mwakuri n uarongorongo? Boni man ana boutoka Iehova. Ai ngaia are e bon waakinako te mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea n te aro ae rangi ni kamimi n aki ongea ana kakorakora Tatan ni kani katokia.

9. Bukin tera bwa e kona n aranaki bwa te kakai rikirakera n te onimaki?

⁹ E a kona ni kabwarabwaraaki bwa bon te kakai uaan rikiraken te mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ao rikiraken naba aia atatai ana aomata Iehova ni kaineti ma ana kantaninga. E na bon aki kona n riki aei nakon te mwakuri n uarongorongo ngke arona bwa akea ana boutoka te Atua, n ikotaki naba ma ana kairiri ao ana kamanomano nakoia ana aomata. (Wareka Mataio 19:26.) Ti kona ni kakoauaa raoi bwa n ana ibuobuoki te taamnei ae raoiroi are mairoun te Atua are e mwamwakuri i nanoia aomata aika kamarurungia n tau baangia ma te nano ni kani beku, ao e na bon waaki nako te mwakuri ae uaana aei ni karokoa te tai are e a tia n namataki ike “e na roko naba iai te toki.” E a rangi ni kaan rokon te tai anne.

“Te Rawawata Are Korakora”

10. E kanga Iesu ni kabwarabwaraa rokon te rawawata are korakora?

¹⁰ E na roko n tokina te waaki ae buakaka ae ngkai n te tai ae aranaki bwa “te rawawata are korakora.” (Te Kaotioti 7:14) E aki kaotaki n te Baibara bwa maanra te tai anne ma e taekina ae kangai Iesu: “Ba ane e na bati te rawawata iai, ae akea arona ma ngke a moa ni karikaki aonaba, ao bon akea arona naba rimwi.” (Mataio 24:21) E na rangi ni kakamaaku riki te rawawata ae i aoni kawaina n roko aei, ngkana e kabotauaki ma te rawawata are riki n te aonnaba n tain te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba, ike e a katautauaki iai bwa 50 nakon 60 te mirion ake a a bua iai maiuia. E na roko ni korakorana te rawawata aei n te buaka are Aremaketon. Ao anne te tai are e nang kanakoia iai ana taanga ni buaka Iehova bwa a na kamauna ana waaki Tatan ni kabane mai aon te aba.​—Te Kaotioti 16:14, 16.

11, 12. Tera te bwai ae e na riki are e na katerea rokon te rawawata are korakora?

¹¹ E aki kaotaki n taetae ni burabeti ake n te Baibara te bong are e na riki iai moan iteran te rawawata are korakora aei, ma e tuangira te bwai ae kamimi ae e na riki ae kaota moanakin te tai anne. Ao te bwai anne boni kamaunaakia Aaro aika kewe irouia tautaeka. N taetae ni burabeti ake n te Baibara aika n Te Kaotioti mwakoro 17 ao 18, a kabotauaki iai Aaro aika kewe ma te kabekaau ae wene ni bure ma botaki n tautaeka n te aonnaba aei. Ma e kaotaki n Te Kaotioti 17:16 bwa e nang roko te tai are tautaeka aikai a “na riba te kabekaau, ao a na urua, ao a na buuta karabana, ao a na kana irikona, ao a na kabuokia n te ai ni kabanea.”

¹² Ngkana e roko te tai anne ao te Atua e nang “kaki i nanoia [taan tautaeka] te kan toua mwin nanona” bwa a na kamaunaia Aaro aika kewe ni kabane. (Te Kaotioti 17:17) Ngaia are e kona n taekinaki te buaka aei bwa boni mairoun te Atua. Aio ana motikitaeka nakoia mataniwi n Aaro aika mwamwanaa te aba ibukin aroia n reireia te aba reirei aika kewe ake a bobuaka ma nanon te Atua ao ibukin naba bwainikirinaia ana toro. Angia aomata n te aonnaba aei a aki kantaningaa rokon te kabuanibwai ae e na riki nakoia Aaro aika kewe. Ma a bon ataia ana toro Iehova aika kakaonimaki. Ao i nanoni kabaneani boong aikai, a a tia n tataekinna nakoia aomata nako.

13. E kanga ni kaotaki bwa e na rangi ni baitii kamaunaakia Aaro aika kewe?

¹³ E na bon rangi ni kakubanako irouia aomata norani kamaunaakia Aaro aika kewe. E kaotaki n te taetae ni burabeti are n te Baibara bwa iai tabeman “uean aonaba” aika a na taekina ae kangai ni kaineti ma te kamaunanakoaki anne: “Ai kawa ra, ai kawa ra . . . ba e a reke kaim n te aua ae ti teuana.” (Te Kaotioti 18:9, 10, 16, 19) E kamanenaaki te taeka ae te “aua ae ti teuana” n te Baibara, ni katerea iai bwa e na riki te bwai aei n te tai ae rangi ni baitii.

14. Tera te bwai ae e na karaoia Iehova ngkana a buakanaki ana toro irouia ana kairiribai?

¹⁴ Ti ataia naba bwa teutana te tai imwini kamaunaaia Aaro aika kewe, ao e na iai buakanaia moa ana toro Iehova ake a tataekina rongorongon ana motikitaeka. (Etekiera 38:14-16) Ma ngkana e waaki te buaka anne ao a na boni boo taani kakaaitara aikai ma Iehova, are ngaia are e berita bwa e na boni kamanoia ana aomata aika kakaonimaki. E taku Iehova: “Ba I taetae n au tauanen ao n ain unu . . . ao a na ataai ba bon Iehova Ngai.” (Wareka Etekiera 38:18-23.) E taekinna naba te Atua n ana Taeka ni kangai: ‘Ane e ringingkami [ana toro aika kakaonimaki] ao e ringa naba ataeini matau.’ (Tekaria 2:8) Ngaia are bon Iehova ae e na tei ibukia ana toro ngkana e a moanaki buakanaia ae korakora ni katobibia te aonnaba irouia ana kairiribai. E nang kairaki iai bwa e na karokoa ni katokina te rawawata are korakora n Aremaketon. I aan ana kairiri Kristo ao e na waakinaki ana motikitaeka Iehova nakon ana waaki Tatan irouia taanga n anera aika korakora.

Aron Rotakira Iai

15. Tera rotakira n ataakin ae e a rangi n uakaan tokin te waaki ae ngkai?

¹⁵ Tera rotakira n ataan ae e a rangi n uakaan rokon tokin te waaki ae buakaka ae ngkai? E korea ae kangai te abotoro Betero: “Ngkai a nangi bane ni waanako bwaai ni kabane n te aro aei, ao aro ra aromi aika riai ba kam na maeka n itiaki ma n tangira te Atua”! (2 Betero 3:11) Taeka aikai a katuruturui riain teimatoara n taratarai raoi aroarora bwa a na boraoi ma ana kantaninga nako te Atua ao maiura bwa a na boraoi naba ma ara beku ibukin te Atua aika kaotiota tangiran Iehova iroura. Teuana naba mai buakoni mwakuri akanne boni karaoan ara kabanea ni kona n tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea imwain rokon te toki. E korea naba ae kangai Betero: “E a kaan tokini bwaai ni bane . . . kamarurungingkami n tauu baangimi ba kam na tataro.” (1 Betero 4:7) Ngkana ti katoa tai n tataro nakon Iehova ma ni butiia ana kairiri rinanon taamneina ae raoiroi ao ana ekaretia ni katobibia te aonnaba, ti a kaanira riki ma ngaia ao ti kaotiota naba iai tangirana iroura.

16. Bukin tera bwa ti riai ni mutiakina raoi ana kaetieti te Atua?

¹⁶ I nanon taai aika karuanikai aikai ao ti riai ni mutiakina raoi te taeka n reirei ae koreaki n Ana Taeka te Atua ae kangai: “Taratarai raoi aromi n nakonako, n ai aroia akana ataibwai, ao tiaki n ai aroia akana bangabwai; ao kam na kabo ami tai ni kawakin, ngkai a bubuaka boong aikai.” (I-Ebeto 5:15, 16) E a rangi ni kororake riki ngkai te buakaka ni kabotauaki ma taai ake rimoa. E a tia Tatan ni karaoi baika bati ake a na kona n totokoiia aomata mani karaoan nanon Iehova ke tao n tii katabetabei nanoia iai. Ngkai ana toro te Atua ngaira, ti a atai raoi baikai ao ti na aki kariaia te bwai teuana bwa e na kamamaarai ara kakaonimaki ni koaua nakon te Atua. Ti ataa naba te bwai ae e na waekoa n riki ao ti onimakina Iehova ma ana kantaninga ma nanora ni koaua.​—Wareka 1 Ioane 2:15-17.

17. Kabwarabwaraa bwa e na tera aroia ake a maiu imwin Aremaketon ngkana e a boo te kautiuti.

¹⁷ Ao ikanne are e nang kakoroaki iai nanon te berita ae rangi n tamaroa are e beritanna ngkoa te Atua are e na kautiia maate ngkai bon iai “manga-utiia akana raoiroi ao akana aki raoiroi.” (Mwakuri 24:15) Nora okoron te berita anne bwa e kangai: ‘Bon iai te mangauti!’ Bon akea te nanououa iai bwa e a tia n anga ana taeka ni bau Iehova! E beritanaki ae kangai n Itaia 26:19: “A na manga maiu am aomata aika mate . . . Uti ao anene ni kimareirei, ngkami aika kam maeka i buakon te tano . . . e na manga kaotinakoia maate te tano.” Taeka aikai aika a a tia ni moani kakoroaki nanoia ni kaokaia ana aomata rimoa te Atua nako abaia, e kona n anganira te onimaki ni koaua ni kaineti ma kakoroan raoi nanona n te waaki ae boou i aon te aba. Ai boni korakorara ngkanne kimwareireia akana a kautaki bwa a nangi manga kaitibooaki ma raoia aika tangiraki! Eng, e na waekoa n roko n tokina ana waaki Tatan, ao e a rangi ni kaan te waaki ae boou i aon te aba ae nang karokoa te Atua. Ai boni kakawakira ngkanne bwa ti na teimatoa ni kamarurungira n tau baangira!

Ko Uringnga?

• Tera te boto n iango n ana reirei Iesu?

• Tera aron raababan ngkai te mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea?

• Bukin tera bwa e rangi ni kakawaki bwa ti na kamarurungira n tau baangira?

• Tera ae kaungaaki iai nanom n te berita ae ni Mwakuri 24:15?

[Te Bwaoki/​Taamnei n iteraniba  16, 17]

MOANAKIN RIRIKI NI KAKERU

The Age of Turbulence: Adventures in a New World bon atun te boki teuana are e koreaki iroun Alan Greenspan n 2007. Boni ngaia ngkoa are e riki bwa te tia babaire n te botaki teuana ae te United States Federal Reserve Board i nanon te tai ae kaania 20 te ririki, ike e a tararuaa iai wawaakini bangke nako n te aba anne. E katereterea Greenspan aroni kaokoron taai ake imwain 1914 ma taai ake imwina:

“N rongorongo nako ake imwain 1914, ao e kakoauaaki iai bwa n ririki akanne ao e taraa n ae e rikirake ao n aki bibitaki nakoraoin te maiu ni kaineti ma te katei ao rikiraken te rabakau ni karaobwai. E rangi n rianako naba iai tamaroan rikiraken te botannaomata n aron ae kaanga e a bon roko n ae kororaoi. N te katebwi ma ruaiwa n tienture ao e a toki iai te waaki ae rangi ni karawawata ae kaboonakoaia aomata bwa kaaunga. Te mwakuri n akiako ae tiritiri e a taraa ni moanna ni kerikaaki. . . . E a moanna ni waakinaki te karaobwai ni katobibia te aonnaba i nanon te katebwi ma ruaiwa n tienture, n aroni karaoani kawain turein, tareboon, taura te iti, taabo n taamnei, kaa ao ai bwain nako nanon te auti aika kabebetea te mwakuri aika a aikoa kona ni warekaki mwaitiia. Te rabakau ni kuakua, tamaroan te amwarake, ao ai korakoran tibwatibwaakin te ran ae itiaki are e a kona ni kanakoraoa riki kantaningaan raoiroin te maiu . . . E a taonaaba namakinan te rikirake aei bwa e na aki kona n toki.”

Ma . . . “Kioina ngkai te moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba e urui aia kantaninga aomata, e a taraa ngkanne ni karuanikai riki ngkana e kabotauaki ma ana urubwai ae korakora riki te Kauoua ni Buaka Are Kabutaa Aonnaba. I aki kona ni mwanuokin ririki ake imwain te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba ike e a taraaki iai bwa e na tabe ni kekerake ao n reitinako rabakauia aomata ni karaobwai. Ma e a rangi ni kaokoro ara taratara ma aia taratara ake n te tienture ae nako, bwa tao e a boraoi riki ara iango ma baika a riiriki n te aonnaba ngkai. E na titeboo te maiu ae ngkai ma are e riki ngkoa imwain te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba, ngkai e a rikirake te maaku ibukin te mwakuri ni kakeru, kabuebuen taai ao rikirakeni boutokaan aia iango aomata irouia tautaeka, ao aron rikiraken te kaai n ibuobuoki i marenaia aaba ni kanakoraoa te maiu? Bon akea ae kona ni koaua raoi ni kaekaan te titiraki anne.”

E uringa ana taeka temanna te tia Rabakau i aoni Kaubwain te Aba ae Benjamin M. Anderson (1886-1949) Greenspan ae kangai: “A kona n ururing rikaaki ma namakinan te kimwareirei ae bati n iaiangoan taai akekei te koraki ake a ikawai n te tai arei ao ake a ota naba raoi ni baike a riki imwain te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba. Iai namakinan te rau n taai akekei ae tuai man namakinaki mai mwin te tai arei ni karokoa boong aikai.”​—Economics and the Public Welfare.

Titeboo naba te iango anne ma are e taekinaki n te boki ae A World Undone, are koreaki iroun G. J. Meyer, ao e boreetiaki n 2006. Ti wareka iai ae kangai: “E aki toki n taekinaki bwa baika a riiriki a bitii ‘bwaai nako.’ E noraki koauan aei n te Buaka ae Kakannato [1914-1918]. Aio te buaka ae e boni bitii raoi bwaai ni kabane: tiaki tii tian aaba ao tiaki tii tautaeka naba ke tao aroia aomata nakon taai aika a na roko, ma e boni bita naba aron aia taratara aomata ni kaineti ma te waaki n te aonnaba ao baika riiriki nakoia ma ngkekei ni karokoa ngkai. E riki te tai anne bwa kaanga te tai ae akea iai te bwai ae e kona ni karaoaki, ike e a riki iai te waaki ae kaokoro ma are mai mwaina.”

[Taamnei n iteraniba 18]

E na kanakoia ana taanga n anera aika korakora Iehova n Aremaketon