Karoa 5
Peroveta Laulaudia Mokanidia
BIBLE ena peroveta herevadia, nega vairai idia gwauraia herevadia, ita abia dae be maoro. Taunimanima edia lalohadai amo idia vara lasi. “Tau ta ese sibona ena laloa hegeregerena peroveta hereva Buka Helaga lalonai ena anina do ia gwauraia lasi. Badina be peroveta hereva gunadia be tau ta ese sibona ena ura dekenai ia gwauraia lasi. . . . To Lauma Helaga ese helaga taudia ia hasiahua momokani dainai, idia ese Dirava ena hereva idia gwauraia.” (2 Petro 1:20, 21) Unai dainai Bible ena peroveta herevadia be idia momokani sibona.
2 Basileia badadia edia gini bona edia moru ia gwauraia guna—Babulono, Media-Parasa bona Greece unai. Lagani 200 bamona idia do noho ema bona Babulono ia moru neganai, ena moru dalana bona do ia halusia tauna ena ladana ia gwauraia. Bena unai hereva ia momokani. Ma ia gwau, gabeai Babulono do ia noho kava bona do idia noholaia lou lasi ela bona hanaihanai. Unai bamona ia noho ema bona hari. (Daniel 8:3-8, 20-22; Isaia 44:27–45:2; 13:1, 17-20) Bible ese ia gwauraidia besedia ma haida, ena be edia ladana ia gwauraia lasi, to ia gwauraidia goevagoeva dainai, diba momo taudia be idia diba haraga edena bese ia gwauraidia unai.
3 To namona be ita diba Bible be dala idauidau amo ia peroveta. Hegeregere, Iesu ena hoa karadia be toa, idia hahedinaraia Dirava ena Basileia henunai ia ese taunimanima edena bamona do ia hanamodia. Bible ena hereva ma haida, ena be edia mamina be peroveta herevadia edia mamina hegeregerena lasi, to gau haida idia perovetalaia.
PEROVETA LAULAUDIA
4 Hegeregere, Bible bukana Heberu ese ia hahedinaraia, sivarai haida Bible lalonai idia torea be sivarai sibodia lasi, to gau haida idia perovetalaia danu. Ia hahedinaraia Mose ena “Taravatu be dohore idia vara gau namodia edia laulau sibona.”—Heberu 10:1.
5 Gau haida be peroveta laulaudia bamona idia gaukaralaidia. Hegeregere, guriguri kalagana, Mose be Iehova ese ia hadibaia hegeregerena ia haginia gauna, bona ia lalonai idia karaia karadia danu, be Heberu bukana ese ia gwauraia, ia gwau unai be “guba ai idia karaia gaukarana . . . ena laulau sibona.” Unai kalaga be Iehova ena lauma dubuna badana ena laulau, unai dubu ena Helaga Herea Daiutuna be guba dekenai. Unai dainai, “Keriso ia mai, idia vara vadaeni gaudia namodia edia hahelaga tauna badana. Bena guriguri kalagana bada hereana bona namo hereana amo ia raka hanai, taunimanima edia imadia idia karaia gauna lasi bona inai tanobada gauna lasi. Helaga Herea gabuna ai ia raka vareai nega tamona sibona; nanigosi bona boromakau edia rara lasi to ia sibona ena rara ia vareailaia, hahemauri hanaihanai ita totona ia abia. . . . Keriso be taunimanima edia imadia amo idia karaia helaga gabuna ai ia raka vareai lasi, unai be gau korikorina ena laulau sibona. Lasi, to guba ai ia raka vareai vadaeni, Dirava vairanai ia hedinarai ita dainai.” (Heberu 8:1-5; 9:1-14, 24-28, NW) Inai lauma gaudia korikoridia amo hahenamo momo idia mai Keristen taudia dekenai, bona namona be iseda mauri dalana amo ita hahedinaraia ita lalodia bada.—Heberu 9:14; 10:19-29; 13:11-16.
6 Bible ese taunimanima danu peroveta laulaudia bamona ia gwauraidia. Galatia 4:21-31 (NW) ese Abraham ena adavana Sara na “ataiai ia noho Ierusalemana” danu ia hahegeregeredia, bona hesiai hahinena Hagara be “harihari ia noho Ierusalemana” danu ia hahegeregeredia. Danu, Iesu ese ena hahediba taudia ia hadibadia, peroveta tauna Elia ese Ioane Bapatiso ia laulaulaia, idia ruaosi ese tomadiho koikoi taudia edia kara idia gwauraia hedinarai, idia gari lasi.—Mataio 17:10-13.
7 Solomon ena aonega be bada bona iena lohia negana lalonai noho namo bona maino idia vara, unai dainai ia ese Iesu Keriso ia laulaulaia. (1 Hanua Pavapavadia 3:28; 4:25; Luka 11:31; Kolose 2:3) Ena be Abraham be Melkisedek danu idia hedavari sivaraina Genese lalonai be ia kwadogi, to Salamo 110:1-4 ese ia hahedinaraia unai be mai anina bada, badina be Mesia be “hahelaga tauna hanaihanai, Melkisedek ena orea tauna” ai do ia lao; anina be Dirava sibona ese hahelaga dagina do ia henia, ena iduhu dainai do ia abia lasi. Heberu bukana ese unai hereva ia habadaia, ia hahedinaraia unai bamona hereva idia lalo-pararalaia taudia be Keristen dalanai idia lo vadaeni, taunimanima badadia hegeregeredia, bona unai edia kara be Dirava ese ia moalelaia.—Heberu 5:10-14; 7:1-17.
8 Unai taudia edia dagi mo sibodia lasi to idia dekenai idia vara gaudia danu be peroveta laulaudia. Nega ta Iuda tomadiho gunalaia taudia ese ia idia abidadama henia lasi neganai, Iesu ese ia hereva henidia, ia gwau: “Toa ta do lau hedinaraia lasi umui dekenai. Toa be tamona sibona, Iona, peroveta tauna ena toa. Badina be Iona bamona, dina toi hanuaboi toi gwarume badana ena bogana lalonai ia noho, unai bamona Taunimanima ena Natuna danu dina toi hanuaboi toi tano lalonai do ia noho.” (Mataio 12:38-40; Iona 1:17; 2:10) To Iesu ia gwau lasi Iona ena kara iboudiai ese do ia karaia karadia idia laulaulaia. Iehova ese Iesu gaukara ta ia henia neganai, Iesu ia heau oho lasi, Iona be Tarasisi dekenai ia heau lao toho bamona. To Iesu ese ia hahedinaraia hegeregerena, Iona be gwarume badana ena bogana lalonai ia noho sivaraina be Bible lalonai idia torea, badina be peroveta laulauna ta bamona unai sivarai ese Iesu ena mase bona toreisi lou ia perovetalaia. —Mataio 16:4, 21.
9 Nega gunadia haida danu be peroveta laulaudia ai idia lao bona edia anina be bada ita dekenai. Iesu ese Basileia siahuna danu do ia hedinarai negana ia gwauraia neganai, ia gwau unai nega be Dirava ese kara dika taudia ia panisidia negadia gunadia rua hegeregeredia, “Noa ena nega” bona “Lota ena nega” unai. Badina be unai negadiai idia noho taudia be sibodia edia mauri karadia sibodia idia laloa. Iesu ia gwau, namona be ita kara haraga bona ita rakatania gaudia ita ura henia dainai do ita giroa lou lasi, Lot ena adavana ia karaia bamona. (Luka 17:26-32) Bona aposetolo Petro ese anina bada gaudia ma haida ia gwauraia—Abata Badana be do lasi neganai aneru idia gwau-edeede, Noa ia haroro, bona Lot ia lalohisihisi Sodom taudia edia lebulebu karadia dainai. Ma ia gwau, Dirava ese kara dika taudia nega korikori ai ia hamasedia ore neganai, unai ese gabeai do ia karaia karana ia laulaulaia, bona ia hahedinaraia iena kamonai hesiai taudia ia hamauridia diba bona ia be momokani do ia hamauridia.—2 Petro 2:4-9.
10 Dirava ese peroveta herevadia ia hamomokania vadaeni neganai, edia anina ia do ore lasi. Taunimanima ia hadibadia guna dalana bona ia hamomokania dalana be nega vairai do idia vara gaudia badadia idia perovetalaia diba. Inai be momokani, Babulono gunana ena sivarai dekenai, unai basileia ese tomadiho ia goadalaia, bona ena siahu be tanobada hegegemadai ia do noho. Ena be Mede bona Parasa taudia be lagani 539 B.C.E. lalonai Babulono idia halusia, to Apokalupo bukana, Ioane ese lagani 96 C.E. lalonai ia torea, ese peroveta tauna Ieremia ena hereva ia gwauraia lou, ia gwau unai peroveta herevadia edia anina be gabeai do idia vara lou, Babulono Badana dekenai, tanobada ibounai ena tomadiho koikoi basileiana unai. Mani Apokalupo 18:4 be Ieremia 51:6, 45 danu oi hahegeregeredia, bena Apokalupo 17:1, 15 bona Apok 16:12 be Ieremia 51:13 bona Ier 50:38 danu, bona Apokalupo 18:21 be Ieremia 51:63, 64 danu oi hahegeregeredia.
11 Unai hegeregerena, Iehova ena kara, kamonai lasi basileiana Israel bona Iuda basileiana ena kamonai lasi king bona hahelaga taudia ia kara henidia karadia, be peroveta karadia. Unai idau negai basileiadia latadiai ia gwauraia peroveta herevadia bona ia hamomokanidia daladia, Bible dekenai idia torea, be laulau bamona, idia hahedinaraia Dirava ese Kerisendom edena bamona do ia kara henia; unai orea ia gwau Dirava ia tomadiho henia, to ena taravatu ia utua rohoroho.
12 Unai dainai inai sivarai iboudiai be mai anina hari. Dirava ena lalohadai iseda negai idia vara gaudia dekenai, bona hisihisi badana amo do ita roho mauri dalana danu, be inai sivarai ese ita idia hadibaia. Unai amo ita diba momokani, “Buka Helaga ena hereva ibounai . . . be mai ena siahu, hereva momokani ita dekenai do ia hadibaia, . . . iseda kerere do ia hamaoromaoroa, bona mauri dala maoromaorona ita dekenai do ia hadibaia.”—2 Timoteo 3:16, 17.
IBOUNAI IA HEGAEGAELAIA GUNA A?
13 Anina be taunimanima bona bese edia kara, Bible lalonai idia sivarailaia, iboudiai do idia vara dalana be Dirava ese ia hegaegaelaia guna, unai amo ia peroveta totona, a? Dirava ese iena hesiai taudia dekenai ia karaia karadia amo vaira neganai do ia karaia karadia badadia ia laulaulaia. To taunimanima edia kara be edena bamona? Idia haida be kara dika rohoroho idia karaia. Dirava ese ia doridia a, unai kara do idia karaia bena edia sivarai be Bible lalonai do idia torea totona? Lasi, Keristen Bible torea tauna Iakobo ia gwau: “Dirava ese tau ta do ia dibagania lasi.” (Iakobo 1:13) Dirava ese ia dibaganidia lasi, do idia kara dika bena edia kara be peroveta laulaudia ai do idia lao totona.
14 Iehova ese taunimanima ia havaradia, unai dainai ia diba ita be edena bamona ia karaia, bona taunimanima edia kara edia badina ia diba danu. (Genese 6:5; Deuteronomi 31:21) Iena taravatu idia badinaia taudia dekenai do idia vara gaudia be ia ese ia gwauraia guna diba, bona ia idia dadaraia bona ena dala idia hagagevaia taudia dekenai do idia vara gaudia danu. (Galatia 6:7, 8) Ia diba Diabolo do ia kara noho, guna ia kara hegeregerena. Iehova be ia diba danu ia sibona be dahaka do ia karaia; ia diba ia be vaia do ia kara mai ena maoromaoro, mai ena lalokau bona mai ena hebogahisi danu. (Malaki 3:6) Iehova ena palani edia anina be momokani do idia vara, unai dainai ia ese edia anina bona do ia havaraia daladia ia gwauraia guna diba. (Isaia 14:24, 27) Unai dainai ia ese taunimanima ta ta bona bese haida edia kara haida ia abia hidi, edia sivarai Bible lalonai do idia torea, nega vairai do idia vara gaudia perovetalaia totona.
15 Unai dainai, aposetolo Paulo ese Israel edia sivarai ia gwauraia murinai, Keristen taudia ia hamaorodia, ia gwau: “Unai gau be idia dekenai idia vara, toa ai do idia lao totona; edia sivarai danu be ita idia tore henia, inai tanobada ena dokonai ita noho taudia.” (1 Korinto 10:11, NW) Ma ia gwau: “Idia torea guna gaudia be ita hadibaia totona idia torea, bena iseda haheauka dainai bona Buka Helaga ese iseda lalona ia hagoadaia dainai, helaro do ita davaria.” (Roma 15:4, NW) Bible ena sivarai edia anina bada unai bamona be ita lalo-pararalaia neganai, vaira negai do idia vara gaudia be idia edia amo do ita dibaia matamaia diba.
[Study Questions]
1. Dahaka dainai Bible ena peroveta herevadia iboudiai idia momokani?
2. Tanobada ena basileia idia perovetalaia herevadia haida mani oi gwauraia.
3. Bible be dala tamona amo ia peroveta, a?
4. Dahaka ese ita ia hadibaia Mose ena Taravatu be peroveta herevadia hegeregeredia?
5. Dahaka gau amo gau badadia idia laulaulaia?
6. Peroveta totona, idia ese taunimanima be dahaka danu idia hahegeregeredia, (a) Galatia 4:21-31 ai? (b) Mataio 17:10-13 ai?
7. Edena dala amo Iesu Keriso be (a) Solomon ese ia laulaulaia? (b) Melkisedek ese ia laulaulaia?
8. (a) Dahaka ese ia hahedinaraia taunimanima dekenai idia vara gaudia haida be peroveta laulaudia? (b) Anina be idia dekenai idia vara gaudia iboudiai be peroveta laulaudia, a?
9. (a) Iesu ia peroveta neganai, nega gunadia rua edena bamona ia gwauraia? (b) Dirava ese ia hadibaia hegeregerena, Petro ese dahaka gau badadia ma haida ia gwauraia?
10. Ieremia be Apokalupo danu oi hahegeregeredia, unai amo oi hahedinaraia Dirava ia hamomokania vadaeni peroveta herevadia edia peroveta anina be reana ia do ore lasi.
11. Iehova ese Israel bona Iuda dekenai ia karaia karadia ese peroveta dalanai dahaka idia hahedinaraia? Dahaka dainai?
12. Unai sivarai ese ita edena bamona idia durua?
13. Dahaka dainai ita diba Dirava ese taunimanima ia dibaganidia lasi, edia kara be peroveta laulaudia ai idia lao totona?
14. (a) Dahaka dainai Iehova ia diba taunimanima bona Satana be dahaka do idia karaia? (b) Iehova be sibona ena kara bona ena palani be ia diba; unai ena anina be dahaka, Bible ena peroveta herevadia dekenai?
15. Aposetolo Paulo be edena bamona ia hahedinaraia Bible ena sivarai edia anina be bada?
[Picture on page 41]
PEROVETA LAULAUDIA—Dahaka Idia Laulaulaia?
Noa ena Nega
Guriguri Kalagana
King Solomon
Iona be Dina Toi Gwarume ena Bogana Lalonai Ia Noho
Babulono Ia Moru