Mangabak iti Aniaman a Pamay-an—Ti Espiritu ti Olimpiada?
DAGITI Koreano determinadoda. Saanda a pukawen daytoy a gundaway a mangallukoy iti puspuso dagiti bumisbisita nga atleta iti Olimpiada, dagiti turista, ken dagiti minilion iti sangalubongan nga agbuybuya iti telebision. Babaen iti panagbannogda iti pito a tawen, impuonanda ti nasurok a tallo a bilion a doliar iti proyekto.
Impamaysada dagiti pusoda ken kararuada iti panamagbalin iti 1988 nga Olimpiada iti Seoul a naballigi. Nasurok a 26,000 a boluntario ti timmulong. Agingga iti 240,000 a gagangay nga umili ti nagdalus kadagiti kalsada. Sinerraanda dagiti 2,200 a pagdigosan ti publiko tapno dagiti asuk manipud kadagiti simburio saanna nga apektaran dagiti managtaray iti marathon. Wen, situtulokda a mangbalbaliw iti inaldaw nga ar-aramidda tapno idauluan ti kadadakkelan nga Olimpiada iti historia nga addaan iti nasurok a 9,500 nga atleta manipud iti 160 a kaaduan pay laeng a makipaset a pagpagilian. Kas banagna, nagun-odanda ti pannakaidayaw kas ti rumangrang-ay nga industrial a pannakabalin a makabael a mangidaulo kadagiti panagay-ayam.
Panangabak iti Komersial ti TV iti Olimpiada
Dagiti ay-ayam kaipapananna ti kadadakkelan a balligi dagiti negosiante a Koreano, a nangawis kadagiti suki manipud iti intero a lubong. Ti naganat a panagsapulda iti “platinum paper,” ti tiket tapno makastrek a maipaay iti panglukat a seremonia, kaipapananna ti nalaka a panguartaan dagiti scalpers a mangilaklako kadagiti first-class a tiket iti mamin-20 a daras iti orihinal a presiona. Ti Olimpiada linukatanna met ti baro a negosio para kadagiti Koreano a makilanglangen kadagiti Makindaya nga Europeo a pagpagilian. Ket saan met a laglag-anen ti publisidad nga impaay ti Olimpiada iti Korea a kas ti kangrunaan a pannakabalin dagiti kabbaro nga industrialisado a pagpagilian. “Sangagasut ket walo pulo nga or-oras a panangibrodkas (ti NBC) iti telebision!” kuna ti maysa a negosiante a Koreano, kas impadamag ti Los Angeles Times. “Kasla di nakapapati no mano ti magasto iti pananggatang iti nakaad-adu a panangipakaammo a maipaay iti Korea.” Ket ti American National Broadcasting Company makuna a nagbayad iti 300 a milion a doliar tapno magun-odanna dayta nga anamong.
Babaen iti dayta a kuarta, nupay kasta, ti Americano a network nakagun-od ti timek iti Olimpiada. Maysa nga ehekutibo iti Korean Broadcasting System ti nangibaga iti Agriingkayo!: “Iti kangrunaan nga ay-ayam a nalatak idiay Estados Unidos, adda panagbalbaliw ti eskediol dagiti finals ken ti panagsasalisal a nakipasetan ti E.U. Babaen ti panangbaliw iti pannakisalisal manipud iti 9:00 t.b. iti 2:00 t.m., oras ti Seoul, dagitoy ti naaramid a maigiddan iti kasayaatan nga oras iti Nueva York.” Amin dagitoy ket naaramid a nakarigatan dagiti nakipaset. Tapno makasagana a maipaay kadagita a nasapa nga ay-ayam, dadduma ti masapul a mariing iti 5:00 t.b. “Maawatan dayta,” inlawlawag ti ehekutibo, “gapu ta dagiti Ay-ayam iti Olimpiada ket matagtaginayonen kangrunaanna babaen iti bayad manipud kadagiti kalintegan nga agbuya iti telebision, ket 75 porsiento iti daytoy a kontribusion ti baybayadan ti network ti E.U.” Ti kaadu ti promedio ti agbuya, nupay kasta, ket nababbaba ngem ti ninamnama, a kaipapanan dayta ti pukaw iti NBC gapu iti panangipanamnamada kadagiti managipablaak.
Panangabak ken Pannakaabak
“Awan a Pulos ti Parikut!” Daytoy ti paulo iti Mainichi Daily News iti Japan idi aldaw kalpasan ti panangabak ni Ben Johnson iti Canada iti 100-meter dash dagiti lallaki. Sumagmamano nga aldaw kalpasanna ti isu met laeng a pagiwarnak imbabawina dayta babaen ti panangipablaakna ti paulo a: “Ti Kapapartakan nga Agtaray Naidayaw Ngem Naibabain.” Ni Johnson ket nasubok a nagtomar iti anabolic steroids ket naikkat kenkuana ti balitok a medalia a nagbannoganna ken nagsanayanna iti kasta unay.
Iti 100-metro a panagtaray, ti kapapartakan a lalaki nasulisog nga agtomar iti droga. Dayta “ket pakaibabainan ti Ay-ayam ti Olimpiada ken pakaibabainan ti Movimiento ti Olimpiada,” kinuna ti presidente iti IOC (International Olympic Committee). Dagidiay matiliw a nagtomar iti droga, ti panangikagumaanda a mangabak iti aniaman a pamay-an iramanna ti pannakaikkat ti medalia kadakuada. Ti dagupna amin, sangapulo a kaso ti panagdroga ti nangmulit iti 1988 nga Olimpiada.
Nupay kasta, “dagiti laeng saan a napakaammuan ti natiliw,” kuna ti managay-ayam ti shot-put a ni Augie Wolf kas impadamag ti magasin a Newsweek. “Maasianak ken ni Ben Johnson,” kinuna ti coach a Soviet, sigun iti Newsweek, “ngem mabalin a 90 porsiento . . . ti agusar kadagiti droga. Ti biddut ni Ben Johnson isu ti pannakatiliwna.” Iti kasumbangirna, ni Edwin Moses, maysa a managay-ayam iti hurdle iti E.U., ti nangipaay iti mannakaawat a pattapattana nga “agarup 50 porsiento kadagiti atleta a nagsayaatan ti panagay-ayamda” ti mabalin nadiskualipikado no saanda a nasiriban ti panangsubok ti droga. No patien dagiti nakaad-adu nga atleta a makatulong kadakuada ti droga, ngarud apay a paritan dagiti droga?
Umuna, naaramid dayta tapno salakniban ti espiritu ti nainkalintegan a panagay-ayam iti Olimpiada. Kalpasanna dayta ket panangsalaknib kadagiti atleta. Dagiti droga a mausar iti panagay-ayam ket nagbalin a serioso a pakaseknan idi maysa a Danish a managbisekleta ti natay gapu iti panangabuso iti droga kadagiti Ay-ayam idiay Roma idi 1960. Nabiit pay idi 1987, ni Birgit Dressel, ti mangin-inanama a mangabak iti heptathlon a medalia iti Makinlaud nga Alemania, natay manipud iti panangusar iti sangagasut a nagduduma a droga iti panangikagumaanna a mangabak iti balitok a medalia iti pito-ay-ayam a pannakisalisal. Ti anabolic steroid, ti “nakaskasdaaw a droga” a mangpabileg kadagiti piskel, makapataud met kadagiti parikut iti sistema ti agtomar—kanser iti dalem, kinalupes, pannakadadael ti bato, ken sakit ti puso, tapno inaganan laeng ti sumagmamano.
Ngarud, apay nga agtomar dagiti atleta kadagiti droga? “Ti panagtomar iti droga nagbalin a parikut iti Olimpiada gapu iti nakaro a panagtarigagay kadagiti medalia,” kuna ni Lord Killanin, dati a presidente iti IOC. Wen, ti mentalidad a mangabak iti aniaman a pamay-an ti mangiduron kadagiti atleta nga agusar iti droga. Ket ti puersa a mangtignay kadagita amin isu ti kuarta.
Gun-oden ti Kuarta Aniaman ti Pamay-an
“Iti kinapudnona,” insurat ti Mainichi Shimbun a pagiwarnak iti Japan, “napasamak ti eskandalo ni Johnson gapu iti aglablabes a kinaderrep iti kuarta ken ti dayaw iti tay-ak ti panagay-ayam.” Ti panangabak iti balitok a medalia iti Olimpiada parang-ayenna ti komersial a pateg ti atleta, ket iti kasta pangatuenna ti kalikagumanna a kuarta a maipaay iti masanguanan a panagsasalisal dagiti atleta ken kasta met parang-ayenna ti pannakaipablaakna. Dadduma ti mangabak met kadagiti panangpension ti estado ken dagiti bonus gapu iti panangabak iti balitok a medalia, nga aggatad iti 60 a daras ti binulan a sueldo ti gagangay a trabahador.
Ti Olimpiada ket nasayaat a negosio. Ti organisador a Koreano nakaganansia iti $349,000,000. Siasino ti makimbiang iti panangikomersio kadagiti ay-ayam? “Ti International Olympic Committee (IOC), siempre,” kuna ti maysa a pagiwarnak iti Tokyo, ti Asahi Evening News. “Dagiti tattao a mismo a masapul koma a mangitandudo iti espiritu iti Olimpiada pinalubosanda dagiti Ay-ayam nga agbalin a nakomersialan a pabuya.”
Nupay no padpadasenda nga itandudo iti kangangatuan a kasasaad dagiti ay-ayam iti lubong, ti IOC kasla dina inkankano ti panamagbalin kadagiti atleta a propesional. Iti napasubli a panagay-ayam ti tennis iti Olimpiada, pinalubosanna dagiti “dagdagus a maibilang nga agdadamo.” No la ketdi ta dagiti milionario a propesional itantanda ti komersial a kontratada iti dua a lawas, agnaedda iti Olympic Village imbes a kadagiti naluho nga otel, ken siwayawayada nga agay-ayam, maibilangda nga agdadamo.
Saan nga inanamongan ti amin ti panagbaliw ti prinsipio ti Olimpiada. “Saan a nainkalintegan,” kinuna ti delegado ti IOC iti Kuwait kas impadamag ti The Korea Times. “Daytoy ti mamagbalin kadagiti amin nga ay-ayam a nakomersialan.”
Pagpatinggaan Addan iti Masanguanan?
Siempre, saan nga amin dagiti atleta addaanda iti mentalidad a mangabak aniaman ti pamay-an, wenno makisalsalisalda a maipaay iti kuarta. Maysa a mangmammaneho iti yate a nakakita iti malmalmes a nakipaset ti nangidian iti pannakisalisal ket inalawna a nagbanag iti pannakalugarna laeng iti maika-21. Adu ti mapneken iti pannakipasetda laeng iti ay-ayam. Nupay kasta, ti intero a maipaganetget saan a ti nainkalintegan a pannakiay-ayam ken ti “espiritu ti Olimpiada” no di ket ti mangabak iti aniaman a pamay-an, uray pay agtomar iti droga. Iti panagsaritana maipapan iti parikut iti droga, ti atleta iti E.U. a ni Edwin Moses kinunana: “Ti panagay-ayam, ken nalabit ti movimiento ti Olimpiada, nakagtengen iti kababaan a paset.”
Makapainteres a mapaliiw no apay a napasardeng dagiti Ay-ayam ti Olimpiada idi ugma. “Iti maikapat a siglo iti panawentayo,” inlawlawag ti Seoul Olympic Organizing Committee, “ti impluensia dagiti politiko ken dagiti manangsapul ti bukodda a pagimbagan a babaknang ti nangdadael kadagiti Ay-ayam ket dagitoy ti insardeng ni [Emperador] Theodosius I.” Pudno unay a dagitoy a dua, ti politika ken ti kuarta, nakagun-odda iti kinalatak iti moderno nga Olimpiada. Kinapudnona, ti espiritu a mangabak aniaman ti pamay-an a rinubroban dagitoy a bambanag isarmingna laeng ti agdama a natauan a kagimongan. Gapuna mabalin nga agimtuodtay amin, Agsublinto pay kadi ti pudno nga “espiritu ti Olimpiada” inton maaramid dagiti ay-ayam idiay Barcelona, España inton 1992, wenno daytanto kadi ket addaan ti espiritu a mangabak aniaman ti pamay-an?
[Ladawan iti panid 16, 17]
Ti delegasion ti Korea iti panglukat a seremonia dagiti ay-ayam
[Ladawan iti panid 17]
Ti panagusar dagiti dadduma nga atleta kadagiti steroids minulitanna dagiti Ay-ayam ti Olimpiada