Ni Hemingway ken ti Saludo a Fascista
Idi 1938 ti nalatak a mannurat a ni Ernest Hemingway naupay babaen kadagiti dua a ladawan. Ti maysa impakitana ti maysa a linea dagiti natay nga ubbing idiay Barcelona, España, a pinapatay dagiti bomba nga intinnag dagiti puersa ni Franco iti Guerra Sibil ti España (1936-39). Kinapudnona, iti dayta nga okasion, kadagiti 875 a napapatay, 118 ti ubbing. Pampanunoten ni Hemingway no siasino ti nangibilin iti panangbomba kadagiti sibilian.
Ni Hemingway riniribuk pay ti maysa a damag manipud iti New York Herald Tribune a nagkuna nga idiay Nueva York, ni Patrick Cardinal Hayes ikarkararagna ti panagballigi dagiti buyot ni Heneral Franco iti España. Ngem ania ti maikadua a ladawan a nangriribuk iti autor?
Daytat’ ladawan dagiti opisiales ken klero ti buyot nga Español nga adda iti sango iti katedral ti Santiago de Compostela, iti makin-amianan nga España, nga agsalsaludo bayat ti panagmartsa dagiti tropa a lumabas. Aniat’ makariribuk iti dayta? Insurat ni Hemingway: “Nabigbigko ni Heneral Aranda ken ni Heneral Davila . . . ken nabigbigko ti saludo nga ipapaayda. Daytat’ saludo iti gagangay a buyot ti España. Ti diak mabigbig isu ti saludo nga impaay ti Obispo iti Lugo, ti Arsobispo iti Santiago, ti Canon iti Santiago, ken ti Obispo iti Madrid. Saludo kadi a fascista ti ipapaayda?” Pudno a kasta!
Ti pannakakita kadagiti ubbing a pinapatay dagiti bomba nga intinnag dagiti Katoliko ken dagiti obispo a Katoliko a mangipapaay iti saludo a Nazi-Fascista riniribukna ni Hemingway. Nalabit pagaammona ti kinapudno a ti Katoliko a klero ti España binendisionanda ti guerra sibil idiay España a kas nasantuan a krusada. Nasurok a 500,000 nga Español ti napapatay iti dayta a gubat a napagdadangadangan gapu iti panagduduma iti kapanunotan iti kagimongan ken iti politika, a nagserbi met a pagsanayan ni Hitler iti Gubat Sangalubongan II.
Ania ti insurat ni Santiago, ti kabsat ni Jesus iti ina? “O dakayo a di matalek, dikay ammo aya a ti panagayat iti lubong isu ti pannakibusor iti Dios? Matandaan ti maysa a tao kas kabusor ti Dios no pilienna ti makipagayam iti lubong.” Dagiti klero ti Kakristianuan, malaksid ti sumagmamano, kankanayon a nakikaduada kadagiti napolitikaan ken namilitaran nga agtuturay ti lubong.—Santiago 4:4, The New American Bible, Saint Joseph Edition.
[Picture Credit Line iti panid 31]
A.G.E. Fotostock