Oghale U Te Enọ E Be Kẹ Ọghẹnẹ Oruaro

“ [A] rẹ te tha ti diguẹ kẹ owhẹ, eyo ỌNOWO, a ve ti jiri odẹ ra.”—Olezi 86:9.

1. Fikieme ma jẹ sae kẹ Ọghẹnẹ oruaro evaọ idhere nọ i vi orọ emama nọ i wo uzuazọ họ?

JIHOVA o fo ujiro nọ emama riẹ kpobi a rẹ rọ kẹe. Nọ emama riẹ nọ i wo uzuazọ họ e be rehọ ababọ ẹme wha orro sei na, mai ahwo-akpọ ma wo ẹgba nọ ma re ro roro, wo otoriẹ, dhesẹ uyere, jẹ gọ Ọghẹnẹ. Fikiere, mai ọso-ilezi na ọ ta kẹ nọ: “Whai akpọ kpobi, wha dedo oghọghọ kẹ Ọghẹnẹ. Wha suile oruaro kẹ odẹ riẹ, a kẹ e oruaro gbe ujiro!”—Olezi 66:1, 2.

2. Amono a j’owọ no kẹ ujaje na inọ a rehọ oruaro kẹ odẹ Ọghẹnẹ, kọ fikieme?

² Ahwo-akpọ buobu a se nnọ a re vuhu ọkwa Ọghẹnẹ mu hayo kẹe oruaro ho. Dede na, evaọ ekwotọ 235, bu vi ima ezeza Isẹri Jihova a bi dhesẹ nnọ a be ruẹ ‘ekwakwa Ọghẹnẹ nọ a rẹ ruẹ hẹ’ ẹkwoma eware nọ ọ ma gbe nnọ a “yo” isẹri imimẹ erọ emama no. (Ahwo Rom 1:20; Olezi 19:2, 3) Ebaibol na nọ a bi wuhrẹ u fi obọ họ kẹ ae riẹ je you Jihova no. Olezi 86:9, 10 o ruẹaro nọ: “Erẹwho no whọ ma na kpobi e rẹ te tha ti diguẹ kẹ owhẹ, eyo ỌNOWO, a ve ti jiri odẹ ra. Keme whẹ họ oride nọ o re ru eware igbunu, whẹ ọvo họ Ọghẹnẹ.”

3. Ẹvẹ “otu obuobu” na ọ be rọ “gọ [Ọghẹnẹ] taso tuvo”?

³ Eviavia 7:9, 15 u te je dhesẹ “otu obuobu” ọrọ egegagọ nọ e be “gọ [Ọghẹnẹ] taso tuvo eva uwou egagọ-ode ẹri riẹ.” Orọnikọ Ọghẹnẹ ọ nwane gwọlọ nọ idibo riẹ a re jiri ei taso tuvo ho, rekọ enọ e be gọe a rrọ ukoko akpọ-soso. Fikiere oke u te kpo no evaọ ekwotọ jọ, yọ idibo Ọghẹnẹ evaọ ofẹ akpọ na ọdekọ a bi se isẹri. Fikiere a rẹ sae ta nnọ oke u re kpo enọ e be kẹ Jihova oruaro ho. Kẹle na, “koware koware nọ o be wẹ” o te kpare urru riẹ jiri Jihova. (Olezi 150:6) Rekọ, bọo oke oyena, eme mai omomọvo ọ rẹ sai ru rọ kẹ Ọghẹnẹ oruaro? Didi use-abọ ma rẹ sae rẹriẹ ovao ku? Kọ didi eghale e be hẹrẹ enọ e kẹ Ọghẹnẹ oruaro? Evaọ uyo, joma roro kpahe ikuigbe Ebaibol jọ orọ orua Gad evaọ Izrẹl.

Use-Abọ Anwae

4. Didi use-abọ orua Gad o rẹriẹ ovao ku?

⁴ Taure a tẹ te ruọ Ẹkwotọ Eyaa na, ahwo orua Gad orọ Izrẹl a yare inọ a kẹ ae uvẹ re a wohọ oria nọ iruẹ e rẹ jọ ruẹ ẹbe re ziezi evaọ ofẹ ovatha-ọre Jọdan. (Ikelakele 32:1-5) Re a rria etẹe o gwọlọ nnọ a rẹ dadamu kẹ use-abọ ilogbo sa-sa. Ukiekpotọ Jọdan na o te wọhọ ọthọwẹ kẹ erua nọ e rrọ ofẹ ukiediwo-ọre na—u ti bru enọ e gwọlọ wọ ẹmo ze dhe. (Joshua 3:13-17) Dede na, kpahe ekwotọ nọ e jọ ofẹ ovatha-ọre Jọdan na, obe na, The Historical Geography of the Holy Land, onọ George Adam Smith o kere, o ta nọ: “[Otọ] na kpobi o kẹre kpohọ ẹkwotọ ọpraprara Arebia ababọ obrudhe ọvuọvo. Fikiere, evaọ ige na kpobi a kpoma fihọ kẹ enọ i re thuru erao nọ i wo edẹro ho, enọ ejọ rai e jẹ hae wọ ohọre bru ae ze kukpe kukpe fiki ẹbe nọ erao e rẹ re.”

5. Ẹvẹ Jekọp ọ rọ ta udu họ emọ Gad awọ inọ a họre zihe okenọ a tẹ wọ ohọre bru ai ze?

⁵ Ẹvẹ orua Gad o te sae rọ zọ evaọ otọ otunyẹ otiọye na? Ikpe-udhusoi buobu nọ i kpemu, evaọ eruẹaruẹ riẹ nọ ọ kẹle uwhu no, ọsẹ-ode rai Jekọp ọ ruẹaro nọ: “Ogbotu-ẹmo o re ti tunẹ Gad, rekọ ọ rẹ te nyawọ ae ithihrawọ.” (Emuhọ 49:19) Ohwo ọ tẹ kaki se eme eyena, o re roro nọ orua nana u wo ẹruore he. Rekọ uzẹme riẹ họ, eme nana e rrọ ujaje kẹ emọ Gad inọ a họre zihe. Jekọp ọ kẹ rai imuẹro inọ a tẹ họre zihe, enọ e wọ ohọre ze na a te dhẹ zihe avọ omovuọ, emọ Gad a ve ti le ai ukuke.

Use-Abọ kẹ Egagọ Mai Nẹnẹ

6, 7. Ẹvẹ uyero Ileleikristi nẹnẹ o rọ wọhọ orọ orua Gad?

⁶ Wọhọ orua Gad, Ileleikristi nẹnẹ a kpe oma fihọ kẹ itunyẹ gbe ebẹbẹ uyerakpọ Setan; ọthọwẹ igbunu ọvuọvo o ruru omai no ẹdadamu kẹ itunyẹ nana ha. (Job 1:10-12) Ibuobu mai a re lele itunyẹ isukulu ikpohọ muabọ, okọ nọ ma rẹ rọ gwọlọ emuore okpẹdẹ, gbe emọ eyọrọ. Itunyẹ efa nọ a re rri vo ho họ erọ omobọ ohwo hayo enọ amọfa a rẹ ruẹ hẹ. Ejọ e riẹ nọ a re thihakọ ‘unwe evaọ oma’ fiki ẹyao ọgaga jọ. (2 Ahwo Kọrint 12:7-10) Ejọ e be ruẹ uye iroro ọ me-fioka ha. “Edẹ iyoma” erọ owho e rẹ sai mi Ileleikristi nọ e kpako no ẹgba nọ a jẹ rọ gọ Jihova vẹre.—Ọtausiwoma Na 12:1.

⁷ Pọl ukọ na ọ tẹ jẹ kareghẹhọ omai inọ “ma bi lele . . . izi iyoma nọ e rọ eva eria ikpehru” họre. (Ahwo Ẹfẹsọs 6:12) Kẹse kẹse ma kpe oma fihọ kẹ “ẹzi akpọ na,” ẹzi ọkparesuọ gbe ogbekuo uruemu nọ Setan avọ idhivẹri riẹ a be wha haro. (1 Ahwo Kọrint 2:12; Ahwo Ẹfẹsọs 2:2, 3) Wọhọ Lọt nọ o wo ozodhẹ Ọghẹnẹ, eware ogbekuo nọ ahwo nọ a wariẹ omai họ a be ta je ru i bi tu omai oma. (2 Pita 2:7) Setan omariẹ ọ be jẹ họre omai. Setan ọ be họre okiọkotọ nọ a wholo na, “enọ i [bi] koko izi Ọghẹnẹ, enọ i [bi] se isẹi kẹ Jesu.” (Eviavia 12:17) Setan ọ be jẹ rehọ ẹkwoma awhaha gbe ukpokpoma họre “igodẹ efa” erọ Jesu.—Jọn 10:16.

Kọ Ma re Fi Oma h’Otọ Hayo Họre Zihe?

8. Didi owọ ma rẹ jẹ kpahe ohọre Setan, kọ fikieme?

⁸ Didi owọ ma rẹ jẹ kpahe ohọre Setan? Wọhọ orua Gad anwae, ma rẹ jọ gaga hrọ evaọ abọ-ẹzi jẹ họre zihe nya lele ekpọvio Ọghẹnẹ. U yoma gaga, ejọ i mu oma họ efihọ otọ kẹ otunyẹ uzuazọ no, bi gbabọ kẹ ewha-iruo abọ-ẹzi rai. (Matiu 13:20-22) Enẹ Osẹri jọ ọ ta kpahe oware nọ ahwo a gbẹ be rọ ziọ iwuhrẹ tere he evaọ ukoko riẹ: “Oma u muọ inievo na họ ẹlọhọ no. Idhọvẹ buobu e re rai oma.” Uzẹme, nẹnẹ ahwo a wo ẹjiroro buobu nọ oma o rẹ rọ lọhọ ae. Fikiere o lọhọ re a rri egagọ Ọghẹnẹ wọhọ otunyẹ ọfa, owha-iruo ogbẹgbẹdẹ. Kọ eriwo ọyena ọ gba?

9. Ẹvẹ ẹrehọ owhowha Kristi u re ro su kpohọ omosasọ?

⁹ Roro kpahe oware nọ Jesu ọ ta kẹ ogbotu na nọ itunyẹ uzuazọ e nẹ yaotọ evaọ edẹ riẹ: “Whai e ruẹ uye gbe enọ e wha owha ogbẹgbẹdẹ kpobi, wha bru omẹ ze, mẹ rẹ kẹ owhai udhedhẹ.” Kọ Jesu ọ jiroro nnọ okenọ a te bru iruo Ọghẹnẹ kpotọ a jẹ ruẹ omosasọ? Ukpoye, Jesu ọ ta nọ: “Rehọ owhowha mẹ wha, wha wuhrẹ [mi] omẹ, keme me re wowolẹ jegbọ eva i ro kpotọ, wha rẹ te ruẹ udhedhẹ kẹ izi rai.” Owhowha nọ a jọ etenẹ t’ẹme kpahe na yọ umure hayo ọkpọ nọ o re fi obọ họ k’ohwo hayo arao wha owha ogbẹgbẹdẹ. Fikieme ohwo jọ ọ jẹ gwọlọ wha owhowha utioye na? Kọ “owha ogbẹgbẹdẹ” nọ o rrọ omai uzou na o gbẹ rro te? Ee, rekọ a sae jẹ fa eme Griki na enẹ re: “Wha ruọ otọ owhowha mẹ kugbe omẹ.” Dai roro iei: Jesu ọ be ta nnọ ọ gwọlọ fi obọ họ k’omai si owha mai! Ma re du rehọ ẹgba obọ mai ọvo ru ei hi.—Matiu 9:36; 11:28, 29; 2 Ahwo Kọrint 4:7.

10. Eme o re no omodawọ nọ ma rẹ rọ kẹ Ọghẹnẹ oruaro ze?

¹⁰ Okenọ ma tẹ wọ owha ọkwa-olele, yọ Setan ma be họre na. Jemis 4:7 o ya eyaa nọ: “Mudhe kẹ ẹzi ukumuomu ọ rẹ te dhẹ se owhẹ ba.” Orọnikọ ma be ta nnọ ere oruo o lọhọ họ. Ẹgọ Ọghẹnẹ o gwọlọ omodawọ ogaga. (Luk 13:24) Rekọ enẹ Ebaibol na e ya eyaa eva Olezi 126:5: “Enọ e be kọ evaọ oviẹ a [ti] vu avọ edo oghọghọ!” Ẹhẹ, ma be gọ Ọghẹnẹ nọ ọ kare edẹro ho. Ọ rẹ “hwosa kẹ e nọ e guọlọ e riẹ,” yọ ọ rẹ ghale enọ e kẹ riẹ oruaro.—Ahwo Hibru 11:6.

Oruaro Orọkẹ Ọghẹnẹ Wọhọ Iwhowho-Uvie

11. Ẹvẹ usiuwoma ota na o rọ rrọ ọthọwẹ mukpahe ohọre Setan?

¹¹ Jesu o jie uzi nọ: “Fikiere wha wuhrẹ ahwo erẹwho kpobi.” Iruo usiuwoma ota na họ ugogo edhere nọ ma rẹ rọ kẹ Ọghẹnẹ “iwẹegọ ejiro.” (Matiu 28:19; Ahwo Hibru 13:15) Ẹwha “eviẹ ọruẹrẹ kpahọ usiuwoma udhedhẹ” yọ abọ ologbo ọrọ “ẹgọ-ẹmo Ọghẹnẹ ọsoso” na—ọthọwẹ mukpahe ohọre Setan. (Ahwo Ẹfẹsọs 6:11-15) Ujiro nọ ma rẹ rọ kẹ Ọghẹnẹ evaọ iruo usiuwoma ota na yọ emamọ edhere nọ ma rẹ rọ tua ẹrọwọ mai. (2 Ahwo Kọrint 4:13) U re fi obọ họ k’omai si udu mai no iroro ethọthọ. (Ahwo Filipai 4:8) Usiuwoma nọ ma re kpohọ o rẹ k’omai uvẹ nọ ma rẹ rọ reawere usu ọbọga kugbe ibe egegagọ mai.

12, 13. Ẹvẹ obọ nọ a re wo ẹsikpobi evaọ odibọgba na o jẹ jọ erere kẹ iviuwou? Kẹ oriruo.

¹² Iruo usiuwoma ota na e sae jẹ jọ iruo ezi kẹ uviuwou. Uzẹme o rrọ, emaha a gwọlọ arozaha owowa. Dede na, oke nọ uviuwou o rẹ raha kugbe evaọ usiuwoma ota o rẹ jọ etoke ọdodokpo ho. Esẹgbini a rẹ sai ru ei jọ oware omaweromẹ ẹkwoma emọ rai nọ a re wuhrẹ epanọ a sae rọ ta usiuwoma ziezi. Oma o rẹ were emaha nọ a te bi ru oware nọ a rẹ riẹ ru ziezi, ogbẹrọ ere? Ẹkwoma ororokẹ nọ a re dhesẹ, orọnikọ a rẹ gba emọ na họ ru vi ẹgba rai hi, esẹgbini a rẹ sai fi obọ họ kẹ ae ruẹ oghọghọ evaọ odibọgba na.—Emuhọ 33:13, 14.

¹³ Fibae, uviuwou nọ u bi jiri Ọghẹnẹ kugbe u re wo okugbe viere. Rehọ oriruo oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọzae riẹ nọ ọ rrọ ukoko ho ọ dhẹ seba avọ emọ isoi. O tẹ gbae họ nọ o ro mu iruo họ re ọ sae rẹro te emọ riẹ. Kọ eware i bu rie abọ te epanọ o ro gbabọ kẹ isiuru abọ-ẹzi emọ riẹ? Ọ ta nọ: “Me se Ebaibol na gbe ebe nọ a kere no Ebaibol ze ziezi jẹ daoma fi eware nọ me bi se na họ iruo. Mẹ jẹ wha emọ na kpohọ iwuhrẹ gbe odibọgba n’uwou ruọ uwou na kẹse kẹse. Eme o no omodawọ mẹ ze? Emọ isoi na kpobi a họ-ame no.” Obọ nọ a re wo evaọ odibọgba na vọvọ o sai je fi obọ họ k’owhẹ re evaọ omodawọ nọ whọ be rọ yọrọ emọ ra bi “wuhrẹ ai orọ Ọnowo na.”—Ahwo Ẹfẹsọs 6:4.

14. (a) Ẹvẹ emoha a sae rọ kẹ Ọghẹnẹ oruaro evaọ obọ isukulu? (b) Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ izoge nọ a gbẹ rọ “vuọoma usiuwoma na ha”?

¹⁴ Emaha, wha tẹ be rria orẹwho nọ uzi o jọ kẹ uvẹ nnọ ohwo ọ rẹ sae ta kpahe egagọ, kọ wha be kẹ Ọghẹnẹ oruaro ẹkwoma isẹri-ise evaọ isukulu, hayo kọ wha be kuvẹ kẹ ozodhẹ ohwo re u ruru unu rai? (Itẹ 29:25) Osẹri ikpe 13 jọ evaọ Puerto Rico o kere nọ: “Oma o vo omẹ ẹdọvo ho re mẹ jọ isukulu ta usiuwoma keme mẹ riẹ nnọ onana họ uzẹme na. Mẹ rẹ jọ eklase kpare obọ ẹsikpobi jẹ ta oware nọ me wuhrẹ no Ebaibol na ze. Me te wo uvẹ, me re kpohọ uwou-ebe na me ve se obe ọ Young People Ask na.”a Kọ Jihova ọ ghale omodawọ riẹ na? Ọ niyẹrẹ nọ: “Ẹsejọ ibe emọ-eklase mẹ a rẹ n’omẹ enọ a vẹ jẹ yare obe ọ Young People Ask na mi omẹ.” Otẹrọnọ whọ be hai ruru unu ra anwẹdẹ, koyehọ whọ te daoma re who “dhesẹ oreva Ọghẹnẹ . . . o nọ uwoma nọ a jẹrehọ nọ ojẹ gbunu” na via kẹ oma ra ẹkwoma uvi uwuhrẹ omobọ-ohwo. (Ahwo Rom 12:2) Nọ u te mu owhẹ ẹro inọ oware nọ who wuhrẹ na yọ uzẹme, whọ rẹ te “vuọoma usiuwoma na ha.”—Ahwo Rom 1:16.

“Ẹthẹ Iruo O Rovie Fihọ”

15, 16. Didi ‘ẹthẹ ologbo iruo nọ o rovie fihọ’ Ileleikristi jọ a rueva no, kọ didi eghale a wo no?

¹⁵ Pọl ukọ na o kere nọ “ẹthẹ [ologbo] iruo o rovie fihọ” kẹe. (1 Ahwo Kọrint 16:9) Kọ iyero ra e sae k’owhẹ uvẹ ruọ ẹthẹ iruo efa? Wọhọ oriruo, re whọ ruọ iruo ọkobaro oke-kpobi hayo orọ obufihọ o rẹ gwọlọ ẹraha euwa 70 hayo 50 evaọ iruo usiuwoma ota na. Wọhọ epanọ o rrọ, ibe Ileleikristi a rri ekobaro ghaghae fiki iruo ẹrọwọ rai. Rekọ uzẹme na nnọ a be raha oke bu vi amọfa evaọ odibọgba na o rẹ lẹliẹ ai roro nọ a woma vi inievo rai hi. Ukpoye, a re wo uruemu nọ Jesu ọ ta udu họ na: ‘Mai idibo nọ i fioka ha. Onọ u fo mai eruo ma ru na.’—Luk 17:10.

¹⁶ Iruo ọkobaro e gwọlọ omonyẹ, ekokohọ iruẹru ohwo, gbe unevaze nọ ohwo o re ro siobọno eware jọ nọ e rẹ were iẹe. Rekọ eghale riẹ i te kẹ omodawọ na. Ọkobaro ọmoha jọ nọ a re se Tamika ọ ta nọ: “Ẹme Ọghẹnẹ ọrọ uzẹme na nọ mẹ rẹ sai dhesẹ gbagba kẹ amọfa yọ uvi oghale. Who te bi ru iruo ọkobaro, whọ rẹ rehọ Ebaibol na ruiruo gaga. Enẹna, nọ me te bi n’uwou ruọ uwou, mẹ rẹ sai roro kpahe ikereakere nọ i re fo ahwo sa-sa nọ mẹ nyaku.” (2 Timoti 2:15) Ọkobaro jọ nọ a re se Mica ọ ta nọ: “Ẹruẹ epanọ uzẹme na u bi kpoma họ izuazọ ahwo yọ oghale ulogbo ofa jọ.” Uzoge jọ nọ a re se Matthew ọ tẹ jẹ ta kpahe oghọghọ “nọ whọ rẹ rọ ruẹ ohwo nọ o kurẹriẹ ziọ ukoko na. A rẹ ruẹ uvumọ oghọghọ nọ u te rie he.”

17. Ẹvẹ Oleleikristi jọ nọ o rri nnọ iruo ọkobaro i kpehru vi ei vẹre o ro fi iroro yena kparobọ?

¹⁷ Kọ whọ sai roro kpahe ẹruọ ẹthẹ iruo ọkobaro? Ẹsejọhọ whọ gwọlọ ru ere rekọ who roro nnọ who te he. Enẹ oniọvo-ọmọtẹ ọmoha jọ nọ a re se Kenyatte ọ ta: “Vẹre, me rri iruo ọkobaro wọhọ iruo nọ i kpehru vi omẹ. Me rri oma mẹ nnọ me te he. Mẹ riẹ epanọ me re ro mu ẹme họ hayo rehọ Ikereakere na lele ahwo jiroro ho.” Dede na, ekpako na e tẹ ta kẹ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ọkobaro nọ o wo ona ziezi re aimava a gbẹ hai kpohọ usiuwoma. Kenyatte ọ ta nọ: “Usiuwoma nọ me je lele iei nya o jọ oware omaweromẹ gaga. O lẹliẹ omẹ gwọlọ ru iruo ọkobaro.” Avọ uduotahawọ gbe ewuhrẹ, ẹsejọhọ whọ te gwọlọ ru iruo ọkobaro re.

18. Didi eghale e rẹ sai te enọ e ruọ iruo imishọnare?

¹⁸ Iruo ọkobaro e sai rovie ẹthẹ kpohọ iruo efa re. Wọhọ oriruo, imava nọ e rọo no a rẹ sai te kẹ iruo imishọnare re a vi ai kpohọ orẹwho ofa. O gba imishọnare họ re a wuhrẹ epanọ a rẹ rọ rria kugbe uruemu orẹwho ofa, ẹsejọhọ ẹvẹrẹ ọkpokpọ, uruemu okpokpọ, gbe emuore ọkpokpọ. Rekọ eghale riẹ e rẹ lẹliẹ ohwo tube roro kpahe inwene nana ha. Mildred, imishọnare nọ o kri no evaọ Mexico, ọ ta nọ: “Mẹ re vioja ẹdọvo ho inọ mẹ salọ iruo imishọnare. O jọ isiuru mẹ no oke emaha ze.” Didi eghale ọ ruẹ no? “Evaọ obọ ẹwho mẹ, o jọ bẹbẹ re me wo uwuhrẹ Ebaibol. Evaọ obonẹ, emọ-uwuhrẹ ene mẹ i mu usiuwoma ota họ ẹsiẹvo!”

19, 20. Ẹvẹ iruo Ebẹtẹle, iruo ebabọ akpọ-soso, gbe Isukulu Ewuhrẹ Odibọgba na e rọ wha eghale se ibuobu no?

¹⁹ Eghale buobu i re je te enọ e rrọ iruo Ebẹtẹle eva iwou ogha ọ Isẹri Jihova. Enẹ Sven, oniọvo-ọmọzae ọmoha nọ o bi ruiruo evaọ Germany, ọ ta kpahe iruo riẹ eva Ebẹtẹle: “O rrọ omẹ oma nnọ me bi ru oware nọ erere riẹ ọ rrọ ribri. Mẹ hae rehọ ona mẹ ruiruo evaọ akpọ na. Rekọ o hae wọhọ igho nọ a fihọ ebanke nọ i bi ti kie no.” Uzẹme, re a ruiruo wọhọ ohwo unevaze nọ a rẹ hwa osa ha o gwọlọ omolahiẹ. Rekọ Sven ọ ta nọ: “Who te t’uwou, whọ riẹ nnọ Jihova who ru iruo okpẹdoke na kpobi kẹ. Yọ oyena o rẹ lẹliẹ oma ‘were’ owhẹ.”

²⁰ Inievo-emezae jọ a reawere iruo ebabọ iwou-ogha evaọ ekwotọ efa wariẹ akpọ-soso no. Imava-orọo jọ nọ a ruiruo ebabọ iwou-egha evaọ erẹwho eree no a kere nọ: “A rẹ ruẹ obọ inievo nọ e rrọ obonẹ hẹ. O te jọ ọkora re ma kpo—onana o te jọ orọ avọ eree nọ ma te jọ ‘ọkora’ fikinọ ma be nyasiọ inievo na ba. Oghọghọ nọ ma ruẹ no a re gbiku riẹ hẹ!” Ma te je wo Isukulu Ewuhrẹ Odibọgba. A rẹ jọ isukulu na rehọ uwuhrẹ abọ-ẹzi kẹ inievo-emezae nọ e re rọo ho nọ i te. Enẹ oniọvo jọ nọ o nwrotọ no isukulu na ọ ta: “Mẹ riẹ epanọ me re ro yere owhai kẹ isukulu igbunu nana ha. Ukoko ofa vẹ o rẹ sae daoma te enẹ re u wuhrẹ ahwo?”

21. Didi use-abọ Ileleikristi kpobi a rẹriẹ ovao ku evaọ iruo rai kẹ Ọghẹnẹ?

²¹ Ẹhẹ, ethẹ iruo buobu i rovie fihọ. Uzẹme, ibuobu mai a rẹ sai ruiruo eva Ebẹtẹle hayo evaọ orẹwho ofa ha. Jesu omariẹ ọ rọwo inọ Ileleikristi a te mọ “ibi” sa-sa fiki oghẹrẹ iyero sa-sa. (Matiu 13:23) Fikiere, use-abọ mai wọhọ Ileleikristi họ re ma rehọ uyero mai ruiruo vọvọ—re ma wo abọ vọvọ evaọ iruo Jihova te epanọ uyero mai o kẹ uvẹ te. Ma te ru ere, yọ ma be kẹ Jihova oruaro, yọ ma rẹ sai wo imuẹro inọ eva e te were iẹe gaga. Rehọ oriruo Ethel, oniọvo-ọmọtẹ nọ ọ kpako no nọ ọ rrọ uwou nọ a rẹ jọ sẹro enọ e kpako no. O re se isẹri ẹsikpobi kẹ enọ e rrọ uwou na, ọ vẹ jẹ rehọ ifonu se isẹri. Ghelọ ọnyaba riẹ, ọ be rehọ ẹwẹ-kpobi ru utho ẹgba riẹ.—Matiu 22:37.

22. (a) Idhere efa vẹ ma sae rọ wha oruaro se Ọghẹnẹ? (b) Oke igbunu vẹ o rrọ aro mai?

²² Dede na, kareghẹhọ inọ orọnikọ usiuwoma ota ọvo họ edhere nọ ma rẹ rọ wha orro se Jihova ha. Ẹkwoma emamọ oriruo nọ ma rẹ jọ evaọ uruemu gbe ẹgọ evaọ obọ iruo, obọ isukulu, gbe obọ uwou, ma re ru udu Jihova ghọghọ. (Itẹ 27:11) Itẹ 28:20 o ya eyaa nọ: “Ohwo nọ o kiẹrẹe o re wo eghale buobu.” Fikiere u re woma re ma “kọ buobu” evaọ iruo mai kẹ Ọghẹnẹ, riẹ nnọ ma ti vu eghale buobu. (2 Ahwo Kọrint 9:6) Ere oruo, o te jọ uvẹ-ọghọ mai re ma jọ uzuazọ evaọ oke igbunu yena nọ “koware koware nọ o be wẹ” kpobi o te kẹ Jihova oruaro nọ u fo rie!—Olezi 150:6.

[Oruvẹ-obotọ]

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

• Ẹvẹ ahwo Ọghẹnẹ a be rọ gọe “taso tuvo”?

• Didi use-abọ o rẹriẹ ovao ku orua Gad, kọ eme oyena u wuhrẹ Ileleikristi nẹnẹ?

• Ẹvẹ iruo odibọgba na e rọ rrọ wọhọ ọthọwẹ mukpahe ohọre Setan?

• Didi “ẹthẹ iruo” otujọ a ruọ eva no, kọ didi eghale a reawere rai no?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]

Wọhọ epanọ emọ Gad a họre enọ e wọ ẹmo ze na, Ileleikristi a rẹ họre Setan zihe

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 25]

Ma rẹ reawere usu ọbọga evaọ iruo odibọgba na

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 26]

Iruo ọkobaro e sai rovie ẹthẹ kpohọ uvẹ iruo efa, nọ u kugbe:

1. Iruo ebabọ akpọ-soso

2. Iruo Ebẹtẹle

3. Iruo imishọnare