Noviembre

Wi wankebʼ laakokʼal naru taatenqʼahebʼ re naq teʼxkawresi jun li sumenk aʼ yaal jarubʼ chihabʼ wankebʼ re. Wank sut saʼ li chʼutam natzolmank li naʼlebʼ li chʼaʼaj aatinak chirix joʼ li chʼaʼajkilal saʼ li sumlajik ut li muxuk ibʼ. Abʼanan, wank sut naq wank wiibʼ oxibʼ li raqal bʼarwiʼ naru teʼtzʼaqonq ebʼ li kokʼal. Joʼkan ajwiʼ, naru taatenqʼahebʼ laakokʼal re xtawbʼal kʼaʼut naq inkʼaʼ teʼruuq chi sumenk rajlal sut naq nekeʼxtaqsi li ruqʼ. Wi taachʼolobʼ aʼin chiruhebʼ laakokʼal inkʼaʼ teʼchʼinaaq xchʼool naq moko teʼxkʼe ta xsumenk ut jalan chik ttzʼaqonq (1 Tim. 6:18). Chiqajunilo naru naqakawresi li sumenk li naru naxwaklesi xchʼool ebʼ li qechpaabʼanel ut tixkʼe xloqʼal li Jehobʼa (Prov. 25:11). Wank sut naru naqaye saʼ wiibʼ oxibʼ chi aatin li xqakʼul saʼ li qayuʼam, abʼan mooʼaatinak kaʼajwiʼ chiqix (Prov. 27:2; 2 Cor. 10:18). Aatinaqo bʼan chirix li Jehobʼa, li Santil Hu ut li xmolam (Apoc. 4:11). w23.04 24,25 raqal 17, 18

Re naq ajʼooq qu ut wanq qanaʼlebʼ, aajel chiqu li rahok (Mat. 22:​37-39). Jun eetalil, naqakʼutbʼesi qarahom rikʼin li Yos naq nokoopuktesink usta naqanumsi ebʼ li chʼaʼajkilal (2 Tim. 1:​7, 8). Saʼ xkʼabʼaʼ naq nekeʼqara li qas qiitzʼin, naqabʼaanu chixjunil li wank saʼ quqʼ re xkʼebʼal chi naweʼk li esil li naxkʼe qe li Jehobʼa, wank sut naq saʼ selular malaj rikʼin li esilhu. Maajunwa naqakʼoxla naq maakʼaʼ chik teʼruuq xbʼaanunkil. Naqoybʼeni bʼan naq saʼ jun kutan teʼoq xbʼaanunkil li naraj li Jehobʼa (Ezeq. 18:​27, 28). Joʼkan ajwiʼ naqara ebʼ li qechpaabʼanel naq naqawaklesi qachʼool chiqibʼil qibʼ (1 Tes. 5:11). Joʼ naq ebʼ laj puubʼ nekeʼkʼanjelak chiribʼilebʼ ribʼ, joʼkan ajwiʼ laaʼo naqakawresi qachʼool chiqibʼil qibʼ. Maajunwa tqatochʼ xchʼool junaq li qechpaabʼanel chi moko tqakʼe reqaj li nekeʼxbʼaanu qe (1 Tes. 5:​13, 15). Jun chik xyaalal naq naqakʼutbʼesi naq nokoorahok, aʼan naq naqoxloqʼihebʼ li nekeʼbʼeresink saʼ li chʼuut (1 Tes. 5:12). w23.06 10 raqal 6; 11 raqal 10, 11

Jun li naʼlebʼ re xkawresinkil qapaabʼal aʼan xkʼoxlankil rix li xkamik li Jesús. Li xkamik li Jesús naxkʼut chiqu naq ttzʼaqloq ru li naxyeechiʼi qe li Yos. Aajel ru naq tqakʼe qahoonal xkʼoxlankil rix kʼaru naʼokenk saʼ li xkamik li Jesús ut kʼaʼut naq li Jehobʼa kixqʼaxtesi li xyuʼam li Ralal. Chi joʼkan naru naqakʼojobʼ qachʼool naq li Jehobʼa tixkʼam chaq li akʼ ruuchichʼochʼ bʼarwiʼ tooruuq chi wank chi junelik. Kʼaʼut naqaye aʼin? Qakʼoxlaq rix kʼaru kiʼokenk saʼ li xkamik li Jesús. Li Jehobʼa kixkanabʼ naq tchalq li ramiiw, li xbʼeen Ralal re naq tyoʼlaaq saʼ Ruuchichʼochʼ joʼ jun winq li tzʼaqal re ru xyuʼam. Naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ kixnumsi naabʼal li rahilal, li chʼaʼajkilal ut kikamsiik. Chʼolchʼo naq li Jehobʼa kixkʼe qe jun li maatan. Li Jehobʼa li qʼaxal nokooxra moko kixkanabʼ ta raj naq teʼxkamsi li Ralal kaʼajwiʼ re xkʼebʼal qe jun li yuʼam li saʼ junpaat t-osoʼq (Juan 3:16; 1 Ped. 1:​18, 19). Xbʼaan naq li Jehobʼa kixkʼe li Ralal re qatenqʼankil, tixbʼaanu naq tooruuq chi wank chi junelik saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ. w23.04 27 raqal 8, 9

Ma naraj li Jehobʼa xwaklesinkil wiʼ chik ebʼ li kamenaq? Joʼkan tzʼaqal. Rikʼin santil musiqʼej kixbʼaanu naq wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan teʼxtzʼiibʼa chirix li oybʼenihom aʼin (Is. 26:19; Apoc. 20:​11-13). Ut naq li Jehobʼa naxye junaq li naʼlebʼ, natzʼaqlok ru (Jos. 23:14). Li Jehobʼa naraj xwaklesinkilebʼ wiʼ chik chi yoʼyo li kamenaq. Qakʼoxlaq chirix li kixye laj Job. Chʼolchʼo chiru naq wi tkamq, li Jehobʼa tixwaklesi chi yoʼyo (Job 14:​14, 15). Joʼkan ajwiʼ narekʼa li Jehobʼa chirixebʼ laj kʼanjel chiru li xeʼkamk. Naraj xwaklesinkilebʼ chi yoʼyo re naq kawaqebʼ xjunxaqalil ut sahaqebʼ saʼ xchʼool. Ut chanru narekʼa li Jehobʼa chirixebʼ li kristiʼaan li xeʼkamk chi inkʼaʼ xeʼxnaw li yaal chirix? Aʼan naraj ajwiʼ xkʼebʼal wiʼ chik xyuʼamebʼ (Hech. 24:15). Naraj naq teʼwanq choʼq ramiiw ut teʼwanq chi junelik (Juan 3:16). w23.04 9 raqal 5, 6

Kʼaru tatruuq xbʼaanunkil re xkawubʼresinkil laawoybʼenihom? Wi nakaawoybʼeni wank chi junelik saʼ Ruuchichʼochʼ, yaabʼasi li naxye li Santil Hu chirix li Chʼinaʼusil Naʼajej ut kʼoxla naq ak wankat chik aran (Is. 25:8; 32:​16-18). Kʼoxla chanruhaq li yuʼam saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ. Ma nakaawil aawibʼ aran? Wi kʼaynaqo chi xkʼoxlankil chanruhaq li yuʼam saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ, ebʼ li chʼaʼajkilal chanchanaq naq «aʼan junpaat ajwiʼ ut moko aal ta riiqankil» (2 Cor. 4:17). Li oybʼenihom li naxkʼe aawe li Jehobʼa tatxkawresi. Aʼan ak xkʼe qe chixjunil li naʼajmank re naq kawaqo. Joʼkan naq, naq tchʼaʼajkoʼq chaawu xbʼaanunkil jun li kʼanjel li tenebʼanbʼil saʼ aabʼeen, xkuybʼal jun li aaleek malaj kʼanjelak chiru li Jehobʼa chi sa aachʼool, tijon chiru chi anchal aachʼool ut tzol li Santil Hu re naq tatxbʼeresi. Joʼkan ajwiʼ, kʼulubʼa li tenqʼ li nekeʼxkʼe aawe ebʼ li hermaan ut junelik jultika laawoybʼenihom. Tojaʼ naq li Jehobʼa «xbʼaan li xwankil li xloqʼal» tatxkawubʼresi re naq taakuy «chixjunil li chʼaʼajkilal chi inkʼaʼ taachʼinanq» laachʼool (Col. 1:11). w23.10 17 raqal 19, 20

Saʼebʼ li qatij naru naqakʼutbʼesi chiru li Jehobʼa naq naqabʼanyoxi chixjunil li naxkʼe qe. Qabʼanyoxihaq chiru chixjunil li wank qe xbʼaan naq chixjunil chalenaq rikʼin (Sant. 1:17). Naru naqabʼanyoxi re li Ruuchichʼochʼ, li yobʼtesihom, li qayuʼam, li qajunkabʼal, ebʼ li qamiiw ut li qoybʼenihom. Naru ajwiʼ naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq wanko saʼ amiiwil rikʼin. Kʼaru xyaalal wank, re naq toobʼanyoxinq chiru li Jehobʼa? Wank sut chʼaʼaj rilbʼal aʼin xbʼaan naq ebʼ li kristiʼaan maakʼaʼ nekeʼxbʼanyoxi. Ebʼ li poyanam naxik xchʼoolebʼ chirix li nekeʼraj ut inkʼaʼ chirix xbʼanyoxinkil li wank rehebʼ. Wi tqabʼon raj qibʼ rikʼinebʼ, saʼ li qatij kaʼajwiʼ li naqaj raj tqatzʼaama re li Jehobʼa. Re naq tooyoxinq tento naq tqakʼoxla chixjunil li naxkʼe qe li Jehobʼa (Luc. 6:45). w23.05 4 raqal 8, 9

Li Qayuwaʼ Jehobʼa nokooxra ut inkʼaʼ nawulak chiru rilbʼal naq naqakʼul li rahilal (Is. 63:9). Abʼan inkʼaʼ nokooxkol chiru chixjunil li rahilal, li naxjuntaqʼeeta li Santil Hu joʼ nimaʼ ut xaml (Is. 43:2). Aʼan naxyeechiʼi qe naq tooxtenqʼa chi xqʼaxbʼal ru chixjunil li aaleek ut inkʼaʼ tooxkanabʼ naq tooxrahobʼtesi chi junelik. Joʼkan ajwiʼ li Jehobʼa naxkʼe qe li xsantil musiqʼej re naq tooruuq xkuybʼal (Luc. 11:13; Filip. 4:13). Joʼkan naq chʼolchʼo chiqu naq twanq chixjunil li naʼajmank re naq tooruuq xkuybʼal ut tiikaq qachʼool. Li Jehobʼa naroybʼeni naq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin (Heb. 11:6). Wank sut maare tqakʼoxla naq li aaleek li yooko xnumsinkil qʼaxal nim ut t-oq qakʼaʼuxl wi tooxtenqʼa li Jehobʼa. Abʼan li Santil Hu naxye naq rikʼin xwankil li Yos tooruuq xpiskʼonkil «li tzʼak sutsu wiʼ li tenamit» (Sal. 18:30). Joʼkan naq, miqakanabʼ naq li qakʼaʼuxl tixbʼaanu naq maakʼaʼ tqabʼaanu. Chiwanq bʼan qapaabʼal naq tootijoq chiru ut kʼojkʼooq qachʼool naq aʼan tixsume li qatij (Sant. 1:​6, 7). w23.11 22 raqal 8, 9

Kʼajoʼ xchʼinaʼusal ebʼ li aatin aʼin! Ebʼ li aatin aʼin naxkʼut chiqu li rahok li naxkʼutbʼesi li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej saʼ li xsumlajik, maakʼaʼ naqʼaxok ru ut naru nawank chi junelik. Li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej tento teʼxkʼe xchʼool wi nekeʼraj naq li rahok twanq chi junelik. Qakʼoxlaq rix jun li xaml. Re naq inkʼaʼ tchupq tento naq tqakʼe li xsiʼul. Wi inkʼaʼ nabʼaanumank nachup li xaml. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li rahok li nekeʼxkʼutbʼesi chiribʼilebʼ ribʼ li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej: re naq kawaq ribʼ tento naq teʼxkʼe xchʼool chi xkawresinkil rajlal. Wank sut li chʼaʼajkilal chirix li tumin, li yajel malaj xkʼirisinkil li alal kʼajolbʼej, naru tixchʼaʼajki li rahok li nekeʼxkʼutbʼesi chiribʼilebʼ ribʼ li sumsukebʼ. Joʼkan, re naq junelik twanq li «xam li nachalk rikʼin li Yos», li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej tento naq teʼxyal xqʼe chi wank joʼ ramiiw li Jehobʼa. w23.05 20, 21 raqal 1-3

Usta ebʼ li qanaʼ qayuwaʼ kawebʼ xchʼool ut tooʼeʼxkawresi re naq joʼkan toonaʼlebʼaq moko naqechani ta li naʼlebʼ aʼin rikʼinebʼ, tento bʼan naq laaʼo tqakawresi. Li kawil chʼoolej chanchan xtzolbʼal jun akʼ kʼanjel. Re naq tqatzol chiʼus, aajel ru naq tqakʼe reetal li naxbʼaanu li nakʼutuk chiqu ut xkʼambʼal qe rikʼin. Re naq kawaq qachʼool tento tqakʼe reetal ani nekeʼnaʼlebʼak chi joʼkan ut xkʼambʼal qe rikʼinebʼ. Joʼ laj Daniel, aajel ru naq tqatzol chiʼus li Santil Hu, naq toowanq saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa rikʼin tijok chi anchal qachʼool ut xkʼojobʼankil qachʼool naq maajunwa tooxkanabʼ qajunes. Wi naqabʼaanu aʼin, kawaq qachʼool naq tyaleʼq rix li qapaabʼal. Ebʼ li kristiʼaan li kawebʼ xchʼool nekeʼoxloqʼiik xbʼaanebʼ li junchʼol ut nekeʼxbʼaanu naq ebʼ li junchʼol teʼraj xnawbʼal xkomon xnaʼlebʼ chirix li Jehobʼa. Chʼolchʼo naq wank rusilal xyalbʼal qaqʼe re naq kawaq qachʼool. w23.08 2 raqal 2; 4 raqal 8, 9

Li aatin li najalmank saʼ griego «tzʼilomaq» naʼoksimank naq junaq li kristiʼaan naxtzʼil rix ma tzʼaqal re ru ebʼ li chʼiichʼ joʼ li oor malaj li plaat. Joʼkan ajwiʼ tento tqabʼaanu laaʼo, tento tqatzʼil rix ma tzʼaqal yaal li naqabʼi malaj li naqayaabʼasi. Jwal aajel wiʼ chik ru tqabʼaanu laaʼo saʼ xkʼabʼaʼ naq yook chaq chi nachʼok li nimla rahilal. Moko saʼ junpaat ta tqapaabʼ li teʼxye qe, tqoksi bʼan li qanaʼlebʼ ut tqajuntaqʼeeta li naqabʼi ut li naqil rikʼin li naxye li Santil Hu ut li naxye li xmolam li Jehobʼa. Chi joʼkan, maajun junaq li bʼalaqʼ aj naʼlebʼ li nekeʼxye ebʼ li maaʼus aj musiqʼej tooxbʼalaqʼi (Prov. 14:15; 1 Tim. 4:1). Naqanaw naq li xtenamit li Jehobʼa tkoleʼq chiru li nimla rahilal, abʼan inkʼaʼ naqanaw li tqakʼul chi qajunjunqal chi wulajaq (Sant. 4:14). Maakʼaʼ naxye ma tookoleʼq saʼ li nimla rahilal malaj tookamq, li Jehobʼa toorosobʼtesi rikʼin li junelik yuʼam wi tiik qachʼool chiru. Abʼanan, naq toj maajiʼ twulaq li hoonal aʼan, qakʼehaq qachʼool chirix li qoybʼenihom li naxyeechiʼi qe li Jehobʼa ut junelik kawresinbʼilaqo. w23.06 13 raqal 15, 16

Moko chʼolchʼo ta chiqu chanru teʼtzʼaqloq ru wiibʼ oxibʼ li propesiiy li wank saʼ li Santil Hu (Dan. 12:​8, 9). Abʼan usta inkʼaʼ naqanaw chanru ttzʼaqloq ru junaq li propesiiy, aʼin moko naraj ta xyeebʼal naq inkʼaʼ ttzʼaqloq ru. Chʼolchʼo chiqu naq li Jehobʼa tixchʼolobʼ chiqu saʼ xhoonalil joʼ kixbʼaanu chaq junxil. Chi seebʼ tyeemanq «Wanko saʼ tuqtuukilal ut maakʼaʼ chik qakʼaʼuxl» (1 Tes. 5:3). Tojaʼ naq ebʼ li awabʼej teʼoq xrahobʼtesinkil li bʼalaqʼil paabʼal ut teʼxjukʼ chi junwaakaj (Apoc. 17:​16, 17). Moqon teʼxrahobʼtesi li xtenamit li Yos (Ezeq. 38:​18, 19). Ut chirix chik aʼan ttiklaaq li yalok u, li naxkʼabʼaʼi Armagedón (Apoc. 16:​14, 16). Chʼolchʼo chiqu naq aʼin tkʼulmanq chi seebʼ. Naq yooko roybʼeninkil aʼin, junelik qatzolaq ebʼ li propesiiy ut qatenqʼaq ebʼ li junchʼol re naq teʼxtzol ajwiʼ, chi joʼkan tqakʼutbʼesi naq nokoobʼanyoxink chiru li qachoxahil Yuwaʼ. w23.08 13 raqal 19, 20

Naq li apóstol Pablo kiʼaatinak chirix li paabʼal, li oybʼenihom ut li rahok, kixraq rikʼin xyeebʼal: «Li qʼaxal nim chiruhebʼ aʼin aʼan li rahok» (1 Cor. 13:13). Kʼaʼut kixye aʼin? Xbʼaan naq saʼebʼ li kutan chalk re, inkʼaʼ chik t-ajmanq li paabʼal chirix li xyeechiʼom li Yos choʼq re li akʼ ruuchichʼochʼ xbʼaan naq li qoybʼenihom ak xtzʼaqlok chik ru. Abʼan, tento tqara li Jehobʼa ut ebʼ li kristiʼaan. Li rahok aʼin tento tkʼiiq junqʼe junqʼe kutan. Joʼkan ajwiʼ, li rahok naqakʼutbʼesi naq laaʼo tzʼaqal aj paabʼanel. Li Jesús kixye rehebʼ li xʼapóstol: «Chi joʼkaʼin chixjunilebʼ teʼxnaw naq laaʼex intzolom: wi nekeera eeribʼ cheeribʼil eeribʼ» (Juan 13:35). Joʼkan ajwiʼ, li rahok nokooxjunaji. Wank xyaalal naq laj Pablo kixye naq «aʼan li kʼaam li najunajink chi tzʼaqal re ru» (Col. 3:14). Li apóstol Juan kixtzʼiibʼa rehebʼ li rechpaabʼanel: «Li naxra li Yos chixrahaq ajwiʼ li ras riitzʼin» (1 Juan 4:21). Joʼkan, naq naqarahebʼ li hermaan naqakʼutbʼesi naq naqara ajwiʼ li Jehobʼa. w23.11 8 raqal 1, 3

Li raatin li Yos naxye naq joʼ aj paabʼanel wanko saʼ jun li nimla aanilak. Kaʼajwiʼ li teʼxraq li aanilak teʼxtaw li junelik yuʼam (2 Tim. 4:​7, 8). Qakʼehaq qachʼool re aanilak xbʼaan naq nachʼ wanko re xraqbʼal li aanilak. Li apóstol Pablo kixjultika kʼaru tooxtenqʼa re naq tqaqʼax ru. Kixye: «Qisihaq chiqix chixjunil li iiq […], ut kawaq qachʼool chi aanilak saʼ li bʼe xaqabʼanbʼilo wiʼ». Li apóstol Pablo moko kixye ta naq maajun li iiq tqakʼam, kixye bʼan naq tqatzʼeq chixjunil li iiq li moko aajel ta ru riiqankil. Ebʼ li iiq aʼin naxbʼaanu naq saʼ xyaalal tooʼaanilaq ut nokooxlubʼtesi. Re naq inkʼaʼ tqakanabʼ aanilak, tento naq tqakʼe reetal wi yooko riiqankil junaq li iiq li moko aajel ta ru naq tqakʼam ut tqakanabʼ. Abʼan wankebʼ li iiq li jwal aajel ru naq tqakʼam ut maajunwa tqakanabʼ. Wi tqabʼaanu raj, tooʼeʼrisi saʼ li aanilak (2 Tim. 2:5). w23.08 26 raqal 1, 2

Wi nokoonaʼlebʼak chiʼus moko tchʼaʼajkoʼq ta chiqu roxloqʼinkil li nekeʼxkʼoxla ebʼ li junchʼol. Jun eetalil, maare wankebʼ li hermaan ixq li nekeʼwulak chiru xbʼonbʼal ribʼ ut ebʼ li junchʼol inkʼaʼ. Wiibʼ oxibʼ li hermaan nekeʼwulak chiru rukʼbʼal bʼayaq li haʼ li nakaltesink abʼan junchʼol chik inkʼaʼ nekeʼukʼak. Chiqajunilo naqaj naq kawaq li qajunxaqalil abʼan chiqajunjunqal naqasikʼ chanru xbʼaanunkil. Wi naqakʼoxla naq li naqaye aʼan wank xwankil ut naqaqʼunbʼesi ebʼ li junchʼol re naq teʼxbʼaanu, naru naqatochʼ xchʼoolebʼ li junchʼol ut xjachbʼal li chʼuut (1 Cor. 8:9; 10:​23, 24). Jun li eetalil aʼan naq li Jehobʼa moko naxkʼe ta li chaqʼrabʼ chirix chanru tqatiqibʼ qibʼ, naxkʼe bʼan li naʼlebʼ li tooruuq xyuʼaminkil. Li qatiqibʼankil tento tixkʼe xloqʼal li Jehobʼa, tixkʼutbʼesi ajwiʼ naq nokoonaʼlebʼak chiʼus ut tento tqatiqibʼ qibʼ «saʼ xyaalal joʼ chanru» qakʼulubʼ (1 Tim. 2:​9, 10). Us raj naq ebʼ li junchʼol inkʼaʼ teʼxik xchʼool chirix chanru naqatiqibʼ qibʼ. Li naʼlebʼ li wank saʼ li Santil Hu naru naxtenqʼahebʼ li cheekel winq re naq inkʼaʼ teʼxxaqabʼ junaq li chaqʼrabʼ chirix chanru teʼxtiqibʼ ribʼ ut teʼxtʼeʼ rismal. w23.07 23, 24 raqal 13, 14

Li Jehobʼa nokooxtenqʼa re xnawbʼal kʼaru tento tqabʼaanu re naq sahaq saʼ qachʼool saʼebʼ li kutan chalkebʼ re. Li nekeʼxpaabʼ li xbʼoqom li ixq li «maakʼaʼ naxnaw» nekeʼraj xyalbʼal xsahil li muxuk ibʼ xbʼaan naq nekeʼxkʼoxla naq jwal «kiʼ». Li xyaalalil naq aʼanebʼ teʼkamq (Prov. 9:​13, 17, 18). Abʼanan, jwal us nekeʼelk li nekeʼxpaabʼ li xbʼoqom li ixq «li chaabʼil [x]naʼlebʼ» (Prov. 9:1). Joʼkan tzʼaqal, yooko xtzolbʼal xraabʼal li Jehobʼa ut xtzʼeqtaanankil li xikʼ naril (Sal. 97:10). Nasahoʼk saʼ qachʼool xbʼoqbʼalebʼ li junchʼol re naq teʼxyal xsahil «li chaabʼil naʼlebʼ». Chanchano li moos li naʼaatinak wiʼ li tasal 9 re Proverbios, li nekeʼxye «toj saʼatqebʼ li xnajt teramil bʼool re li tenamit». Joʼ ebʼ aʼan naqaye: «Kimqex arin laaʼex li maakʼaʼ eekʼaʼuxl». Laaʼo ut li nekeʼabʼink qe ut li nekeʼxpaabʼ li bʼoqom aʼin, naqayal xsahil naabʼal li osobʼtesihom anaqwan. Abʼan, moko kaʼaj tawiʼ aʼin. Tqataw ajwiʼ li osobʼtesihom saʼ li kutan chalkebʼ re. Wi naqayal qaqʼe chi xik saʼ li «xbʼehil li seebʼal kʼaʼuxl», naru naq tqataw li junelik yuʼam (Prov. 9:​3, 4, 6). w23.06 24 raqal 17, 18

Chanru nakaawekʼa aawibʼ naq jun laawechkʼanjel malaj laawechtzolom naxbʼaanu ebʼ li patzʼom chirix laapaabʼal? Ma nakatxuwak? Naabʼal naqekʼa qibʼ chi kamaʼan. Tooruuq xnawbʼal kʼaru naxkʼoxla malaj narekʼa li poyanam rikʼin li patzʼom li naxbʼaanu ut nokooruuk ajwiʼ puktesink. Abʼanan, wank sut junaq naxbʼaanu jun li patzʼom saʼ josqʼil ut inkʼaʼ raj tsachq qachʼool. Maare naxpaabʼ li nekeʼxye ebʼ li junchʼol chiqix (Hech. 28:22). Joʼkan ajwiʼ wanko saʼ «rosoʼjikebʼ li kutan», jun li hoonal bʼarwiʼ naabʼalebʼ maakʼaʼ «chik usilal rikʼinebʼ» ut «qʼaxal josqʼaqebʼ» (2 Tim. 3:​1, 3). Maare nakaakʼoxla chanru tatruuq xyuʼaminkil li chaabʼilal ut xkuybʼal laajosqʼil naq junaq li kristiʼaan naxwechʼ rix li nakaapaabʼ. Wank jun li naʼlebʼ li tatxtenqʼa: li tuulanil. Li kristiʼaan li tuulan moko najosqʼoʼk ta saʼ junpaat, naxkuy li xjosqʼil naq nekeʼxchʼiʼchʼiʼi malaj naq inkʼaʼ naxnaw kʼaru xsumenkil. w23.09 14 raqal 1, 2

Wank sut li xmolam li Jehobʼa naxkʼe qe li naʼlebʼ li nokooxkol chiru xrahinkil ru li bʼihomal ut jalan chik li naʼlebʼ li truuq xbʼaanunkil naq inkʼaʼ tooʼabʼinq chiru li xnaʼlebʼ li Yos. Naq nakʼulmank aʼin, naqataw rusilal naq naqayuʼami li xnaʼlebʼ li Jehobʼa (Is. 48:​17, 18; 1 Tim. 6:​9, 10). Li Jehobʼa toj troksi ebʼ li kristiʼaan re xbʼeresinkil li xtenamit chiru li nimla rahilal ut chiru li jun mil chihabʼ naq t-awabʼejinq. Saʼ li hoonal aʼan, ma tqayuʼami li naʼlebʼ aʼin? Wi anaqwan nokooʼabʼink, inkʼaʼ tchʼaʼajkoʼq chiqu abʼink saʼ li kutan chalk re. Joʼkan naq, junelik qayuʼamiq li xnaʼlebʼ li Jehobʼa ut saʼ xyanq aʼin wank li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe qe ebʼ li winq li kixxaqabʼ re naq tooʼeʼril (Is. 32:​1, 2; Heb. 13:17). Wank xyaalal re xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa, li nabʼeresink qe, li nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqachʼik qibʼ saʼebʼ li chʼaʼajkilal li naxkʼe saʼ xiwxiwal li qapaabʼal ut tqataw li akʼ ruuchichʼochʼ bʼarwiʼ toowanq chi junelik. w24.02 25 raqal 17, 18

Naabʼal li osobʼtesihom kixkʼul li apóstol Pablo naq kikʼanjelak chiru li Jehobʼa abʼan kixkʼul ajwiʼ ebʼ li chʼaʼajkilal. Rajlal naxik chi najt, usta chʼaʼaj li bʼihajik saʼebʼ li kutan aʼan. Wank sut naxkʼe saʼ xiwxiwal li xyuʼam «xbʼaanebʼ li nimaʼ» ut «xbʼaanebʼ laj elqʼ». Wank sut kirahobʼtesiik xbʼaanebʼ li xikʼ nekeʼilok re (2 Cor. 11:​23-27). Ut ebʼ li rechpaabʼanel moko junelik ta nekeʼroxloqʼi li naxbʼaanu re xtenqʼankilebʼ (2 Cor. 10:10; Filip. 4:15). Kʼaru kitenqʼank re laj Pablo re naq junelik tkʼanjelaq chiru li Jehobʼa? Kixtzol chirix li xnaʼlebʼ li Jehobʼa saʼ li Santil Hu ut rikʼin li kixkʼul saʼ li xyuʼam. Chʼolchʼo chiru naq naraheʼk xbʼaan li Jehobʼa (Rom. 8:​38, 39; Efes. 2:​4, 5). Ut aʼan qʼaxal naxra li Jehobʼa. Laj Pablo kixkʼutbʼesi li rahok aʼin naq naxtenqʼahebʼ li saant ut toj yook chi xtenqʼankilebʼ (Heb. 6:10). w23.07 9 raqal 5, 6

Chʼolchʼo chiruhebʼ li kristiʼaan naq aajel ru naq teʼwanq ebʼ li awabʼej ut tento teʼabʼinq chiru wiibʼ oxibʼ li chaqʼrabʼ li nekeʼxkʼe «li wankebʼ xwankil saʼ qabʼeen». Abʼan naq nekeʼrekʼa naq moko us ta jun li chaqʼrabʼ malaj nekeʼchʼaʼajkoʼk chiru xbʼaanunkil, inkʼaʼ chik nekeʼraj abʼink. Joʼ naxye li Santil Hu, ebʼ li awabʼej nekeʼxrahobʼtesi li kristiʼaan, wankebʼ rubʼel xwankil laj Tza ut chi seebʼ teʼsacheʼq chi junajwa (Sal. 110:​5, 6; Ecl. 8:9; Luc. 4:​5, 6). Joʼkan ajwiʼ naxye naq «li ani inkʼaʼ napaabʼank chiruhebʼ li wankebʼ xwankil naxqʼet xtaqlahom li Yos». Li Jehobʼa naxkanabʼ naq teʼwanq li awabʼej saʼebʼ li qakutan re naq maakʼaʼaq naabʼal li chʼaʼajkilal ut naraj naq tqoxloqʼihebʼ. Joʼkan naq tento tqakʼe rehebʼ «li kʼaru tento xkʼeebʼal re», saʼ xyanq aʼin wank li toj li nachʼutubʼamank choʼq re li awabʼej, roxloqʼinkilebʼ ut abʼink chiruhebʼ (Rom. 13:​1-7). Maare naqakʼoxla naq xpaabʼankil jun li chaqʼrabʼ inkʼaʼ tkʼanjelaq malaj jwal terto xtzʼaq t-elq chiqu malaj naqakʼoxla naq moko us ta choʼq qe. Abʼan nokooʼabʼink chiru li Jehobʼa ut aʼan naraj naq tooʼabʼinq chiruhebʼ li awabʼej, wi ebʼ aʼan inkʼaʼ nekeʼxpatzʼ naq tqabʼaanu junaq li naʼlebʼ li tixqʼet li xchaqʼrabʼ li Yos (Hech. 5:29). w23.10 8 raqal 9, 10

Naq laj Sansón kiyoʼlaak, ebʼ laj Filistea nekeʼxjolomi ut nekeʼxrahobʼtesi li tenamit Israel (Juec. 13:1). Xbʼaan naq kʼajoʼ xmaaʼusilalebʼ, qʼaxal xeʼxrahobʼtesi ebʼ laj Israel. Joʼkan naq, li Jehobʼa kixsikʼ ru laj Sansón re naq tixtikibʼ «xkolbʼalebʼ laj Israel saʼ ruqʼebʼ laj Filistea» (Juec. 13:5). Abʼan, laj Sansón tento kixsikʼ xtenqʼ rikʼin li Jehobʼa. Saʼ jun kutan, jun chʼuut aj puubʼ re Filistea xkohebʼ Lehí, li maare nakanaak Judá, re xchapbʼal laj Sansón. Kʼajoʼebʼ xxiw li winq re Judá, joʼkan naq keʼxqʼaxtesi laj Sansón saʼ ruqʼebʼ li xikʼ nekeʼilok re. Li xtenamit laj Sansón keʼxbʼak rikʼin wiibʼ li kʼam li toj akʼ ut keʼxkʼam rikʼinebʼ laj Filistea (Juec. 15:​9-13). Abʼan «li xMusiqʼ li Qaawaʼ kichalk saʼ xbʼeen laj Sansón» ut laj Sansón kiruuk elelik. «Chirix chik aʼan kixtaw jun xkalam e li bʼuur li tojeʼaq naʼosoʼk li rix» kixchap. . . ut rikʼin aʼan kixkamsi 1,000 aj Filistea! (Jue. 15:​14-16). w23.09 2 raqal 3, 4

Li Jehobʼa wank kʼaru naraj «chalen chaq qʼe kutan» ut timil timil naxkʼut chiqu saʼ li Raatin. Aʼ yaal chanru naxbʼaanu, junelik chaabʼil naʼelk xbʼaan naq «chixjunil li xyoobʼtesihom li Qaawaʼ, wank xyaalal» (Prov. 16:4). Ut li rusilal li natawmank naq naxbʼaanu jun li kʼanjel li Jehobʼa nawank chi junelik. Joʼkan bʼiʼ, kʼaru li rajom li Jehobʼa ut kʼaru naxbʼaanu re naq ttzʼaqloq ru? Li Yos kixye re li xbʼeen winq ut ixq kʼaru li rajom naq kixye rehebʼ: «Chiwanq eeralal eekʼajol, chexkʼihanq, chenujobʼresi li ruuchichʼochʼ ut chereechanihaq. Chextaqlanq saʼ xbʼeenebʼ […] li xul» (Gén. 1:28). Yaal, naq laj Adán ut li xʼEva xeʼxqʼet ribʼ chiru li Yos, xookanaak joʼ aj maak abʼan aʼin moko kixbʼaanu ta naq li rajom li Yos inkʼaʼ ttzʼaqloq ru. Aʼan kaʼajwiʼ kixjal chanru ttzʼaqloq ru. Saʼ junpaat kixye naq tixxaqabʼ jun li Awabʼejihom saʼ choxa li tixbʼaanu naq ttzʼaqloq ru li rajom li Yos choʼq rehebʼ li kristiʼaan ut li Ruuchichʼochʼ (Mat. 25:34). w23.10 19, 20 raqal 6, 7

Li Jehobʼa naru tooxtenqʼa ajwiʼ re naq inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool. Wank sut tchʼaʼajkoʼq chiqu, qʼaxal wiʼ chik wi ak yooko xyalbʼal qaqʼe chiru naabʼal chihabʼ re xkanabʼankil junaq qapaltil. Ut maare tqakʼoxla naq li qapaltil qʼaxal nim chiru li xpaltil li apóstol Pedro. Abʼan li Jehobʼa naru tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqakanabʼ xyalbʼal qaqʼe (Sal. 94:​18, 19). Qilaq jun li eetalil, naq toj maajiʼ naʼok choʼq aj paabʼanel jun li hermaan kiwank joʼ ixqiwinq chiru naabʼal chihabʼ. Usta xtzʼeqtaana, wank sut nachalk saʼ xchʼool li yibʼru aj naʼlebʼ. Kʼaru kitenqʼank re, re naq inkʼaʼ tixkanabʼ xyalbʼal xqʼe? Aʼan naxye: «li Jehobʼa naxkʼe xkawil qachʼool». Naxye ajwiʼ: «Rikʼin xtenqʼ li xsantil musiqʼej li Jehobʼa […], xintzol naq naru tinwanq […] saʼ xbʼehil li yaal». Kixye ajwiʼ aʼin: «Li Jehobʼa kixkanabʼ naq tinkʼanjelaq chiru […], usta laaʼin aj maak junelik nikinxkawresi». w23.09 23 raqal 12

Wi laaʼat jun li saaj, jultika naq moko saʼ junpaat ta tatkawuuq saʼ laapaabʼal. Tento taasikʼ ebʼ li chaabʼil eetalil, tatkʼoxlaq chiʼus, paabʼajelaq laawaatin, xtzolbʼal ebʼ li kʼanjel li tatxtenqʼa ut xkawresinkil aawibʼ choʼq re li tkʼulmanq moqon. Naq nakaakʼoxla rix chixjunil li taabʼaanu, maare nakaaye naq numtajenaq wiʼ chik li taabʼaanu. Abʼan michʼinaak aachʼool, tatruuq xbʼaanunkil! Misach saʼ aachʼool naq li Jehobʼa naraj aatenqʼankil (Is. 41:​10, 13). Ebʼ li hermaan winq ut ixq re laachʼuut wanqebʼ aran re aatenqʼankil. Naq taayuʼami li naʼlebʼ li naraj li Jehobʼa naq taabʼaanu, qʼaxal sahaq aachʼool. Nakatqara ut naqaj naq li Jehobʼa trosobʼtesi li nakaabʼaanu re naq tatkawuuq saʼ laapaabʼal. w23.12 29 raqal 19, 20

Kʼoxla naq yookat rajsinkil aawu rikʼinebʼ li hermaan ut nekeʼrisi jun li jalam u. Re xjultikankil li kutan aʼin, nakaawisi oxibʼ li jalam u. Abʼan saʼ jun rehebʼ, jun li hermaan moko us ta kiʼelk. Joʼkan naq taabʼor ut tatkanaaq rikʼin li wiibʼ, xbʼaan naq aran chixjunilebʼ seʼseʼ li ru xeʼelk. Li xyaalalil aʼan naq naqajultika li chaabʼil hoonal li naqanumsi rikʼinebʼ li qahermaan. Abʼan, qayeehaq naq jun li hermaan kixye malaj kixbʼaanu jun li naʼlebʼ li moko us ta. Kʼaru taabʼaanu rikʼin aʼin? Kʼaʼut naq inkʼaʼ taabʼor joʼ nakaabʼaanu rikʼin li jalam u? (Efes. 4:32). Saʼ xkʼabʼaʼ naq wank naabʼal li chaabʼil hoonal li xqanumsi rikʼin li hermaan, tooruuq chi xbʼaanunkil aʼin. Li qʼaxal us tqabʼaanu aʼan xxokbʼal saʼ qachʼool «ebʼ li chaabʼil jalam u». w23.11 12, 13 raqal 16, 17

Li aatin saʼ griego li kiroksi saʼ li raqal aʼin naxkʼutbʼesi naq tento chaabʼil teʼnaʼlebʼaq naq teʼxtiqibʼ ribʼ ut teʼxkʼe saʼ ajl li nekeʼxkʼoxla ebʼ li junchʼol. Jwal oxloqʼ chiqu ebʼ li hermaan ixq li nekeʼxkʼutbʼesi naq kawebʼ xpaabʼal rikʼin chanru nekeʼxtiqibʼ ribʼ! Li seebʼal kʼaʼuxl aʼan jun chik li nʼalebʼ li nekeʼxkʼutbʼesi ebʼ li hermaan ixq li kawebʼ xpaabʼal. Li naʼlebʼ aʼin juntaqʼeet rikʼin kʼoxlak chi chaabʼil, naraj xyeebʼal xkʼebʼal reetal kʼaru xjalanil li us rikʼin li inkʼaʼ us ut xbʼaanunkil li chaabʼil. Qilaq li eetalil chirix li xʼAbigaíl. Li xbʼeelom moko us ta kinaʼlebʼak ut aʼan kixkʼe reetal naq aʼin tixkʼam chaq naabʼal chʼaʼajkilal saʼ xbʼeen chixjunil li xjunkabʼal. Li xʼAbigaíl saʼ junpaat kinaʼlebʼak ut xbʼaan aʼin keʼkoleʼk (1 Sam. 25:​14-23, 32-35). Li seebʼal kʼaʼuxl nokooxtenqʼa re xnawbʼal joqʼe tooʼaatinaq ut joqʼe inkʼaʼ; ut xkʼebʼal qachʼool chirixebʼ li junchʼol, abʼan, inkʼaʼ tqachʼiʼchʼiʼebʼ (1 Tes. 4:11). w23.12 20 raqal 8, 9

Li apóstol Pablo kixtzʼiibʼa ebʼ li aatin aʼin rehebʼ li hermaan li wankebʼ saʼ li chʼuut re Roma. Aʼanebʼ xeʼxtzol chirix li Jehobʼa ut li Jesús, xeʼxkʼutbʼesi naq wankebʼ xpaabʼal ut xeʼok joʼ aj paabʼanel. Joʼkan naq li Yos kixye naq tiikebʼ xchʼool saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal ut kixyulebʼ rikʼin santil musiqʼej (Rom. 5:1). Chalen aran wank jun li roybʼenihomebʼ li qʼaxal chaabʼil ut li ttzʼaqloq ru. Moqon laj Pablo kiʼaatinak rikʼinebʼ laj paabʼanel li yulbʼilebʼ ru re li chʼuut Éfeso chirix li oybʼenihom li xeʼkʼeheʼk re xbʼaan li Yos. Kixchʼolobʼ chiruhebʼ naq teʼxkʼul jun li «ereens choʼq rehebʼ li santil paabʼanel» (Efes. 1:18). Ut rehebʼ laj Colosas kixye rehebʼ bʼar teʼxkʼul li qʼajkamunkil li nekeʼroybʼeni. Kixye rehebʼ: «Li xokxo choʼq eere saʼ choxa» (Col. 1:​4, 5). Joʼkan naq ebʼ laj paabʼanel li yulbʼilebʼ ru nekeʼroybʼeni naq teʼwakliiq chi yoʼyo ut teʼwanq chi junelik saʼ choxa, bʼarwiʼ teʼawabʼejinq rochbʼeen li Kriist (1 Tes. 4:​13-17; Apoc. 20:6). w23.12 9 raqal 4, 5

Li aatin li najalmank ru joʼ «tixkol» aʼan jun li aatin li nekeʼroksi ebʼ laj puubʼ re aatinak chirixebʼ li soldaad li nekeʼxkʼaakʼale jun li tenamit re naq inkʼaʼ trahobʼtesiiq. Ebʼ li kristiʼaan naru teʼwarq chi maakʼaʼebʼ xkʼaʼuxl xbʼaan naq chʼolchʼo chiruhebʼ naq ebʼ li soldaad wankebʼ saʼ li okebʼaal re xkolbʼal li tenamit. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank naq «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos naxkol li qachʼool ut li qakʼaʼuxl, sa naqekʼa qibʼ ut wanko saʼ tuqtuukilal (Sal. 4:9). Usta li chʼaʼajkilal inkʼaʼ natuqlaak ru saʼ junpaat, naru naq tqataw wiʼ chik li tuqtuukilal joʼ kikʼulmank rikʼin li xʼAna (1 Sam. 1:​16-18). Ut aʼin tixbʼaanu naq tookʼoxlaq chiʼus ut naq us li tqasikʼ xbʼaanunkil. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil? Joʼebʼ li kristiʼaan re jun li tenamit nekeʼxpatzʼ re jun li soldaad naq teʼkʼaakʼaleeq, laaʼo ajwiʼ naru naqapatzʼ re li Jehobʼa naq tooxkʼaakʼale. Chootijoq toj reetal tqekʼa «li tuqtuukilal» li naxkʼe li Yos (Luc. 11:9; 1 Tes. 5:17). Wi yookat xnumsinkil jun li nimla chʼaʼajkilal, maakanabʼ tijok. Taakʼe reetal chanru li Jehobʼa tixkʼe aawe li xtuqtuukilal ut tixkol laachʼool ut laakʼaʼuxl (Rom. 12:12). w24.01 21 raqal 5, 6

Li Jesús kixkuy li rahobʼtesiik, li hobʼeʼk ut naq xeʼxyoobʼ tikʼtiʼ chirix re naq tsantobʼresiiq li xkʼabʼaʼ li Xyuwaʼ. Naxnaw naq kiʼabʼink ut naq maakʼaʼ kixbʼaanu re naq txutaanaq (Heb. 12:2). Naxnaw ajwiʼ, naq saʼebʼ li hoonal aʼan li qʼaxal chʼaʼaj xnumsinkil, aʼ laj Tza li yook chi rahobʼtesink re (Luc. 22:​2-4; 23:​33, 34). Laj Tza kiraj naq li Jesús tixtzʼeqtaana li Jehobʼa abʼan inkʼaʼ kiruuk xbʼaanunkil! Li Jesús kixkʼutbʼesi naq laj Tza aj tikʼtiʼ ut naq wankebʼ aj kʼanjel chiru li Jehobʼa li nekeʼruuk xkuybʼal ebʼ li aaleek li qʼaxal chʼaʼaj. Ma nakaawaj xsahobʼresinkil xchʼool Laaʼawabʼej, li Jesukriist? Maakanabʼ xkʼebʼal xloqʼal li xkʼabʼaʼ li Jehobʼa ut xtenqʼankilebʼ li junchʼol re naq teʼril chanru li xnaʼlebʼ li Jehobʼa. Chi joʼkan, yooqat xkʼambʼal aawe rikʼin li Jesús (1 Ped. 2:21). Ut joʼ aʼan, taabʼaanu naq li Jehobʼa sahaq saʼ xchʼool ut taakʼutbʼesi naq li xikʼ naʼilok re, aʼ laj Tza, aj tikʼtiʼ. w24.02 11, 12 raqal 11-13

Saʼ li oobʼ chihabʼ li ak xnumeʼk, numenaq jun miyon li kristiʼaan xeʼkubʼeek xhaʼ re wank joʼ aj testiiw re li Jehobʼa. Choʼq qe, xqʼaxtesinkil li qayuʼam naraj xyeebʼal xsikʼbʼal wank joʼ xtzolom li Jesús ut xkʼebʼal xbʼeenwa saʼ li qayuʼam li rajom li Yos. Ut aʼin kʼaru naraj xyeebʼal? Li Jesús kixye: «Li naraj wank choʼq intzolom, inkʼaʼ chik twanq joʼ naraj aʼan» (Mat. 16:24). Li aatin saʼ griego «inkʼaʼ chik twanq joʼ naraj aʼan» natawmank ajwiʼ ru joʼ «inkʼaʼ chik yoʼyo re xbʼaanunkil li naraj». Naq taaqʼaxtesi laayuʼam chiru li Jehobʼa tento taatzʼeqtaana chixjunil li xikʼ naril li Yos (2 Cor. 5:​14, 15). Saʼ xyanq aʼin wank xtzʼeqtaanankil li naraj li tibʼelej joʼ li muxuk ibʼ (Gál. 5:​19-21; 1 Cor. 6:18). Ma aal tawiʼ xbʼaanunkil? Inkʼaʼ wi nakaara li Jehobʼa ut chʼolchʼo chaawu naq li xnaʼlebʼ aʼan li us choʼq aawe (Sal. 119:97; Is. 48:​17, 18). w24.03 2 raqal 1; 3 raqal 4

Li Jehobʼa naxkʼe li xsantil musiqʼej rehebʼ li narusila ru (Mat. 12:18). Naru tqakʼoxla: «Ma ninkʼutbʼesi saʼ linyuʼam li naʼlebʼ li naruuchi li santil musiqʼej?». Jun eetalil, ma qʼaxal nakaakʼutbʼesi li kuyum anaqwan chiru naq toj maajiʼ nakaanaw ru li Jehobʼa? Wi nakaakʼe reetal naq yookat xyuʼaminkil li naʼlebʼ li naruuchi li santil musiqʼej, chʼolchʼooq chaawu naq li Jehobʼa sa xchʼool aawikʼin. Li narusila ruhebʼ li Jehobʼa nekeʼxtaw rusilal li kolbʼa ibʼ (1 Tim. 2:​5, 6). Abʼan, ut wi nachʼaʼajkoʼk chiqu xkʼulubʼankil naq li Jehobʼa narusila qu usta wank qapaabʼal chirix li kolbʼa ibʼ ut ak xkubʼeek qahaʼ? Qajultikaq naq moko junelik ta tqapaabʼ li naxye li qachʼool abʼan junelik tooruuq xpaabʼankil li naxye li Jehobʼa. Choʼq re, li nekeʼxpaabʼ li kolbʼa ibʼ tiikebʼ xchʼool ut naxye naq trosobʼtesihebʼ (Sal. 5:13; Rom. 3:26). w24.03 30 raqal 15; 31 raqal 17