Byo Twafwainwa Kuchinuzhuka bya Pano pa Ntanda

1. Ñanyi kintu Yesu kyo aambishepo juba japeleleko bufuku saka akiji pano pa ntanda?

JUBA japeleleko bufuku saka akiji pano pa ntanda, Yesu walangulukilepo kyabaya bingi pa bwikalo bwa kulutwe bwa baana banji ba bwanga. Walombele kwi Shanji amba: “Kechi nalomba namba, mwibafumye pano pa ntanda ne, bino amba mwibazhikijilenga na mambo a aye mubi. Abo kechi bo ba pano pa ntanda ne, byonka byo nabula kwikala wa pano pa ntanda.” (Yoano 17:15, 16) Mu luno lulombelo lwanji, Yesu wamwesheshe byo atemenwe kya kine baana banji ba bwanga ne buneme bwa byambo byanji byo aambile patanshi pa bobwa bufuku ku banabalume bamo amba: ‘Kechi mwi ba pano pa ntanda ne.’ (Yoano 15:19) Yesu wikimwene kunema bingi kuba’mba baana banji ba bwanga bafwainwa kuchinuzhuka bya pano pa ntanda!

2. Nanchi kyambo kya kuba’mba “ba pano pa ntanda” Yesu kyo aambilepo, kilumbulula ka?

² Kyambo kya kuba’mba “ba pano pa ntanda” Yesu kyo aambilengapo kimenako bantu bonse befumya kwi Lesa, bo balama kwi Satana kabiji bo banonka buzha ku bya lwiso ne muchima wa bwitote bifuma kwi aye. (Yoano 14:30; Efisesa; 2:2; 1 Yoano 5:19) Kwambatu kine, “kwikala balunda na bya pano pa ntanda bo bulwanyi ne Lesa.” (Yakoba 4:4) Pano nga aba bonse bakeba kwikala mu butemwe bwa Lesa bakonsha kwikala byepi pano pa ntanda bino pa kimye kimo saka bepatulako? Tusakwisamba pa mashinda atanu mo bakonsha kubila kino: kwikala ba kishinka ku Bufumu bwa Lesa bo babena kulama kwi Kilishitu, kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda, kukana mupashi wa pano pa ntanda, mu mvwajilo ne mwekelo, kupeezhako bwikalo ne kuvwala bivwalo byetu bya nkondo bya ku mupashi.

IKALAI BA KISHINKA NE KUBULA KWIVWANGA MU BYA PANO PA NTANDA

3. (a) Yesu wamonanga byepi bumulwila ntanda byo ajinga pano pa ntanda? (b) Mambo ka o twakonsha kwambila’mba baana ba bwanga ba kwa Yesu bashingwa bajinga bantomesha? (Monai tubyambo twa munshi.)

³ Yesu byo ajinga pano pa ntanda kechi wivwangile mu bya bumulwila ntanda ne, aye watele bingi muchima kusapwila Bufumu bwa Lesa, kafulumende wa mwiulu ye apembejilenga kwikala Mfumu. (Danyela 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Byonkabyo, kimye Yesu kyo aimene kwi Ndamakyalo wa bena Loma, aye Pontiusa Pilato, waambile’mba: “Bufumu bwami kechi bwa pano pa ntanda ne.” (Yoano 18:36) Baana banji ba bwanga ba kishinka balondela byo aubanga ne kwikala ba kishinka kwi Kilishitu ne Bufumu bwanji kabiji basapwila buno Bufumu pano pa ntanda. (Mateo 24:14) Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Atweba twi bantomesha bemenako Kilishitu.” Kabiji waambile’mba, “Byo tuji ba kwimenako Kilishitu tusashijila bantu namba: ‘Pwanai na Lesa.’”a—2 Kolinda 5:20.

4. Bena Kilishitu bonse ba kine bamwesha byepi bukishinka ku Bufumu bwa Lesa? (Monai kakitenguluzha “Bena Kilishitu Batanshi Kechi Bevwanganga Mu Bya Pano Pa Ntanda Ne.”)

⁴ Na mambo a kuba’mba bantomesha bemenako kafulumende nangwa kyalo kingi, kechi bevwangamo mu bintu byubiwa mu byalo bingi mo bengijila ne. Nangwa byonkabyo, bantomesha batundaika bintu bya kafulumende wa kyalo kyabo kyo bemenako. Byo byo kiji ne ku baana ba bwanga bashingwa ba Kilishitu, mambo abo bo “bangikazhi ba mwiulu.” (Filipai 3:20) Na mambo a kusapwila Bufumu na mukoyo, bakwasha “mikooko ikwabo” ya kwa Kilishitu yavula bingi ‘kupwana na Lesa.’ (Yoano 10:16; Mateo 25:31-40) Ino mikooko ikwabo ingila nobe baluwe ba Kilishitu kukwasha balongo bashingwa ba kwa Yesu. Byo jiji jibumba jimo jakwatankana mu kutaya mbila ya Bufumu bwa Bumesiasa, ano mabumba abiji kechi evwanga mu bya bumulwila ntanda nangwa pachechetu ne.—Tangai Isaya 2:2-4.

5. Kipwilo kya bena Kilishitu kyapusana byepi na bena Isalela ba kala, kabiji kuno kupusana kumwekela mu ñanyi bintu?

⁵ Kwikala ba kishinka kwi Kilishitu kechi kyo kyonkatu kilengela bena Kilishitu kubula kwivwanga mu bya pano pa ntanda ne. Kupusanako na bena Isalela ba kala bajinga na kyalo kyo bebapele kwi Lesa, atweba tuji mu bulongo bwa ntanda yonse. (Mateo 28:19; 1 Petelo 2:9) Onkao mambo, umvwe ketutundaike bipanyi bya bumulwila ntanda mu kyalo kyetu, kechi tukakasuluka pa kusapwila mambo a Bufumu ne, kabiji kukwatankana kwetu kwa bwina Kilishitu kukonaika. (1 Kolinda 1:10) Inge kyaikala bino, ko kuba’mba mu kimye kya nkondo, tukalwanga na bakwetu ba mu lwitabilo bo betukambizha kutemwa. (Yoano 13:34, 35; 1 Yoano 3:10-12) O ene mambo Yesu o aambijile baana banji ba bwanga kuchinuzhuka kulwa nkondo. Kabiji wibambijile ne kutemwa balwanyi babo.—Mateo 5:44; 26:52; monai kakitenguluzha kaamba’mba, “ Nanchi Mbena Kwivwanga mu bya Pano pa ntanda Nyi?”

6. Kwipana kwenu kwi Lesa kwimulengela kubila ka Kesala?

⁶ Byo tuji bena Kilishitu ba kine, twipana kwi Yehoba kechi ku muntu, bipamo bya bantu nangwa ku kyalo ne. Kinembelo kya 1 Kolinda 6:19, 20 kyaamba’mba: “Kechi mwinonka anwe bene ne, mambo bemupotele pa mutengo mukatampe.” Onkao mambo, pa kupana bintu bya “Kesala” nabiji munema, misonko ne lukookelo lwa kubula kukila pa kipimo, baana ba bwanga ba kwa Yesu bapana “bintu bya kwa Lesa, kwi Lesa.” (Mako 12:17; Loma 13:1-7) Kino kyavwangamo mpopwelo, butemwe bwabo bwa kufuma panshi ya muchima ne lukookelo lwa kine. Umvwe kekikebewe, bepana kufwila Lesa.—Luka 4:8; 10:27; tangai Byubilo 5:29; Loma 14:8.

KANAI “MUPASHI WA PANO PA NTANDA”

7, 8. “Mupashi wa pano pa ntanda” ye mu ka, kabiji uno mupashi wingila byepi mu bantu babula kukookela?

⁷ Jishinda jikwabo jipatwilamo bena Kilishitu ku bya pano pa ntanda ke kukana mupashi wabyo watama. Paulo wanembele’mba: “Atweba twatambula, kechi mupashi wa pano pa ntanda ne, bino mupashi ufuma kwi Lesa.” (1 Kolinda 2:12) Ku bena Efisesa waambile’mba: ‘Mwaendelenga kimye kimo monka mwayila bya pano pa ntanda, monka mwayila mfumu wa luusa lwa mwela, ye mupashi ubena kwingila mu bantu babula kukookela.’—Efisesa 2:2, 3.

⁸ “Mwela” wa pano pa ntanda nangwa’mba mupashi, ke bulume bukatampe bulengela bantu kusatukila Lesa ne kutundaika “bya kusakasaka bya mubiji ne bintu bisakasaka meso.” (1 Yoano 2:16; 1 Timoti 6:9, 10) Bulume nangwa’mba “luusa” lwa mupashi wa pano pa ntanda lumwekela mu kubula koloka kwetu ne mu bujimuku bwakumbanatu konse byonka biji mwela. Kabiji buno bulume ‘bwingila’ mu muntu ne kumulengela kutendeka pachepache kwikala na byubilo byatama, nabiji lwiso, bwitote, lunkumbwa ne muchima wa kwitolwela ne bunsatuki.b Kine, mupashi wa pano pa ntanda ulengela byubilo bya Diabola kutendeka kukoma mu muchima wa muntu.—Yoano 8:44; Byubilo 13:10; 1 Yoano 3:8, 10.

9. Mupashi wa pano pa ntanda wakonsha kutwela byepi mu milanguluko ne mu michima yetu?

⁹ Nanchi mupashi wa pano pa ntanda wakonsha kwikizha mizhazhi mu milanguluko ne mu michima yenu nyi? Ee wakonsha, kikatakata umvwe kechi mubena kulaba ne kukenkenta ne. (Tangai Byambo bya Maana 4:23.) Javula kwa kubula nangwa kuyukatu ne, uno mupashi utendeka kwimutwala mungi kampe pa kupwanañana na bantu bebepekezha kuwama, bino mukachi ka michima yabo saka babula kutemwa Yehoba. (Byambo bya Maana 13:20; 1 Kolinda 15:33) Kabiji mwakonsha kwikala na uno mupashi inge kemutange mabuku abula kufwainwa, kutamba bipikichala nangwa kutanga bintu pa Intaneti byaamba pa bantu baji mulekese ne pa bantu basatuka, bya kisangajimbwe byatama ne bisela bya kwikyombesha, ko kuba’mba muntu nangwa kintu kyonse Satana nangwa bantu banji kyo bengijisha.

10. Twakonsha kukana byepi mupashi watama wa pano pa ntanda?

¹⁰ Twakonsha kukana byepi mupashi watama wa pano pa ntanda ne kwikala mu butemwe bwa Lesa? Twakonsha kumukana inge ketwingijishe bintu biji mu Baibolo bitunengezhezha Yehoba ne kutwajijila kulomba amba etupe mupashi wanji wazhila. Yehoba uji bingi na bulume kukila Diabola nangwa ino ntanda yatama iji mu maboko a kwa Satana. (1 Yoano 4:4) Onkao mambo, kyanema bingi atweba kufwenya kwipi ne Yehoba mu lulombelo!

KUVWALA BULONGO NE KUMWEKA BULONGO

11. Mupashi wa pano pa ntanda ubena kulengela bantu kuvwala byepi?

¹¹ Kiyukilo kya pangye kimwesha mupashi uji na muntu ke mvwajilo, mwekelo ne butooto bwanji. Mu byalo byavula, mvwajilo yatama bingi kabiji kino kyalengejile ne mwanamulume umo wamba pa bya ntanda kwamba’mba katatakatu bantu bonse bakavwalenga bivwalo bivwalapo bapite. Pepala wa byambo umo waambile’mba nangwatu bansongwakazhi bakijitu na mabele abo mukanwa, nabo baji na uno mupashi watama wa “kuvwala bivwalo byabula kufwainwa mambo bashatu mibiji yabo pangye.” Bakwabo nabo bavwala bivwalo bimwekatu bingibingitu bimwesha mupashi wa bunsatuki ne kubula mushingi.

12, 13. Ñanyi mafunde akonsha kwitukwasha kuvwala bulongo ne kumweka bulongo?

¹² Byo tuji bakalume ba Yehoba, tukeba kumweka bulongo, kulumbulula’mba twafwainwa kuvwala bivwalo byatoka bibula kutuntwisha bantu kabiji byafwainwa bena Kilishitu. Kimye kyonse, mwekelo yetu yafwainwa kumwesha “kwipelula ne kwikala na milanguluko yawama,” kabiji banabalume nangwa banabakazhi bonse “betela’mba banemeka Lesa,” bafwainwa kumwesha “mingilo yawama.” Kintu kine kyo tukeba ke ‘kwikala mu butemwe bwa Lesa,’ kechi kwitatu muchima atweba bene ne. (1 Timoti 2:9, 10; Yuda 21) Kwambatu kine, kwiwamisha kwetu kwafwainwa kwikala “kwa mu muchima . . . , wa buneme kwi Lesa.”—1 Petelo 3:3, 4.

¹³ Kabiji mwafwainwa kuyuka’mba, mvwajilo ne mwekelo yetu yakonsha kulengela bantu kunemeka mpopwelo yetu ya kine nangwa ne. Kyambo kya Kingiliki kya kuba’mba, “kwipelula” umvwe twikingijisha kwamba pa byubilo, kilumbulula kwikala na munema wa kunemeka bilanguluka bakwetu ne byo bakeba. Onkao mambo, twafwainwa kunemeka jiwi ja mu muchima ja bakwetu pa mambo a mvwajilo. Kyakilapo kunema, tukeba kunemeka Yehoba ne bantu banji saka twilumbulula’mba twi ba mingilo ba Lesa babena kubila ‘bintu byonse lukumo lwa Lesa.’—1 Kolinda 4:9; 10:31; 2 Kolinda 6:3, 4; 7:1.

14. Ñanyi mepuzho o twakonsha kwishikisha pa mambo a mwekelo ne butooto bwetu bwa mubiji?

¹⁴ Mvwajilo, mwekelo ne butooto bwetu ke bintu byanema bingi kimye kyo twingila mwingilo wa mu bujimi nangwa pa kupwila kwa bwina Kilishitu. Ishikishai anweba bene amba: ‘Nanchi mwekelo yami ne butooto bwa mubiji bilengela bantu kulanguluka’mba netatu muchima amiwa mwine nyi? Abya bilengela bakwetu kumvwa bumvu nyi? Nanchi mmona mfuukwilo yami pa mambo a bino bintu kwikala yanema kukila kulondela bintu bikebewa kwi amiwa pa kuba’mba nkanamine mingilo ya mu kipwilo nyi?’—Salamo 68:6; Filipai 4:5; 1 Petelo 5:6.

15. Mambo ka Mambo a Lesa o abujila kubikako mizhilo ya kulondela pa mambo a mvwajilo, mwekelo ne butooto bwa mubiji?

¹⁵ Baibolo kechi watanchikila bena Kilishitu mizhilo yonse ya kulondela pa mambo a mvwajilo, mwekelo ne butooto bwa mubiji ne. Yehoba kechi ukeba kwitwangata luusa lwetu lwa kwifuukwila bintu ne. Bino aye ukeba atweba kwikala bakoma mu milangwe, bayuka bulongo mafunde a mu Baibolo kabiji “bonka baji na milangwe yo bafunjisha kuyuka kyawama ne kyatama na mambo a kwiingijisha.” (Bahebelu 5:14) Kyakijishapo kunema, ukeba atweba kutemwa Lesa ne bakwetu. (Tangai Mako 12:30, 31.) Kwesakana na bino byonse, bantu bakonsha kwikala na mvwajilo ne mwekelo yapusana pusana. Kino kimwekela mu mvwajilo yawama ivwala bantu ba Lesa inge babena kupwila mu mapunzha monse mo bekala pano pa ntanda.

KUPEEZHAKO BWIKALO BWETU

16. Mupashi wa pano pa ntanda wapusanako byepi na byafunjishenga Yesu, kabiji ñanyi mepuzho o twakonsha kwishikisha?

¹⁶ Mupashi wa pano pa ntanda wa bujimbijimbi kabiji ulengela bantu bavula bingi kuta muchima ku mali ne ku bintu bya ku mubiji kuba’mba bekale na lusekelo. Nangwa byonkabyo, Yesu waambile’mba: “Muntu nangwatu ekale na bintu byavula, bintu byo aji nabyo kechi byo bimulengela kwikala na bumi ne.” (Luka 12:15) Byo abujilenga kukosesha kishinka kya kwikala bwikalo bwa kubula kukeba bintu bikebewa mu bwikalo nangwa kukizhamo kwikanya, Yesu wafunjishe’mba, bantu “baji na muchima wa kukeba kuyuka Lesa” ne boba bapeezhako bwikalo batatu muchima pa bulunda bwabo ne Lesa, bo bekala bwikalo bwawama bwa lusekelo. (Mateo 5:3; 6:22, 23) Ishikishai anweba bene amba: ‘Nanchi naketekela kya kine bintu byafunjishenga Yesu nyi, inyi babena kuntangijila ku “shanja bubela”? (Yoano 8:44) Nanchi bintu byo ñambapo, byo nkeba kuba, bintu byo natemwa ne bwikalo bwami bimwesha byepi byo nji?’—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yoano 6.

17. Ambaipo bintu bimo byawama bimwenamo bantu bapeezhako bwikalo bwabo.

¹⁷ Yesu waambile’mba: “Maana amwekela mu bintu byaoloka byuba muntu.” (Mateo 11:19) Akimonai bintu bimo byawama bimwenamo bantu bapeezhako bwikalo. Bekala na lusekelo lwa kine byo bengilako mwingilo wa Bufumu. (Mateo 11:29, 30) Kechi bakizhamo kwikala na bijikila ne, kabiji kino kibalengela kubula kwikatazha mu milanguluko. (Tangai 1 Timoti 6:9, 10.) Na mambo a kusekela mu bintu byonka byo baji nabyo, bekala na kimye kyabaya kya kwikala na bisemi byabo ne balongo babo bena Kilishitu. Umvwe balaala, kechi bekala na bijikila ne. (Musapwishi 5:12) Bekala bingi na lusekelo na mambo a kupana bintu byo bakonsha kupana. (Byubilo 20:35) Baji na ‘luketekelo lwabaya,’ kabiji baikala bulongo ne kusekela mu bintu byo baji nabyo. (Loma 15:13; Mateo 6:31, 32) Kya kine, ano ke mapesho akatampe bingi!

“VWALAI BYONSE BYA NKONDO”

18. Baibolo walumbulula byepi mulwanyi wetu, mashinda o engijisha ne biji “kulwa” kwetu?

¹⁸ Kabiji bantu bekala mu butemwe bwa Lesa nabo bebazhikijila ku bintu bileta Satana bya kwibakanya kwingijila Lesa, ukeba bena Kilishitu kubula kwikala na lusekelo ne kuba’mba bakabule kwikala myaka ne myaka. (1 Petelo 5:8) Paulo waambile’mba: “Tubena kulwa, kechi na mibiji ya mashi ne, bino tubena kulwa na makafulumende, na ba luusa, na bamfumu ba pano pa ntanda ba ino mfishi, ne na nzhita ya bapashi batama baji mu mapunzha a mwiulu.” (Efisesa 6:12) Kyambo kya “kulwa” kimwesha’mba kulwa kwetu kechi kwa kulwila palepa nobe boba balwa na bibaka ne, bino ke kwa kipi kipitu kwa kwifina tukono. Kabiji byambo bya kuba’mba “makafulumende,” “ba luusa” ne “bamfumu” bimwesha’mba kuno kulukuka ko betulukuka ku bapashi, bekunengezhezha jimo.

19. Lumbululai kivwalo kya nkondo kya mwina Kilishitu.

¹⁹ Bino nangwa kya kuba twi bantu babula koloka twakonsha kushinda. Mu ñanyi jishinda? Twakonsha kushinda inge ‘twavwala byonse bya nkondo byafuma kwi Lesa.’ (Efisesa 6:13) Pa kulumbulula bino bya nkondo, byambo biji mu Efisesa 6:14-18 byaamba’mba: “Onkao mambo, imanai saka mwakosa, saka mwinyinga mushipi wa bukine mu lubunda wenu ne kuvwala kyela kya pa kyaji kya bololoke, ne kuvwala ku maulu enu makwabilo mu kwinengezhezha jimo kusapwila mambo awama a mutende. Kununga pa bino bintu byonse, shikulai jikebo jikatampe ja lwitabilo, ja kuleyelamo miketo yonse ya mujilo ya kwa aye mubi. Kabiji tambulai kampompo ka lupulukilo, ne mpoko ya mupashi, ko kuba’mba mambo a Lesa, saka mulomba milombelo yapusana pusana kimye kyonse ne kulomba na misashijilo mwayila mupashi.”

20. Nkondo yetu yapusana byepi na ya bashilikale?

²⁰ Byo kiji kuba’mba bino bya nkondo bya ku mupashi byafuma kwi Lesa, biketuzhikijila umvwe kya kuba ketwibivwale kimye kyonse. Kupusanako na bashilikale bekala bimye bimo kwa kubula kulwa nkondo, bena Kilishitu baji mu nkondo ibula kupwa kufikatu ne kimye Lesa kyo akonauna ntanda ya kwa Satana ne kutaya mu kalengwa bapashi batama bonse. (Lumwekesho 12:17; 20:1-3) Onkao mambo, kechi mwafwainwa kubwela panyuma umvwe kya kuba mubena kukankalwa kuba byawama nangwa muchima wenu ukebesha kuba bintu byatama ne, mambo atweba bonse twafwainwa ‘kwipumapuma’ kuba’mba tutwajijile kwikala ba kishinka kwi Yehoba. (1 Kolinda 9:27) Twakonsha kwakamwatu umvwe kechi tubena kwibikako kuba bintu byawama ne!

21. Twakonsha kushinda byepi mu ino nkondo yetu ya ku mupashi?

²¹ Kechi twakonsha kushinda ino nkondo na bulume bwetu atweba bene ne. Onkao mambo, Paulo wituvululako’mba twafwainwa kulomba kwi Yehoba “na misashijilo mwayila mupashi.” Pa kimye kimotu, twafwainwa kuteleka kwi Yehoba inge ketufunde Mambo anji ne kupwanañana kimye kyonse na bakwetu ‘bashilikale’ byo kiji kuba’mba kechi tubena kulwa ino nkondo bunke bwetu ne! (Filemonyi 2; Bahebelu 10:24, 25) Aba babena kulondela ano mashinda onse kechi bakashindatu ne, bino bakakonsha ne kuzhikijila lwitabilo lwabo umvwe belweseka.

INENGEZHAI KUZHIKIJILA LWITABILO LWENU

22, 23. (a) Mambo ka o twafwainwa kwinengezhezha jimo kimye kyonse kuzhikijila lwitabilo lwetu, kabiji ñanyi mepuzho o twafwainwa kwishikisha atweba bene? (b) Ñanyi mutwe ye tukesambapo mu kitango kyalondelapo?

²² Yesu waambile’mba: “Byo mwabula kwikala ba pano pa ntanda, ba pano pa ntanda bemushikwa.” (Yoano 15:19) Onkao mambo, bena Kilishitu bafwainwa kimye kyonse kuzhikijila lwitabilo lwabo mu jishinda ja mushingi ne na kukooka muchima. (Tangai 1 Petelo 3:15.) Ishikishai anweba bene amba: ‘Nanchi nayuka ene mambo Bakamonyi ba kwa Yehoba o bobila bintu byapusanako na bantu ba mu ino ntanda nyi? Pa kupita mu luno lukatazho lwa kubila bintu mu jishinda japusanako na bantu ba mu ino ntanda, abya nashiinwa kuba’mba bintu byaamba Baibolo ne jibumba ja kalume wa kishinka bya kine nyi? (Mateo 24:45; Yoano 17:17) Kabiji pa kuba bintu byaoloka kwi Yehoba, nanchi nenengezhatu kwikala wapusanako na bantu ba mu ino ntanda kyapwa nyi, inyi ne kwikala na lusekelo na mambo a kuba kino?’—Salamo 34:2; Mateo 10:32, 33.

²³ Javula twesekwa mu mashinda avula bingi pa kubatu’mba tuchinuzhuke bya pano pa ntanda. Byonkatu byo twakwambapo kala, Diabola weseka ne kulengela bakalume ba Yehoba kwikala ba pano pa ntanda mu bya kisangajimbwe bya ino ntanda. Twakonsha kusala byepi bya kisangajimbwe byawama biketulengela kwikala na lusekelo ne na jiwi ja mu muchima jatoka? Uno mutwe tukamufunda mu kitango kyalondelapo.