Twajijilai Kwingila Na Mukoyo
“Sapwilanga mambo a Lesa na mukoyo.” —2 TIMO. 4:2.
MWAKONSHA KULUMBULULA NYI?
․․․․․
Mambo ka bena Kilishitu batanshi o baingijilanga mwingilo wa kusapwila na mukoyo?
․․․․․
Twakonsha kutwajijila byepi kwingila na mukoyo?
․․․․․
Mambo ka o twafwainwa kwingijila na mukoyo mwingilo wa kusapwila Bufumu lelo jino kukila kala?
1, 2. Ñanyi mepuzho o twakonsha kwipuzha pa mukambizho wa ‘kusapwila na mukoyo’?
BANTU baji na mwingilo wa kupulusha bantu bapayankana ne kwingila na mukoyo. Kyakumwenako, bazhimya mujilo banyemena ko bebeta; mambo bayuka’mba bumi bwa bantu buji mu kizumba.
2 Byo tuji Bakamonyi ba kwa Yehoba, tukeba kukwasha bantu kuba’mba bakapuluke. O ene mambo o twatela muchima ku mwingilo wetu wa kusapwila mambo awama a Bufumu. Nangwa byonkabyo, kechi twingilatu kwa kubula kulangulukapo ne. Pano mutumwa Paulo wikitazhizhe mwepi byo aambile’mba: “Sapwilanga mambo a Lesa na mukoyo”? (2 Timo. 4:2) Twakonsha kusapwila byepi na mukoyo? Mambo ka mwingilo wetu o akebela kumwingila bukiji?
MAMBO KA O TWAFWAINWA KUSAPWILA NA MUKOYO?
3. Ki ka kikamwekela bakana mambo a Bufumu, nga baswa kumvwa kikekala byepi?
3 Inge mwalanguluka pa mwingilo wa kusapwila byo akapulusha bantu, popo mwakonsha kumona ene mambo o twafwainwa kusapwilanga mambo awama na mukoyo ku bakwetu. (Loma 10:13, 14) Mambo a Lesa amba’mba: “Nangwa namwambila ndengamambo namba: Kine, ukafwa, umvwe waleka bubi bwanji ne kuba byaoloka byatongola mizhilo, . . . kechi ukafwa ne. Abya byatama byo aubile kechi bakamuvulukila byo nangwa kimotu ne.” (Ezi. 33:14-16) Baibolo wabula yense ufunjisha mambo a Bufumu amba: “Ukatambula bumi ne boba bakumvwa nabo bakatambula bumi.”—1 Timo. 4:16; Ezi. 3:17-21.
4. Bunsatuki bwalengejile byepi kusapwila na mukoyo mu myaka kitota kitanshi?
4 Twayai tubalaule kibaba mwafuma kinembelo paimena uno mutwe pa kuba’mba tuyuke kyalengejile Paulo kutundaika Timoti kusapwila na mukoyo. Tutanga’mba: “Sapwilanga mambo a Lesa na mukoyo mu bimye byawama ne byakatazha, wibalengulule, wibakajipile ne kwibafunda mu butekanye ne na busendwe bwa kufunjisha. Mambo kimye kikeya kyo bakakana lufunjisho lwawama, bakobanga bisakasaka michima yabo ne kwivuzhizha bene bafunjishi bakambanga bintu byo bakebatu abo bene kumvwa. Bakaleka kumvwa bintu bya bukine.” (2 Timo. 4:2-4) Yesu waambijile jimo kuba’mba bamo bakasenduka mu lwitabilo. (Mat. 13:24, 25, 38) Bamo byo bapondokele, kyalengejile Timoti ‘kusapwila mambo’ ne mu kipwilo pa kuba’mba bena Kilishitu babule kukumpulwa na mafunjisho a bubela. Bumi bwa bantu bwajinga mu kizumba. Nga lelo jino kiji byepi?
5, 6. Ñanyi mafunjisho o tutana javula mu mwingilo wetu?
5 Basenduka mu bupopweshi bwa kine bavula bingi mu ano moba. (2 Tesa. 2:3, 8) Ñanyi mafunjisho asangajikatu bantu lelo jino? Bupopweshi bwavula mwaya ntanda butundaika lufunjisho lwa kuba’mba bintu bilengeletu bine. Nangwa kya kuba lufunjisho lwa kuba’mba bintu bilengeletu bine lwafuma ku basayansi, belumonatu nobe nabo bupopweshi kabiji lwalengela bantu kubula kunemeka Lesa ne bantu bakwabo. Lufunjisho lukwabo ke lwa kuba’mba Lesa kechi wituta muchima ne, onkao mambo ne atweba kechi twafwainwa kumuta muchima ne. Mambo ka ano mafunjisho o aluwikila bantu bavula ne kwibalengela kulaala ku mupashi? Onse aimena pa bubela bumo bwa kuba’mba: ‘Wakonsha kuba byonse byo ukeba mambo kafwako ukakutotolwesha.’ Ano o mafunjisho alengela bantu bavula kumvwa bulongo.—Tangai Salamo 10:4.
6 Kuji ne mafunjisho akwabo alengela bantu kumvwa bulongo. Bamo baya ku machechi bomvwa bingi bulongo inge bantangi babo bebambila’mba: ‘Nangwa mutamishetu byepi, Lesa wimutemwa.’ Ba pulishiti ne ba pashita balengela bantu kumvwa bulongo byo bebabula’mba Misa, bijiilo bya bupopweshi bikalako mu moba a kukokoloka ne bankishi amba bileta mapesho a Lesa. Bantu baya mu ano machechi kechi bayuka kizumba kyo bajimo ne. (Sala. 115:4-8) Bino inge twibabusha pa tulo twa ku mupashi ne kwibakwasha kumvwisha mambo a bukine a mu Baibolo bakamwenamo bintu byawama bikaleta Bufumu bwa Lesa.
KUSAPWILA NA MUKOYO KULUMBULULA KA?
7. Twakonsha kwingila byepi na mukoyo?
7 Dokotala ubena kutumbula muntu utako bingi muchima ku mwingilo wanji mambo wayuka’mba bumi bwa muntu buji mu kizumba. Mu mwingilo wetu wa bwina Kilishitu twakonsha kumwesha’mba tubena kwingila na mukoyo kupichila mu kuta muchima ku mwingilo wetu, nabiji kupichila mu kulanguluka pa mitwe imo, mepuzho nangwa pa bintu byakonsha kufika pa muchima bantu botutana mu mwingilo. Kwingila na mukoyo kwakonsha ne kwitulengela kupimpulako mutanchi pa kuba’mba tubweleko jibiji ku bantu bakebesha kufunda.—Loma 1:15, 16; 1 Timo. 4:16.
8. Kwingila na mukoyo kwavwangamo ka?
8 Kwingila na mukoyo kwavwangamo ne kutangizhako bintu byanema. (Tangai Ntendekelo 19:15.) Kyakumwenako, fwanyikizhai’mba panyuma ya kwimupa sawakya wa byo bemupima, Dokotala wimwita mu ofweshi wanji ne kwimwambila’mba: “Akye kikola kyenu inge mubule kutako muchima musakufwa, kwashalatu ñondo umo.” Kechi mwakonsha kulupukamo bukiji mu ofweshi wanji nobe bazhimya mujilo bo baita ne. Mwakonsha kukebesha kuba’mba emubule bya kuba, kabiji pa kufika ku nzubo mwakonsha kulangulukapo kya kine kine, ne kumona byo mwafwainwa kutapo muchima.
9. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba Paulo wasapwilanga na mukoyo mu Efisesa?
9 Twakonsha kuyuka mwatala kwingila na mukoyo inge twamona byaambile Paulo ku bakulumpe ba mu Efisesa pa mwingilo wa kusapwila mambo awama mu nkambi ya Asha. (Tangai Byubilo 20:18-21.) Kyamweka kutendekatu pa juba jitanshi jo afikile, wapayankene na kusapwila mambo awama ku nzubo ku nzubo. Kabiji pa myaka ibiji “pa juba pa juba wafunjishenga mu kibamba kikatampe kya sukulu wa Tilanusa.” (Byu. 19:1, 8-10) Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, kuyuka’mba kimye kyapwa kwakunzhile byaubanga Paulo pa juba pa juba. Mukambizho wa ‘kusapwila na mukoyo’ kechi ulumbulula’mba tubulenga ne kukokoloka ne. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kutangizhako mwingilo wa kusapwila mu bwikalo bwetu.
10. Mambo ka o kituletela lusekelo kuyuka’mba bena Kilishitu bajingako myaka 100 yapitapo baingijile na mukoyo?
10 Ba mu kajibumba kacheche ka Bafunda Baibolo byo basampanyanga mambo awama mwaka wa 1914 saka akyangye kufika kimwesha patoka byo kilumbulula kwingila na mukoyo na mulanguluko wa kuba’mba kimye kyapwa. Nangwa kya kuba bajingatu bacheche, bayukile’mba kimye kyashalako kyakepa, kabiji baingilanga na mukoyo mwingilo wa kusapwila Bufumu. Banembele majashi avula mu mapepala a byambo kabiji batambishanga ne vidyo ya “Photo-Drama of Creation” yajinga na bipikichala byamwekanga bulongo. Basapwijile mambo awama ku bantu bavula kwingijisha ano mashinda. Inge ne kwingila na mukoyo ne, inge kechi twayuka mambo a Bufumu ne.—Tangai Salamo 119:60.
JIMUKAI MWAKALABIKWA
11. Ki ka kilengela bamo kuleka kwingila na mukoyo?
11 Bya kutabataba bya mu bwikalo javula byakonsha kulengela muntu kubula kutako muchima ku mwingilo wa kusapwila. Satana wingijisha buno bwikalo kulengela bantu kuta muchima ku bya kutabataba bya mu bwikalo ne ku bintu byabula kunema. (1 Pe. 5:8; 1 Yoa. 2:15-17) Bamo baingijilanga Yehoba na mukoyo batendekele kwingila na muleele. Kyakumwenako, Demasa mwina Kilishitu wajingako mu myaka bena Kilishitu batanshi wajinga ‘wamwingilo umo’ ne Paulo, bino walabikilwe na bya mu ino ntanda ibi. Mu kifulo kya kukosesha mulongo wanji mu bimye bya malwa, Demasa wamunyemene Paulo.—File. 23, 24; 2 Timo. 4:10.
12. Ñanyi mwingilo wakilamo kunema ye tuji nanji lelo jino, kabiji ñanyi jishuko ja myaka ne myaka jo tukekala najo kulutwe na lwendo?
12 Pa kuba’mba tutwajijile kwingila na mukoyo, twafwainwa kuchinuzhukanga kulabikwa na bya mu bwikalo. Twafwainwa kwibikako kukwachisha “ku bumi bwa kine kine.” (1 Timo. 6:18, 19) Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, mwayuka kuba’mba kwikala na bumi bwa myaka ne myaka mu Bufumu bwa Lesa kukalengela bantu kwiyowa byawama bikabula kupwa. Bino pa kino kimye kukwasha bakwetu kuba’mba bakapuluke Amagedonyi kyo kintu kyanema bingi.
13. Byo tuji bena Kilishitu, twakonsha kwingila byepi na mukoyo?
13 Byo kiji kuba’mba bantu bavula balaala ku mupashi, twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tutwajijile kwingila na mukoyo? Twafwainwa kuvulukanga kuba’mba ne atweba kimye kimo twajinga nobe tuji mu mfishi. Bino betubushishe kabiji Kilishitu witusamishisha kyeya byonka byaambile Paulo. Pa kino kimye tuji na mwingilo wakusamisha kyeya. (Tangai Efisesa 5:14.) Panyuma ya kwamba bino, Paulo wanembele’mba: “Byonkabyo, tajishainga bulongo byo mwenda, kechi mwendenga nobe bantu babula maana ne, poso nobe bantu ba maana, ingijishainga kimye kyenu bulongo mambo ano moba atama.” (Efi. 5:15, 16) Byo tuji mu ntanda ibi, twayai ‘twingijishenga kimye kyetu bulongo’ ku mingilo yakonsha kwitulengela kulaba ku mupashi.
TUJI MU MOBA AKATAZHA
14-16. Ñanyi bintu bibena kulengela mwingilo wa kusapwila Bufumu kukebwa kumwingila bukiji lelo jino kukila kala?
14 Mwingilo wa bwina Kilishitu kimye kyonse ukebwa kumwingila na mukoyo, kabiji kino kyo kimye kyo twafwainwa kuteshako muchima. Kufuma mu 1914, kiyukilo kiji na mbaji yapusana pusana kyaambiwapo mu Mambo a Lesa kibena kumweka. (Mat. 24:3-51) Bumi bwa bantu bavula buji mu kizumba. Nangwa kya kuba besambilepo, byalo biji na bulume byalama mabomba a nkondo nobe 2,000 o bakeba kwingijisha. Makafulumende avula amba’mba “bebebila” byavula byo balengela mabomba a nkondo. Nanchi bambanzhi nabo baji na bilwilo bya uno mutundu nyi? Bapesapesa bamba’mba bantu bonse bakonsha kuvila na nkondo ya bambanzhi. Nangwa byonkabyo, nkondo kechi yo yonkatu yakonsha kuvizha bantu ne.
15 Sawakya wa mu 2009 wajinga mu magazini utelwa’mba, The Lancet ne wafumine ku Sukulu Mukatampe wa mu London, waambile’mba: “Mu ino myaka kwalauka kwa mwela lo lukatazho lukatampe. Mu myaka ya kulutwe kwalauka kwa nkiilo kukalengela butuntulu bwa bantu bavula kwikala mu kizumba.” Kino kyakonsha ne kulengela tulunga twa mema kuyula, kuleta byashi, miyulo, myalo, binkunkwila ne makondo, abyo bilengela bantu kushalatu na kuyanda. Kya kine, makondo ne bya malwa byalengela bantu bavula kususubala.
16 Bantu bamo bakonsha kulanguluka’mba nkuwa ya kuba’mba kukekala makondo a mabomba yo ikekala ntendekelo ya kufika kwa kino “kiyukilo.” Nangwa byonkabyo, bavula kechi baumvwisha mwatala kino kiyukilo ne. Papita myaka yavula po kyatendekejile kumweka, kino kibena kumwesha kuba’mba kwikalapo kwa kwa Kilishitu ne mpelo ya ino ntanda ibi yafwenya kala pepi. (Mat. 24:3) Lelo jino, mbaji yavula ya kino kiyukilo ibena kumwekesha kukila kala. Ke kimye kya kuba’mba bantu babuke pa tulo twa ku mupashi. Mwingilo wetu wakonsha kwibakwasha kubuka.
17, 18. (a) Kuyuka “kimye kyo tujimo” kwitulengela kuba ka? (b) Ñanyi bintu byakonsha kulengela bantu kupimpula ndangulukilo yabo pa mambo a Bufumu?
17 Kwashalatu kimye kicheche kya kumwesha byo twamutemwa Yehoba ne kupwisha mwingilo wa kusapwila mu ano moba apelako. Byambo byaambile mutumwa Paulo ku bena Kilishitu bajinga mu Loma byanema bingi lelo jino. Wibambijile’mba: “Anweba bantu mwayuka kino kimye kyo tujimo. Kino kyo kimye kyo mwafwainwa kubuka mu tulo, mambo lupulukilo lwetu lujitu pepi kukila kimye kyo twaitabijile.”—Loma 13:11.
18 Bintu byatongwejilwe jimo amba bikamweka mu moba apelako byakonsha kulengela bantu kukeba kuyuka Lesa. Bamo bayuka kuba’mba bantu bakebewa bukwasho inge bamona makafulumende a bantu byo akankalwa kupwisha lukatazho lwa mali, makondo, bumbanzhi nangwa konaunwa kwa bilengwa. Bakwabo nabo bayuka kuba’mba bafwainwa kufunda pe Lesa na mambo a bintu bibamwekela mu bisemi nabiji kukolwakolwa, kwikana nangwa mulongo wabo inge wafwa. Byo tusapwila mu mwingilo, tukwasha bantu ba uno mutundu.
KITULENGELA KWINGILA NA MUKOYO
19, 20. Kwingila na mukoyo kwalengela byepi bena Kilishitu bavula kupimpula bwikalo bwabo?
19 Kuyuka’mba kimye kyapwa kwalengela bena Kilishitu bavula kwingila na mukoyo. Kyakumwenako, bamulume ne mukazhi bakyanyike ku kyalo kya Ecuador bafuukwilepo kupezhako bwikalo panyuma ya kuteleka ku jashi ja pa kubuñana kwa juba jimo kwa mu 2006 kwajinga na mutwe wa kuba’mba: “Ikalai na Jiso Jijitu.” Banembele mutanchi wa bintu byo bamwene’mba kechi bibena kukebwa ne, kabiji byo papichile bañondo basatu bafumine mu nzubo yabo yajinga na bibamba bya kulaalamo bisatu ne kuvilukila mu nzubo iji na kibamba kya kulaalamo kimo, bapoteshepo bipe bimo ne kushala kwa kubula nkongole. Kechi papichile ne kimye kyabaya ne, batendekele bupainiya bwa kukwasha kabiji baswile kalama wa mwanzo byo ebambijile’mba baye na kwingijila ku kipwilo kubena kukebewa basapwishi bavula.
20 Mulongo wa ku North America wanembele’mba: “Amiwa ne benakwami twatainwe ku kubuñana mu 2006, saka papita kala myaka 30 kufuma kimye kyo twabatizhiwe. Byo twabwelelenga ku nzubo panyuma ya kubuñana, twisambilenga byo twakonsha kwingijisha byo twafunjile pa kuba’mba tupezheko bwikalo bwetu. (Mat. 6:19-22) Twajinga na mazubo asatu, mpunzha, myotoka ya kipale, bwato ne nzubo ya mawilo. Byo twiumvwinenga kubula kufikilamo kwikala bena Kilishitu, twafuukwilepo kutendeka mwingilo wa kimye kyonse. Mu mwaka wa 2008 twaikele bapainiya ba kimye kyonse pamo na mwanetu wamukazhi wajinga painiya. Twajinga bingi na lusekelo kwingijila pamo na balongo. Kino kitulengela kwingijila kuji kukajilwa kukatampe kwa basapwishi. Kukebesha kwingijila Yehoba kwitulengela kufwenya kwipi ne aye. Kabiji kituletela bingi lusekelo pa kumona bantu byo babena kutambwila bukine bwa mu Mambo a Lesa.”
21. Ki ka kitulengela kusapwila na mukoyo?
21 Twayuka kikamwekela buno bwikalo bubi katataka byo jikafika “juba ja kije ne ja lonaiko lwa bantu babula kwakamwa Lesa.” (2 Pe. 3:7) Kuyuka Mambo a Lesa kwitulengela kusapwila na mukoyo pa mambo a kwiya kwa malwa akatampe ne ntanda ipya ikalondelapo. Tutwajijile kwingila na mukoyo ne kukwasha bantu kwikala na luketekelo. Inge ke twingile uno mwingilo papelela bulume bwetu, tumwesha’mba twatemwa Yehoba ne bakwetu bantu.