Kukebesha Bololoke Kwituzhikijila
“Nanchi sambilai kukebesha . . . bololoke [bwa Lesa].”—MATEO 6:33.
1, 2. Nsongwakazhi umo mwina Kilishitu wafuukwilepo ka, kabiji mambo ka kyo afukwijilepo bino?
NSONGWAKAZHI umo mwina Kilishitu mu Asia watwelele nkito ya bunembeshi mu kafulumende. Wajinga bingi wakishinka, kabiji wafikanga bingi bukiji pa nkito ne kwingila na ngovu. Nangwa byonkabyo, ino nkito yanji kechi yajinga ya kimye kyonse ne. Onkao mambo, kimye kyafikile kuba’mba bapitulukemo ne kumona kana wafwainwa kutwajijila kwingila nangwa ne. Mukulumpe wa nkito wamubujile uno nsongwakazhi amba usa kumutwezha nkito ya kimye kyonse ne kumubika pa kifulo kikatampe kikulutu inge aswe kulenga nanji mambo. Uno nsongwakazhi wakainetu nsalansala watomenapo ne mema amba nangwa nkito ipwe kechi mambo ne.
2 Nanchi uno nsongwakazhi watamishe pa kukana nyi? Ine, walondejile byambo bya kwa Yesu byaamba’mba: “Nanchi sambilai kukebesha . . . bololoke [bwa Lesa].” (Mateo 6:33) Uno nyenga walondejile mafunde aoloka kukila kutwela nkito kupichila mu kuba bulalelale.—1 Kolinda 6:18.
Bololoke kyo Bwawamina
3. Bololoke bo bu ka?
3 “Bololoke” ke kulondela mafunde awama. Mu Baibolo, byambo bya Kingiliki ne Kihebelu byalumbulula kyambo kya bololoke amba “kuluñama.” Kino kyambo kechi kyatala mu kwibingisha obe mwine amba waluñama ne. (Luka 16:15) Ke kuluñama mwayila mikambizho ya Yehoba. Ke bololoke bwa Lesa.—Loma 1:17; 3:21.
4. Mambo ka bena Kilishitu o bakebewa kumwesha bololoke?
4 Bololoke bwawamina ka? Mambo Yehoba, “Lesa wa bololoke,” ubila bantu banji lusa umvwe ke bamweshe bololoke. (Masalamo 4:1; Byambo bya Mana 2:20-22; Habakuka 1:13) Yense ubula kumwesha bololoke kuba waikala mulunda nanji ne. (Byambo bya Mana 15:8) O ene mambo mutumwa Paulo o akambizhe Timoti amba: “Nyema bya lwiso lwa bwanyike, ulonde bololoke,” ne byubilo bikwabo byawama. (2 Timoti 2:22) Kabiji Paulo byo aambilenga pa bya nkondo bya Lesa, wavwangilepo ne “kyela kya pa kyaji kya bololoke.”—Efisesa 6:14.
5. Bantu bambulwakoloka bakonsha kukeba byepi bololoke?
5 Kafwako muntu waoloka ne. Bonse baswana bumbulwakoloka bwa kwa Adama, kabiji bonse bandengamambo, kechi baoloka ne kufumatu munda mwa bainabo. Pano bino, Yesu waambile’mba twafwainwa kukeba bololoke. Nanchi twakonsha kwikala baoloka nyi? Ee, mambo Yesu wapaine bumi bwanji kwikala mfuto yetu, onkao mambo, umvwe twaikala na lwitabilo mu kino kitapisho, Yehoba wakonsha kwitulekelako mambo etu. (Mateo 20:28; Yoano 3:16; Loma 5:8, 9, 12, 18) Umvwe saka tufunda mizhilo ya Yehoba yaoloka ne kwiilondela, ne kulomba bukwasho kuba’mba tushinde bukoke bwetu, mpopwelo yetu itabilwa kwi Yehoba. (Masalamo 1:6; Loma 7:19-25; Lumwekesho 7:9, 14) Akino byo kibwezhapo muchima munda!
Kwikala Baoloka mu Ntanda Mwabula Bololoke
6. Mambo ka ntanda kyo ibatamijile bena Kilishitu kala?
6 Baana ba bwanga ba kwa Yesu byo bapewe mwingilo wa kwikala bakamonyi banji “monse mwapela ntanda,” kibakatezhe bingi. (Byubilo 1:8) Yonse nyaunda yo bafwainwe kwingijilamo yajinga “mu bulume bwa kwa aye mubi,” Satana. (1 Yoano 5:19) Mu ntanda yonse mwajinga byubilo byatama na mambo a mipashi yanji yatama, ne bena Kilishitu bakonsheshe kutendeka kuba byonkabye. (Efisesa 2:2) Pano bino abo ntanda ibatamijile bingi. Bakonsheshetu kukeba bololoke bwa Lesa pa kuba’mba bachinchike ne kwikala balumbuluka. Bena Kilishitu bavula bachinchikile, bino bamo bacheche bakumpukile kufuma “mu jishinda ja bololoke.”—Byambo bya Mana 12:28; 2 Timoti 4:10.
7. Ñanyi mingilo yakonsha kulengela mwina Kilishitu kukana byubilo byatama?
7 Nga lelo, nanchi ntanda ibawamina bena Kilishitu nyi? Ine kwalepeshatu! Yatama kukila ne byo yajinga kala. Kabiji Satana waelwa pano panshi kabiji ubena kulwa nkondo na bena Kilishitu bashingwa, ‘bashalapo ba mu nkunwa [ya mwanamukazhi], bonka balama mikambizho ya Lesa, ne kukwachisha bukamonyi bwa Yesu.’ (Lumwekesho 12:12, 17) Kabiji ulukuka ne yense utundaika uno ‘lukunwa.’ Bena Kilishitu kuba bafuma panopantanda ne. Nangwa kya kuba kechi ba panopantanda ne, bino popo bekala. (Yoano 17:15, 16) Kabiji basapwila ponka panopantanda ne kuya ku boba bakeba kumvwa bukine ne kwibafunjisha kwikala baana ba bwanga ba kwa Kilishitu. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Onkao mambo, bena Kilishitu bafwainwa kutwajijila na kukana byubilo byatama. Twayai twisambeko byubilo bina.
Byubilo Byatama
8. Mambo ka bena Isalela o batendekejile kupopwela balesa ba bena Moabu?
8 Ku mpelo ya lwendo lwabo lwa myaka 40 mu kiselebwa, bena Isalela bavula balekele kwenda mu jishinda ja bololoke. Bamwene bya kukumya byavula bingi bya Yehoba byo ebapokolwelenga, kabiji kwashajiletu tiki kutwela mu Ntanda ya Mulaye. Bino pa kyonkakya kimye kyapeleleko, batendekele kupopwela balesa ba bena Moabu. Mambo ka? Mambo bajinga na “lwiso lwa mubiji.” (1 Yoano 2:16) Jishimikila jashimuna’mba: “Batendekele kongolokela ku banabakazhi bena Moabu.”—Kubala 25:1.
9, 10. Bintu ka bibena kubiwa ano moba byakonsha kwitulengela kwikala bajimuka kubula kwitumpa mu byubilo byatama byubiwa na mambo a lunkumbwa lwa mubiji?
9 Jino jishimikila jibena kumwesha lwiso lwa mubiji byo lwakonsha kongola babilubi. Twafwainwa kufunjilako ku kino, kikatakata mambo a kuba bantu bavula bamona byubilo byatama amba bijitu bulongo. (1 Kolinda 10:6, 8) Sawakya kufuma ku United States washimuna’mba: “Mwaka wa 1970 saka akyangye kufika ne, mu America kechi baswishanga [bantu babula kwisongola kwikala pamo ne]. Pano lelo jino masongola a uno mutundu asampukamo bingi. Bantu bavula saka bakyangye kwisongola ne, patanshi bakyuba bulalelale.” Bulalelale ne byubilotu bincha byatama byo bibena kubiwa ne mu byalo bikwabo. Byakumbanatu ntanda yonse, kabiji kya bulandatu ke kya kuba’mba, ne bena Kilishitu bamo nabo babena kuba byonkabye kabiji kyalengela bavula kwibafumya mu kipwilo kya bwina Kilishitu.—1 Kolinda 5:11.
10 Byubilo byatama bibena kubiwatu konse konse. Mu mafilimu ne pa matelevizhonyi bamba’mba kyawama bakyanyike kwilaala saka bakyangye kwisongola ne. Kwilaala na mwanamulume nangwa na mwanamukazhi mukwenu bekimona amba kijitu bulongo. Kabiji mafilimu avula amwesha bipikichala byatama bingi bya bantu babena kwilaala. Abino byonka bipikichala bimweshatu patoka bantu byo babena kwilaala biji ne pa Intaneti. Kya kumwenako, munembeshi umo wa pepala wa byambo washimwine’mba, mwananji wa myaka ya kusemwa itanu na ibiji byo akotokele ku sukulu, wamubujile amba mukwabo mwana wa sukulu watuluka bipikichala bya banabakazhi babena kwilaala pa Intaneti. Bashanji uno mwana bateteletu mukanwa pa kumvwa bino byambo, pano bino kuji baana bavula bingi batamba bino bipikichala kwakubula kubula bansemi babo ne. Anweba bansemi nanchi mwayuka makayo akaya baana benu pa vidyo nyi? Makayo avula amwesha bingi byubilo byatama, kubikapotu ne bya budemona ne bukapondo.
11. Kisemi kyakonsha kuchinuzhuka byepi byubilo byatama bya ino ntanda?
11 Kisemi kyakonsha kuchinuzhuka byepi ano “makayo” atama? Kyakonsha kuba bino kupichila mu kukebesha bololoke bwa Lesa, ne kubula kwitumpa mu bintu byonse byatama. (2 Kolinda 6:14; Efisesa 5:3) Bansemi bata muchima ku bibena kuba baana babo ne kwibafunjisha kutemwa Yehoba ne mafunde anji aoloka ebazhikijila kuba’mba babulenga kutamba bipikichala bya bantu baji mulekese, kubula kukayako makayo a pa vidyo atama, ne byubilotu bikwabo byatama.—Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:4-9.a
Bantu byo Bakonsha Kwitulengela Kuba Byatama
12. Ñanyi lukatazho lwajingako mu kitota kya myaka kitanshi?
12 Paulo byo ajinga mu Lisitila ku Asha Maina, wabukile muntu mu jishinda ja kukumya. Jishimikila jashimikizha’mba: “Jibumba pa kumona byauba Paulo, basanswile mawi abo ne kwamba mu Kilikonya’mba, Mama, balesa betwikijila ko tuji baaluka pamo nobe bantu. Ponkapo batumbile Banabasa ja bu Yupita; Paulo naye, ja bu Mekulyusa, mambo ye mwine wamba.” (Byubilo 14:11, 12) Palutwe kacheche, aa onka mabumba akebelenga kwipaya ba Paulo ne Banabasa. (Byubilo 14:19) Ee, aba bantu baumvwijile byo bebakanjikizhe kuba. Kimweka nobe bantu bamo ba mu kyokya kibunji byo baikele bena Kilishitu, kechi balekele bisho byabo ne. Mu nkalata yanji ku bena Kilishitu ba mu Kolose, Paulo wibajimwine amba kechi bafwainwa “kupopwela bamalaika” ne.—Kolose 2:18.
13. Ñanyi bisho bimo mwina Kilishitu byo afwainwa kuchinuzhuka, kabiji kwepi ko akonsha kutana bulume bwa kuba byobyo?
13 Lelo jino, bena Kilishitu bakine nabo bafwainwa kuchinuzhuka bisho byubiwa byaimena pa mafunjisho a bubela bilala mafunde a bwina Kilishitu. Kya kumwenako, mu byalo bimo bisho byavula byubiwa kimye kya kunsampuluka ne kimye kya lufu byaimena pa bubela bwa kuba’mba inge muntu wafwa, mupashi wanji kechi ufwa ne. (Musapwishi 9:5, 10) Mu byalo bimo muji bisho bya kuchiba bansongwakazhi ku bwanabukazhi.b Buno ke bumbanzhi bingi, mambo bansemi ba bwina Kilishitu bafwainwa kutemwa baana babo. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:6, 7; Efisesa 6:4) Bena Kilishitu bakonsha kuchinuzhuka byepi lukatazho lufuma ku bantu ne kukana bino bisho? Bakonsha kuba bino kupichila mu kuketekela na muchima yense mwi Yehoba. (Masalamo 31:6) Lesa wa bololoke ukosesha ne kulama boba bonse bamwambila’mba: “Kyo kyami kya kufyamamo, yo nsakwa yami; Ye Lesa wami, mwi aye mo naketekela.”—Masalamo 91:2; Byambo bya Mana 29:25.
Kumuvulama Yehoba Ne
14. Byo kwashajiletu tiki kuba’mba bena Isalela batwele mu Ntanda ya Mulaye, Yehoba wibajimwine’mba ka?
14 Byo kwashajile tiki kuba’mba bena Isalela batwele mu Ntanda ya Mulaye, Yehoba wibajimwine’mba kechi bafwainwa kumuvulama ne. Wibambile’mba: “Jimukai mwakeya kuvulama Yehoba Lesa wenu pa kubula kulama mikambizho yanji, ne byatongolwa byanji ne malamuna anji byo mbenakwimukambizha ja lelo. Kuchina’mba, byo mukaja ne kwikuta, ne kushimika mazubo awama ne kwikalamo mwaikalamo, ne byo bakaya na kuvula bañombe benu ne banyama ba mu matanga enu, kabiji ne siliva yenu ne ngolode yenu nayo ikavula, ne bintu byenu byonsetu bikavula, ponkapo michima yenu yakeya kwitota, ne anweba mwakamuvulama Yehoba Lesa wenu.”—Mpitulukilo ya mu mizhilo 8:11-14.
15. Twafwainwa kubanga ka pa kuba’mba tubule kumuvulama Yehoba?
15 Nanchi kintu kya uno mutundu kyakonsha kumweka ne lelo jino nyi? Ee, kyakonsha umvwe saka tukebesha bintu byabula kufwainwa. Pano bino, inge twasambila kukebesha bololoke bwa Lesa, kiketulengela kunemeka mpopwelo ya kine mu bwikalo bwetu. Tukoba byonka bitutundaika Paulo amba, “kasa mupulusha bimye,” ne kuta muchima ku mwingilo wetu. (Kolose 4:5; 2 Timoti 4:2) Umvwe twatemwako bya lusangajiko kukila kutemwa kupwila ne mwingilo wa mu bujimi, kyakonsha kwitulengela kumuvulama Yehoba twamubika pa kifulo kya bubiji mu bwikalo bwetu. Paulo waambile’mba, mu moba akapelako, bantu bakekala “ba kutemwa bya lusangajiko, ne kutemwa Lesa ne.” (2 Timoti 3:4) Bena Kilishitu bakine bepesapesa abo bene ne kumona kuba’mba kechi baji na ino milanguluko ne.—2 Kolinda 13:5.
Jimukai Kuchina Mwakekala na Muchima wa Kwitolwela
16. Ñanyi muchima watama wajinga na Evwa ne bamo ba mu moba a kwa Paulo?
16 Mu Edena, Satana wamujimbaikile Evwa amba ekale na muchima wa kwitolwela. Evwa wakebele kwifuukwila aye mwine bya kuba pa mambo a kyawama ne kyatama. (Ntendekelo 3:1-6) Mu kitota kya myaka kitanshi, bamo mu kipwilo kya mu Kolinda nabo bajinga na muchima wa kwitolwela. Balangulukile’mba bayukile byavula kukila Paulo, o ene mambo Paulo o ebakosamikijile amba, batumwa bakila.—2 Kolinda 11:3-5; 1 Timoti 6:3-5.
17. Twakonsha kuchinuzhuka byepi kwikala na muchima wa kwitolwela?
17 Bantu bavula lelo jino mu ntanda baikala “ba lupata lwa kuba bibi, ba kwilundumika,” kabiji ne bena Kilishitu bamo nabo baji na yonkaye milanguluko yatama. Bamo basatukila ne bukine. (2 Timoti 3:4; Filipai 3:18) Mu bintu byaamba pa mpopwelo ya kine, kyawama bingi kuketekela mwi Yehoba kwitutangijila kabiji ne kukwatankena pamo na ‘kalume wa kishinka ne wa maana’ ne bakulumpe mu kipwilo. Jino jo jishinda jo twafwainwa kukebelamo bololoke, mambo bwituzhikijila mu kubula kwikala na muchima wa kwitolwela. (Mateo 24:45-47; Masalamo 25:9, 10; Isaya 30:21) Jibumba ja bashingwa jo “jipanda ne jikinko ja bukine.” Yehoba walenga jino jibumba kuba’mba jituzhikijilenga ne kwitutangijila. (1 Timoti 3:15) Umvwe twayuka mwingilo wa jino jibumba, kitulengela kukokela kyaswa muchima wa Yehoba ne ‘kubula kuba bintu mu kwitota kwatu.’—Filipai 2:2-4; Byambo bya Mana 3:4-6.
Ikalai ba Kulondela Yesu
18. Mu ñanyi mashinda mo twatundaikwa kulondela Yesu?
18 Baibolo waamba pe Yesu amba: “Anweba mwatemwa bololoke, ne kushikwa bubi.” (Masalamo 45:7; Bahebelu 1:9) Kino ke kya kumwenako kyawama bingi kulondela! (1 Kolinda 11:1) Yesu kechi wayukiletu mizhilo yaoloka ya Yehoba kya byonkabya ne, wiitemenwe. Satana byo amwesekele mungye, wakainetu nsalansala kubula kuleka ‘kwenda mu mukwakwa wa bololoke.’—Byambo bya Mana 8:20; Mateo 4:3-11.
19, 20. Buwame ka buji mu kukebesha bololoke?
19 Ee, kimye kimo twakonsha kukeba kuba bintu byatama. (Loma 7:19, 20) Pano bino, umvwe twatemwa bololoke, buketukwasha kushinda bubi. (Masalamo 119:165) Kabiji bwituzhikijila kimye kyo tubena kukeba kuba byatama. (Byambo bya Mana 4:4-6) Yukai’mba, umvwe twaponena mu meseko, tumwesha’mba Satana washinda. Onkao mambo, twafwainwa kumushinda kuba’mba tusangajikenga muchima wa Yehoba!—Byambo bya Mana 27:11; Yakoba 4:7, 8.
20 Bena Kilishitu bakine byo bakeba bololoke, ‘bayula na bipangwa bya bololoke, bishila mwi Yesu Kilishitu, mu kumuletela Lesa lukumo ne lutotelo.’ (Filipai 1:10, 11) Bavwala “bumuntu bupya bwalengwa mu bololoke ne buzhile bwa bukine monka mwaikajila Lesa.” (Efisesa 4:24) Ke bantu ba Yehoba kabiji bakeba kumwingijila, kechi bakeba kwisangajika abo bene ne. (Loma 14:8; 1 Petelo 4:2) Akino kyo kibalengela kulanguluka bulongo ne kuba bintu byawama. Basangajika bingi muchima wa Shabo wa mwiulu!—Byambo bya Mana 23:24.
[Tubyambo twa mushi]
a Bishinka bikwabo byawama byakonsha kukwasha bansemi kuyuka bya kuzhikijila kisemi kyabo ku byubilo byatama biji mu buku wa Icaba Inkaama ku Nsansa sha Lupwa, wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
b Kisela kya kuchiba ku bwanabukazhi kala kyatelwanga amba mukanda wa banabakazhi.
Mwakonsha Kulumbulula Nyi?
• Mambo ka o kyawamina kukeba bololoke?
• Mwina Kilishitu mbulwakoloka wakonsha kukeba byepi bololoke?
• Ñanyi bintu bimo bya ino ntanda mwina Kilishitu byo afwainwa kuchinuzhuka?
• Kukebesha bololoke kwituzhikijila byepi?
[Kipikichala pa peja 28]
Ntanda ibatamijile bingi baana ba bwanga ba kwa Yesu
[Kipikichala pa peja 29]
Baana bafunjishiwa kutemwa Yehoba bashinda byubilo byatama
[Kipikichala pa peja 30]
Bena Isalela bamo bamuvulamine Yehoba byo baikele banonshi mu Ntanda ya Mulaye
[Kipikichala pa peja 31]
Byonka byajinga Yesu, bena Kilishitu nabo bashikwa bumbulwakoloka