Lekai Lujimuno lwa Yehoba Lwimubumbenga

‘Mukantangijilanga na maana enu, kabiji ne kulutwe mukantambula mu lukumo.’—SALA. 73:24.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

Ki ka kimwesha’mba Mbumbi Mukatampe kechi uji na misalululo ne, kabiji kechi ukanjikizha bantu kuba’mba ebabumbe ne?

Mambo ka o tusangalela pa kuyuka’mba Mbumbi wetu upimpula milanguluko yanji?

Twafwainwa kuba byepi inge Yehoba witufundako nangwa kwitupa lujimuno?

1, 2. (a) Ñanyi bintu byanema byo twafwainwa kuba pa kuba’mba twikale na bulunda bwawama ne Yehoba? (b) Tusa kumwenamo byepi mu kwisamba pa mashimikila a mu Binembelo aamba pa byaubile bantu na lujimuno lwa Lesa?

“KYANGWAMINA amiwa kufwenya kwipi kwi Lesa: Amiwa namwalula Nkambo [Yehoba] Lesa ke kyami kyakufyamamo.” (Sala. 73:28) Mu kino kinembelo, nyimbi wa masalamo wamwesheshe kuba’mba waketekela mwi Lesa. Ki ka kyamulengejile kwamba bino? Nyimbi wa masalamo kyamukolele bingi ku muchima pa kumona babi byo baikelenga mutende. Wijizhañenye amba: “Kine kyo kyatu kyo natokesha muchima wami; ne kovwa maboko ami mu bololoke.” (Sala. 73:2, 3, 13, 21) Bino byo atwelele “mwazhila mwa Lesa,” popo apimpwile milanguluko yanji ne kutwajijila kwikala wakishinka kwi Lesa. (Sala. 73:16-18) Kino kintu kyafunjishe uno muntu waakamwanga Lesa kintu kyanema bingi kya kuba’mba: Kwikala pamo na bantu bakamwa Lesa, kumvwina lujimuno lwanji ne kwilwingijisha kwanema bingi pa kuba’mba wikale na bulunda bwawama na Yehoba.—Sala. 73:24.

² Ne atweba tukeba kwikala na bulunda bwawama na Lesa mumi yenka wa kine. Pa kuba’mba twikale bino, kyanema bingi kuswisha lujimuno lwanji kwitubumba pa kuba’mba tutalwenga bulongo kwi aye. Kala, Lesa mu lusa lwanji waswishishe bantu ne bisaka bya bantu kufuukulapo kumvwina lujimuno lwanji. Mashimikila aamba pa byo baubile aji mu Baibolo anembejilwe “kufundwa kwetu” ne “kwitujimunako atweba bo yafikila mpelo ya buno bwikalo.” (Loma 15:4; 1 Ko. 10:11) Kwisamba pa ano mashimikila kusa kwitulengela kuyuka byubilo bya Yehoba ne byo twakonsha kumwenamo inge twamuswisha kwitubumba.

LUUSA LWA MBUMBI

3. Isaya 64:8 ne Yelemiya 18:1-6 walumbulula byepi luusa luji na Yehoba pa bantu? (Monai kipikichala kitanshi.)

³ Baibolo wamba’mba Yehoba uji nobe mbumbi, mambo uji na luusa pa bantu ne bisaka bya bantu. Isaya 64:8 waamba’mba: “Anweba Yehoba, mwi shetu; atweba twi buchimba, anweba yenu mbumbi wetu; atweba bonse twalengwa na maboko enu.” Mbumbi uji na luusa lwa kubumba kintu kya buchimba monse mo akebela. Buchimba kechi buji na bulume ne. Byo biji ne muntu ne Lesa. Byonkatu biji buchimba mu maboko a mbumbi, ne muntu naye kechi uji na luusa lwa kupachika ne Lesa ne.—Tangai Yelemiya 18:1-6.

4. Nanchi Lesa uba misalululo pa kubumba bantu ne bisaka bya bantu nyi? Lumbululai

⁴ Yehoba wamwesheshe luusa lujipo na mbumbi mu byo aubile na bena Isalela ba kala. Pano bino, paji lupusano. Mbumbi wakonsha kubumba bintu monka mo akebela. Nanchi Yehoba uba misalululo pa kubumba bantu ne bisaka bya bantu, bamo wabumba bawama, bakwabo batama nyi? Baibolo kechi byo byo aamba ne. Yehoba wapa bantu kya bupe kyanema bingi, baji na luusa lwa kwifuukwila. Kechi ukanjikizha bantu kumukokela ne. Bantu bo bafwainwa kusalapo kwibabumba kwi Mulenga wabo Yehoba.—Tangai Yelemiya 18:7-10.

5. Inge bantu bakana kwibabumba kwi Yehoba, wingijisha byepi luusa lwanji pe abo?

⁵ Pano kyakonsha kwikala byepi inge bantu bakana kubumbwa kwi Mbumbi Mukatampe? Wingijisha byepi luusa lwanji? Akilangulukai pa byuba mbumbi na kipe kya buchimba inge kyatama. Mbumbi wakonsha kwikyonauna ne kulengamo kikwabo nangwa kwikitaya. Inge buchimba bwaonaika, javula bapamo mambo mbumbi. Pano bino, kechi byo byo kiji kwi Mbumbi wetu ne. (Mpitu. 32:4) Inge muntu wakana kumubumba kwi Yehoba, ko kuba’mba muntu mwine ye uji na lukatazho. Yehoba wingijisha luusa lwanji lwa bumbumbi pa bantu kupichila mu kupimpulako bintu bimo kwesakana na byo boba pa kwibabumba. Aba bakokela, wibabumba mu jishinda ja kuba bamwenamo. Kya kumwenako, bena Kilishitu bashingwa ke “bijiilo bya lusa” byo babumbile kwikala “kijiilo kya kwingijilamo bya buneme.” Pano bino, aba balengulula Lesa beya kwikala ‘bijiilo byo akeba kuletela bukaji bwanji kabiji byafwainwa lonaiko.’—Loma 9:19-23.

6, 7. Mfumu Davida ne Mfumu Saulo baubile byepi pa lujimuno lwa Yehoba?

⁶ Jishinda jimo Yehoba mo abumbila bantu ke kupichila mu kwibafunda nangwa kwibajimuna. Tusa kumona byo engijisha luusa lwanji pa bantu bo abumba kupichila mu kwisamba pa byo aubile na bamfumu babiji ba bena Isalela, Saulo ne Davida. Mfumu Davida byo aubile bukende ne Batesheba, byubilo byanji byamuletelejile aye ne balongo banji pamo. Nangwa kya kuba Davida wajinga mfumu, Yehoba kechi wamulekeletu kwakubula kumukajipila ne. Lesa watumine ngauzhi wanji Natana kwi Davida kuya na kumukajipila. (2 Sam. 12:1-12) Pano nga Davida waubile byepi? Bino byambo byamufikile pa muchima kabiji walapijile. Na mambo a kuba Davida walapijile, Lesa wamubijile lusa.—Tangai 2 Samwela 12:13.

⁷ Byubilo bya Mfumu Saulo byapusene bingi na bya kwa Davida, mambo aye kechi waumvwijile lujimuno ne. Yehoba wakambizhe Saulo kupichila mwi ngauzhi Samwela amba: Yanga ukonaune bena Amaleki bonse ne banyama babo. Saulo kechi wakokejile uno mukambizho ne. Washilepo mfumu Agagi ne banyama bawama. Mambo ka o aubijile bino? Kintu kimo kyalengejile ke na mambo a kuba’mba wakebelenga kwitumbijika mwine. (1 Sam. 15:1-3, 7-9, 12) Byo bamukajipijile, Saulo wafwainwe kulapila ne kuswisha Mbumbi Mukatampe kumubumba. Pano bino, Saulo wakaine kumubumba. Wabingishenga byubilo byanji. Wikangaizhenga amba kyo aubile kyajingatu bulongo mambo banyama bajinga bakutapisha, onkao mambo, kechi wateleko muchima ku byamubujile Samwela ne. Yehoba wakaine Saulo kutwajijila kwikala mfumu, kabiji Saulo kechi waikelepo jibiji na bulunda bwawama na Lesa wa kine ne.—Tangai 1 Samwela 15:13-15, 20-23.

LESA KECHI UJI NA MISALULULO NE

8. Twakonsha kufunjilako ka ku byaubile bena Isalela pa kwibabumba kwi Yehoba?

⁸ Yehoba wakebelenga ne kuba’mba bisaka bya bantu byonse bimukokelenga. Mu mwaka wa 1513 B.C.E., baana ba Isalela byo bafumine mu buzha mu Ijipita, balayañene lulayañano lwa kwikala na bulunda bwawama na Lesa. Bena Isalela bo bajinga kisaka kyasalululwa kabiji bafwainwe kuswa kwibabumba ku Mbumbi Mukatampe. Nangwa byonkabyo, bano bantu batwajijile na kuba bintu byatama ku meso a Yehoba, kabiji batendekele ne kupopwela balesa ba bubela bapopwelanga mikoka ibazhokolokele. Pa bimye byavula Yehoba watumanga bangauzhi kuya na kwibakwasha kupimpula byubilo byabo, bino bena Isalela kechi baumvwinanga ne. (Yele. 35:12-15) Na mambo a kukosa kwa michima yabo, bena Isalela bebakambwile kyatama bingi. Byonka byo kikala na kipe kya buchimba kyafwainwa konaunwa, bufumu bwa bisaka jikumi bwa ku kabeta ka ku buyeke bebushinjile ku bena Asilya kabiji ne bufumu bwa ku bulenge bwa mikoka ibiji nabo bebubile kintu kimotu ku bena Babilona. Bino bintu bya kwitujimunako. Tukamwenamo mu kwitubumba kwi Yehoba inge ketukokele.

9, 10. Bena Ninevwa baubile byepi na lujimuno lwa Lesa?

⁹ Yehoba wapele bantu baikalanga mu Ninevwa muzhi mukatampe wa mu Asilya kimye kya kumvwina lujimuno lwanji. Lesa waambijile Yona amba: “Imana, uyenga ku Ninevwa, awa muzhi mukatampe, ukebasapwile bya kwibazhachisha; mambo bubi bwabo bwafika ku meso ami.” Bena Ninevwa bafwainwe konaunwa mambo bajinga na byubilo byatama bingi.—Yona 1:1, 2; 3:1-4.

¹⁰ Nangwa byonkabyo, Yona byo ebasapwijile mambo a lukabisho, “bena Ninevwa baitabile byambo bya Lesa; kabiji batayilenga mbila’mba: Tuzhikilwe na nzala; ne kuvwala bavwajile bisapi bya majilo bonsetu, babineme ne bantutu.” Mfumu wabo “kepo afumine pa jitanda janji, ne kuvula wavujile bivwalo byanji bya bufumu, ne kuvwala bisapi bya majilo ne kwikala mu buto.” Bena Ninevwa baswile kubumbwa kwi Yehoba kabiji balapijile. Onkao mambo, Yehoba kechi wibonawine ne.—Yona 3:5-10.

11. Ñanyi kyubilo kya kwa Yehoba kilala patoka na byo aubile na bena Isalela ne bena Ninevwa?

¹¹ Kwikala mukoka wasalululwa kechi kwalengejile bena Isalela kubula kwibakambula ne. Bena Ninevwa kechi bajinga mu lulayañano ne Lesa ne. Nangwa byonkabyo, Yehoba wibasapwijile byambo bya lukabisho lwaishilenga pe abo, kabiji wibobijile lusa byo banekenejile nobe buchimba bwalembuka buji mu maboko a mbumbi. Bino bintu bibiji byamwekele bibena kumweshatu patoka kuba’mba Yehoba ke Lesa “ubula kutala ku bilungi bya bantu.”—Mpitu. 10:17.

YEHOBA WAYUKA KIMYE KYA KUPIMPULA MILANGULUKO YANJI

12, 13. (a) Mambo ka Lesa o apimpwila milanguluko yanji inge bantu baswa kwibabumba kwi aye? (b) Yehoba ‘wilangulwishe’ byepi pe Saulo kabiji ne pa bena Ninevwa?

¹² Lesa upimpula milanguluko yanji inge bantu baleka byubilo byabo byatama. Kino kimwekela mu byo alekele konauna bantu bo akebelenga konauna na mambo a byubilo byabo byatama kimye kyo balapijile. Binembelo bitubula pa mfumu wa bena Isalela amba Yehoba ‘wilangulwishe pa byo atongwele Saulo kwikala mfumu.’ (1 Sam. 15:11) Bena Ninevwa byo balapijile ne kuleka byubilo byabo byatama, Baibolo waamba’mba: ‘Lesa wa kine walekele kwiboba abya byatama byo aambile kabiji kechi wibyubile ne.’—Yona 3:10.

¹³ Kyambo kya Kihebelu kyatuntulula’mba ‘wilangulwishe’ kilumbulula kuleka kuba kintu nangwa’mba kwalula milanguluko. Yehoba waalwile milanguluko ne kumufumyapo Saulo pa bufumu nangwa kya kuba ye wamutongwele. Yehoba kechi waubile bino na mambo a kuba’mba walubankenye pa kusala Saulo ne, bino Saulo mwine ye walekele kwikala na lwitabilo ne lukokelo. Lesa wa kine wilangulwishe na mambo a bena Ninevwa; ko kuba’mba wapimpwile milanguluko yanji ne kwibaleka na bumi. Kuyuka kuba’mba Yehoba Mbumbi ubila bantu lusa ne kwalula milanguluko yanji inge ndengamambo walapila kwitutekenesha bingi.

KANGE TUKANENGA LUJIMUNO LWA YEHOBA NE

14. (a) Yehoba witubumba byepi mu ano moba? (b) Twafwainwa kuba byepi pa kwitubumba kwi Lesa?

¹⁴ Lelo jino Yehoba witubumba na byambo byanji biji mu Baibolo ne kupichila mu jibumba janji. (2 Timo. 3:16, 17) Nanchi kechi twafwainwa kumvwinanga lujimuno lo tutambwila kupichila mu Baibolo ne mu jibumba janji nenyi? Nangwa papita myaka yavula byepi kufuma po twabatizhiwe nangwa twaingila mingilo yavula, twafwainwa kutwajijila kumvwina mafunde a kwa Yehoba pa kuba’mba tutwajijile kwikala bipe bya mwingilo wa mushingi.

15, 16. (a) Muntu umvwa byepi inge kya kuba pa kumukwasha bamwangata mingilo imo yo aingilanga mu kipwilo? Ambai kyamwekele. (b) Ki ka kyakonsha kwitukwasha kushinda milanguluko iya na mambo a lujimuno?

¹⁵ Yehoba witujimunako byepi? Uba bino kupichila mu kwifunjisha byo akeba ne kwitulengela kwikala na ndangulukilo yawama. Kimye kimo bakonsha kwitukajipila inge twauba kintu kyatama. Lujimuno lwa uno mutundu lwakonsha ne kwikala lwa kwitwangata mingilo imo. Akilangulukai pa kyamwekejile ba Dennisa bajinga bakulumpe mu kipwilo. Baubile byatama na mambo a kubula kufuukula bulongo mu bya busulu, bebakajipijile ku mbaji. Ba Dennis beumvwine byepi byo babijikile ku kipwilo amba bukulumpe bwapwa? Baambile’mba, “Nelengulwile bingi. Naingijile mingilo yavula bingi pa myaka 30. Najinga painiya wa kimye kyonse, naingijilepo pa Betele, bantongwele bunkwasho mu kipwilo, kabiji ne bukulumpe. Kabiji popo nafuminetu na kwamba jashi kimye kitanshi pa kushonkena kwa nkambi. Nobe mu kukopa kwa jiso bunga bwapwijile pa mpuki. Naumvwine bingi bumvu, kabiji nalangulukilenga’mba kafwako kyo nkobapo mu jibumba ja Lesa ne.”

¹⁶ Ba Dennis bafwainwe kupimpula byubilo byabo byalengejile kwibakwasha. Pano ki ka kibakwashishe kuleka kumvwa bumvu? Balumbulula’mba: “Nafuukwilepo kwikala na lufunjisho lwa Baibolo lwa pa bunke kimye kyonse, kusapwila kimye kyonse ne kutanwa ku kupwila konse. Lutundaiko lwa balongo ne banyenga ne mabuku etu lwankwashishe bingi. Mutwe wa kuba’mba ‘Nanchi Mwakingilapo Kala Nyi? Abya Mwakonsha Kwingila Jibiji Nyi?’ uji mu Kyamba kya Usopa kya August 15, 2009, wajingatu nobe nkalata yo bantumina ya kukumbula milombelo yami. Kishinka kikatampe kyo nafunjilemo kyajinga kya kuba’mba, ‘Saka bakyangye kwimupa mitembo ya kwingila jikwabo, mwafwainwa kuta muchima pa kukosesha bumupashi bwenu.’” Ba Dennis bamwenejilemo byepi mu luno lujimuno? Byo papichile myaka, baambile’mba, “Yehoba wampesheshe jikwabo kupichila mu kuntongola kwikala nkwasho mu kipwilo.”

17. Kupangiwa mu kipwilo kwakonsha kulengela byepi ndengamambo kulapila? Ambai kyamwekele.

¹⁷ Lujimuno lukwabo Yehoba lo apana ke kupanga muntu mu kipwilo. Kuba bino kuzhikijila kipwilo ku byubilo byatama kabiji kwakonsha kukwasha ndengamambo kulapila. (1 Ko. 5:6, 7, 11) Robert waikele myaka 16 kufuma po bamupangijile mu kipwilo, kabiji pa kikye kimye, bansemi ne bonse bo asemwa nabo balondejile mukambizho wa mu Mambo a Lesa wakanya kupwanañana na bangubabibi nangwa kwibemuna. Robert bamubwezha mu kipwilo kabiji ubena kuba bingi bulongo mu bukine. Byo bamwipwizhe kyamulengejile kubwela kwi Yehoba ne ku bantu banji pa kupitapo kimye kyabaya, wakumbwile’mba byaubile ba mu kisemi kyanji byo byamulengejile. Waambile’mba: “Inge ba mu kisemi bapwanañananga ne amiwa nangwa pachechetu, nangwatu kuñimuna inge namwenenga nobe kijitu bulongo, kabiji inge kechi nakebele kubwela kwi Lesa ne.”

18. Twafwainwa kwikala buchimba bwa mutundu ka mu maboko a Mbumbi Mukatampe?

¹⁸ Kechi twakonsha kukeba kyamwekejile uno mulongo kwitumwekela ne, pano tusa kwikala buchimba bwa mutundu ka mu maboko a Mbumbi Mukatampe? Tukoba byepi inge betufundako? Nanchi tukoba byaubile Davida nyi, inyi byaubile Saulo? Mbumbi Mukatampe ye Shetu. Yukai kuba’mba, “Yehoba umulengulula ye atemwa, pamo byonka bilengulula muntu mwananji ye amwenamo lusekelo.” Onkao mambo, ‘kusula mafunde a Yehoba ne; nangwa kukoka byo bemulengulula kwi aye ne.’—Mana 3:11, 12.

[Tubyambo twa mushi]

[Bipikichala pa peja 26]

Saulo walengulwile lujimuno ne kwilukana. Wakaine kumubumba! (Monai jifuka 7)

Davida walapijile kya kine kabiji waswile lujimuno. Waswishishe Lesa kumubumba. Abya muswa nyi? (Monai jifuka 6)