Disadila bu batuadi ba mukenji wa ditalala dia Nzambi
“Mbulengelepu kayi pa mikuna budi makasa a . . . eu udi umanyisha ditalala.”—YESHAYA 52:7, NW.
1, 2. (a) Amu bu muvuabi bidianjila kumanyisha kudi Yeshaya 52:7, ndumu luimpe kayi ludi ne bua kumanyishibua? (b) Ntshinyi tshivua mêyi a mulayi a Yeshaya umvuija bua Izalele wa kale?
KUDI lumu luimpe lua kumanyisha! Ndumu lua ditalala—ditalala dia bushuwa. Mmukenji wa lupandu udi utangila Bukalenge bua Nzambi. Katshia ku kale muprofete Yeshaya wakafunda pa muanda eu, ne mêyi ende bakatulaminawu mu Yeshaya 52:7 (NW), mutudi tubala ne: “Mbulengelepu kayi pa mikuna budi makasa a eu udi utuala ngumu mimpe, eu udi umanyisha ditalala, eu udi utuala ngumu mimpe ya tshintu tshitambe bulenga, eu udi umanyisha lupandu, eu udi wambila Siona ne: ‘Nzambi webe mmulue mukalenge!’”
2 Yehowa wakenzeja muprofete wende Yeshaya bua kufundaye mukenji au bua diakalenga dia Izalele wa kale ne bua diakalenga dietu lelu’eu. Udi umvuija tshinyi? Tshikondo tshiakafunda Yeshaya mêyi au, bukalenge bua ku Nord bua Izalele buvua mua kuikala bumana kuya nabu mu tshimuangi kudi bena Assyrie. Kunyima, bena mu bukalenge bua ku Sud bua Yuda bavua ne tshia kuya nabu bu bena tshimuangi ku Babilone. Matuku au avua a kanyinganyinga ne a tshimvundu mu ditunga bualu bantu kabavua batumikila Yehowa ne nanku kabavua mu ditalala ne Nzambi. Anu muakabambila Yehowa, bienzedi biabu bia mpekatu bivua bikebesha ditapuluka pankatshi pabu ne Nzambi wabu. (Yeshaya 42:24; 59:2-4) Kadi, ku butuangaji bua Yeshaya, Yehowa wakadianjila kumanyisha ne: mu tshikondo tshijadika biibi bia Babilone bivua ne bua kukanguka. Bena tshisamba tshia Nzambi bavua ne bua kuikala ne budikadidi bua kualukila mu buloba buabu, bua kuasululamu ntempelo wa Yehowa. Siona uvua ne bua kuakajiludibua, ne ntendelelu wa Nzambi mulelela uvua ne bua kutungunuka tshiakabidi mu Yeruzaleme.—Yeshaya 44:28; 52:1, 2.
3. Mmunyi muvua dilaya dia diasulula bua Izalele dikale kabidi mulayi wa ditalala?
3 Dilaya edi dia dipikula divua kabidi mulayi wa ditalala. Dipingajibua mu buloba buvua Yehowa mupeshe bena Izalele divua ne bua kuikala tshijadiki tshia luse lua Nzambi ne tshia dinyingalala diabu. Divua ne bua kuleja ne: bavua mu ditalala ne Nzambi.—Yeshaya 14:1; 48:17, 18.
“Nzambi webe mmulue mukalenge!”
4. (a) Mmu ngumvuilu kayi muvuabi mua kuambibua mu 537 K.B.B. se: ‘Yehowa mmulue mukalenge’? (b) Mmunyi muakalombola Yehowa malu bua diakalenga dia bantu bende mu bidimu bia kunyima?
4 Pakakumbaja Yehowa dipikula edi mu 537 K.B.B., dimanyisha divua mua kuenjibua mu mushindu muakanyine bua Siona: “Nzambi webe mmulue mukalenge!” Bushuwa, Yehowa udi “Mukalenge wa tshiendelele.” (Buakabuluibua 15:3, NW) Kadi dipikula edi dia bantu bende divua tshimuenekelu tshikuabu tshia bumfumu buende bukulu. Divua dileja mu mushindu wa dikema bukulu bua bukole buende pa ampire wa bantu mupite yonso ku makanda ivuaku too ne mu tshikondo atshi. (Yelemiya 51:56, 57) Bu tshipeta tshia ditumika dia spiritu wa Yehowa, bitungu bikuabu bielela tshisamba tshiende biakatutubila. (Esetê 9:24, 25) Misangu ne misangu, Yehowa wakendesha mianda mu mishindu mishilashilangane bua kufikisha bakalenge bena Médo-Perse ku ditua nyama ku mikolo ku dikumbana dia disua diende nkayende dia bumfumu bukulu. (Zekâya 4:6) Mianda ya dikema yakenzeka mu matuku au mmifunda mu Bible buetu tuetu mu mikanda ya Ezela, Nehemiya, Esetê, Hagai, ne Zekâya. Ne mmunyipu mudibi bikolesha ditabuja bua kuyibalulula!
5. Mmianda kayi ya mushinga idi mitela mu Yeshaya 52:13–53:12?
5 Nansha nanku, biakenzeka mu 537 K.B.B. ne pashishe bivua anu ntuadijilu. Diakamue kunyima kua mulayi wa diakajilula mu nshapita wa 52, Yeshaya wakafunda pa dilua dia Masiya. (Yeshaya 52:13–53:12) Ku butuangaji bua Masiya, wakadisokolola Yezu Kristo, Yehowa uvua ne bua kufila mukenji wa dipikula ne ditalala wa diumvuija dinene kupita biakenzeka mu 537 K.B.B.
Mutuadi mutambe bunene wa mukenji wa Yehowa wa ditalala
6. Nnganyi udi mutuadi mutambe bunene wa mukenji wa ditalala wa Yehowa, ne mmudimu kayi wakadilamikaye?
6 Yezu Kristo mmutuadi mutambe bunene wa mukenji wa Yehowa wa ditalala. Udi Dîyi dia Nzambi, Muedi wa dîyi wa Yehowa pa nkayende. (Yone 1:14) Mu diumvuangana ne muanda eu, tshikondo kampanda panyima pa batismo wende mu Musulu wa Yordane, Yezu wakimana kuulu mu nsunagoge mu Nazareta e kubalaye ne dîyi dikole bua bukenji bumupesha mu Yeshaya nshapita wa 61. Bukenji abu buakatokesha ne: tshivuaye mutumina bua kuyisha tshivua tshikonga “dipikula” ne “dipetulula,” ne kabidi mushindu wa kupeta dianyisha dia Yehowa. Kadi, Yezu wakenza bivule kupita pa kumanyisha mukenji wa ditalala. Nzambi wakamutuma kabidi bua kufila nshindamenu wa ditalala dia mutantshi mule.—Luka 4:16-21, NW.
7. Mbipeta kayi bidi bipatukila ku ditalala ne Nzambi bidi mua kupeteka ku butuangaji bua Yezu Kristo?
7 Dîba diakaledibua Yezu, banjelu bakamuenekela balami ba mikoko pabuipi ne Beteleme, basamuna Nzambi ne bamba ne: “Butumbi kudi Nzambi muulu mu butumbuke ne pa buloba ditalala munkatshi mua bantu ba bulengele.” (Luka 2:8, 13, 14, NW) Eyowa, kuvua ne bua kuikala ditalala bua aba bavua Nzambi muleje bulengele bualu bakaleja ditabuja mu ndongoluelu uvuaye wenza ku butuangaji bua Muanende. Bivua ne bua kumvuija tshinyi? Bivua ne bua kumvuija ne: bantu, nansha mudi bantu baledibue mu mpekatu, badi mua kupeta mmuenekelu mukezuke kumpala kua Nzambi, kudia nende malanda manyishibue. (Lomo 5:1) Bavua mua kupeta bupole bua mundamunda, ditalala didi kadiyi mua kupeteka mu mushindu mukuabu. Mu tshikondo tshijadika kudi Nzambi, nekuikale dipikudibua ku bipeta bionso bia mpekatu mupiane kudi Adama, kukonga ne masama ne lufu. Kakuakuikala kabidi bantu bafofo anyi bampudi-matshi anyi balema. Butekete budi busuya ne dikondakana dia lungenyi ditekeshi ku muoyo nebiumbushibue bua kashidi. Nekuikale mushindu wa kubabidila muoyo mupuangane bua kashidi.—Yeshaya 33:24; Matayo 9:35; Yone 3:16.
8. Mbanganyi badibu bapeteshe ditalala dia Nzambi?
8 Nnganyi udibu bapetesha ditalala dia Nzambi? Ndipetesha aba bonso badi baleja ditabuja kudi Yezu Kristo. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘[“Nzambi,” NW] wakasanka bua kulengejijaye bintu bikuabu bionso kudiye ku butuangaji bua [“Kristo,” NW] pa kuvuija ditalala ku mashi a pa mutshi wende [“wa tshinyongopelu,” NW].’ Mupostolo wakasakidila ne: dipunga edi divua ditangila “bintu bia mu diulu”—mbuena kuamba ne: aba bavua ne bua kuikala bena bumpianyi basangisha ne Kristo mu diulu. Divua ditangila kabidi “bintu bia pa buloba”—mbuena kuamba ne: aba bapeta mushindu wa kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba pakudimunyibuabu tshishiki mu ngikadilu wa Mparadizu. (Kolosai 1:19, 20) Bua didipetesha diabu dia mushinga wa mulambu wa Yezu ne bua ditumikila diabu kudi Nzambi ne muoyo mujima, bonso aba badi mua kubabidila bulunda bua musangelu ne Nzambi.—Fuanyikija ne Yakobo 2:22, 23.
9. (a) Ditalala ne Nzambi didi ne buenzeji pa malanda kayi makuabu? (b) Ne dijinga dia kutuala ditalala didi dinenga miaba yonso, mbumfumu kayi budi Yehowa mupesha Muanende?
9 Mmushinga mukolepu kayi udi nawu ditalala dia nunku ne Nzambi! Kuoku kakuyi ditalala ne Nzambi, kakuena mua kuikala ditalala didi dinenga peshi didi ne tshipatshila mu malanda kayi onso makuabu. Ditalala ne Yehowa ke nshindamenu bua ditalala dilelela pa buloba. (Yeshaya 57:19-21) Mu mushindu muakanyine, Yezu Kristo udi Mukalenge wa Ditalala. (Yeshaya 9:6) Kudi muine eu muena butuangaji budi mua kupunga bantu ne Nzambi, Yehowa wakamupesha kabidi bumfumu bukokeshi. (Danyele 7:13, 14) Ne pa bidi bitangila bipeta bia bukokeshi bua bukalenge budi nabu Yezu pa bukua-bantu, Yehowa udi ulaya ne: “Ku ditalala kakuakuikala ndekelu.”—Yeshaya 9:7, NW; Musambu 72:7.
10. Mmunyi muvua Yezu mufile tshilejilu mu dimanyisha mukenji wa ditalala dia Nzambi?
10 Bukua-bantu buonso budi bukengela mukenji wa ditalala dia Nzambi. Yezu nkayende wakafila tshilejilu tshia lukunukunu pa kuuyisha. Wakenza nanku mu ntempelo ku Yeruzaleme, pa nseke ya mikuna, mu njila, kudi mukaji muena Samariya ku mpokolo, ne mu nzubu ya bantu. Muaba wonso uvua bantu, Yezu uvua ubabidila bikondo bua kuyisha pa bidi bitangila ditalala ne Bukalenge bua Nzambi.—Matayo 4:18, 19; 5:1, 2; 9:9; 26:55; Mâko 6:34; Luka 19:1-10; Yone 4:5-26.
Balongesha bua kuendela mu makasa a Kristo
11. Yezu wakalongesha bayidi bende bua mudimu kayi?
11 Yezu wakalongesha bayidi bende bua kuyisha mukenji wa ditalala dia Nzambi. Anu muvua Yezu “ntemu muena lulamatu ne mulelela,” bakanyisha ne: bavua pabu ne bujitu bua kufila bumanyishi. (Buakabuluibua 3:14, NW; Yeshaya 43:10-12) Bakatangila kudi Kristo bu Mulombodi wabu.
12. Mmunyi muakaleja Paulo mushinga wa mudimu wa buambi?
12 Mupostolo Paulo wakela meji pa mushinga wa mudimu wa diyisha, wamba ne: “Mufundu udi wamba ne: ‘Nansha umue udi washila ditabuja diende kudiye kakufuishibua bundu.’” Mbuena kuamba ne: muntu nansha umue udi uleja ditabuja kudi Yezu Kristo bu Musadidi Ntunga-mulongo wa lupandu wa Yehowa kakufuishibua bundu. Ne tshisamba tshia muntu katshiena tshimupangishisha dikumbanyina lupandu, bualu Paulo wakasakidila ne: “Kakuena disunguluja pankatshi pa muena Yuda ne muena Greke, bualu kudi Mukalenge umue-umue kudi bonso, udi mubanji kudi bonso badi bamubila. Bualu, ‘yonso wabila dîna dia Yehowa neapandishibue.’” (Lomo 10:11-13, NW) Kadi mmunyi muvua bantu mua kumanya mua kubabidila njila eu mubapesha?
13. Ntshinyi tshivua tshikengedibua bua bantu kumvuabu lumu luimpe, ne mmunyi muakandamuna bena nkristo ba mu siekele wa kumpala ku dikengela adi?
13 Paulo wakakula bua dikengela dia bayishi pa kuela nkonko idi musadidi yonso wa Yehowa ne bua kueleelapu meji. Mupostolo wakebeja ne: “Mmunyi muabilabu eu udibu kabayi ne ditabuja kudiye? Apu, mmunyi muitabujabu eu udibu kabayi bumvue bualu buende? Apu, mmunyi mumvuabu padiku kakuyi muntu bua kuyisha? Apu, mmunyi muayishabu pikalabu kabayi babatume?” (Lomo 10:14, 15, NW) Muyuki wa Buena-nkristo bua kumpala udi ufila tshijadiki tshinene tshia se: balume ne bakaji, bansonga ne bakulakaje, bakandamuna ku tshilejilu tshishiya kudi Kristo ne bapostolo bende. Bakalua bamanyishi ba lumu luimpe bena lukunukunu. Mu didikija Yezu, bakayisha bantu kuonso kuvuabu mua kubasangana. Ne dijinga dia kubenga kushiya muntu nansha umue, bakenza mudimu wabu ku nzubu ne ku nzubu ne pa miaba ya bantu bonso.—Bienzedi 17:17; 20:20.
14. Mmunyi muakamuenekabi bilelela se: “makasa” a badi bamba lumu luimpe avua “malengele”?
14 Bushuwa, ki mmuntu yonso wakakidila bilenga bayishi bena nkristo. Nansha nanku, mêyi a Paulo mangata mu Yeshaya 52:7 akamueneka malelela. Panyima pa diela lukonko elu: ‘Mmunyi muayishabu pikalabu kabayi babatume?’ wakasakidila ne: “Anu bu mudibi bifunda ne: ‘Mbulengelepu kayi budi makasa a badi bamba ngumu mimpe ya malu mimpe!’” Bavule ba kutudi kabena bela meji bua makasa etu bu adi malengele, peshi mabotakane. Nunku, ntshinyi mene tshidi mufundu eu umvuija? Makasa ke atu pa tshibidilu endesha muntu padiye uya kuyisha bakuabu. Makasa a nunku adi bushuwa tshimfuanyi tshia muntu eu. Ne tudi mua kuikala batuishibue ne: bua ba bungi bakumvua lumu luimpe elu kudi bapostolo ne kudi bayidi bakuabu ba Yezu Kristo ba mu siekele wa kumpala, bena nkristo aba ba ntuadijilu bavua bushuwa ne tshimuenekelu tshibotakane. (Bienzedi 16:13-15) Kupita apu, bavua ne mushinga mukole ku mêsu kua Nzambi.
15, 16. (a) Mmunyi muakaleja bena nkristo ba kumpala ne: bavua bushuwa batuadi ba mukenji wa ditalala? (b) Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kutungunuka ne mudimu wetu mu mushindu wa muomumue ne wakenza bena nkristo ba mu siekele wa kumpala?
15 Balondi ba Yezu bavua ne mukenji wa ditalala, ne bakaufila ne ditalala. Yezu wakapesha bayidi bende mêyi-mashidimunyi aa: ‘[“Kuonso,” NW] kunuabuela mu nzubu nudianjile kuamba ne: ‘Ditalala dikale mu nzubu eu.’ Bikalamu [“mulunda,” NW] wa ditalala, ditalala dienu nedikale nende; kadi bikalaye kayimu, nedipingane kunudi kabidi.’ (Luka 10:5, 6) Sha·lohmʹ, anyi “ditalala” mmushindu wa kuelangana muoyo kua pa tshibidilu kua bena Yuda. Kadi mêyi-mashidimunyi a Yezu akakonga malu mavule mapite apa. Bu ‘milopo bua bualu bua Kristo,’ bayidi bende bela manyi bakalomba bantu ne: ‘Nudilengeje ne Nzambi.’ (2 Kolinto 5:20) Mu diumvuangana ne mêyi-mashidimunyi a Yezu, bakambila bantu bualu bua Bukalenge bua Nzambi ne tshivuabu mua kumvuija kudibu muntu pa nkayende. Bakateleja bakapeta dibenesha; bakapidia mukenji eu bakadipangila.
16 Lelu’eu Bantemu ba Yehowa mbatungunuke ne mudimu wabu mu mushindu wa muomumue. Lumu luimpe ludibu batuadila bantu ki nduabu; ndua Eu wakabatuma. Mudimu wabu ng’wa kulumanyisha. Bialuitaba bantu, badi baditeka mu njila wa mabenesha a mpatshi. Bialubengabu, badi babenga ditalala ne Yehowa Nzambi ne Muanende, Yezu Kristo.—Luka 10:16.
Bena ditalala mu bulongolodi bukayakana
17. Nansha patudi tutuilangana ne bantu bena tshimvundu, tudi ne bua kuikala ne bienzedi kayi, ne mbua tshinyi?
17 Nansha bantu bandamune mushindu kayi, bidi bia mushinga bua basadidi ba Yehowa kushalabu bamanye ne: mbatuadi ba mukenji wa ditalala dia Nzambi. Bantu bena mu bulongolodi ebu badi mua kuditua mu matandu makole ne kuleja tshiji tshiabu ku dikosangana ku mêyi anyi ku mêyi makole a bipendu kudi badi babafiikisha munda. Pamu’apa bamue ba kutudi bakenza nanku ku kale. Kadi, bituikala bavuale bumuntu bupiabupia ne katuyi mpindieu ku luseke lua bena mu bulongolodi ebu, katuakuidikija njila yabu. (Efeso 4:23, 24, 31; Yakobo 1:19, 20) Nansha bakuabu ne bienzedi kayi, netutumikile mubelu eu: “Binuamanya mua kuenza nunku, [“padibi ku buenzeji buenu,” NW], nuikale ne bantu bonso ditalala.”—Lomo 12:18.
18. Mmunyi mutudi ne bua kuandamuna bikala muena mbulamatadi muikale ne lunsuya kutudi, ne mbua tshinyi?
18 Imue misangu mudimu wetu udi mua kutufikisha kumpala kua bena mbulamatadi. Bua kuleja bumfumu buabu, badi mua ‘kutukonka’ kabingila ka tshitudi tuenzela amue malu anyi tshitudi tubengela kuenza mudimu kampanda wa pa buawu. Badi mua kukeba kumanya bua tshinyi tudi tuyisha mukenji utudi nawu—udi utandula ntendelelu wa dishima ne wakula bua nshikidilu wa ndongoluelu eu wa malu. Dinemeka dietu bua tshilejilu tshishiya kudi Kristo neditusake bua kuleja bupole-malu ne kanemu kondoke. (1 Petelo 2:23; 3:15) Misangu mivule, bamfumu aba batu benzejibua ku difinakaja dia balombodi ba bitendelelu anyi pamu’apa kudi badi ku mutu kuabu mene. Diandamuna ne bupole didi mua kubambuluisha bua kujingululabu ne: mudimu wetu kawena njiwu kudibu peshi ku ditalala dia tshinsanga tshia bantu. Diandamuna bu nunku didi dituala mmuenenu wa kanemu, wa dikuatshishangana, ne wa ditalala kudi badi badianyisha.—Tito 3:1, 2.
19. Mmu malu kayi mutu Bantemu ba Yehowa kabayi badibueja nansha musangu umue?
19 Bantemu ba Yehowa mbamanyike pa buloba bujima bu bantu badi kabayi babuelakana mu mvita ya mu bulongolodi ebu. Kabena badibuejakaja mu makokangana a mu bulongolodi ebu mashila pa dikoba, tshitendelelu, anyi tshididi. (Yone 17:14) Bu mudi Dîyi dia Nzambi ditulomba bua ‘kukokela bakokeshi badi ku mutu,’ katuena mene mua kuela meji a kudisangisha ku bienzedi bia tshishiku bia bena musoko bua kutontolola tshididi tshia mbulamatadi. (Lomo 13:1) Bantemu ba Yehowa kabatu bapunga nansha musangu umue ne tshisumbu kampanda tshidi tshipatshila bua kutonkola mbulamatadi kansanga. Pa kumona mêyi-makulu adi Yehowa mutekele basadidi bende bena nkristo, dibuelakana diabu mu diela mashi panshi peshi mu tshikisu bia mushindu kayi wonso kadiena mua kuedibua meji! Bena nkristo balelela kabena anu bakula bua ditalala patupu; badi ne nsombelu mumvuangane ne tshidibu bayisha.
20. Pa bidi bitangila ditalala, nduapolo lua mushindu kayi ludi nalu Babilone Munene?
20 Bishilangane ne bena nkristo balelela, baleji-mpala ba malongolodi a Bukua-buena-nkristo ki mbadileje batuadi ba mukenji wa ditalala. Bitendelelu bia mu Babilone Munene—ekleziya ya Bukua-buena-nkristo pamue ne bitendelelu bikena bia bena nkristo—biakabuikila mêsu, kutua mvita ya matunga nyama ku mikolo ne kuangata bulombodi buayi. Bakasonsola kabidi dikengeshibua ne dishipibua mene dia basadidi ba Yehowa bena lulamatu. Nunku, pa bidi bitangila Babilone Munene, Buakabuluibua 18:24 udi wamba ne: ‘Bakasangana mashi a baprofete ne a bansantu ne a bonso bakashipibua pa buloba munkatshi muawu.’
21. Mmunyi mudi bavule bena mutshima mululame bandamuna padibu bamona dishilangana dia bienzedi bia bantu ba Yehowa ne bia aba badi mu tshitendelelu tshia dishima?
21 Bishilangane ne bitendelelu bia Bukua-buena-nkristo ne bishadile bia Babilone Munene, tshitendelelu tshilelela tshidi bukole buimpe ne budi busangisha. Yezu Kristo wakambila bamulondi bende balelela ne: “Ku muanda eu bonso nebamanye se: nudi bayidi banyi, binuikala ne dinanga munkatshi muenu.” (Yone 13:35, NW) Adi ndinanga didi disambuka mikalu ya buena-ditunga, ya milongo ya mu nsangilu wa bantu, ya bubanji, ne ya dikoba idi itapulula bukua-bantu bakuabu bonso. Miliyo ya bantu pa buloba bujima ìdì mibandìle muanda eu idi yambila basadidi bela manyi ba Yehowa ne: ‘Netuye nenu, bualu tudi bumvue bamba ne: Nzambi udi nenu.’—Zekâya 8:23.
22. Mmunyi mutudi tuangata mudimu wa bumanyishi utshidi ne bua kuenjibua?
22 Bu bantu ba Yehowa, tudi tusanka bikole bua bikadi bikumbaja, kadi mudimu kawena muanji kujika. Patu tshidime mumane kukuna mamiinu ne mudime budimi buende, katu ulekela mudimu. Utu utungunuka ne mudimu, nangananga pankatshi pa muvu wa dinowa. Tshikondo tshia dinowa tshidi tshilomba madikolela a tshikandi, mavule. Ne mpindieu kudi dinowa ditambe bunene dia batendeledi ba Nzambi mulelela ditu katshia kadiyi dianji kuenzeka. Etshi ntshikondo tshia kusanka. (Yeshaya 9:3) Bushuwa, tudi tupetangana ne buluishi ne kalèngù. Muntu ne muntu, tudi mua kuikala tudikolesha bua kuakama disama dikole, nsombelu ya lutatu mu dîku, peshi ntatu ya lupetu. Kadi dinanga bua Yehowa didi ditusaka bua kunanukila. Mukenji mutupesha kudi Nzambi mbualu budi bantu bakengela kumvua. Mmukenji wa ditalala. Bushuwa, mmukenji wakayisha Yezu yeye muine—lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi.
Diandamuna diebe didi tshinyi?
◻ Ndikumbana kayi divua nadi Yeshaya 52:7 pa Izalele wa kale?
◻ Mmunyi muakadileja Yezu mutuadi mutambe bunene wa mukenji wa ditalala?
◻ Mmunyi muakasuikakaja mupostolo Paulo Yeshaya 52:7 ne mudimu udi bena nkristo benza?
◻ Kuikala mutuadi wa mukenji wa ditalala matuku etu aa kudi kumvuija tshinyi?
[Bimfuanyi mu dibeji 13]
Anu bu Yezu, Bantemu ba Yehowa mbatuadi ba mukenji wa ditalala dia Nzambi
[Bimfuanyi mu dibeji 15]
Bantemu ba Yehowa badi balama ditalala nansha bikala bantu bandamuna mushindu kayi ku mukenji wa Bukalenge