Bua tshinyi dîba ndikese mushindu’eu?

DÎBA. Bidi mua kutukolela bua kumvuija muaku eu bimpe menemene, pabi tudi bamanye bimpe ne: katutu tumueneka bu badi ne dîba dia bungi nansha. Tudi bamanye kabidi ne: dîba didi diya lubilu. Misangu mivule tutu tudiabakena ne: “Dîba didi dinyema lubilu be.”

Nansha nanku, bidi bimueneka ne: Austin Dobson, mufundi wa tusala wa mu Angleterre, uvua muambilemu pakalejaye mu 1877 ne: “Nudi nuamba ne: Dîba didi diya? Tòo, ki mmuomu to! Dîba didi dishala, tuetu tudi tuya.” Katshia wafua mu 1921, Dobson mmuye kukadi bidimu bitue ku 80; kadi dîba diodi didi anu ditungunuka.

Dîba didiku dia bungi

Bible udi utuambila bua Mufuki wa bantu ne: ‘Diambedi mikuna kayiyi mianji kumueneka, diambedi wewe kuyi muanji kufuka buloba ne bifukibua, [katshia ku bikondo kabiyi bijadika too ne ku bikondo kabiyi bijadika, NW] wewe udi Nzambi.’ (Musambu 90:2) Mukanda wa Mvidi Mukulu udi wamba wowo ne: “Wewe ukavua [Nzambi NW] wa kashidi ne kashidi.” Bu mudi Nzambi muikaleku bua kashidi, nenku dîba padi nedikaleku tshiendelele!

Bishilangane bikole ne Nzambi udi muikale ne dîba kadiyi ndekelu, tudi tubala bua bantu ne: ‘Bua matuku etu onso adi ajimina bualu bua tshiji tshiebe; bidimu bietu bidi bijika bu kupumuna kua mupuya. Matuku a mu bidimu bietu adi akumbana bu bidimu makumi muanda-mutekete; anyi, bituikala ne bukole, bidi mua kukumbana bidimu makumi muanda-mukulu; kadi dilepa diabi didi dituvuijila anu mudimu mukole ne kanyinganyinga, bualu bua bidi bipita lubilu, ne tudi tuya lukasa.’​—Musambu 90:9, 10.

Bua tshinyi lelu’eu matuku a muoyo mmakese mushindu’eu, padi Bible muikale ulongesha patoke ne: Nzambi mmulongolole bua muntu ikale ne muoyo wa kashidi? (Genese 1:27, 28; Musambu 37:29) Pamutu pa kuikalabu ne muoyo kauyi ndekelu bu muvua Nzambi mulongolole, bua tshinyi bantu, padibu mu nsombelu mitambe buimpe, batu balala matuku mashadile ku 30 000? Bua tshinyi bantu badi ne dîba dikese mushindu’eu? Nnganyi peshi ntshinyi tshidi tshikebeshe nsombelu eu wa dibungama? Bible udi ufila mandamuna matoke adi asankisha.a

Dîba didi dienda anu dikepa

Bantu bakulumpe badi mua kushindika ne: mu makumi a bidimu bidi panshi ebi, matuku mmase lubilu lukole. Kamona-kamba Sybille Fritsch wakaleja ne: mu bidimu 200 bikadi bipite, mêba a mudimu mmumbuke ku 80 too ne ku mêba 38 ku lumingu, “kadi ki mbijikije didiabakena dietu nansha.” Wakumvuija ne: “Kakuena dîba dia bungi to; dîba didi ne mushinga; kutamba kukeba dîba dia bungi kudi bu kueyela ne lutatu; nsombelu wa diyumbakana.”

Bintu bipiabipia bidibu bapatule mbifile mishindu ivua bantu ba mu bipungu bia kale kabayi banji kuelela meji to. Kadi patudi tutamba kupeta mushindu wa kuenza midimu ya bungi, bidi bitamba kutubungamija bua mutudi katuyi ne dîba dia bungi dia kuyenza. Matuku etu aa, mu matunga a bungi bantu badi ne mêsu anu pa milonda ya mêba, banyemakana bua kujikija bualu bumue ne pashishe kubanga bukuabu. Tatu udi ne bua kuya ku mudimu pa dîba 7 wa dinda, Mamu udi ne bua kuya ne bana mu kalasa pa dîba 8 ne minite 30 mu dinda, Kaku udi ne bua kuya kumonangana ne munganga pa dîba 9 ne minite 40 mu dinda, ne tuetu bonso tudi ne bua kudilongolola bua tshisangilu kampanda tshia mushinga pa dîba 7 ne minite 30 ku dilolo. Mu dinyemakana bua kuenza bualu bumue pashishe kubanga bukuabu mu dîba difunda, dîba didi dishala bua kujikija lutetuku ndikese menemene. Ne tutu tudiabakena bua midimu ya buatshia buila ne bua diyumbakana.

Ki ng’anu tuetu nkayetu badi ne dîba dikese nansha

Satana Diabolo Muluishi wa Nzambi, muena mayele akafikisha matuku a muoyo a bantu ku dikala mipidija, udi mpindieu unowa tshipeta tshia bubi buende. (Tangila Galatia 6:7, 8.) Mu diakula bua diledibua dia Bukalenge bua Masiya mu diulu, Buakabuluibua 12:12 (MMM) udi utuambila bualu budi butupesha ditekemena padiye wamba ne: “Nenku, nuenu diulu ne benadio, sankayi. Diakabi dienu, buloba ne mbu, bualu Satana mmupueke muenu, udila ne tshiji, mumanye ne: matuku ende adi mabadika.”​—Disendamija miaku ndietu.

Patudi tulondolola miyuki ya kueyemena ne dikumbana dia milayi ya mu Bible tudi tumona ne: mpindieu tudi ku ndekelu kua ‘matuku mabadika’ aa. Ndisanka kayipu bua kumanya ne: dîba didi nadi Satana dikadi pa kujika dionso nkong mu katupa kîpi emu! Buobu bamane kumuela mu dijimba, bantu bena butumike nebapetulule bupuangane, ne dîba adi badi mua kufika ku muoyo wa kashidi uvua Yehowa mubalongoluele ku ntuadijilu. (Buakabuluibua 21:1-4) Kakuakuikala kabidi lutatu lua dipanga dia dîba nansha.

Udiku mua kufuanyikija tshituikala patuapeta muoyo wa kashidi anyi? Malu auvua ne bua kushiya kaayi menza kaakukutatshisha kabidi to. Biwikala dijinga ne dîba dia bungi, nedikaleku malaba, anyi lumingu ludi kumpala, peshi tshidimu tshialua​—bushuwa, bidimu bungi tshianana nebikale kumpala kuebe!

Tuenze mudimu ne meji ne dîba ditudi nadi mpindieu

Bu mudiye mumone ne: dîba didiye nadi bua kupambuisha bantu ndikese, Satana udi usaka bantu ku didifila mu midimu ya bungi bua kabikadi ne dîba nansha dikese dia kuteleja lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi bukadi bukokesha. Nanku tuetu tudi ne bua kuteleja mubelu eu wa kudi Nzambi: “Dimukayi mu nsombelu wenu. Kanuikadi bu bapangi ba lungenyi, kadi nuikale bu bena lungenyi. Enzayi mudimu muimpe ne diba dionso dinudi nadi, bualu bua matuku atudi aa adi mabi. Bua bualu ebu, kanuikadi bapote, kadi nudikoleshe mua kujingulula mudi Mfumu musue bua nuenu kuenza.”​—Efeso 5:15-17, Muanda Mulenga Lelu.

Bidi bitukengela kukuata mudimu ne meji ne dîba ditudi nadi bua kuenza malu a mushinga wa bungi pamutu pa kudijimija ku malu a patupu adi kaayi afila disanka dia tshiendelele. Tudi ne bua kuikala ne mmuenenu wa buena uvua nende Mose pakasambilaye Yehowa ne mêyi aa a muoyo mujima: ‘Utuyishe mua kubala matuku etu onso ne dibala edi nunku​—bua tuetu kudipetela mutshima udi ne meji.’​—Musambu 90:12.

Bushuwa, muntu yonso lelu’eu udi ne bia bungi bia kuenza. Nansha nanku, Bantemu ba Yehowa badi bakubela ne muoyo mujima bua kudilamina ndambu wa dîba diebe dia mushinga bua kulonga malu adi Nzambi ukulomba bua kupeta muoyo wa kashidi mu Bukalenge buende. Kuenza dîba dimue ku lumingu luonso mu dilonga dia Bible ‘bua kujingulula mudi Mfumu musue bua wewe kuenza’ kudi mua kukuambuluisha bua kudimuena muakumbana mêyi aa: ‘Umuka ku malu mabi, enza malu mimpe; nunku neushale tshiendelele. Bantu bakane nebapiane buloba, nebashikamemu tshiendelele.’​—Musambu 37:27, 29.

[Mêyi adi kuinshi]