Referensyë diˈib miimp mä Wiˈix njukyˈäjtëm ets nDiosmëduˈunëm tijaty yaˈëxpëkäämp ets yajtukjayëyäämp
4-10 ÄÄMBË NOBIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | 1 FWANK 1-5
“Kyaj nˈatsojkëm extëm jyukyˈattë naxwinyëdë jäˈäy ets tijaty jaˈäjtp naxwiiny”
(1 Fwank 2:15, 16) Katë xytsyoktë ja naxwinyëdë winmäˈäny, mët ko yëˈë jäˈäy diˈibë tsyojktëp ja naxwinyëdë winmäˈäny, kyaj ttsoktë ja Dios Teety. 16 Mët ko tëgekyë diˈibë jaˈäjtp naxwiiny, ko jäˈäy tˈëxtäˈäytyë diˈibë niniˈx këbäjk tsyejpy, ko tˈatsoktë ko tii tˈixtë es ko myëj pyäädëdë ko tii tmëdat tjaygyaptë, tëgekyë tyäˈädë winmäˈäny esë dëˈëmbë jikyˈäjtën jaa myiny mä yëˈë naxwinyëdë, es kyaj myiny mä Dios.
w05-S 1/1 paj. 10 parr. 13
Nˈokpanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën
13 Ta pënaty winmääytyëp ko tukëˈëyë diˈib jaˈäjtp yä naxwiiny kyaj yˈaxëëgëty. Per oy jyaduˈunëty, tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny mbäät pojënë xytyukmëjagamgakëmë Jyobaa. Nitii kyajaˈˈaty diˈib mbäät xytyukmëwingoˈonëmë Dios. Pääty kujotmay ko ntsojkëm tijaty jaˈäjtp naxwiiny, oy kyaˈˈaxëëgëty (1 Timotee 6:9, 10). Ets mbäät njënäˈänëm ko kajaabë diˈib jaˈäjtp yä naxwiiny, axëktuump ets mbäät xyyajmäˈtëm.
(1 Fwank 2:17) Perë Dios yajkutëgoyaampy ja naxwinyëdë winmäˈäny mët tëgekyë diˈibë jäˈäy atsojktëp naxwinyëdë winmäˈänygyëjxm, per ja jäˈäy diˈibë kyuytyiimpy ja Diosë tsyojkën, jikyˈäjtp winë xëë winë tiempë.
Okwinmay wiˈixxyëp mbäät mjäˈäyˈaty
18 Ja tuk pëky diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë njëjpkudijëm “tëgekyë diˈibë jaˈäjtp naxwiiny”, yëˈë ko nmëdäjtëm winmäˈänyoty extëm tkujäˈäyë apostëlë Juan: “Dios yajkutëgoyaampy ja naxwinyëdë winmäˈäny mët tëgekyë diˈibë jäˈäy atsojktëp naxwinyëdë winmäˈänygyëjxm, per ja jäˈäy diˈibë kyuytyiimpy ja Diosë tsyojkën, jikyˈäjtp winë xëë winë tiempë” (1 Fwank 2:17). Tijatyë Satanás të dyajnaxkëdaˈaky yä naxwiiny, mbäät kyëxëˈëky ko jakäämp winë xëëw, per jäˈtäämbë tiempë mä kyutëgoyaˈany. Pääty kyaj yˈoyëty nnaytyukwinˈëˈënëm tijaty yä naxwiiny, pes tim tsojk nyaxäˈäny kyëxäˈäny.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(1 Fwank 2:7, 8) Mëguˈugitëty, kyajts miits nduknijayëdë anaˈamënë jembyë. Diˈibë nduknijäˈäyëdëp, jaˈayëm mmëdäjtëp diˈibë jawyinyëp myaˈˈanmääytyë. Tyäˈädë jeky anaˈamën, jaˈayëm ja ayuk diˈibë të xymyëdowdë. 8 Oyë dëˈën, tyäˈädë diˈibë nduknijäˈäyëdëp, yëˈë tuˈugë jembyë anaˈamën, es yaˈijxëp ko tëyˈäjtënëˈë mä Kristë es nandëˈën mä miitsëty, mët ko näjxp ja kugootsˈat es jäj tëˈxnëp ja tëyˈäjtën.
Nˈokmëbëjkëm tijatyë Jyobaa xytyukjamyajtsëm
14 Mä Escrituras Griegas Cristianas kanäk pëky myiny mä nyajtukjamyajtsëm ets nnaytsyojkëm nixim niyam. Jesus ojts jyënaˈany ko ja myëmajtskpë anaˈamën diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm extëm këˈëm nnaytsyojkëm (Mat. 22:39). Santiago, ja Jesusë kyuˈˈutsy, ja ojts ttijy “ja Diosë yˈanaˈamën diˈibë niˈigyë myëjjëty” (Sant. 2:8). Etsë apostëlë Juan tkujäˈäyë: “Mëguˈugitëty, kyajts miits nduknijayëdë anaˈamënë jembyë. Diˈibë nduknijäˈäyëdëp, jaˈayëm mmëdäjttëp diˈibë jawyinyëp myaˈˈanmääytyë. Tyäˈädë jeky anaˈamën jaˈayëm ja ayuk diˈibë të xymyëdowdë. [...] Tyäˈädë diˈibë nduknijäˈäyëdëp, yëˈë tuˈugë jembyë anaˈamën” (1 Fwank 2:7, 8). ¿Ti yˈandij ko tmaytyaky ja “jeky anaˈamën”? Yëˈë yˈandij ko Jesus ojts tnigajpxy “jawyinyëp” ets yëˈë nety myaytyäˈägaampy ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm. Per jemyë nety yˈity mët ko tsojkëbë nety dyajnigëxëˈëktëdë tsojkën oy wiˈix jyat kyëbattët, tyäˈädë tsojkën yëˈë nety pudëkëyanëdëp parë tmëmadäˈäktët oytyim tiijëty. ¿Këdii nmëjjäˈäwëm ko nyajtukjamyajtsëm ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm ets kyaj njäˈäyˈäjtëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy diˈib këˈëm tijaty naytyukmëtsojkëdëp?
(1 Fwank 5:16, 17) Pën yˈijxypy ko tuˈugë myëguˈuk ttuny ja peky diˈibë kyaj myënejxyëty mä ja oˈkën, waˈan tkäjxtaˈaky mä Dios këdiibë yˈoogët. Jaˈa ko taa yëˈë peky diˈibë mënëjxp mä ja oˈkën, es mëdë tyädë peky kyajts njënäˈäny es kyäjxtäˈägët yëˈëgyëjxm. 17 Tëgekyë axëëkpë yëˈë dën peky. Es taa yëˈë peky diˈibë kyaj myënejxy mä ja oˈkën.
it-2-S paj. 635 parr. 8
Maˈkxën
Kyaj wyiˈixëty ko tuˈugë jäˈäy ninuˈkxtakëm parë Dios pyokymyaˈkxëdët o axtë ninuˈkxtakëm niˈamukë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nduˈukmujkëm. Duˈunë Moisés ojts tninuˈkxtäägë ja israelitëty, ojtsë Jyobaa ttukmëtmaytyaˈaky tijatyë nety të ttuundëgoy ja nax käjpn ets ojts tˈamdoyë maˈkxën, etsë Jyobaa myëdoowˈijt (Núm. 14:19, 20). Ko ja templë yajmëjtuuny, ta Salomón ojts tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa parë ja nax käjpn tpokymyaˈkxët ko myindët mä ja templë ets yˈajëmbit jyodëmbittët (1 Rey. 8:30, 33-40, 46-52). Esdras nan nyinuˈkxtakë ja judiyëtëjk mä nety jam të tyuˈukmuktë ets myaytyak ja poky kaytyey diˈibë nety të ttundë. Ko nyuˈkxtaky amumduˈukjot, ta ja nax käjpn jyodëmbijty ets dyaˈoˈoyëdë ja jyukyˈäjtënë parë Jyobaa pyokymyaˈkxëdët (Esd. 9:13–10:4, 10-19, 44). Santiago nan ojts tˈanëëmë pënaty pëjk ijxëdëp ets tmëgäjpxtët ja mëjjäˈäytyëjk parë nyinuˈkxtäägëdët ets “pën pekytyuun, Dios maˈxëdëp ja pyojpë” (Sant. 5:14-16). Per ta tuˈugë poky, “diˈibë mënëjxp mä ja oˈkën”, ko yajmëbokytyuny ja Diosë yˈespiritë santë, diˈib tyimtukniwinmäˈäyëdëp axëëk pyokytyunäˈändë ets kyaj nyekynyitëkëdë yajpokymyaˈkxtët. Nituˈugë Dios mëduumbë mbäät tkaninuˈkxtäägë pënaty duˈun pokytyuundëp (1 Fwank 5:16; Mat. 12:31; Eb. 10:26, 27).
11-17 ÄÄMBË NOBIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | 2 FWANK 1-JUUDɄS
“Nˈoktuˈunëmë mëjääw parë ndukˈijtëm ja tëyˈäjtën”
(Juudʉs 3) Mëguˈugitëty, byeenëts të njantsy tsyeky nduknijayëyäˈändë ja nitsokën diˈibë nmëdäjtëm. Per njäˈäbëts ko koonëmts nnijayët es nmënuˈxtäˈäktët es xytyundët wiˈix kyaj pën dyajtëgatsët diˈibë nmëbëjkëm, diˈibë tëgok jeˈeyë yajmooy ja Diosë jyaˈayëty.
w04-S 15/9 paj. 11, 12 parr. 8, 9
“Duˈunyëm pëktë mëjääw nWintsënˈäjtëmgyëjxm”
8 Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm tijatyë Satanás yajtuumpy parë xywyinˈëënäˈänëm, pes mä Biiblyë yajnigäjpxp tijaty niˈigyë tyukˈoybyëtsëëmpy (2 Korintʉ 2:11). Mëjkuˈu yaˈˈayoow ja Job ko tpëjkëtyaay ja jyukyˈäjt myadakën, ko dyaˈoˈktääy ja yˈuˈunk yˈënäˈk, ko tyukmëtsippëjkë ja jyiiky myëguˈuk, ko dyaˈˈayooy mëdë yuu päˈäm ets ko nyiwäämbajtëdë ja diˈib nayajnäjxëdë extëmë myëtnaymyaayëbëty. Ko duˈunë Job jyajty, ta jeˈeyë ojts kyumoˈon kyudujkënë ets wyinmääy ko të netyë Dios myastuˈutyëty (Job 10:1, 2). Tyam nan nbatëmë duˈumbë amay jotmay, oy këˈëmë Satanás xykyaˈˈayoˈonmoˈoyëm, mbäät yëˈë dyajtuny parë xymyëmadäˈägäˈänëm.
9 Mä tyäˈädë tiempë niˈigyë jyaˈˈaty tijatyë Jyobaa xytyukmëjagamgaˈagäˈänëm. Pes tyamë jäˈäy yëˈëyë wyinmäˈänyˈäjttëbë jukyˈäjt madakën ets kyaj pën tnekyjamyetsyë Dios. Ets mä ixy jawë kyëxëˈëky ko kyaj jäˈäy tkuˈayowë ko tkawintsëˈëgë pëjk ukën, niˈigyë jyawë ttukxondäˈäktë. Tyam duˈunë jäˈäy jyukyˈattë extëm ojts yajnaskäjpxë: “Yëˈëyë tsyokandëp ja xondakën këdiinëm ja Dios” (2 Timoteo 3:1-5, TNM). Extëm tyamë jäˈäy jyukyˈattë, mbäät xynyinäjxëm ets xytyukmëjagamgakëmë Dios, pääty mëjääw yajtunäämp parë “kyaj pën dyajtëgatsët diˈibë nmëbëjkëm” (Juudʉs 3).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Juudʉs 21) Naymyëdatëdë mët ja Diosë tsyojkën es jëjpˈixtë ko myinäˈäny ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë, ko mët ja pyaˈˈayoˈon xymyoˈoyäˈänëm ja jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë.
Nˈokˈyaˈijxëm ko ntsojkëmë Dios
3 Jyobaa tsyejpy ets ndukˈoyˈäjtëmë tsyojkënë xëmëkyëjxm, per ëtsäjtëmë net xypyatëm ets nwinˈijxëm pën ndukˈoyˈatäˈänëm o pën kyaj. Diosë yˈAyuk yajxon xyˈanmäˈäyëm: “Nayaˈitëdë xëmë mä ja Diosë tsyojkën [...] ets awixtë ja jukyˈäjtën xëmëkyëjxmbë” (Judas 21, TNM). Ko jyënaˈany “nayaˈitëdë xëmë”, yëˈë yˈandijpy ko jëjpˈam ets nyajnigëxëˈkëm mëdë tuˈunën ko ntsojkëmë Dios. Pääty oy ko nayajtëˈëjëm: ¿Wiˈixëts mbäät nyaˈixyëty ko ntsejpyëtsë Dios? Parë nijäˈäjëm, min nˈokˈijxëm wiˈixë apostëlë Fwank ojts tjääybyety: “Ko ntsojkëm ja Dios nguytyuˈunëmë naty yëˈë yˈanaˈamën. Es kom xyˈuˈunkˈäjtëm ja Dios es ntsojkëm, kyaj mëk njäˈäjëm es nguytyuˈunëm diˈibë yëˈë xytyukˈanaˈamëm” (1 Fwank 5:3). Oy ko njaygyujkëm yajxon wiˈix nyikejˈyë tyäˈädë ääw ayuk, pes ndukˈixäˈänëmë Dios ko mëk njantsy tsyojkëm.
(Juudʉs 14, 15) Yëˈëtyëdënë tyäädëty diˈibë tim jekyëp myatyak ja Enok, ja Adanë yˈok myëjëxtujk naskaˈaxëbë. Dëˈën jyënany ja Enok: Nˈijxëts ja Nintsënˈäjtëm ko myiny mët kanäk milë yˈanklësëty, 15 es tpayoˈoyët nidëgekyë ja jäˈäy es tkumëdowët ja axëk jäˈäyëty diˈibë të ttundë tëgekyë axëëkpë, es mët ko nandëˈën mët ja axëk ayuk të tkäjxpäättë ja Dios.
wp17.1-S paj. 12 parr. 1
Nyijäˈäwë ko të netyë Dios tyukjotkëdaˈagyëty
¿Ti diˈibë Enoc ojts tnaskäjpxë? Yëˈë jyënany: “Nˈijxëts ja Nintsënˈäjtëm ko myiny mët kanäk milë yˈanklësëty, es tpayoˈoyët nidëgekyë ja jäˈäy es tkumëdowët ja axëk jäˈäyëty diˈibë të ttundë tëgekyë axëëkpë, es mët ko nandëˈën mët ja axëk ayuk të tkäjxpäättë ja Dios” (Juudʉs 14, 15). Waˈan nnayajtëˈëwëm tiko Enoc duˈun ojts tmaytyaˈaky extëm të nyäjxnë, extëmxyëp të duˈunë Dios ttuunë. May ja kugajpxyëty duˈun tijaty ojts tnaskäjpxëdë extëmxyëp të tyuun jyäjtënë. Ko duˈun tkujäˈäyëdë, yëˈë yajjaygyukëyanëdë ko jantsy seguurë nety yˈadëwäˈäny, pääty ojts tnigäjpxtë extëmxyëp të tyuun jyäjtënë (Isaías 46:10).
wp17.1-S paj. 12 parr. 3
Nyijäˈäwë ko të netyë Dios tyukjotkëdaˈagyëty
Ko nwinmäˈäyëm wiˈixë Enoc tmëdäjtyë mëbëjkën, mbäädë net nnayajtëˈëwëm pën nanduˈun nˈijxëm tijaty jaˈäjtp yä naxwiiny extëmë Dios tˈixy. Diˈibë Enoc ojts tkäjpxwaˈkxy duˈunyëm tyëyˈäjtënëty axtë tyambäät. Ets ja yˈadëëy ko Jyobaa dyajmiiny ja ayoˈonduu ko dyajkutëgooy ja axëkjäˈäyëty ja tiempë mä Noé jyukyˈajty. Diˈib tuun jäjtë duˈun ojts wyeˈemy extëmë ijxpajtën mä ja kutëgoˈoyën diˈib tim tsojk miin këdakp (Matewʉ 24:38, 39; 2 Peedrʉ 2:4-6). Tyam nanduˈunë Dios yˈity listë mët milˈamë yˈanklës parë ttunäˈänyë tëyˈäjtën yä naxwiiny mä ja axëkjäˈäytyëjk. Pääty nˈokpëjktëjkëm ti Enoc kyäjpxwäˈkx ets nˈoktukˈawäˈänëmë jäˈäy. Mbäät kyaj xypyudëjkëmë familyë o mëtnaymyaayëbë ets näˈäty mbäät naytyuˈuk nnayjyäˈäwëm. Per nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa ninäˈä tkamastutyë Enoc ets ninäˈä tkamastudäˈäny pënaty xëmë mëduunëp.
18-24 ÄÄMBË NOBIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | DIˈIBɄ JATANɄP 1-3
“Ëj nnijäˈäbëts diˈibë mduundëp”
(Diˈibʉ Jatanʉp 1:20) Yëˈë dëˈën yˈandijpy ja ayuˈutsyë winmäˈäny, ja jëxtujkpë mëtsäˈä diˈibë të xyˈixy mätsë nˈagäˈänygyëˈë es ja jëxtujkpë oorë kandaleerë. Ja jëxtujkpë mëtsäˈä jaˈa yˈandijpy ja jëxtujkpë nˈayuk käjxwäˈxpëts mä ja mëbëjkpëtëjk nyaymyukëdë, esë jëxtujkpë kandaleerë jaˈa yˈandijpy ja mëbëjkpëty diˈibë naymyujkëdëp mä jëxtujkpë käjpn.
¿Wiˈix mijts xyaˈixyëtyë mwinmäˈäny?
8 Parë kyaj nmëdäjtëmë duˈumbë jäˈäyˈäjtën, tsojkëp njamyajtsëm ko Biiblyë jyënaˈany ko mä Jesusë “yˈagäˈänygyëˈë”, “tmëdaty jëxtujkë mëtsäˈä”. Tyäˈädë mëtsäˈä, yëˈë yˈandijpyë mëjjäˈäytyëjk diˈib nëjkxtëp tsäjpotm, per nan yˈandijpy niˈamukë mëjjäˈäytyëjk diˈib tuundëp mä naymyujkën. Kom kyëˈëjoty tmëdatyë tyäˈädë “mëtsäˈä”, mbäät ttuktuny tijaty extëm yëˈë ttseky (Diˈibʉ Jat. 1:16, 20). Ets komë Jesus yëˈë Nyigëbäjkˈäjtypy tukëˈëyë naymyujkën, yëˈë yˈaneˈempy niˈamukë mëjjäˈäytyëjk. Biiblyë jyënaˈany ko Jesusë “wyiin dëˈën kyëxeˈeky extëmë jënˈyaˈangën”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko yˈijxtaapy tukëˈëyë, pääty pën tuˈugë mëjjäˈäy diˈib tuump mä naymyujkën, nitëjkëp yajmoˈoyëdë jëjwijtsëmbijtën, Jesus yëˈë nyijäˈäwëp näˈä ets wiˈix (Diˈibʉ Jat. 1:14). Parë nwintsëˈkëm pënaty të yajtuunkmoˈoytyë mët yëˈëgyëjxmë Diosë myëjää, Pablo tkujäˈäyë: “Dios të tpëjtaˈaky näägëty es mguentˈatëdët es myaˈëxpëkëdët miitsëty extëm ja Dios ttseky mjikyˈattët, mët ko yëˈëjëty kyëyaktëbë kyuentë mä Dios. Mëmëdowdë yëˈëjëty yajxon, es dëˈën mguentˈatëdët es myaˈëxpëkëdët xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot; per pën kyaj xymyëmëdowdë miitsëty, jotmayˈooktëp yëˈëjëty es ni wiˈixtsoo kyaj [...] oy mduˈunxëdët” (Eb. 13:17).
(Diˈibʉ Jatanʉp 2:1, 2) Dëˈën xynyijayët yëˈë nˈayuk käjxwäˈxpëts diˈibë ijtp mä ja mëbëjkpëtëjk nyaymyukëdë jam Éfesë. Dëˈën jyënaˈany diˈibë myëdäjtypy jëxtujkë mëtsäˈä yˈagäˈänygyëˈëjoty es jyëdity kujkˈääy mä tadë jëxtujkpë oorë kandaleerë: 2 Ëj nnijäˈäbëts diˈibë mduundëp, wiˈix mmëktundë, es ja maˈxtujkën diˈibë mmëdäjttëp. Es nnijäˈäbëts ko kyaj mbäät xymyëmaˈxtuktë ja axëk jäˈäyëty. Nan nnijäˈäbëts ko të xywyinmäˈänyˈixtë diˈibë nëgoobë nyaynyigäjxëdë ko yëˈë yˈapostëlëty, es të xyajnidëˈxtë ko yëˈëtyë andakpëty.
Jyobaa xykyuwäˈänëm parë nbatëm ja nitsokën
11 Mä Diˈibʉ Jatanʉp kapitulo 2 etsë 3 jap yajnigajpxy ko Jesukristë yˈijx tijaty tuun jäjtë mä ja jëxtujkpë naymyujkën diˈib Asia Menor. Jap nˈijxëm ko Jesus yˈijx tuˈuk tuˈugë jotmay diˈib jamˈäjt mäjaty ja naymyujkën ets tmooy ja käjpxwijën. Axtë nyigäjpx xëë xëë ja jäˈäy ets tmaytyaky wiˈixë nety yajpäättë, tjotmëkmooy ets tmooy ja käjpxwijënë diˈibë nety yajtëgoyˈäjttëp. ¿Ti tyäˈädë yˈandijpy? Ja jëxtujkpë naymyujkën, yëˈë yˈandijpyë Dios mëduumbë diˈib nëjkxtëp tsäjpotm, diˈib jukyˈäjttëp desde 1914, ja käjpxwijën diˈib yajmoopy nan pudëjkëdëp tukëˈëyë naymyujkën diˈib yajpatp abëtsemy nyaxwinyëdë. Mbäädë net njënäˈänëm ko Jyobaa tyuˈumoobyë kyäjpn mët yëˈëgyëjxmë yˈUˈunk. Pääty, ¿ti mbäät nduˈunëm parë nˈaxäjëmë nyaybyudëkë?
w01-S 15/1 paj. 20 parr. 20
Nˈokpanëjkxëm extëmë Jyobaa nyax kyäjpn tyuˈuyoˈoy
20 Parë nbanëjkxëm extëmë Jyobaa nyax kyäjpn tyuˈuyoˈoy, tsojkëp nˈëxkäjpëm ko “Kristë myëdäjtypy ja kutujkën mä yëˈë mëbëjkpëtëjk” (Éfesʉ 5:22, 23). Nan oy ko nˈijxëm wiˈix jyënaˈanyë Isaías 55:4: “¡Ixtë! Tëts nbëjtaˈaky tuˈugë testiigë mäjatyë nasionk, tuˈugë wintsën ets komandantë mäjatyë nasionk”. Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jesus jyajtypy wyintsënˈatët. Nan yˈixyˈajtypy ja byorreegëty ets tijaty tyuundëp. Ko tëgok ojts tˈixy wiˈix tyundë ja jëxtujkpë tuˈukmujkën diˈib Asia Menor, mëgoxkˈok jyënany: “Ëj nnijäˈäbëts diˈibë mduundëp” (Diˈibʉ Jatanʉp 2:2, 19; 3:1, 8, 15). Jesus nan nyijäˈäwëp tijaty nyajtëgoyˈäjtëm duˈun extëmë Jyobaa tnijawë. Mä tkanigajpxynyëm ja Padrenuestro jyënany: “MDeety wäˈäts tnijawë diˈibë miits mdëgoyˈäjtxëp määnëmë nety xykyaˈˈamdoy” (Matewʉ 6:8-13).
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Diˈibʉ Jatanʉp 1:7) Ixtë, Kristë miimp yootsoty. Nidëgekyë naxwinyëdë jäˈäy tˈixtët, es axtë jaˈajëty diˈibaty [yaˈoˈkëdë]; es nidëgekyë naxwinyëdë jäˈäyëty jyëˈëy yäˈäxtët ko tˈixtët. Es dëˈën jyatäˈäny. Waˈan dëˈënëty.
Wingoomp ja nitsokën
12 ¿Ti Jesus tyunaampy ko myinët “mët ja mëkˈäjtën es niˈigyë mëjˈäjtën”? Kyumayaampy pënaty të tmëmëdowdë Dios ets tyukumëdowaampy pënaty kyaj (Matewʉ 24:46, 47, 50, 51; 25:19, 28-30). ¿Wiˈix ttunäˈäny? Yëˈë jyënany: “Kots ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, nminët mët niˈigyë mëjˈäjtën es juwëdity mëdëtsë nˈanklësëty, netëts nˈuˈunyët mä unyaaybyajn mäts ëj nyajkutukäˈäny. Nidëgekyë naxwinyëdë jäˈäyëty nyaymyujktäˈäyëdët mä ëjën, esëts nyajnaywyäˈxëdëts niduˈuk extëm ja borreegë kuentˈäjtpë dyajnaywyaˈxyëty ja byorreegë esë tsyiip awiingaty. Nbëjtäˈägëdëts ja borreegë nˈagäˈänytsyoo es ja tsyiibë nˈanäjnytsyoots” (Matewʉ 25:31-33). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko Jesus niˈamukë jäˈäy tpayoˈoyaˈany. Pën tuˈugë jäˈäy kyaj të tmëmëdoyë Dios, ta dyajnaxäˈäny extëmë “tsyiibë” ets dyajkutëgoyaˈany winë xëë. Per diˈib të tmëmëdoyë Dios, ta dyajnaxäˈäny extëmë “borreegë” ets tmoˈoyaˈanyë jukyˈäjtënë winë xëëbë (Matewʉ 25:46).
13 Biiblyë jyënaˈany ko pënaty näjxtëp extëmë “tsyiibë” jëˈëyan yäˈäxandëp ko tpëktëdë kuentë ko kutëgoyandëp (Matewʉ 24:30). ¿Ti tyunandëp pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets ja wiinkpë Dios mëduumbëty? Yëˈë tyunandëp extëmë Jesus jyënany: “Ko ogäˈän tsyondäˈägët tyäˈädë ayoˈon, jotkujkëdë es koojëˈëktë, jaˈa ko pojën myinët ja mnitsokën” (Lukʉs 21:28).
(Diˈibʉ Jatanʉp 2:7) Diˈibë mëdoodëp, waˈan tjaygyukëdë diˈibë ja espiritë santë yˈanmääytyëbë tadë mëbëjkpëtëjk mä nyaymyukëdë. Pën madakp, tyäädë nmoˈoyëpts es tjëˈxët ja ujts tëëmp diˈibë yajjikyˈäjtp es tsäjpotm yˈity.
w09-S 15/1 paj. 31 parr. 1
Diˈib të yajtukwijtstuˈuty mä Diˈibʉ Jatanʉp (myëduk pëky)
2:7. ¿Pënaty yajmooytyëp “ja ujts tëëmp diˈibë yajjikyˈäjtp es tsäjpotm yˈity”? Tyäˈädë ääw ayuk yëˈë yajtuknijäˈäyëdë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm. Ets ko jyënaˈany tsäjpotm yˈity, yëˈë yˈandijpy mä Dios yajpääty. Ets pën kyaj Jyobaa tmastuˈuttë, ta tjëˈxäˈändë “ja ujts tëëmp diˈibë yajjikyˈäjtp”, diˈib yˈandijpy ko ninäˈä kyaˈoogäˈändë (1 Kor. 15:53).
25 ÄÄMBË NOBIEMBRË AXTË 1 ÄÄMBË DISIEMBRË
TIJATY YAJPATP MÄ BIIBLYË TSOBATP MËJWIIN KAJAA | DIˈIBɄ JATANɄP 4-6
“Nyëjkxtë kuääygyëjxy ja nimäjtaxkpë kuääy tyukˈunyaabyë”
(Diˈibʉ Jatanʉp 6:2) Netëts nˈijxy tuˈugë poop kuääy, es diˈibë tyukˈunyaapy tmëdaty tuˈugë tiˈpxn, es tpëjtakëdë tuˈugë koronë. Ta oj pyëtsemy extëm diˈibë madakp es myadäˈägäˈäny.
wp17.3-S paj. 4 parr. 3
¿Ti yˈandijpy ja nimäjtaxkpë kuääy tyukˈunyaabyë diˈib yajmaytyakp mä Diˈibʉ Jatanʉp?
¿Pën diˈib tyukˈunyaabyë tyäˈädë kuääy? Parë nnijäˈäwëm min nˈokˈijxëm wiˈix jyënaˈany mä Diˈibʉ Jatanʉp. Mä kapitulo 19 bersikulo 3 jyënaˈany ko “txëˈaty Diosë yˈAyuk” (Diˈibʉ Jatanʉp 19:11-13). Ets pën yajtijp ja “Ayuk”, yëˈë Jesukristë, pes yëˈë diˈibë Diosë yˈayuk kyäjpxnäjxëp (Fwank 1:1, 14). Nanduˈun yajtijy diˈib “Reyˈäjtp mä reyëty es Wintsënˈäjtp mä wintsënëty” ets “nandëˈën txëˈaty Tëyˈäjtën” (Diˈibʉ Jatanʉp 19:11, 16). Myëdäjtypyë kutujkën parë tyunët extëm tuˈugë rey diˈib tsiptuump, tëyˈäjtën mëët tijaty ttuny ets kyaj dyaˈˈaniˈigyë kyutujkën.
wp17.3-S paj. 4 parr. 5
¿Ti yˈandijpy ja nimäjtaxkpë kuääy tyukˈunyaabyë diˈib yajmaytyakp mä Diˈibʉ Jatanʉp?
Per, ¿näˈä tyäˈädë nimäjtaxkpë kuääy tyukˈunyaabyë dyajpëyëˈktsoˈondë kyuaay? Wenë, Jesus diˈib tim jawyiin yajtsoˈonë kyuaay, yëˈë yajpëjtak tuˈugë kyoronë (Diˈibʉ Jatanʉp 6:2). ¿Näˈä ojts yajpëjtaˈagyë kyoronë jam tsäjpotm? Kyaj jyaajëty ko jyukypyejky ets pyatëjkë tsäjpotm, pesë Biiblyë jyënaˈany ko jawyiin yˈokˈawijxy (Ebreeʉsʉty 10:12, 13). Jesus ojts ttukmëtmaytyaˈaky ja yˈëxpëjkpëty wiˈix tnijawëdët ko të jabäät yˈawixy ets ko të tyëkë anaˈambë jam tsäjpotm. Ojts jyënaˈany ko niˈigyë yä Naxwiiny myëjwindëkëyaˈanyë ayoˈon jotmay ko nety tyëkë anaˈambë. Jyaˈˈatäˈänyë tsip, yuu etsë päˈäm (Matewʉ 24:3, 7; Lukʉs 21:10, 11). Ko tyuunë Primera Guerra Mundial mä jëmëjt 1914, ja nyigëxëˈky ko të netyë Jesus tyëkë anaˈambë ets ko të nety tsyondaˈaky diˈibë Biiblyë tyijpy “ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp” (2 Timoteo 3:1-5, TNM).
(Diˈibʉ Jatanʉp 6:4-6) Es pyëtseemy tuˈugë tsapts kuääy. Es diˈibë tyukˈunyaapy yajmooy ja kutujkën es yajtsiptëkët mä tëgekyë naxwinyëdë, es ja jäˈäyëty nyayyaˈoogëdët nixim niyam. Es yajmooy tuˈugë mëj espäädë. 5 Ko ja Borreeguˈunk dyajjënajky ja myëdëgëëkpë seyë, nmëdoogajxyëts ja myëdëgëëkpë jikyˈäjtpë jyënaˈany: ¡Min! Netëts nˈijxy pyëtsemy tuˈugë yëk kuääy. Es diˈibë tyukˈunyaapy, yëˈë myëdäjtypy tuˈugë balansë. 6 Es nmëdooyëts kyajxy kujkˈääy mä ja nimäjtaxkpë jikyˈäjtpë, es jyënaˈany: Jeˈeyë tuk kilë triigë xyakët tuk xëënidun, es tëgëk kilë sebäädë xyakët tuk xëënidun, per ni jeˈeyë xykyatonët yëˈë aseytë oliibë es ni yëˈë binë.
wp14 1/2 paj. 6, rekuäädrë
¿Pënën nyikëjxmˈäjtypy ko jyaˈˈatyë tsip etsë ayoˈon?
Diˈib tyukˈunyaapy ja tsapts kuääy, të yajmoˈoyë “kutujkën es yajtsiptëkët mä tëgekyë naxwinyëdë” (Diˈibʉ Jatanʉp 6:4). Desde 1914 të myëjwindëkë tsip. Jeˈeyë nety të nyaxy 21 jëmëjt mä tyuunë Primera Guerra Mundial ko tsyondakyë Segunda Guerra Mundial ets mas nimayë jäˈäy yˈoˈktë, extëm yajwijtspëtsëmy jaa 60 miyonk. Desde 1945 duˈunyëmë jäˈäy tsyiptundë, jeˈeyë ko tuk lugääraty ets nanduˈun axëëk nyaytyunëdë. Näägë ëxpëkyjyaˈay jyënäˈändë ko mayë jäˈäy yˈoˈktë mä ja tsip tyuunë, ja naa tuk mëgoˈpx miyongën mä jëmëjt 1901 axtë 2000.
wp17.3-S paj. 5 parr. 4, 5
¿Ti yˈandijpy ja nimäjtaxkpë kuääy tyukˈunyaabyë diˈib yajmaytyakp mä Diˈibʉ Jatanʉp?
“Netëts nˈijxy pyëtsemy tuˈugë yëk kuääy. Es diˈibë tyukˈunyaapy, yëˈë myëdäjtypy tuˈugë balansë. Es nmëdooyëts kyajxy kujkˈääy mä ja nimäjtaxkpë jikyˈäjtpë, es jyënaˈany: Jeˈeyë tuk kilë triigë xyakët tuk xëënidun, es tëgëk kilë sebäädë xyakët tuk xëënidun, per ni jeˈeyë xykyatonët yëˈë aseytë oliibë es ni yëˈë binë” (Diˈibʉ Jatanʉp 6:5, 6).
Diˈibë tyäˈädë yëk kuääy tyukˈunyaapy, yëˈë yˈandijpyë yuu. Mëjwiin kajaa ja yuu diˈib yajmaytyakp, pes “tuk kilë triigë” yajkujuyaˈany tuk denaaryë, diˈib ijty tuk xëëw yajniduump mä primer siiglë (Matewʉ 20:2). Ets nanduˈunë nety tsyobäädäˈäny “tëgëk kilë sebäädë”, diˈib kyaj duˈun tyimˈoyëty extëmë triigë. ¡Tsipë nety tpäädët parë tuˈugë familyë diˈib nimëj nimay! Ta net ja jäˈäy yaˈˈanëëmëdë ets kyaj nëgoo tnekyyajtundët ja aseytë de oliibë etsë binë, diˈibë nety xëmë yajtuundëp mä tadë tiempë.
(Diˈibʉ Jatanʉp 6:8) Netëts nˈijxy tuˈugë bayë kuääy. Es diˈibë tyukˈunyaapy, jaˈa txëˈaty Oˈkën. Es ëxˈääy pyaminyëty ja diˈibë nyiwintsënˈäjtypy mä ja oˈkpëtëjk. Yajmooytyë ja kutujkën es dyaˈooktët tuk peky ja diˈibë wäˈxp taxk peky ja naxwinyëdë jäˈäy, dyaˈoogët mët ja espäädë, yuu, päˈäm esë awäˈän jëyujkëty.
wp14 1/2 paj. 7, rekuäädrë
¿Pënën nyikëjxmˈäjtypy ko jyaˈˈatyë tsip etsë ayoˈon?
Diˈib tyukˈunyaapy ja bayë kuääy, yëˈë yajjaˈäjtypyë mëk päˈäm diˈib yaˈoˈkp (Diˈibʉ Jatanʉp 6:8). Mä jëmëjt 1901 axtë 2000 ja nyajxy ja mëk päˈäm diˈib yaˈixyˈäjt gripe española. Ja të yajwijtspëtsëmy ko ja yˈoˈktë naa 50 miyonk. Tuˈugë liibrë jyënaˈany: “Tyäˈädë mëk päˈäm diˈib ninäjxp, yëˈë diˈib mas niˈigyë ayoˈonbëjtak nuˈun kujkë jäˈäy jyukyˈattë [...]. Pes ni yëˈë päˈäm diˈib xyëˈäjtypy peste bubónica tkayaˈoˈky mayë jäˈäy” (Man and Microbes). Etsë mëxambuˈuts o viruela, paludismë etsë tëˈëtsˈoj, yëˈë diˈib mayë jäˈäy ninäjxëdë ets miyonkˈam yˈoˈktë nuˈun ja tiempë nyajxy 1901 axtë 2000.
Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë diˈib ijtp yuˈutsy
(Diˈibʉ Jatanʉp 4:4) Es nˈijxyëts mä ja unyaaybyajn juwëdity iˈpx mäjtaxkë unyaaybyajn mä yˈuˈunyëdë es yajkutiky iˈpx mäjtaxkë mëjjäˈäytyëjk, ak poobwitxë es mët ja yˈoorë koronë kyëbäjkkëjxm.
(Diˈibʉ Jatanʉp 4:6) Esë unyaaybyajn diˈibë itkijky, nan jam tuˈuk extëmë jikymyejyny, yajtukˈijxnäjxp extëmë biidrë. Es windujp ëxkëˈp es pyëˈääybyëˈääy yˈity nimäjtaxkë jikyˈäjtpë diˈibë windiky ja nyiniˈx mët ja wiin.
re-S paj. 76 parr. 8
Jantsy oy jantsy tsuj ja Jyobaa kyutujktakn
8 Juan nyijäˈäwëbë nety ko mä ja tabernakulo yëˈë ijty jam tuundëp ja saserdotëty. Pääty waˈan kyaj tjaygyujkë diˈib yˈijx, jyënany: “Nˈijxyëts mä ja unyaaybyajn juwëdity iˈpx mäjtaxkë unyaaybyajn mä yˈuˈunyëdë es yajkutiky iˈpx mäjtaxkë mëjjäˈäytyëjk, ak poobwitxë es mët ja yˈoorë koronë kyëbäjkkëjxm” (Diˈibʉ Jatanʉp 4:4). Duˈun, Juan kyaj yëˈë tˈijxyë saserdotëty, yëˈë yˈijx 24 mëjjäˈäytyëjk, yˈuˈunyëdë mä ja kutujktakn ets ak mët ja kyoronë kyëbäjkëjxy extëmë reyëty. ¿Pënatyë tyäˈädë mëjjäˈäytyëjkëty? Yëˈë pënaty të nyëjkxnëdë ets të yajmooynyëdë ja kyutujktakn jam tsäjpotm diˈibë Jyobaa tukwandakëdë.
re-S paj. 80 parr. 19
Jantsy oy jantsy tsuj ja Jyobaa kyutujktakn
19 ¿Pën yˈandijpyë tyäˈädë nimäjtaxkë jukyˈäjtpë? Mbäät nnijäˈäwëm ko nˈijxëm diˈib nanduˈunë Ezequiel yajtukˈijx. Ezequiel yˈijxë Jyobaa mä kyutujktakn mä tuˈugë karrë diˈib tsäjpotm, ets nyadanëdë niganääk diˈib naduˈundëkë ixˈäjtp extëm diˈib Juan yˈijx (Ezequiel 1:5-11, 22-28). Ok, ta jatëgokë Ezequiel tˈijxyë tyäˈädë karrë, ets jam tnadanëdë ja diˈib jukyˈäjttëp, diˈib tyij kerubingëty (Ezequiel 10:9-15). Pääty mbäät njënäˈänëm ko ja nimäjtaxkpë jukyˈäjtpë diˈibë Juan yˈijx, yëˈë yˈandijpyë kerubingëty, Diosë yˈanklësëty diˈib myëdäjttëp këjxmbë kutujkën. Juan nyijäˈäwëbë nety ko kerubin yajpäättë Dios windum, pes mä ja tabernakulo tapë nety tuˈugë kääxë mä yˈity majtskë kerubin diˈib oorë. Ja kääxë diˈib yˈandijpyë Jyobaa kyutujktakn. Ets mä kerubin nyaywyinguˈixëdë, jap ijty yajmëdoyë Jyobaa yˈayuk ko tmoˈoyë anaˈamën ja israelitëty (Éxodo 25:22; Salmo 80:1).
(Diˈibʉ Jatanʉp 5:5) Net tuˈuk ja niˈˈipx mäjtaxkpë mëjjäˈäytyëjk xyˈanmääyëts: Katë mjëˈëy. Yëˈë Judaa tyëëmp yˈääts diˈibë yajtijp Kää, diˈibë nandëˈën tëëmpˈäjt äätsˈäjtëp ja rey Davit, yëˈë të myadaˈaky. Yëˈë mbäät dyaˈˈawäˈatsyë tadë nekypyity es dyajjënakët ja jëxtujkpë seyë.
cf-S paj. 36 parr. 5, 6
“Yëˈë Judaa tyëëmp yˈääts diˈibë yajtijp Kää”
5 Ko yajmaytyaˈagyë kää yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë jotmëkˈäjtën. ¿Të näˈä tuˈugë kää xyˈokˈijxpë wingon? Waˈan të xyˈokˈijxpë mä tuˈugë solojiko mä yˈity nagemy. Seguurë ko xytyuktëjkëmë tsëˈëgë, pes ko nˈijxëmë tyäˈädë awäˈän jëyujk wiˈix xywyindëˈkxpajtëm, tsip nwinmäˈäyëm ti yˈatsëˈëgëdët. Biiblyë jyënaˈany: “Yë kaa, mëtiˈipë aak tsëˈkëyëpën oypyënëty, kaˈap kyeˈeky ets nitii tkakukeˈeky” (Proverbios 30:30, TY). Duˈun extëmë kää nanduˈunë Jesus jyotmëkëty.
6 Min nˈokˈijxëm tëgëk pëky mä Jesus të dyajnigëxëˈkyë jotmëkˈäjtën extëm tuˈugë kää: ko tnitsiptuuny ja tëyˈäjtën, ko tijaty ttuuny tëyˈäjtën myëët ets ko twinguwäˈkë ja myëtsipëty. Nnijawëyäˈänëm ko mbäät niˈamukë nbanëjkxëmë yˈijxpajtën ets nˈijtëm jotmëk, oy njotmëkˈäjtëm ets oy kyaj.