“Kia Mua ke he Tau Mena Oti ke Moua e Mutolu e Fakaalofa Lahi”
“Kua tata mai e fakatulakiaga he tau mena oti; . . . Kia mua ke he tau mena oti ke moua e mutolu e fakaalofa lahi ko e taha kia taha.”—1 PETERU 4:7, 8.
NE ILOA e Iesu kua uho lahi e tau tula gahoa fakahiku hana mo e tau aposetolo hana. Ne mailoga e ia e tau mena kua fakatoka mai i mua ha lautolu. Ne lahi e gahua ha lautolu ke taute, ka e to vihiatia mo e favale ki a lautolu, ne tuga ni ki a ia. (Ioane 15:18-20) Molea e lagataha he po ia ne fakalataha fakahiku ai, ne fakamanatu e ia ki a lautolu e latatonu ke “feofanaki.”—Ioane 13:34, 35; 15:12, 13, 17.
2 Ko e aposetolo ko Peteru, ne ha ha i ai he po ia, ne maama ia ia e kakano. He tau tau fakamui, ne nakai leva e tohia ti moumou a Ierusalema, ne peehi e Peteru e aoga he fakaalofa. Ne fakatonu e ia e tau Kerisiano: “Ka kua tata mai tuai e fakatulakiaga he tau mena oti; . . . Kia mua ke he tau mena oti ke moua e mutolu e fakaalofa lahi ko e taha kia taha.” (1 Peteru 4:7, 8) Ko e tau kupu ha Peteru kua hokulo e kakano ma lautolu ne momoui he “tau aho fakamui” he fakatokaaga he lalolagi nei. (2 Timoteo 3:1) Ko e heigoa e “fakaalofa lahi”? Ko e ha kua aoga lahi ke moua e tautolu e fakaalofa pihia ma e falu? Mo e maeke fefe ia tautolu ke fakakite kua moua e tautolu?
“Fakaalofa Lahi”—Ko e Heigoa e Mena Ia?
3 Tokologa ne manamanatu ke he fakaalofa ne kua tuga e logonaaga tupu pauaki. Ka e nakai tutala a Peteru ke he ha vahega fakaalofa; kua tutala a ia ke he tuaga tokoluga mua atu he fakaalofa. Ko e kupu “fakaalofa” he 1 Peteru 4:8 ko e fakaliliuaga he kupu Heleni a·gaʹpe. Ko e kupu ia kua hagaao ke he fakaalofa nakai fulukovi ne kua fai takitakiaga, po ke ne fakave ke he matapatu fakaakoaga. Taha e talahauaga he taha gahua: “Ko e fakaalofa agape kua maeke ke poaki ha kua nakai fakamatapatu ke he logonaaga ka e ko e fifiliaga he mauokafua kua takitaki atu ke fakagahuahua.” Kakano kua ha ha ia tautolu e hihiga toka tuai mo tautolu ke he lotokai, kua latatonu a tautolu mo e tau fakamanatu ke fakakite e fakaalofa ko e taha ki a taha, he taute ke he puhala kua fakatoka mai he tau matapatu fakaakoaga faka-Atua.—Kenese 8:21; Roma 5:12.
4 Kua nakai pehe e mena nei ke fefakaalofaaki a tautolu ha ko e matagahua. Ko e a·gaʹpe kua nakai gatigati he mafanatia mo e logonaaga. Ne pehe a Peteru kua latatonu ia tautolu ke “fakaalofa lahi [kakano ke “fakamatoho”] ko e taha kia taha.”a (Kingdom Interlinear) Tumau agaia, ko e fakaalofa pihia kua lata ke lali ki ai. Hagaao ke he kupu Heleni ma e “lahi,” taha e tagata fakaako tokoluga ne talahau: “Kua fakakite mai he fakatino he tau lekeleke he tagata sipote ne matohotoho he aaka ke he fakaotiaga he malolo hana ke hoko ke fakaoti e poitufi.”
5 Ko e fakaalofa ha tautolu mogoia, kua nakai lata ke fakakaupa ke taute ni he mena mukamuka po ke fakakaupa ni ke he falu kua fifili. Ko e fakaalofa Kerisiano kua lata ke “totoho” e loto ha tautolu, ke foaki e fakaalofa pete ka liga ko e paleko ke taute pihia. (2 Korinito 6:11-13) Maaliali ai, ko e vahega fakaalofa nei ko e taha mena kua lata ia tautolu ke feaki mo e gahua ki ai, tuga ni e tagata sipote ne latatonu ia ia ke fakaako mo e gahua ke fakatolomaki e makaka he tau puhala hana. Kua aoga ma tautolu ke moua e fakaalofa pihia ko e taha ki a taha. Ko e ha? Ma e tolu e kakano.
Ko e Ha kua Lata ia Tautolu ke Feofanaki?
6 Fakamua, ha kua “mai he Atua e fakaalofa.” (1 Ioane 4:7) Ko Iehova, ko e Punaaga he aga fakaalofa hofihofi nei, ne fakaalofa mua mai ki a tautolu. Ne talahau he aposetolo ko Ioane: “Ko e mena foki hanai ne fakakite mai ai e fakaalofa he Atua kia tautolu, he fakafano mai he Atua hana Tama fuataha ke he lalolagi, kia momoui a tautolu kia ia.” (1 Ioane 4:9) Ko e Tama he Atua ne “fakafano mai” ke eke mo tagata, taute hana fekafekauaga, mo e mate he akau fakakikiveka—tau mena oti ia ke maeke ke “momoui ai a tautolu.” Puhala fe ke tali atu a tautolu ke he fakakiteaga tokoluganea nei he fakaalofa he Atua? Pehe a Ioane: “Kaeke kua pihia e fakaalofa mai e Atua kia tautolu, lata ni ke feofanaki a tautolu.” (1 Ioane 4:11) Mailoga ne tohi e Ioane, “Kaeke kua pihia e fakaalofa mai e Atua kia tautolu”—nakai ki a koe ni hokoia ka e ki a tautolu. Kua mahino e manatu: Kaeke fakaalofa e Atua ke he ha tautolu a tau matakainaga tapuaki, ti kua lata ia tautolu ke fakaalofa foki ki a lautolu.
7 Uaaki, kua mua atu e aoga ke feofanaki a tautolu mua atu he mogonei ke maeke ke foaki e lagomatai ke he tau matakainaga ha tautolu ne manako lagomatai ha kua “tata mai tuai e fakatulakiaga he tau mena oti.” (1 Peteru 4:7) Hane nonofo a tautolu he “tau aho uka.” (2 Timoteo 3:1) Ko e tau tutuaga he lalolagi, tau matematekelea tupu pauaki, mo e totoko kua tamai e tau mena vihi ki a tautolu. Ki lalo hifo he tau tutuaga kamatamata, kua latatonu ia tautolu ke fakatata fakalahi atu kia taha ko e taha. Ko e fakaalofa lahi ka pipi auloa a tautolu mo e fakaohooho a tautolu ke “feleoleoaki.”—1 Korinito 12:25, 26.
8 Toluaki, kua latatonu ia tautolu ke feofanaki kakano kua nakai manako a tautolu ke ‘fakaata ha mena ma e Tiapolo’ ke pule ki a tautolu. (Efeso 4:27) Kua mafiti a Satani ke fakaaoga e tau nakai mitaki katoatoa he tau matakainaga talitonu—ha lautolu a tau lolelole, tau lekua, mo e tau hepehepe—mo tau mena fakatupetupe. To fakatupu kia he manatu fakateaga po ke gahua nakai mahani totonu a tautolu ke nonofo kehe mai he fakapotopotoaga? (Tau Fakatai 12:18) Nakai pihia kaeke kua fakaalofa lahi a tautolu ke he taha ki a taha! Ko e fakaalofa pihia ka lagomatai a tautolu ke fakatumau e mafola mo e kaufakalataha ke fekafekau ke he Atua mo e “loto fakalataha.”—Sefanaia 3:9.
Puhala ke Fakatata kua Fakaalofa a Koe ke he Falu
9 Ko e fakakite he fakaalofa kua latatonu ke kamata he kaina. Ne pehe a Iesu ko e tau tutaki moli hana to kitia ai ka feofanaki. (Ioane 13:34, 35) Kua latatonu e fakaalofa ke kitia moli nakai ni he fakapotopotoaga ka e pihia foki i loto he magafaoa—ke he vahaloto he tau hoa mau mo e vahaloto he tau mamatua mo e tau fanau. Nakai lahi ke logona ni e fakaalofa ma e tau tagata he magafaoa; kua latatonu ia tautolu ke fakakite ai ke he tau puhala atihake.
10 Puhala fe kua maeke he tau hoa mau ke fakakite e fakaalofa ko e taha ki a taha? Ko e tane ne fakaalofa moli a ia ke he hoana hana he fakakite ki a ia ke he tau kupu mo e tau gahua—ke he tau toloaga mo e ki a laua ni—kua ofaofa e ia e hana hoana. Kua fakalilifu e ia e lilifu fakatagata he hoana mo e manamanatu ke he hana tau manatu, tau onoonoaga, mo e tau logonaaga. (1 Peteru 3:7) Kua tuku fakamua e ia e tau manako he hoana ki mua he hana, mo e taute e ia e tau mena oti kua fahia a ia ki ai ke leveki a ia ke he hana tau manako fakatino, fakaagaga, mo e he logonaaga. (Efeso 5:25, 28) Ko e hoana ne fakaalofa moli ke he tane hana kua “fakalilifu” ki a ia, pete kaeke nakai hokotia e tane ke he tau amaamanakiaga hana he falu magaaho. (Efeso 5:22, 33) Kua lagomatai a ia ke he hoa hana mo e omaoma ki a ia, nakai fakafi teao, ka e kau tokoua mo e tane ke fakatumau e onoono ke he tau mena fakaagaga.—Kenese 2:18; Mataio 6:33.
11 Tau mamatua, puhala fe kua maeke ia koe ke fakakite e fakaalofa ke he tau fanau hau? Ko e fakamakai hau ke gahua fakamalolo ke leveki fakatino a lautolu ko e fakamoliaga he fakaalofa hau. (1 Timoteo 5:8) Ka e lahi atu e manako he tau fanau mai he tau mena kai, tau mena tui, mo e fakamaluaga. Kaeke ke momoui hake a lautolu ke fakaalofa mo e fekafekau ke he Atua moli, kua latatonu a lautolu mo e fakaakoaga fakaagaga. (Tau Fakatai 22:6) Kakano e mena ia ke kumi taha magaaho ko e magafaoa ke fakaako e Tohi Tapu, fakalataha ke he fekafekauaga, mo e o atu ke he tau feleveiaaga Kerisiano. (Teutaronome 6:4-7) Ko e fakatumau ke he tau matagahua pihia kua lata ke lahi e foaki noa, mua atu he tau aho uka nei. Ko e tupetupe hau mo e tau laliaga hau ke leveki e tau manako fakaagaga he tau fanau hau ko e fakakiteaga he fakaalofa, ha kua fakakite e koe mogoia kua tokaloto e koe e haohao mitaki tukulagi ha lautolu.—Ioane 17:3.
12 Kua aoga lahi ma e tau mamatua ke fakakite foki e fakaalofa he leveki e tau manako he tau logonaaga ha lautolu. Na maluelue e tau fanau; ko e tau loto mui ha lautolu kua lata ke mafanatia he fakaalofa hau. Tala age ki a lautolu kua fakaalofa a koe ki a lautolu, mo e foaki fakalahi e fakaalofa hofihofi ki a lautolu, ha ko e tau fakakiteaga pehenei kua mafanatia a lautolu ha kua ofaofa a lautolu mo e fai kakano. Tala age ki a lautolu e mafanatia mo e navanava moli, ha kua fakailoa ai ki a lautolu kua mailoga mo e tokiofa e koe e tau laliaga ha lautolu. Akonaki a lautolu mo e fakaalofa, ha ko e tau fakatonuaga pihia ka iloa e lautolu kua manamanatu a koe to eke a lautolu mo tau tagata fefe ka lalahi. (Efeso 6:4) Ko e tau fakakiteaga atihake oti pihia he fakaalofa ka lagomatai ke ati e magafaoa fiafia mo e pipiki fakalataha ti kua mau tauteute mitaki ke totoko e tau peehiaga he tau aho fakahiku nei.
13 Omoomoi he fakaalofa a tautolu ke fakanimo e tau kuku he falu. Liu ke manamanatu ke he magaaho ne fakatonu e ia hana tau tagata totou ke “fakaalofa lahi ko e taha kia taha,” ne talahau e Peteru e kakano ne aoga lahi e mena ia: “Ha ko e fakaalofa ke ufiufi ai e tau hala loga.” (1 Peteru 4:8) Ke “ufiufi” e tau agahala kua nakai kakano ke fufu e tau agahala lalahi. Kua lata e tau lekua pihia ke hokotaki fakahako mo e taute ai e lautolu kua leveki i loto he fakapotopotoaga. (Levitika 5:1; Tau Fakatai 29:24) To mua atu e nakai fakaalofa—mo e nakai faka-Tohi Tapu—ke fakaata e tau tagata agahala kelea muitui ke matutaki ke fakamamahi po ke fakamatematekelea e tau tagata noa.—1 Korinito 5:9-13.
14 Laulahi he tau lekua, ko e tau hepe mo e tau hehe he tau matakainaga talitonu na ko e tau mena ikiiki. Kua mahala oti a tautolu ha ko e tau kupu po ke tau mena taute he falu magaaho, ti fakalolelole po ke hokotia ke fakamamahi e taha. (Iakopo 3:2) Kua lata nakai ia tautolu ke mafiti ke tala noa e tau kuku he falu? Ko e puhala pihia to au atu ni e taute ke fakatupu e fetoko he fakapotopotoaga. (Efeso 4:1-3) Kaeke fakave a tautolu ke he fakaalofa, to nakai “eke fakakelea” e tautolu e matakainaga tapuaki. (Salamo 50:20) Tuga ni e puga mo e vali ne ufiufi e tau kelea he kaupa, pihia foki e fakaalofa kua ufiufi e tau nakai mitaki katoatoa he falu.—Tau Fakatai 17:9.
15 Ko e fakaalofa ka taute a tautolu ke lagomatai a lautolu ne manako lagomatai moli. He matutaki e tau tutuaga he tau aho fakahiku ke kelea lahi, to ha ha ai e tau magaaho ka manako koloa po ke lagomatai fakatino e tau matakainaga tapuaki ha tautolu. (1 Ioane 3:17, 18) Ma e fakatai, kua fai nakai he fakapotopotoaga ha tautolu ne matematekelea lahi he hiki e tuaga fakatupe po ke oti mai mo e gahua? Ti liga maeke ia tautolu ke foaki taha lagomatai fakatino, ka maeke ke he tau tutuaga ha tautolu. (Tau Fakatai 3:27, 28; Iakopo 2:14-17) Kua lata kia e kaina he takape kua motua ke fakafou? Ti liga maeke mogoia ia tautolu ke kamata fakamitaki ke lagomatai ke he falu vala he gahua.—Iakopo 1:27.
16 Ko e fakakite he fakaalofa ha tautolu ke he falu kua nakai fakakaupa ki a lautolu ni ne liga nonofo tata ki a tautolu. He falu magaaho, liga logona e tautolu e tau hokotaki hagaao ke he tau fekafekau he Atua he falu motu ne kua matematekelea he tau matagi malolo lahi, tau mafuike, po ke taufetului fakamotu. Liga manako lahi a lautolu ke he tau mena kai, tau mena tui, mo e falu koloa foki. Nakai fai kehe kaeke ko e tagata mai he lanu kehe po ke matakau kehe. Ko tautolu kua “fakaalofa ke he tau matakainaga” katoa. (1 Peteru 2:17) Ti, tuga ni e tau fakapotopotoaga he senetenari fakamua, kua makai a tautolu ke lalago e tau laliaga lagomatai ne kua fakatokatoka ke foaki e lagomatai. (Gahua 11:27-30; Roma 15:26) Ka fakakite e tautolu e fakaalofa ke he tau puhala oti ia, kua fakamalolo e tautolu e pipiaga ne fakalataha aki a tautolu he tau aho fakamui nei.—Kolose 3:14.
17 Kua omoomoi he fakaalofa a tautolu ke tufatufa e kupu moli he Kautu he Atua ke he falu. Manamanatu ke he fakafifitakiaga ha Iesu. Ko e ha ne fakamatala mo e fakaako a ia? Ne kua “hofihofi hana fakaalofa” ma e moto tagata ha kua momoko e tuaga fakaagaga ha lautolu. (Mareko 6:34) Ne kua tiaki mo e fakahehe he tau leveki lotu fakavai, ne lata ke fakaako ki a lautolu e tau kupu moli fakaagaga mo e foaki ki a lautolu e amaamanakiaga. Ti, he omoomoi he fakaalofa hokulo, mai he fatuakiloto mo e fakaalofa hofihofi noa, ne fakamafana e Iesu e tau tagata aki e “vagahau mitaki he kautu he Atua.”—Luka 4:16-21, 43.
18 He vaha nei foki, tokologa e tau tagata ne kua tiaki fakaagaga mo e fakahehe ti nakai fai amaamanakiaga. Kaeke ke tuga a Iesu, to uliulitonu a tautolu ke he tau manako fakaagaga ha lautolu ne nakaila iloa ia e Atua moli, ti to omoomoi mogoia he fakaalofa mo e he fakaalofa hofihofi noa a tautolu ke tufatufa e tala mitaki he Kautu he Atua ki a lautolu. (Mataio 6:9, 10; 24:14) He onoono ke he ku he magaaho ne toe, kua nakaila fakamafiti pihia ia tali mai ke fakamatala e fekau fakamoui nei.—1 Timoteo 4:16.
“Kua Tata Mai Tuai e Fakatulakiaga he Tau Mena Oti”
19 Manatu, ne kamata e Peteru e fakatonuaga hana he fakaalofa ko e taha ki a taha ke he tau kupu: “Kua tata mai tuai e fakatulakiaga he tau mena oti.” (1 Peteru 4:7) To nakai leva ko e lalolagi kelea nei to hukui ai he lalolagi fou tututonu he Atua. (2 Peteru 3:13) He vaha nei mogoia, nakai ko e magaaho ke fakateaga. Ne hataki mai e Iesu: “A mutolu neke pehia ha mutolu a tau loto, he fakaniniko, mo e konahia, mo e fakaatukehe he tau mena he mouiaga nai; neke fakaofo mai e aho ia kia mutolu.”—Luka 21:34, 35.
20 Ke he tau mena oti mogoia, “kia mataala” a tautolu, he kitia e tuaga kua hoko a tautolu ki ai he tau vaha. (Mataio 24:42) Kia puipui mai he ha kamatamata ha Satani ne liga ke fakatauhele aki a tautolu. Kia nakai fakaata e tautolu e lalolagi makalili, nakai fai fakaalofa nei ke puipui a tautolu mai he fakatata e fakaalofa ha tautolu ke he falu. Ki luga he tau mena oti, kia fakatata fakalahi atu a tautolu ke he Atua moli, ko Iehova, ko e hana Kautu faka-Mesia ka nakai leva ti fakamoli hana finagalo fulufuluola ke he lalolagi nei.—Fakakiteaga 21:4, 5.
[Matahui Tala]
a He 1 Peteru 4:8, ko e falu Tohi Tapu ne fakaliliu pehe kua latatonu ia tautolu ke feofanaki “fakamoli,” “fakahokulo,” po ke “fakamakai.”
TAU HUHU HE FAKAAKOAGA
• Ko e heigoa e tau fakatonuaga ne fakamavehe aki e Iesu e tau tutaki hana, mo e ko e heigoa ne fakakite kua maama ia Peteru e manatu? (Tau para. 1-2)
• Ko e heigoa e “fakaalofa lahi”? (Tau para. 3-5)
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke feofanaki? (Tau para. 6-8)
• Fakatata fefe e koe kua fakaalofa a koe ke he falu? (Tau para. 9-18)
• Ko e ha kua nakai ko e magaaho anei ke fakateaga, mo e ko e heigoa kua lata ia tautolu ke mauokafua ke taute? (Tau para. 19-20)
[Fakatino he lau 29]
Ko e magafaoa pipiki fakalataha kua mua atu e mau tauteute ke totoko e tau peehiaga he tau aho fakahiku nei
[Fakatino he lau 30]
Omoomoi he fakaalofa a tautolu ke lagomatai a lautolu kua manako lagomatai moli
[Fakatino he lau 31]
Ko e tufatufa e tala mitaki he Kautu he Atua ke he falu ko e gahua he fakaalofa