Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • bsi07 lau 11-12
  • Tohi he Tohi Tapu Numera 28—Hosea

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Tohi he Tohi Tapu Numera 28—Hosea
  • ‘Tau Tohiaga Tapu Oti Kana’—Tonutika mo e Aoga, Volume 15
  • Tau Vala Mataulu
  • KAKANO NE AOGA AI
‘Tau Tohiaga Tapu Oti Kana’—Tonutika mo e Aoga, Volume 15
bsi07 lau 11-12

Tohi he Tohi Tapu Numera 28​—Hosea

Tagata Tohia: Hosea

Matakavi Tohia: Samaria (Matakavi)

Katoatoa he Tohia: Mole e 745 F.V.N.

Katoa he Magaaho: Ato hoko e 804–mole e 745 F.V.N.

KO E tau tohi 12 fakahiku he tau Tohiaga Tapu Heperu kua fa hagaao ki ai ko e “tau perofeta ikiiki.” Ko e talahauaga ne fakaaoga mau i Sihamani, “ko e tau perofeta kūkū,” kua liga latatonu, ha kua nakai kakano kua tote e aoga he tau tohi nei, pete he lafi auloa ai ka e ku agaia ni ke he tohi ha Isaia po ko Ieremia. He Tohi Tapu Heperu, ne hagaao ke he tau tohi ia ko e taha e volume ti fakahigoa “Ko e Hogofulumaua.” Ko e pota fakalataha pihia ke liga puipui aki, he tuga kua mukamuka e taha vakai tote ke galo. He tau tohi 12 nei, ne fakahigoa e tohi fakamua aki e higoa he tagata tohia, ko Hosea, ko e higoa ku haana mai he higoa Hosaia, kakano “Fakahao e Ioha; Ko Ioha ne Fakahao.”

2 Ke he tohi ne tu ai e higoa haana, ne tote maka e tala ki a Hosea, ne talahau ni ko ia ko e tama taane a Peri. Ne teitei e tau perofetaaga haana ke tohi oti ni ki a Isaraela, ne totoku fakakū a Iutaia; ti pete he nakai totoku e Hosea a Ierusalema, ko e magafaoa lahi ha Isaraela, ko Efaraimo, ne laga 37 e talahau e higoa mo e maaga lahi a Isaraela ko Samaria ne laga 6 e totoku.

3 Ne fakakite mai he kupu fakamua he tohi ki a tautolu e matakehe lahi he leva e gahua a Hosea ko e perofeta he Atua, tali mai he tata ke he fakaotiaga he pule e patuiki ha Isaraela ko Ierepoamo II ke hoko ke he vahā ne pule a Hesekia ha Iutaia. Ne tali mai he 804 F.V.N. ato mole e 745 F.V.N., nakai molea e 59 e tau. Ne nakai taumaleku kua gahua fakaperofeta a ia ti hoko ke he vahā ne pule a Ierepoamo II mo Hesekia. Ke he magahala nei, ko Amosa, Isaia, Mika, mo Oteta e falu perofeta tua fakamooli ha Iehova.—Amosa 1:1; Isaia 1:1; Mika 1:1; 2 Nofo. 28:9.

4 Ne fakamooli e tonutika he perofetaaga ha kua lagaloga e fatiaki he tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano. Ne fatiaki e Iesu e Hosea 10:8 he talahau e fakafiliaga ki a Ierusalema: “To tala age e tau tagata ke he vaha ia ke he tau mouga, Mafuluhi mai a ki luga kia mautolu; ke tala age foki ke he tau mena matiketike, Ati ufiufi hifo a kia mautolu.” (Luka 23:30) Ne fatiaki foki e vala he kupu taha nei he Fakakiteaga 6:16. Ne fatiaki e Mataio e Hosea 11:1 he fakakite e fakamooliaga he perofetaaga: “Na ui e au haku tama i Aikupito.” (Mata. 2:15) Ko e perofetaaga ha Hosea ke he fakafoouaga ha Isaraela oti ne fakamooli ai ha kua tokologa he magafaoa hogofulu ne lafi ki Iutaia ato fakapaea mo e ko e tau hologa ha lautolu falu ne liliu he oti e fakapaea. (Hosea 1:11; 2 Nofo. 11:13-17; 30:6-12, 18, 25; Esera 2:70) Tali mai he vahā a Esera, kua hako e tokaaga ke he kanona Heperu ko e “vagahau mai a Iehova kia Hosea.”—Hosea 1:2.

5 Ko e ha ne fakafano e Iehova a Hosea mo perofeta haana ki Isaraela? Kakano ha kua nakai tua fakamooli a Isaraela mo e kua kelea ai a lautolu he tapuaki Paala, he holia e maveheaga ha Iehova. He Motu he Maveheaga, ne eke a Isaraela mo tau tagata gahua fonua, ka e he gahua ia ne nakai ni moua e lautolu e puhala moui he tau Kanana ka e moua foki e lotu ne tapuaki ki a Paala, ko e atua ne fakamailoga e malolō ke fakatupu loga. He vahā a Hosea, ne fuluhi kehe katoatoa a Isaraela mai he tapuaki ki a Iehova ke he tau faiagahau miha mo e konahia ne putoia e tau mahani feuaki mo e tau fifine fakataka. Ne mailoga e Isaraela ko Paala ati monuina ai. Ne nakai mahani fakamooli a ia ki a Iehova, mo e nakai aoga ki a ia, ti lata ni ke akonaki. To fakakite e Iehova ki ai ko e mena nakai moua e monuina he tau koloa mai ia Paala, ati fakafano e ia a Hosea ke hataki a Isaraela ke he fua he nakai tokihala. Mole e mate ha Ierepoamo II, ne fehagai a Isaraela mo e magahala matematekelea lahi mahaki. Ko e magahala pule ne matakutakuina, ne loga e patuiki ne tamate, ti hoko ke fakapaea e Asuria he 740 F.V.N. Ke he magahala nei, ne latau e tau matakau ne ua, taha ne manako ke kau mo Aikupito, mo e taha ki a Asuria. Ne nakai falanaki e tau matakau ne ua ki a Iehova.

6 Kua maaliali e puhala tohi a Hosea. Ne fa hofihofi mo e uliulitonu a ia ke he tau kupu haana mo e lagaloga e talahau e fakaalofa-totonu mo e fakaalofa noa ha Iehova. Ne takele a ia he fakatokihala tote ne kitia e ia. Ko e tau kupu haana he falu magaaho kua amanaki ti hiki mo e kua malolō. Ne nakai fakatatau e tohi haana, ka e lagotatai ai ha kua maō mo e malolō e tau puhala tohi haana. Ne talahau e ia e tau logonaaga malolō lahi, ti hiki vave e tau manatu haana.

7 He kamataaga he gahua fakaperofeta haana, ne poaki ki a Hosea ke “fai hoana ke he fifine faivao.” (1:2) Mooli ni kua fai kakano ati pihia ai a Iehova. Ko Isaraela ki a Iehova kua tatai ni mo e hoana ne nakai fakamooli ha kua faivao. Pete ia ne fakakite e ia haana fakaalofa ki ai mo e lali ke liuaki mai a ia. Kua eke e hoana a Hosea ko Komeri, mo fakatai tonu he mena nei. Kua maama ai he mole e fanau e tama uluaki haana, ne nakai fakamooli a ia ti fai tama foki a ia mai he faivao. (2:5-7) Kua fakakite e mena nei he fakamauaga ne tohi “ti fanau ai e ia kia ia [Hosea] e tama tane” ka e tiaki ha talahauaga kua matutaki e perofeta ke he fanauaga he tau tama tokoua ne toe. (1:3, 6, 8) Kua hihiga e veveheaga 3 kupu 1-3, ke tala ki a Hosea ne liuaki a Komeri he fakatau a ia tuga e tupa, ti tatai e mena nei mo Iehova ne liuaki e tau tagata haana he mole e fakatokihala a lautolu mai he puhala faivao ha lautolu.

8 Ko e magafaoa hogofulu he faahi tokelau he kautu ha Isaraela, ne fakamatapatu e tau kupu fakaperofeta ha Hosea ki ai, ne iloa foki ko Efaraimo, ne ui aki e higoa he magafaoa lahi he kautu. Ko e tau higoa nei, ko Isaraela mo Efaraimo, kua fakaaoga ua ai he tohi.

KAKANO NE AOGA AI

14 Kua fakamalolō he tohi a Hosea e tua ke he tau perofetaaga omoomoi ha Iehova. Ko e tau mena oti ne perofeta e Hosea ki a Isaraela mo Iuta ne fakamooli ni. Ne tiaki he tau kapitiga ha Isaraela a ia he lotouho he tau motu ne tapuaki tupua mo e lauia he moumouaga malolō ia Asuria he 740 F.V.N. (Hosea 8:7-10; 2 Patu. 15:20; 17:3-6, 18) Pete ia, ne talahau tuai e Hosea to fakakite e Iehova e fakaalofa noa ki a Iuta mo e fakahao a ia, ka e nakai puhala he malolō fakakautau. Ne fakamooli e mena nei he magaaho ne tamate he agelu ha Iehova 185,000 he tau Asuria ne fakamatakutaku a Ierusalema. (Hosea 1:7; 2 Patu. 19:34, 35) Pete ia, ne putoia a Iutaia ke he fakafiliaga ia Hosea 8:14: “To fakafano atu e au e afi ke he hana tau maga, ti fakaoti ai e ia hana tau fale iki,” ko e tala ne talahau tuai ne ha ha ai e fakamooliaga matematekelea lahi he magaaho ne moumou e Nepukanesa a Iutaia mo Ierusalema he 609-607 F.V.N. (Iere. 34:6, 7; 2 Nofo. 36:19) Ne loga e tau perofetaaga ha Hosea ke he fakafoouaga ne fakamooli he magaaho ne tamai fakalataha e Iehova a Iutaia mo Isaraela, ti ‘o mai a lautolu’ he motu ne fakapaea ai he 537 F.V.N.—Hosea 1:10, 11; 2:14-23; 3:5; 11:8-11; 13:14; 14:1-9; Esera 2:1; 3:1-3.

15 Ko e hagaaoaga he tau tagata tohia he tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano ke he perofetaaga ha Hosea nukua aoga lahi foki ke manamanatu a tautolu ki ai he vahā nei. Ma e fakatai, ne malolō e hagaaoaga ha Paulo ke he Hosea 13:14 he tutala ke he liu tu mai: “Ko e mate na e, ko fe hau a huki? Ko e tukuaga na e, ko fe hau a kautu?” (1 Kori. 15:55) He peehi e totonu noa ha Iehova ke he tau kapiniu kelekele he fakaalofa noa, ne fatiaki e Paulo mai ia Hosea 1:10 mo e 2:23: “Tuga foki he tala mai a ia ke he Tohi a Hosea, To talahaua e au ko e haku a motu a lautolu nakai ko e haku a motu tuai; to talahaua foki kua ofania a ia nakai ofania tuai. Ko e mena foki ne pehe atu ai kia lautolu, Nakai ko e haku a motu a mautolu, to talahaua ai a lautolu ke he mena ia, ko e tau tama he Atua moui.” (Roma 9:25, 26) Ne fakamukamuka e Peteru e tau faahi kupu taha ia mai ia Hosea he pehē: “Ko mutolu nakai ko e motu i tuai, ka ko e vaha nai ko e motu he Atua; ko mutolu nakai ofania, ka ko ainei kua ofania tuai.”—1 Pete. 2:10.

16 Ti, ko e perofetaaga ha Hosea kua nakai ni fakamooli hokoia he liliu a lautolu ne toe he vahā a Serupapelu ka e pihia foki he fakapotopoto fakaalofa e Iehova a lautolu fakaagaaga ne toe ne eke mo ‘tau tama ofania he Atua moui.’ Ne kua omoomoi a Hosea ke kitia e tau tutuaga kua lata ma e tau mena nei. Ne nakai taute noa e tapuakiaga ha ko e tau fakamanatuaga fa mahani, ka e hagaao ke he tau kupu he Hosea 6:6 (ne fatiaki e Iesu he Mataio 9:13 mo e 12:7): “Ha kua loto au ke he fakaalofa [totonu] ka e nakai ko e poa; ke iloa e Atua foki kua mua ia ke he haku a manatu ke he tau poa huhunu.”

17 Ko e fakataiaga ke he hoana faivao ne kua fakatātā maaliali mooli ke he moui ha Hosea kua fakakite na vihiatia e Iehova a lautolu ne fuluhi kehe mai ia ia ke he tau puhala tapuaki tupua mo e tapuaki fakavai, ati faivao fakaagaaga ai. Ko e ha tagata kua tauveli he agahala kua lata ke liu ki a Iehova he fakatokihala mooli mo e ‘ta atu ai e tau poa he tau laugutu ha lautolu.’ (Hosea 14:2; Hepe. 13:15) To liga olioli a lautolu nei mo lautolu ne toe he tau tama fakaagaaga ha Isaraela he fakamooli e maveheaga he Kautu ia Hosea 3:5: “Ka mole ia, to liliu mai e fanau a Isaraela, mo e kumi e lautolu a Iehova ha lautolu a Atua, mo Tavita e patuiki ha lautolu; to o mai mo e matakutaku foki a lautolu kia Iehova mo e hana mahani mitaki ke he tau aho ke fakahiku ai.”

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa