Lautolu ne Tua Fakamooli i Tuai—Takitaki he Agaaga he Atua
“Ko e Iki ko Iehova ne fakafano mai au, mo e hana [a]gaga.”—ISAIA 48:16.
1, 2. Ko e heigoa kua lata ke fakagahuahua e tua, ti ko e heigoa e fakamalolōaga ka moua e tautolu he manamanatu ki a lautolu ne tua fakamooli i tuai?
PETE ko e fakamooliaga a ia tali mai he vahā a Apelu, “nakai ha he tau tagata oti kana e tua.” (2 Tesa. 3:2) Ko e ha mogoia e tagata kua moua e mahani nei, ti ko e heigoa kua fakamalolō a ia ke tua fakamooli? Laulahi ai, kua tupu mai e tua he ogo he Kupu he Atua. (Roma 10:17) Ko e taha vala he fua he agaaga tapu he Atua. (Kala. 5:22, 23) Ko e mena ia, ke fakakite mo e fakagahua e tua, kua lata a tautolu mo e agaga tapu.
2 To hehē ke fakahikuaki ko e tau tagata taane mo e tau fifine he tua kua fanau pihia, ko e tua ko e aga pauaki. Ko e tau fekafekau fakafifitaki kua totou e tautolu i loto he Tohi Tapu ko e tau tagata haia “tuga na tautolu.” (Iako. 5:17) Ha ha ia lautolu e tau fakauaua, tau nakai haohao mitaki, mo e tau lolelole ka kua “fakamalolo ai” he agaaga he Atua ke fehagai mo e tau paleko. (Hepe. 11:34) He manamanatu e puhala ne gahuahua e agaaga a Iehova ia lautolu, to fakamalolō a tautolu he vahā nei ke fakatumau he puhala he tua fakamooli ha tautolu, he momoui tuga ne taute e tautolu he mogonei ka fakahagahaga kelea e tua ha tautolu.
Fakamalolō he Agaaga he Atua a Mose
3-5. (a) Iloa fēfē e tautolu kua gahua fakatatau a Mose ke he lagomatai he agaaga tapu? (e) Ko e heigoa he fifitakiaga a Mose kua fakaako ki a tautolu hagaao ke he foaki e Iehova e haana agaaga?
3 He tau tagata oti kana ne momoui he 1513 F.V.N., ko Mose e tagata ne “totonu ue atu.” (Nume. 12:3) Ko e fekafekau loto fakatokolalo nei ne foaki ki ai e matagahua lahi ue atu he motu ha Isaraela. Ko e agaaga he Atua kua fakamalolō a Mose ke perofeta atu, fakafili, tohi, takitaki, mo e taute e tau mana. (Totou Isaia 63:11-14.) Ka e he taha magaaho, ne tagi atu a Mose kua mamafa lahi mahaki e kavega. (Nume. 11:14, 15) Ti maeke ia Iehova ke ‘uta kehe foki e vala mai he agaga’ i luga ha Mose mo e tuku ai ke he toko 70 foki ke lagomatai ke hahamo e matagahua. (Nume. 11:16, 17) Pete kua tuga e mamafa lahi e kavega ha Mose, ka kua nakai hahamo e ia tokotaha—ti pihia foki a lautolu ne toko 70 ne kotofa ke lagomatai a ia kua nakai hahamo ni e lautolu.
4 Kua lahi e agaaga tapu ne age ki a Mose ma e gahua. He mole e hikiaga, ne ha ha agaia ia Mose e lahi he agaaga kua lata mo ia. Ne nakai tote lahi ha Mose ti nakai lahi mahaki he tau patu toko 70. Kua foaki fakalahi e Iehova e haana a agaaga kua lata mo tautolu, fakatatau ni ke he tau tuaga ha tautolu. “Nakai foaki fakalata mai he Atua e Agaga” ka e foaki “mai hana katoatoaga.”—Ioane 1:16; 3:34.
5 Hane fakauka kia a koe ke he tau kamatamata? Kua lahi mahaki kia e manako ke he haau a magaaho? Hane lali kia a koe ke leveki e tau manako fakaagaaga mo e fakatino he magafaoa haau mo e fahia ke he holo ki mua e tauuka e tau koloa po ke tau fakaatukehe ke he malolō tino? Hane hahamo kia e koe e tau matagahua mamafa he fakapotopotoaga? Kia mafanatia he puhala he agaaga he Atua, maeke a ia ke foaki ki a koe e malolō kua lata mo koe ke fahia ke he ha tuaga.—Roma 15:13.
Taute he Agaaga Tapu a Pesaleli ke Iloilo
6-8. (a) Ko e heigoa ne fakamalolō he agaaga he Atua a Pesaleli mo Aliavu ke taute? (e) Ko e heigoa kua fakakite na takitaki he agaaga he Atua a Pesaleli mo Aliavu? (i) Ko e ha e mena ne tupu ki a Pesaleli kua fakamalolō pauaki?
6 Ko e mena ne logona hifo e Pesaleli ne moui he magahala ha Mose kua fakakite e lahi hagaao ke he puhala ka fakagahuahua e agaaga he Atua. (Totou Esoto 35:30-35.) Ne kotofa a Pesaleli ke takitaki he taute e tau koloa kua lata ma e faituga. Fai iloilo nakai a ia he tau gahua tufuga ato hoko ke he matagahua lahi nei? Liga fai, ka e tuga ke he gahua haana kua mole ko e taute he tau maka kelekele ke lata mo e tau tagata Aikupito. (Esoto 1:13, 14) To fakamooli fēfē e Pesaleli e gahua uka lahi haana? Ko Iehova “kua fakapuke foki a ia ke he Agaga he Atua ke he iloilo mo e pulotu, mo e maama, ke eke ai e tau gahua oti. Kia fatuakiloto e ia e tau gahua iloilo . . . mo e eke e tau gahua iloilo oti kana.” Ko e heigoa ni e aga pauaki ne ha ha ia Pesaleli kua liga fakatupu ki mua he agaaga tapu. Pihia foki a Aliavu. Ko Pesaleli mo Aliavu kua liga iloa mitaki ai, ha kua nakai ni taute e laua e tau matagahua ha laua ka e fakaako foki e falu ke taute e tau mena. E, ne tuku ai he Atua ke he tau loto ha laua ke fakaako atu.
7 Ko e taha fakamooliaga na takitaki he agaaga he Atua a Pesaleli mo Aliavu ko e mauokafua ofoofogia he gahua ha laua. Kua fakaaoga agaia e tau mena ne talaga e laua he falu 500 tau fakamui. (2 Nofo. 1:2-6) Nakai tuga e tau tagata talaga koloa he vahā nei, ne nakai manako a Pesaleli mo Aliavu ke fakamau e tau fakamailoga po ke matahigoa ha laua ke he tau gahua ha laua. Ko e tau fakahekeaga oti ki a Iehova ma e tau gahua ha laua.—Esoto 36:1, 2.
8 He vahā nei, liga fehagai a tautolu mo e tau matagahua mamafa ne lata mo e tau lotomatala pauaki, tuga e talagaaga, lomiaga, fakatokatoka e tau fonoaga, tufatufa e tau lagomataiaga matematekelea, mo e matutaki mo e tau ekekafo mo e matakau fale gagao hagaao ke he tuaga faka-Tohi Tapu ha tautolu ke he fakaaoga he toto. He falu mogo, ko e tau gahua nei kua taute he tau tagata pulotu, ka e laulahi he tau magaaho ne taute ai he tau tagata gahua foaki noa ne nakai fai iloilo he faahi pauaki ia. Ko e agaaga he Atua kua taute e tau laliaga ha lautolu ke kautū. Kua mataofi kia a koe mai he talia e matagahua he fekafekauaga a Iehova, he logona hifo kua lahi atu e lotomatala he falu ki a koe? Manatu, ko e agaaga a Iehova ka fakatupu ki mua e iloilo mo e tau maamaaga haau ti lagomatai a koe ke taute e ha matagahua ne tuku atu e ia ki a koe.
Kautū a Iosua ke he Lagomatai he Agaaga he Atua
9. Ko e heigoa e tau tuaga ne moua he tau Isaraela a lautolu he mole e o keheaga, ti ko e heigoa e hūhū ne lagā mai?
9 Kua takitaki foki he agaaga he Atua a Pesaleli ko e tagata ne moui he magahala ha Mose. Nakai leva he mole e o keheaga, ne fakatoka mai he tau tagata Amaleka e totokoaga teao noa ke he tau tagata he Atua. Ko e magaaho a ia ma e tau Isaraela ke totoko e fakamatakutaku. Ka e nakai mahani katoatoa ke he latau, ko e tau Isaraela ne fakalataha ke he latauaga fakamua ha lautolu ko e tau tagata ne fakatokanoa. (Esoto 13:17; 17:8) Fai tagata ne lata ke takitaki e matakautau. Ko hai la a ia?
10. Ko e ha e tau Isaraela i lalo a Iosua ne kautū ai he latauaga?
10 Kua fifili a Iosua. Kaeke ke talahau e ia e lotomatala he gahua fakamua haana ke maeke ia ia ke taute e matagahua ia, ko e heigoa haana ka tohi hifo? Tagata gahua fakatupa? Tagata laku kelekele? Tagata oko manai? Mooli, ko e tupuna taane a Iosua ko Elisama ko e iki he magafaoa ha Efaraimo ne takitaki ai e 108,100 e tagata taane he taha he tau veveheaga he tau magafaoa tolu ha Isaraela. (Nume. 2:18, 24; 1 Nofo. 7:26, 27) Ka ko Iehova ne poaki atu ia Mose, nakai ko Elisama po ke tama taane haana ko Nuno, ka ko Iosua ne takitaki e matakau ka moumou e tau fī. Kua loa e latauaga ke teitei katoa e aho. Mo e omaoma katoatoa a Iosua mo e haana a loto fakaaue lahi ma e takitakiaga he agaaga tapu he Atua, ne kautū ai a Isaraela.—Esoto 17:9-13.
11. Maeke fēfē a tautolu ke kautū he fekafekauaga tapu tuga a Iosua?
11 Fakamui, ko Iosua, ne ‘puke ke he agaaga he iloilo,’ ne hukui a Mose. (Teu. 34:9) Nakai fakatupu he agaaga tapu ia ia e lotomatala ke perofeta atu po ke taute e tau mana tuga ia ne ha ha ia Mose, ka e fakamalolō a Iosua ke takitaki a Isaraela ke he matagahua fakakautau ne kautū ke he tau Kanana. He vahā nei, ko tautolu kua liga logona hifo e nakai lotomatala po ke nakai iloilo ke taute e falu vala he tau matagahua tapu ha tautolu. Ka e, ke tuga a Iosua kua mafanatia a tautolu he kautūaga ka pipiki fakatata a tautolu ke he fakatonuaga faka-Atua.—Iosua 1:7-9.
“Ha Ha i Luga ia Kiteona e Agaga a Iehova”
12-14. (a) Ke maeke e tau tagata taane toko 300 ke fakakaumahala e matakau lahi ha Mitiana kua fakakite e heigoa? (e) Fakamalolō fēfē e Iehova a Kiteona? (i) Ko e heigoa e fakamafanaaga faka-Atua ne moua e tautolu he vahā nei?
12 He mole e mate a Iosua, ne fakatumau a Iehova ke fakatātā e puhala he malolō haana ka fakamalolō e tau tagata tua fakamooli. Kua puke e tohi he Tau Fakafili ke he tau tala he tau tagata ne “fakamalolo ai foki ka lolelole.” (Hepe. 11:34) Puhala he agaaga tapu, ne fakaohooho he Atua a Kiteona ke tau ke lata ma e tau tagata Haana. (Fakafili 6:34) Ka ko e kautau ne fakapotopoto e Kiteona kua tokogahoa ka fakatatai ke he tau Mitiana ne fakamatakutaku mai he toko 4 ke he toko 1. He fofoga a Iehova ko e matakau tau tote ia ha Isaraela kua mua atu e tokologa. Lagaua ne poaki e ia ke mutu hifo e Kiteona e kautau ato tokologa atu e fī ke he tau tagata tau Isaraela ne toko 450 ke he toko 1. (Fakafili 7:2-8; 8:10) Kua matakehe e tau mena nei ne talia e Iehova. Ka kautū ofoofogia ai, ko hai ka palau ko e laliaga po ke pulotu he tagata a ia?
13 Ko Kiteona mo e tau kautau haana kua teitei mautauteute tuai. Kaeke ko koe he vala he matakau tote ia, to logona hifo nakai e koe e haohao mitaki he iloa kua utakehe a lautolu mogonei ne matakutaku mo e tote e mataala? Po kua lauia a koe he hopoate he manamanatu a koe ke he tau mena ka tutupu? Nakai lata a tautolu ke tali manatu e logonaaga a Kiteona. Ne taute e ia e mena ne tala age ki a ia ke taute! (Totou Tau Fakafili 7:9-14.) Nakai tauage e Iehova a Kiteona he ole ma e fakamailoga ko e fakamooliaga to fakalataha e Atua mo ia. (Fakafili 6:36-40) Ka e, fakamalolō e ia e tua a Kiteona.
14 Ko e malolō a Iehova ke fakahao kua nakai fai fakaotiaga. Kua maeke a ia ke laveaki e tau tagata haana mai he ha matematekelea, he fakaaoga ai foki a lautolu ne tuga kua lolelole po ke nakai fahia. Falu magaaho kua liga logona hifo e tautolu tokologa kua totoko mai po ke haia he tuaga hagahaga kelea lahi. Nakai amanaki a tautolu ke he ha fakailoaaga fakamana tuga ne moua e Kiteona, ka e maeke ia tautolu ke moua e takitakiaga mo e mafanatia lahi mahaki mai he Kupu he Atua mo e puhala he fakapotopotoaga ne takitaki he agaaga haana. (Roma 8:31, 32) Ko e tau maveheaga fakaalofa a Iehova ne fakamalolō e tua ha tautolu mo e fakaohooho a tautolu ko ia mooli e Lagomatai ha tautolu!
“Kua Hoko Kia Iefeta e Agaga a Iehova”
15, 16. Ko e ha ne ha ha he tama fifine a Iefeta e aga mitaki, ti fakamalolō fēfē e mena nei ke he tau matua?
15 Manamanatu la ke he taha fifitakiaga. He fakafehagai e tau Isaraela ke he tau Amoni he latauaga, ne “hoko kia Iefeta” e agaaga ha Iehova. He fakamakutu ma e kautūaga ke fakaheke a Iehova, ne taute e Iefeta e omonuo ne mua atu e uho. Ne omonuo a ia ka foaki he Atua a Amoni ke he tau lima a Iefeta, ko ia ka hau fakamua ki fafo he gutuhala ka liu atu a ia ki kaina ko e ha Iehova a ia. He liu a Iefeta mai he kautū ki a Amoni, ko e tama fifine haana ne poi mai ke fonofono a ia. (Fakafili 11:29-31, 34) Fakaofo kia e mena nei ki a Iefeta? Liga nakai pihia, ha ko e mena taha ni e tama haana. Ne fakamooli e ia e omonuo haana he foaki e tama fifine haana ke fekafekau katoatoa he faituga a Iehova i Sailo. He eke mo tagata tapuaki fakamooli ha Iehova, ne mauokafua e tama fifine a Iefeta kua lata ke fakamooli e omonuo he matua taane haana. (Totou Tau Fakafili 11:36.) Kua foaki he agaaga a Iehova ki a laua e malolō kua lata mo laua.
16 Feaki fēfē he tama fifine a Iefeta e aga foaki noa ia? Kua atihake mooli e tua haana he mailoga e ia e fakamakutu mo e fakamooli faka-Atua he matua taane haana. Tau matua, ko e fifitakiaga ha mutolu kua nakai galo he tau fanau ha mutolu. Kua fakakite he tau fifiliaga ha mutolu kua talitonu a mutolu ke he mena ne talahau e mutolu. Kua mailoga he tau fanau ha mutolu e puhala he tau liogi fakamakamaka ha mutolu mo e fakaakoaga lauia mitaki ne fakalataha mo e fifitakiaga ha mutolu ke he kakano ke fekafekau ki a Iehova mo e tau loto katoa. He taute pihia he tau fanau ha mutolu, to liga feaki e lautolu e manako malolō ke fakaatā a lautolu ma e fekafekauaga ha Iehova. Ko e kakano anei ma e fiafia lahi.
‘Hifo ki Luga ha Samisoni e Agaga a Iehova’
17. Ko e heigoa ne taute e Samisoni he puhala he agaaga he Atua?
17 Manamanatu ke he taha fifitakiaga. He magaaho ne fofō he tau Filisitia a Isaraela, “ti kamata ai he Agaga a Iehova ke fakalagalaga” a Samisoni ke laveaki a Isaraela. (Fakafili 13:24, 25) Ne fakamalolō a Samisoni ke taute e tau gahua ofoofogia ne nakai fai fakatataiaga e malolō. He fakaohooho he tau Filisitia e tau matakainaga Isaraela ha Samisoni ke taofi a ia, “Ti hifo ai e Agaga a Iehova ki luga hana, ti eke ai e tau toua ha ha he tau lima hana ke tuga ne manoa lino kua huhunu ai ke he afi, ti mavete mai hana tau liliaga he hana tau lima.” (Fakafili 15:14) Pete foki he tuaga lolelole he tino ha ko e taute e Samisoni e fifiliaga kelea, ne fakamalolō a ia “ha ko e tua.” (Hepe. 11:32-34; Fakafili 16:18-21, 28-30) Ne gahuahua e agaaga a Iehova ia Samisoni ke he puhala kehe lahi ha ko e tau tuaga matakehe. Ka e fakamalolō lahi agaia he tau mena tutupu nei he fakamauaga tuai a tautolu. Pihia fēfē?
18, 19. (a) Ko e mena ne tupu ki a Samisoni kua foaki e fakamafanaaga fe ki a tautolu? (e) Aoga fēfē a koe mai he manamanatu ke he tau fifitakiaga ha lautolu ne tua fakamooli i loto he vala tala nei?
18 Falanaki a tautolu ke he agaaga tapu taha ia ne falanaki ki ai a Samisoni. Taute pihia e tautolu he fakamooli e gahua ne age e Iesu ke he tau tutaki haana ko e “fakamatala atu ke he tau tagata, mo e talahau fakatonu atu.” (Gahua 10:42) Kua lata e kotofaaga nei mo e tau lotomatala ne liga nakai mukamuka ke moua. Kua loto fakaaue mooli a tautolu ha kua fakaaoga e Iehova e agaaga haana ke fakamalolō a tautolu ke fakamooli e tau gahua kehekehe lahi kua tuku mai ki a tautolu! Ti, ko e taute e tautolu e poakiaga ha tautolu, kua maeke ia tautolu ke talahau tuga e perofeta ko Isaia: “Ko e Iki ko Iehova ne fakafano mai au, mo e hana Agaga.” (Isaia 48:16) E, ko e agaaga he Atua ne fakafano a tautolu! Kua fakatoka e tautolu e tau loto ha tautolu ke he gahua mo e mauokafua to fakatupu ki mua e Iehova e tau lotomatala ha tautolu tuga ne taute e ia ma Mose, Pesaleli, mo Iosua. Fakaaoga e tautolu e “pelu he Agaga ko e kupu he Atua haia,” mauokafua ai to fakamalolō e ia a tautolu tuga ne fakamalolō e ia a Kiteona, Iefeta, mo Samisoni. (Efeso 6:17, 18) He tua ki a Iehova ma e lagomatai haana ke fahia mai he tau mena uka, maeke ia tautolu ke malolō fakaagaaga tuga e malolō fakatino ha Samisoni.
19 Maaliali ai, fakamonuina e Iehova a lautolu kua tumauokafua ma e tapuakiaga mooli. He tali atu a tautolu ke he gahuahuaaga he agaaga tapu he Atua, kua malolō e tua ha tautolu. Kua fiafia mooli mogoia ke liu kitekite foki ke he falu he tau mena tutupu ofoofogia ne fakamau he Tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano. To fakakite he mena ia e puhala ne gahuahua e agaaga a Iehova ki luga he tau fekafekau fakamooli haana he senetenari fakamua, he magaaho fakamua atu mo e mole e Penetekoso 33 V.N. Ko e tau tala nei to fakatutala ki ai he vala tala ka mui mai.
Ko e ha kua fakamalolō a koe ke iloa e puhala kua gahuahua e agaaga he Atua ki luga ha . . .
• Mose?
• Pesaleli?
• Iosua?
• Kiteona?
• Iefeta?
• Samisoni?
[Blurb he lau 22]
Maeke he agaaga he Atua ke taute a tautolu ke malolō fakaagaaga tuga e malolō fakatino ha Samisoni
[Fakatino he lau 21]
Tau matua, ko e fifitakiaga makutu ha mutolu kua hufia ke he tau fanau ha mutolu