Mabli ed si Papias Iray Balikas na Katawan

“SIAK so nangayaga . . . aliwan diad limog na totoon malabir, noagta ed saramay nambangat na katuaan.” Ontan so insulat nen Papias, sakey a mankuan a Kristiano nen komaduan siglo ed Komon a Panaon tayo.

Nambilay si Papias ed panaon kayarin tuloy na impatey na saray apostol nen Jesu-Kristo. Diad tua et sikatoy sakey a kaulop nen Polycarp, ya unong ed report et akaaral ed si apostol Juan. Sarayan kredensyal, tekep na paraan na impangamor nen Papias na pikakabat, so amalaknab ed kabat to.

Maalwar a Paraan

Say inkapgaan nen Papias ed katuaan so mabitar a napatnagan ed limaran libro ya anugyop ed insulat to nipaakar ed saray balikas na Katawan. Diad asasakbay iran taon to, andi duaruwan inpatlep nen Papias so dakel ed saray balikas na katuaan a nadngel to. Saginonor, manlapud panaayaman to ed syudad na Hieropolis ed Phrygia, diad Asya Minor, si Papias so nantepet ed saray maedad la pian seguroen no anengneng odino nadngelan da la so siopaman ed saray apostol nen Jesus. Sigugunaet toran tinepetan tan insulat iray ibaga ra.

Isasalaysay nen Papias: “Agak masuyat a mangisulat . . . na antokaman a maalwar kon naaralan ed kapiganman a manlapud saray matatatken, tan maalwar ya atandaan, ya ipapasegurok ed sikayo so inkapeteg da. Lapud, singa kaslakan a totoo siak so nangayaga . . . aliwan diad limog na totoon malabir, noagta ed saramay nambangat na katuaan; nisay ed saramay nansalaysay na saray ganggan ed arum, noagta ed saramay angireport ed saray ganggan ya inter na Katawan ed pananisia tan nanlapud katuaan a mismo. Tan no siopakaman so onla ed siak a nagmaliw a patumbok na matatatken, kerewen koray salaysay ya initer na matatatken​—say imbaga nen Andres odino say imbaga nen Pedro, odino nen Felipe odino nen Tomas odino nen Santiago, odino say imbaga nen Juan odino nen Mateo, odino siopaman nin babangatan na Katawan.”

Say Insulat To

Agpanduaruwaan ya agamoran nen Papias so inkadaakan na espiritual a pikakabat. Naisip tayo lambengat no panon ton tinalineng a maong iray detalyen nisisiglaot ed personal a bilay tan ministeryo na kada apostol. Ngalngali 135 K.P., insulat nen Papias ed sakey a libro so kaukolan ton ibaga. Makapaermen ta abalang iyan libro. Saya so inaon nen Irenaeus, sakey a mankuan a Kristiano nen komaduan siglo K.P., tan say manag-awaran nen komapat-a-siglo a si Eusebius. Diad tua, saman so siansian binasa ed koma-9 siglo K.P. tan nayarin niwala anggad koma-14 a siglo.

Si Papias so anisia ed isasabi na Milenyon Uley nen Kristo. (Apocalipsis 20:2-7) Unong ed si Irenaeus et sikatoy nansulat nipaakar ed sakey a panaon “sano say palsa, a tinmariwa tan nibulos lamet, so manbunga na daakan ed amin a nengneng na tagano, manlapud linaew na tawen tan ed inkamabuna na dalin, no panon a saray mamatatken, ya akanengneng ed si Juan, say babangatan na Katawan, so angisalaysay a nadngelan da no panon so panbangat na Katawan nipaakar ed saraman a panaon.” Insulat ni nen Papias: “Para’d saray mananisia, sarayan bengatla so napanisiaan. Tan sanen si Judas, say manangitapat, so ag-anisia tan tinmepet a, ‘Panon a nagawaan na Katawan so ontan a bengatla?’ inkuan na Katawan, ‘Saramay manbibilay ed saraman a panaon so makanengneng.’”

Si Papias so nansulat ed panaon sanen say Gnostisismo so kasmak. Say pilosopya, panagpalbeng, tan paganon mistisismo so inlaok na saray Gnostic ed apostatan Inkakristiano. Diad tua, say impangiwalwal nen Papias ed saray orakulo, odino saray balikas na Katawan, so sakey a panasalin pamatunda ed ilalaknab na Gnostisismo. Diad impatey to, si Irenaeus so nantultuloy pian barangkaan so palso tan alablabas ya espiritualidad na saray Gnostic. Maseguron say Gnostikon literatura so dakerakel, a sengegay impanaglawi nen Papias tekep na panamalaw ed “saramay malabir.” Malinew so gagala to​—pian talonaan na katuaan so inkatila.​—1 Timoteo 6:4; Filipos 4:5.

Saray Komento Nipaakar ed Ebanghelyo

Diad saray kabiangan na insulat nen Papias a siansian wala ni, nanengneng tayo so impamitla ed saray salaysay ya insulat di Mateo tan Marcos. Alimbawa, kuan nen Papias nipaakar ed sulat nen Marcos: “Kayari impagmaliw to a manangipatalos nen Pedro, suston tuloy so impangisulat nen Marcos ed amin ya atandaan to.” Ta pian nagkalalon napaneknekan so inkapeteg na sayan Ebanghelyo, intuloy nen Papias: “Kanian si Marcos so ag-alingo, legan ya isusulat to so pigaran bengatla unong ed natatandaan to; ta sineguro ton agnasaew so antokaman a nadngel to, odino isulat diman so antokaman a salitan anggapoy katuaan.”

Itatarok nen Papias so palaway ya ebidensya a diad orihinal et insulat nen Mateo so Ebanghelyo to ed Hebreon lenguahe. Kuan nen Papias: “Insulat toray balikas ed Hebreon lenguahe, tan balang sakey so angipatalos ed saratan unong ed sankaabigan a nagawaan to.” Maseguron tinukoy nen Papias iray salaysay na Ebanghelyo nen Lucas tan si Juan, ontan met ed arum niran sulat ed Kristianon Griegon Kasulatan. No ontan, sikato so magmaliw a sakey ed sankaunaan a tastasi ya angiletneg na autentisidad tan madibinon inkipuyan da. Balet, makapaermen, ta dagdaiset so nakekeraan ed saray insulat nen Papias.

Sinononot ed Espiritual a Pankaukolan To

Bilang sakey a manangasikaso ed kongregasyon diad Hierapolis, si Papias so sakey ya andi-kesaw a managsukay. Niarum ed inkaseet ton managsukimat, sikatoy angipanengneng na aralem ya apresasyon ed Kasulatan. Susto so impangibaga nen Papias ya antokaman a doktrinan imbalikas nen Jesu-Kristo odino saray apostol To so mablin tuloy ya isalaysay nen say manguman-uman iran balikas a naromog ed literatura ed agew to.​—Judas 17.

Unong ed rekord, asagmak nen Papias so inkamartir ed Pergamo nen 161 odino 165 K.P. Ag-amta no kaunongan so aktual ya epekto na saray bangat nen Jesu-Kristo ed bilay tan inkiwas nen Papias. Ingen, sikatoy awalaan na aralem a pilalek pian aralen tan singbaten iray Kasulatan. Ontan met ed saray Kristiano natan, lapud sikaray sinononot ed espiritual a pankaukolan da. (Mateo 5:3) Tan singa si Papias mabli ed sikaray balikas na Katawan.