Ke Uhdahn Anahne Iang Wia Tohn Ehu Pelien Lamalam?
‘I SOHTE anahne iang pelien lamalam ieu de kaukaule towehda sarawi pwe ien pwoson Koht!’ Iei met me wia pepehm en tohn sarawi tohto oh pwihn en sarawi kan. Ni mehlel, ekei kin koasoia me irail kin ahneki pepehm en karanih Koht ni ahnsou me re kin alialuseli likin ihmw sang ni ahnsou me irail kin kohla iang sarawi. Rahnwet, e wia madamadau rek ieu rehn aramas akan me ke sohte anahne iang mwomwohdiso ieu de patehng aramas en sarawi kei ma ke men kaudokiong Koht.
Ahpw, ekei aramas teikan ahneki pepehm tohrohr. Irail kamehlele me wia tohn sarawi oh iang towehda sarawi mehkot kesempwal pwe Koht en kak kupwurki aramaso. Pwehki wekpeseng en madamadau, irair me pid ma e kesempwal aramas en iang wia kisehn pelien lamalam ieu kin wia peidek mwahu ieu me anahne pasapeng. Pwehki mehpwukat kin pidada duwen iaduwen atail ehuiong Koht, e soh pahn konehng kitail en tehk mahs ia kupwuren Koht ong ire wet? Dahme kitail kak sukuhliki sang nan sapwellime Mahsen, Pwuhk Sarawi, me pid ire wet?
Sapwellimen Koht Wiewia Ong Mehn Kawa ko
Mpen sounpar 4,400 samwalahr oko, Nohlik Lapalap ieu kawehla sampah pwon. Soangen mwekid wet sohte mengei ong aramas en manokehla nan poadoapoad en kawa ko. Mendahki koasoi oaretik kan me pid Nohliko ahr wekpeseng, mie soahng kan nan koasoipen Nohliko me pahrekpene, me iangahki me aramas malaulau kei me mourla oh iangahki mahn ekei.
Iaduwen—irail aramas malaulau pwukat me mourla nan Nohliko— irail paiamwahu, oh met kahrehiong irail en pitsang ohla kepero? Koasoipen Pwuhk Sarawi kasalehda me soh. Ni mehlel, Koht sohte ketin mahsen ong emen emen aramas duwen Nohliko me pahn lelodohng irail. Ahpw, E ketin mahsan ong Noha, Noha eri pakairkihong aramas en ahnsowo duwen Nohlik me pahn lelodohng irail.—Senesis 6:13-16.
Pwe aramas en kak iang mourla, e pahn kohsang ma irail pahn iang wia kisehn pwihn ieu me kin kolkolpene teng oh inengieng kapwaiada sapwellimen Koht kaweid ong Noha. Pil mahn akan me iang mourla nan Nohliko sohte kak wia met ma irail sohte iang pwihno. Kaweid oaretik oh sansal kohwong Noha en wiahda koasondi konehng kan pwe mahn akan en kak mourla.—Senesis 6:17–7:8.
Sounpar epwiki kei mwuri, kadaudok en Noha kan, me kohsang rehn Sehm wiahlahr lidu kei nan Isip. Ahpw, sapwellimen Koht koasoandi ong irail iei en kasaledekirailla oh wahiraildohng nan sahpw me e inoukihongehr arail pahpa kahlap Eipraam. Pil ni irair wet, koasoandi wet sohte sansal ong emen emen aramas ahpw nin tepio e sansal ong irail kante me pilipilda en wia kaun akan de arail sounkaweid kan—Moses oh rie, Aaron. (Eksodus 3:7-10; 4:27-31) Mwurin irail akan me kaliduhla alehier kamaiauparail sang nan Isip ni arail wia pwihn ehu, sapwellimen Koht kosonned eri kohwong irail ni Nahna Sainai oh kahrehda irail wiahla Wehin Israel.—Eksodus 19:1-6.
Kamaioupen emen emen mehn Israel akan wiawihier pwehki irail wia kisehn pwihn ieu me koukoukihda ngenen Koht, oh irail pil kin kapwaiada kaweid en kaun akan en pwihno. Emen emen mehn Isip pil mweimwei ong en patehng pwihn wet me kin ale kapai sang Koht. Ni ahnsou me mehn Israel akan mwesel sang Isip, irail pwukat iang mehn Israel pidoi, oh kahrehong irail en kakehr iang ale sapwellimen Koht kapai kan.—Eksodus 12:37, 38.
Mwuri, nan senturi keieu, Sises tepiada sapwellime doadoahk en kalohk oh kihpene aramas akan en wia sapwellime tohnpadahk kan. E kin ehuiong irail nin duwen pwihn ehu, mendahki ah kin sewese emen emen irail nin duwen ahn emen emen anahn akan. Ong irail meh 11 me wia wahnpoaron lelepek kan, Sises mahsanih: “Iei kumwail me tengeteng ohng ie nan ai apwal akan; oh I wiahda inou ehu ong kumwail, duwehte Semei ah ketin wiahda inou ehu ong ie, me pid wehi ieu.” (Luk 22:28, 29, New World Translation) Mwurin mwo, sapwellimen Koht ngehn sarawi eri kohdiong pohn tohnpadahk ko, ni ahnsou me irail patpene oh wiahki pwihn ehu.—Wiewia 2:1-4.
Karasepe pwukat kasalehda me kawao Koht kin ahnsou koaros ketin ehuiong sapwellime aramas akan nin duwen arail wia pwihn ehu. Aramas malaulau kei me Koht kin ehuiong nin duwen emen emen aramas—Noha, Eipraam, Moses, oh meteikan—ahpw, ni mehlel, E kin ketin doadoahngki irail pwehn kin ketikihda kair ong pwihn utuht pene ieu. Sohte kahrepe kitail en leme me sapwellimen Koht ehuiong sapwellime aramas kan nan rahnwet pahn wekila. Ni mehlel, met pahn pil kahrehong kitail en wia pil ehu peidek: Ehuiong oh wia kisehn tohn pelien lamalam sohte lipilipil itar? Kitail pahn tehkpene duwen peidek kesempwal wet nan artikel en mwurin met.
[Kilel nan Pali 4]
Koht kin ketin ehuhiong sapwellime aramas nin duwen pwihn soandi ehu