Sukuhlki Sang Poahsoanpen Padahk Mehlel
“Ke ahneki soangen loalokong oh mehlel koaros sang nan Kosonnedo.”—ROM 2:20.
RAPAHKI PASAPENGPEN PEIDEK PWUKAT:
Dahme meirong ko nan Kosonned en Moseso kin karasahiong?
Ia duwen atail meirong kan ar kin duwehte soangen meirong kan me mehn Israel ko wiahda?
Mehnia meirong kan me Siohwa kupwurki oh mehnia me e sohte kupwurki?
1. Dahme kahrehda e kesempwal ong kitail en wehwehki dahme Pohl koasoia duwen Kosonned en Moses?
DAHME Pohl ntingihdi nan Paipel kin sewese kitail en wehwehki kesempwalpen pali lauden Kosonned en Moses. Karasepe, nan nah kisinlikou, Pohl kawehwehiong mehn Ipru ko me Sises iei “samworo lapalap, loalopwoat” me wiahda sapwellime meirong pak ehute. Irail kan me pwoson met kak ahneki popohl rehn Koht oh ale “mour soutuk.” (Ipru 2:17; 9:11, 12) Pohl pil kawehwehda me impwal sarawi wia ihte “kamwomwada kei en uhdahn mehkan me kin wiawi nanleng.” Sises ketin wia Sounkadokepene inowo me mwahu sang Kosonned en Moses. (Ipru 7:22; 8:1-5) Ahn Pohl kawehwehda duwen dahme wiliandi Kosonned en Moses uhdahn sewese Kristian kan ni eh mwehi. Dahme Pohl kawehwehda pil kak sewese kitail en kalaudehla atail kalahnganki mehkoaros me Koht ketin wiahiong kitail.
2. Dahme kahrehda Kristian mehn Suhs ko ese duwen Koht oh kahrepe kan ong sapwellime kosonned kan laud sang aramas akan me kaidehn mehn Suhs?
2 Ekei ire me Pohl ntingkihlahng Kristian ko nan Rom iei ong Kristian mehn Suhs ko me kin kousoan wasao oh eseier duwen Kosonned en Moses. E ndaiong irail me pwehki arail eseier Kosonnedo, re aleier “soangen loalokong oh mehlel” duwen Siohwa oh sapwellime kahrepe pwung kan ong kosonned ko me e ketin wiahda. Re wehwehki oh poakohng padahk mehlel kesempwal kan me mi nan Kosonnedo. Eri, duwehte mehn Suhs lelepek ko mahs, re kak padahkihong meteikan padahk kesempwal kan duwen Siohwa.—Wadek Rom 2:17-20.
MEHKOT ME KARASAHIONG SAPWELLIMEN SISES MEIRONG
3. Ia duwen atail kin paiekihda atail sukuhlki duwen meirong en mehn Suhs kan?
3 Padahk mehlel kesempwal kan me dierek nan Kosonned en Moses, me Pohl kawehwehda nin duwen poahsoanpen padahk mehlel, kin sewese kitail en wehwehki kupwuren Siohwa. Mehn kasukuhl me Siohwa ketin padahkihong sapwellime aramas akan sang Kosonnedo kin kesempwalte. Eri, kitail pahn sukuhlki duwen meirong kan me Kosonnedo kehkehlingki. Meirong pwukat kin kahluwalahng mehn Suhs aktikitik ko rehn Krais oh sewese irail en wehwehki dahme Koht kupwurki irail ren wia. Oh pwehki dahme Siohwa ketin kupwurki sapwellime ladu kan rahnwet ren wia sohte wekila, sapwellime kosonned ko ong mehn Israel ko duwen meirong kan kak sewese kitail en kasawih mwomwen atail kin papah.—Mal. 3:6.
4, 5. (a) Dahme Kosonned en Moseso kin katamanki mehn Suhs ko? (b) Dahme meirong kan kin karasahiong?
4 Pali lauden Kosonned en Moses kin katamanki mehn Suhs ko me irail aramas dipan kei. Karasepe, mehmen me sairada paliweren aramas melahr men anahne kamwakelehda pein ih. Pwehn wia met, e anahne kihda kou weitahta kaselel men. Samworo pahn kemehla kouo, isikala, oh doadoahngki pehs ko pwehn wiahda “pilen kamwakel.” Ni kesiluhwen rahn oh keisuhwen rahn mwurin aramaso eh saminla, e pahn usupihki pein ih pihl wet pwehn kamwakelada. (Nemp. 19:1-13) Kosonnedo pil kin katamanki mehn Suhs ko me koaros ipwikihdi soh unsek oh dihp pwehki lih emen kin saminla erein ahnsou ehu ni eh neitik, oh mwurin mwo e anahne wiahda meirong en mahkpen dihp.—Lip. 12:1-8.
5 Mehn Suhs ko anahne wiahda meirong en mahn ong mahkpen diparail kan nan soangen irair tohto teikan nan arail mour. Sohte lipilipil ma re pohnese met de soh, meirong kan me re wiahda ni impwal sarawio oh mwuhr tehnpas sarawio pahn karasahiong sapwellimen Sises meirong unsek.—Ipru 10:1-10.
MADAMADAU OH PEPEHM PWUNG DUWEN MEIRONG
6, 7. (a) Dahme mehn Israel ko anahne tamataman ni arail pilada meirong ehu? Dahme meirong me Siohwa kupwurperenki kin wiliandi? (b) Peidek dah kan kitail kak pein idek rehtail?
6 Siohwa ketin kupwurki mehn Israel ko ren kihda ihte mahn me uhdahn kaselel kaidehn me maskun, me ohla ni paliwere, me nehtuk, de me soumwahu. (Lip. 22:20-22) Ni mehn Israel ko ar kihda wahnsahpw kan ong Siohwa, meirong pwukat anahne “keieun wahnsahpw” oh “me keieu kaselel” en arail wahnsahpw kan. (Nemp. 18:12, 29) Siohwa sohte kin ketin kupwurki meirong ko me sohte keieu kaselel. Ni mehn Israel ko ar kihda meirong en mahn akan me keieu mwahu, met pahn wiliandi sapwellimen Sises meirong me sohte kisin samin kis ie. Siohwa pahn ketin meirongkihla dahme keieu mwahu oh dahme e keieu kesempwalki pwe en ketin doarehsang aramas akan dihp oh mehla.—1 Pit. 1:18, 19.
7 Ma emen me wiahda meirong kin uhdahn kalahngankihong Siohwa sapwellime kamwahu koaros, eri e pahn perenki pilada me keieu kaselel sang dahme e ahneki. Aramas kak pilada en wiahda meirong me keieu mwahu de soh. Ahpw e eseier me Koht sohte pahn ketin kupwurperenki meirong ehu me kaidehn keieu mwahu. Ma e kihda mehkot me sakanakan, e pahn kasalehda me e sohte medewe me meirong kan kesempwal de e pil pehm me Siohwa kin ketin kupwurki laud sang dahme e kak wia. (Wadek Malakai 1:6-8, 13.) Karasaras wet anahne kahrehiong kitail en medewe duwen atail papah Koht. Kitail kak pein idek rehtail: Dahme kahrehda I kin papah Siohwa? I anahne wekidala mwomwen ei kin papah ih? I kin kihong ih me keieu mwahu?
8, 9. Dahme kitail sukuhlki sang mwomwen ahn mehn Israel kan arail pepehm ni arail kin wia meirong ehu?
8 Mehn Israel men kak wia meirong ong Siohwa sang ni pein nsene pwehn kasalehda eh kalahngan. De e kak peki rehn Koht en ketin kupwurehla ni eh pahn kihda meirong isihs ehu. Soangen ahnsou pwuko, e kak mengeiki pilada mahn me keieu mwahu. E pahn kin perenki patohwanohng Siohwa mahno. Rahnpwukat, kitail sohte anahne wia meirong kan me kileldi nan Kosonned en Moses; ahpw kitail kin wia meirong teikan. Kitail kin doadoahngki atail ahnsou, kehl oh kepwe kan pwehn papah Siohwa. Wahnpoaron Pohl koasoia duwen atail “kadehdehda” atail koapworopwor oh ‘wiewia mwahu kan oh atail sawaspene’ nin duwen meirong kan me kin kaperenda Koht. (Ipru 13:15, 16) Mwomwen atail madamadau de pepehm duwen papah Siohwa kin kasalehda ia uwen atail kin kalahnganki soahng koaros me e kin ketikihong kitail. Eri duwehte mehn Israel ko, kitail anahne kasawih mwomwen atail pepehm ong papah Koht oh ia kahrepen atail kin papah.
9 Nan ekei irair, Kosonned en Moses kasalehda me mehn Israel men kin anahne wiahda meirong en dihp ma e wiahda dihp. Pwehki e anahne wia soangen meirong wet, ke leme me e apwal ong mehn Israelo en perenki wia meirong wet? (Lip. 4:27, 28) E sohte pahn apwal ma e uhdahn men kolokol eh nanpwungmwahu rehn Siohwa.
10. Soangen meirong dah ele kitail anahne wia ma kitail wiahda mehkot sapwung?
10 Rahnpwukat, ele kitail kin nda mehkot me kansensuwedihala riatail Kristian men, mehnda ma kitail sehse dahme kitail wiahdao de pwehki kitail sohte medemedewe mwohn atail koasoi. De mwein kadeikpen loalatail padahkihong kitail me kitail wiahda mehkot sapwung. Ma kitail men kaperenda Siohwa, kitail pahn wia uwen atail kak koaros pwe kitail en kak kapwungala sapwungo. Met wehwehki me kitail anahne uhdahn peki mahk rehn riatailo me kitail kansensuwedihala. De ma kitail wiahda dihp laud ehu, kitail anahne ale sawas sang elder kan. (Mad. 5:23, 24; Seims 5:14, 15) Pwehn kapwungala dihpo rehn riatailo de rehn Koht, kitail anahne wia mehkot. E duwehte wiahda meirong ehu. Ni atail kin perenki wia met, kitail kak ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa oh rehn riatailo, oh kitail pahn pil ahneki nsenmwakelekel. Soangen imwila mwahu pwukat kin kamehlelehiong kitail me Siohwa ketin mwahngih dahme keieu mwahu ong kitail.
11, 12. (a) Dahkei meirong en kaminimin kan? (b) Dahme kitail kak sukuhlki sang meirong en kaminimin kan?
11 Ekei meirong kan me pil kileldi nan Kosonned en Moses iei meirong en kaminimin. Meirong pwukat kin kasalehda me aramas emen kin ahneki popohl rehn Siohwa. Aramas me kin wia meirong wet oh eh peneinei kin kang uduk en mahn me meirongalao, ele nan ehu wasahn mwenge kan nan tehnpas sarawio. Samworo me wia meirong en mahno oh pil samworo teikan me papah nan tehnpaso pil kin ale ekis kanarail uduk en mahno. (Lip. 3:1; 7:31-33) Kahrepen aramaso eh wiahda meirong wet iei pwehki e men ahneki nanpwungmwahu rehn Koht. E mwomwen me irail koaros, ih, eh peneineio, samworo ko oh Siohwa konokonotpene ni peren oh popohl.
12 Eri en wiahda meirong en kaminimin kin duwehte omw luhkeiong Siohwa en iang konot. Ia uwen e wia kapai ehu ong mehn Israel men ni Siohwa eh ketin kupwurehla eh luhko. E uhdahn men kihong Koht dahme keieu mwahu. Meirong en kaminimin wia kisehn poahsoanpen padahk mehlel me kileldi nan Kosonned en Moses, oh meirong ko kasalehda me irail koaros me men ahneki nanpwungmwahu rehn arail Sounkapikada kak ahneki met pwehki sapwellimen Sises meirong lapalapo. Rahnwet, kitail kak wia kompoakepahn Siohwa ma kitail kin perenki toumeteiki de doadoahngki atail kepwe kan oh kehl ong papah ih.
KARASEPEN MEIRONG KAN ME KOHT SOHTE KETIN KUPWURKI
13, 14. Dahme kahrehda Siohwa sohte kupwurki dahme Nanmwarki Sohl men meirongki?
13 Siohwa kupwurki meirong kan ma aramas me wiao ahneki madamadau oh pepehm pwung. Ahpw Paipel pil kasalehda ekei karasepen meirong kan me Koht sohte ketin kupwurki. Dahme kahrehda e sohte ketin kupwurki meirong pwuko? Kitail pahn sukuhlki duwen irair riau.
14 Soukohp Samuel padahkihong Nanmwarki Sohl me ahnsou lelehr pwe Siohwa en ketin kasohrehla mehn Amalek kan. E padahkihong Sohl en kemehla irail koaros oh neirail mahn koaros. Ahpw mwurin Sohl eh kana nan mahweno, e padahkihong nah sounpei ko ren mweidohng Akak, nanmwarki en mehn Amalek ko en mourla. Sohl pil koledi mahn me keieu mwahu ko pwehn meirongkihong Siohwa. (1 Sam. 15:2, 3, 21) Dahme Siohwa ketin wia? Pwehki ahn Sohl sapeik, Siohwa solahr kupwurki en wia nanmwarki en Israel. (Wadek 1 Samuel 15:22, 23.) Dahme kitail sukuhlki sang met? Iei me Koht pahn ketin kupwurki atail meirong kan ma kitail peikiong sapwellime kehkehlik kan.
15. Dahme mehn Israel ko kasalehda ni arail kin wiahda meirong oh pil ni ahnsowohte wiewia soahng suwed?
15 Pil mie ehu karasaras nan pwuhken Aiseia. Mehn Israel ko ni mwehin Aiseia kin wiahiong Siohwa arail meirong pwehn peki mahkpen diparail kan. Ahpw ni ahnsowohte re pil kin wiewia soahng suwed tohto. Met kasalehda me irail aramas mwalaun kei. Siohwa ketin keinemwe rehrail: “Dah katepehiong ie tohtohn amwail mehn meirong kan?” E ketin padahkihong irail: “I solahr kin kupwurperenki amwail meirong isihs en sihpw wol kan, oh meirong en noumwail kou wih kan; I solahr kin kupwurperenki ntahn noumwail kouwol kan, sihmpwul kan oh kuht kan.” E pil ketin padahkihong irail: “Sohte katepen amwail kin wiahiong ie meirong; I pwohsuwedki amwail kin isik warpwohmwahu.” Dahme kahrehda Siohwa sohte ketin kupwurki arail meirong ko? E mahsanih: “Mehnda ma amwail kapakap me tohto oh reirei, ahpw I sohte pahn karongei kumwail, pwe nta mihlahr ni pehmwail kan. Kumwail kamwakeleikumwailda. Kumwail tokedihsang amwail wiewia suwed pwukat mwohn silangi. Kumwail tokedihsang amwail wia me suwed.”—Ais. 1:11-16.
16. Soangen meirong dah me Koht kin ketin kupwurki?
16 Siohwa sohte kin ketin kupwurki meirong kan en irail kan me kin wiewiahte dahme suwed. Ahpw e kin ketin kupwurki kapakap oh meirong en irail kan me kin wia uwen arail kak pwe ren peikiong sapwellime kehkehlik kan. Poahsoanpen padahk mehlel me mi nan Kosonned en Moseso padahkihong emenemen irail me irail aramas dipan kei oh re anahne sapwellimen Siohwa mahk. (Kal. 3:19) Ni mehn Israel men eh kin wehwehkihda dahme Kosonnedo kin song en padahkihong ih, e kin koluhkihla dipeo oh men Siohwa en ketin mahkohng. Rahnwet, kitail pil anahne tamataman me ihte sang sapwellimen Krais meirong me Siohwa kak ketin mahkohng dipatail kan. Ma kitail wehwehki kesempwalpen sapwellimen Krais meirongo oh uhdahn kalahnganki, Siohwa pahn ketin “kupwurperenkihda” soahng koaros me kitail kin wia nan atail papah.—Wadek Melkahka 51:17, 19.
KASALEHDA PWOSON SAPWELLIMEN SISES MEIRONG
17-19. (a) Ia duwen atail kak kasalehiong Siohwa me kitail kalahnganki sapwellimen Sises meirongo? (b) Dahme kitail pahn sukuhlki nan iren onop en mwuhr?
17 Mehn Israel ko kilangete mehkot me karasahiong dahme Koht ketin koasoanehdi. A kitail, kitail kilang uhdahn sapwellime koasoandi. (Ipru 10:1) Kosonned en meirong ko kin padahkihong mehn Israel ko dahme re anahne wia pwe ren ahneki nanpwungmwahu rehn Koht. Re anahne kasalehda arail kalahngan mehlel, ahneki ineng en men kihong ih me keieu mwahu oh wehwehkihla me re anahne sapwellime mahk. Rahnwet, Palien Pwuhk Sarawi ni Lokaiahn Krihk kin sewese kitail en wehwehkihla me sang ni sapwellimen Sises meirong, Siohwa pahn ketikihsang dihp oh mehla kohkohlahte. Sang ni dahme Sises pwainlao, Siohwa kak ketin mahkohng dipatail kan pwe kitail en pil kak ahneki nsenmwakelekel ahnsou wet. Met wia kisakis kaselel ehu sang rehn Siohwa!—Kal. 3:13; Ipru 9:9, 14.
18 Pwe kitail en kak paiekihda meirong wet, kitail anahne wia laudsang atail wehwehkihte met. Pohl ntingihedi: “Eri, Kosonnedo me kakaun kitail lao lel en Krais eh ketido, pwe kitail en pwungkihla pwoson rehn Koht.” (Kal. 3:24) Kitail anahne kasalehda atail pwoson sang atail wiewia kan. (Seims 2:26) Mehn Suhs Kristian ko ni mwehin wahnpoaron ko wehwehki poahsoanpen padahk mehlel pwehki arail wehwehki Kosonned en Moseso. Pohl kangoangehkin irail en mourki mour me pahrekiong dahme re sukuhlki. Ni ahl wet, re pahn kin mour pahrekiong padahk mehlel me re padahkihong meteikan.—Wadek Rom 2:21-23.
19 Mendahki kitail solahr anahne peikiong Kosonned en Moseso, kitail anahnehte kihong Siohwa meirong me pahn kaperenda kupwure. Nan iren onop en mwuhr kitail pahn sukuhlki ia duwen atail kak wia met.
[Kilel nan pali 19]
Dahme Siohwa ketin kupwurki ong sapwellime ladu kan sohte wekila
[Kilel nan pali 20]
Mehnia mahn me ke pahn meirongkihong Siohwa?
[Kilel nan pali 21]
Siohwa kak ketin kupwurkin kitail ma kitail pahn wiahda meirong me kin kaperenda kupwure