Papah Siohwa Mwohn Rahn Kansensuwed kan Pahn Kohdo
“Tamanda Sounwiepomw.”—EKL. 12:1.
1, 2. (a) Mehnia kaweid Siohwa ketin doadoahngki Solomon en ntingihedi ong me pwulopwul kan? (b) Dahme kahrehda ahn Solomon kaweid pil mwahu ong Kristian me sounpar 50 de daulih?
SIOHWA ketin doadoahngki Nanmwarki Solomon en padahkihong me pwulopwul kan: “Tamanda Sounwiepomw nindokon omw wie pwulopwulte, mwohn rahn akan oh sounpar kan ar pahn leledo.” Dahkot rahn “kansensuwed” kan? Ire wet kin dokedoke ahnsou me emen mahlahr. Solomon doadoahngki soangen lokaia me kawehwehda kahpwal kan me me mah kan ahneki: peh kan pahn rerrer, neh kan pahn luwetala, ngih kan pahn malaulaula, mesomw kan pahn ediedla sohla nohn kak kilang wasa, sohla nohn kak rong wasa, moangepwetala, oh paliwar mwpwokos oh luwet. Ihme kahrehda Solomon ndahkiong kitail en tamataman Sounwiapatail nindokon atail wie pwulopwulte.—Wadek Eklesiasdes 12:1-5.
2 Kristian tohto me mahkier sounpar 50 de daulih miehte arail kehl. Mwein re moangepwetalahr ahpw re sohte ahneki kahpwal ko koaros me Solomon kawehwehda. Ia duwe, Kristian koahiek pwukat pil kak doadoahngki dahme Solomon kaweidki ong me pwulopwul kan en “tamanda Sounwiepomw”? Keieu, ia wehwehn kaweid wet?
3. Ia wehwehn en tamanda Sounwiapatail?
3 Ele kowe emen me kin papah Siohwa sounpar tohto, ahpw e mwahu ma ekei ahnsou ken uhdi oh medemedewe ia uwen lapalap en Sounwiapatail. Mour wia kisakis kaselel ehu. Wiepen kapikipikda kan me inenen apwal en wehwehki kahrehda kitail sohte kak uhdahn wehwehkihla soahng pwukat. Wekpeseng en soahng kaselel kan me Siohwa ketin kapikada kahrehiong kitail en kak perenki mour ni soangsoangen ahl akan. Ni atail doudouloale sapwellimen Siohwa kapikipik kan, e kin katamankihong kitail uwen laud en sapwellime limpoak, erpit, oh manaman. (Mel. 143:5) Atail tamanda Sounwiapatail pil wehwehki me kitail kin tamanda dahme e ketin kupwurki sang kitail. Doudouloale soahng pwukat koaros kin kamwakid kitail en kasalehda atail kalahngan ni atail wia uwen atail kak koaros en papah ih erein atail mour.—Ekl. 12:13.
SOAHNG KEI ME ME MAH KAN KAK WIA
4. Dahme Kristian koahieklahr kan kak pein idek rehrail oh dahme kahrehda?
4 Ma ke koahieklahr nan mour pein idek rehmw, ‘Dahme I pahn wiahiong ahi mour met, erein eh miehte ahi kehl?’ Nin duwen Kristian koahiek men, mie soahng kei me ke kak wia me meteikan sohte kak wia. Karasepe, ke kak padahkihong me pwulopwul kan dahme ke sukuhlki sang Siohwa. Ke kak ehukihong meteikan soahng kaperen kan me ke lelohng ni omw papah Koht. Nanmwarki Depit kin kapakapki ahl akan en wia met. E ntingihedi: “Komw ketin padahkihieier sang ni ei tikitik . . . A met ni ei mahlahr oh moangepwetalahr, Maing Koht, komw dehr ketin likidmelieiehla! Komw ketin ieiang ie nindokon ei pahn kalohki sapwellimomwi roson oh manaman ong dih en mwuhr kan.”—Mel. 71:17, 18.
5. Ia duwen Kristian mah kan ar kak ehukihong meteikan dahme re sukuhlki?
5 Ia duwen omw kak ehukihong meteikan dahme ke eseier erein sounpar tohto? Ke kak lukehdo me pwulopwul kan ni imwomwo pwe kumwail en paiekihda amwail kangoange emenemen? Ke kak koasoanehdi ken iang irail kalohk oh mweidohng irail en kilang peren me ke ahneki ni omw papah Siohwa? Elihu nda: “I medemedewe me kumwail me uhdahn pahn mahsen, kumwail me mah kan uhdahn pahn sawaski amwail kupwurokong.” (Sohp 32:7) Wahnpoaron Pohl padahkihong lih Kristian koahiek kan ren kangoange meteikan sang arail koasoi oh mehn kahlemeng. E ntingihedi: “Lih mah kan . . . en kin kihwei padahk mwahu.”—Taitus 2:3.
DAHME KE KAK WIA PWEHN SEWESE MEHTEIKAN
6. Dahme kahrehda Kristian me koahieklahr kan kin anahn?
6 Ma kowe Kristian koahiek men, mie soahng tohto me ke kak wia pwe ken sewese meteikan. Medewehla uwen me ke ese met me ke sehse sounpar 30 de 40 samwalahro. Ke ese ia duwen omw pahn doadoahngki kaweid en Paipel nan soangsoangen irair kan nan mour. Mie omw koahiek en sair mohngiong en meteikan duwen padahk mehlel kan en Paipel. Ma kowe emen elder, ke ese ia duwen omw pahn sewese Kristian kan me wiahda pilipil sapwung kan. (Kal. 6:1) Mwein ke sukuhlkier ia duwen omw pahn kaweid doadoahk kan nan mwomwohdiso, palien mihting tohrohr kan, de kokoudahn wasahn kaudok kan. Ele ke pil esehlahr ia duwen omw pahn kangoange toahkte kan en doadoahngki wiepen wini kan me sohte doadoahngki nta ni arail pwalang emen me soumwahu. Mendahki ma ke ahpwtehn papidaisla, ke ahnekier koahiek nan mour. Karasepe, ma kowe emen me naineki seri oh noumw seri kan laudlahr, mieier soangen irair kan me ke ahneki me uhdahn katapan. Kristian mah kan ahneki koahiek me kesempwal ong sapwellimen Siohwa aramas akan sang ni arail kin padahk, kaweid oh kangoange riatail Kristian kan.—Wadek Sohp 12:12.
7. Soangen mehn kasukuhl katapan dah me me mah kan kak kihong me pwulopwul kan?
7 Ni soangen ahl dah teikan me ke kak doadoahngki omw koahiek pwehn sewese meteikan? Mwein ke kak kasalehiong me pwulopwul kan ia duwen arail en tapiada oh wia onop Paipel rehn aramas. Ma kowe emen sister, ke kak sewese nohno pwulopwul kan en sukuhlki ia duwen arail kak toupahrek ni arail papah Siohwa erein arail apwalih neirail seri kan? Ma kowe emen brother, ke kak padahkihong brother pwulopwul kan ren wia padahk ni ngoang oh peren oh en kamwahwihala arail wia sounkalohk en rongamwahwo? Ke kak kasalehiong irail ia duwen omw kin kangoange Kristian mah kan ni omw kin mwemweitla rehrail? Mendahki ma ke solahr ahneki kehl duwehte mahso, miehte ahnsou mwahu kan me ke ahneki pwehn kasukuhlih me pwulopwul kan. Paipel mahsanih: “Kitail kin kapinga kehlail en me pwulopwul kan oh wauneki me moangepwet kan.”—Lep. Pad. 20:29.
PAPAH WASA KAN ME MIE ANAHN LAUD ONG SOUNKALOHK
8. Dahme wahnpoaron Pohl wia ni eh wie mahmahla?
8 Wahnpoaron Pohl kin uhdahn kedirepwki eh papah Siohwa ni eh mahmahla. Ni ahnsou me e pedoisang nan imweteng nan Rom, mpen pahr 61, e wiahier doadoahk laud oh dadaur pahn kahpwal tohto nin duwen misineri men. E kak pilada en ahneki mour ehu me sohte apwal ni eh kalokalohk nan Rom. (2 Kor. 11:23-27) Kristian kan nan Rom pahn uhdahn perenki Pohl en mi rehrail oh sewese irail. Ahpw Pohl kilang me anahn en sahpw teikan laudsang wasao. Ih eri pilada en pousehlahte wia eh doadoahk en misineri. Timoty oh Taitus me iang ih seiloakla Episos, mwuri Krihd, oh mwein Masedonia. (1 Tim. 1:3; Taitus 1:5) Kitail sohte ese ma e kohla Spein, ahpw e koasoia me e pahn kohla wasao.—Rom 15:24, 28.
9. Iahd me Piter keseula pwe en sawas wasa kan me anahn laud mie? (Menlau kilang tepin kilel.)
9 Wahnpoaron Piter ele daulih sounpar 50 ni ahnsou me e keseula wasa me anahn laud mie. Ia duwen atail ese met? Ma ih oh Sises sounpar teieu de ma e ekis mah sang Sises, met wehwehki me ele e sounpar 50 de daulih nan pahr 49 ahnsou me e mwemweitla rehn wahnpoaron teiko nan Serusalem. (Wiewia 15:7) Mwurin arail tuhpene, Piter kohla Papilon pwehn kousoanla wasao, pwehn kalohk ong mehn Suhs tohto me mi wasao. (Kal. 2:9) Ni ahnsou me e mi mwo, e ntingihada tepin nah kisinlikouo, mpen pahr 62. (1 Pit. 5:13) Keseula wasa kan me anahn laud mie kak wia mehkot apwal, ahpw Piter sohte mweidohng eh wie mahmahla en irehdi eh peren en papah Siohwa ni unsek.
10, 11. Dahme Robert oh eh pwoudo wia ni ara mahmahla?
10 Rahnpwukat, Kristian tohto me sounpar 50 de daulih diar me arail irair kan wekilahr oh re kakehr papah Siohwa ni ahl teikan. Ekei keseula wasa kan me anahn laud mie ong sounkalohk. Iei met me Robert oh eh pwoudo wia. Ira koaros sounpar 55 de daulih ni ara tehkada me mie ahl tohto teikan me re ahneki en papah Siohwa. Neira pwutak emente ahpw e keseu sang imwaraho, oh ara pahpa oh nohno ko melahr. Ira alehdi kisin mwohni sang ara pahpa oh nohno me mehla ko. Ira esehda me ma ira netikihla imwarao, ira kak pwainla ara pweipwand kan oh miehte mwohni me itar lao Robert tepida ale nah sent ni imwin sounpwong kan. Ira rong me aramas tohto nan Bolivia perenki onopki Paipel oh e pweitikitik en kousoan wasao. Ira eri koasoanehdi en keseula mwo. Robert nda: “E sohte mengei en wiahda wekidekla kan ong wasa me se kousoanla ie. Soahng koaros weksang dahme se ahnlahr nan Amerika. Ahpw se kin ale kapai kan sang ni at nannanti.”
11 Robert doula nda: “Met at mour pwon kin pidada wiewia kan en mwomwohdiso. Ekei me se onop Paipel rehrail papidaisla. Ehu peneinei me se onop ong sohte kepwehpwe nan kousapw ehu me dohki mwail kei sang kiht. Ahpw ehuehu wihk, mendahki e apwal, tohn peneineio kin kohdo nan kahnimwo pwehn iang towehda mihting kan. Ke kak medewehla ia uwen kaperen en kilang ahn peneinei wet ar kekeirda oh neirail pwutak me keieu laudo pil iang doadoahk en pioneer?”
ANAHN NAN WASA KAN ME DOADOAHNGKI EHU LOKAIA TOHROHR
12, 13. Mwurin Brian eh neksang doadoahk, dahme ih oh eh pwoudo wia?
12 Nan mwomwohdiso oh pwihn me lokaiahki ehu lokaia tohrohr kak paiekihda laud mehn kahlemeng en irail Kristian mah kan. Pil ehu, soangen wasa pwukat kak wia wasahn kalohk kei me uhdahn kaperen. Karasepe, Brian sang Britain ntingihedi me mwurin eh neksang doadoahk ni eh sounpar 65, ih oh eh pwoudo pehm me ara mour kasangat. E nda: “Nait seri kan keseu sangehr imwato oh se sohte kin kalapw diar aramas me perenki rong me se kak onop Paipel rehrail. Ahpw mwuhr I tuhwong ohl en China pwulopwul men me kin wia doadoahk en roporop nan imwen sukuhl laud nan at wasao. E pwungkihda en iang ie kohla mihting oh I tepida onop Paipel reh. Mwurin wihk kei, e tepida kahrehdo pil emen mehn China me iang ih doadoahk. Wihk riau mwuri, e kahrehdo me kesilimeno oh mwuri, me kapahmeno.
13 “Ni ahnsou me ienge tohndoadoahk me kalimeno peki ien onop Paipel reh, I medewe, ‘Pwehki I sounparehr 65, met sohte wehwehki me I anahne kommoaldi sang ei papah Siohwa.’ Eri I idek rehn ei pwoudo, me sounpar riau pwulopwul sang ie, ma e pahn men sukuhlki lokaiahn China. Se sukuhlki lokaia wet sang ni at rong cassette de deip kan. Met wiawi sounpar eisek samwalahro. At kalohk wasa me doadoahngki ehu lokaia tohrohr kin kahrehiong kiht en pehm me se pwurehng pwulopwulla. Sang ahnsowo lel met, se onop Paipel rehn mehn China 112. Pali laud en irail kin towehda mihting kan. Emen rehrail kin iang kiht kalohk nin duwen pioneer men.”
PERENKI DAHME KE KAK WIA
14. Dahme Kristian mah kan en dehr manokehla? Ia duwen ahn Pohl mehn kahlemeng eh kak kangoange irail?
14 Kaidehn Kristian koaros me sounpar 50 de daulih ahneki irair kan pwehn tepida wia mehkot kapw nan arail doadoahk ong Siohwa. Ekei ahneki kahpwal en roson oh ekei kin apwalih neirail seri de arail pahpa nohno kan me likeilapalahr. Ahpw ken dehr manokehla me Siohwa kin ketin kesempwalki sohte lipilipil dahme ke wia nan sapwellime doadoahk. Eri mehnda ma ekei pak ke kin tihwohkihla dahme ke sohte kak wia, ken perenki dahme ke kak wia. Medewehla wahnpoaron Pohl. Erein sounpar tohto e wie sensel nan imweteng oh sohte kak pousehla eh seiloak nin duwen misineri men. Ahpw ahnsou me meteikan kin mwemweitla reh, e kin koasoiong irail duwen Paipel oh sewese irail ren pousehlahte papah Koht ni lelepek.—Wiewia 28:16, 30, 31.
15. Dahme kahrehda Kristian mah kan uhdahn kesempwal?
15 Siohwa pil kin ketin kesempwalki mehlel dahme irail me uhdahn mah kak wia pwehn papah ih. Solomon wehkada me “rahn akan oh sounpar kansensuwed kan” sohte wia ahnsou mengei kei. Ahpw Paipel katamankihong kitail me Siohwa kin ketin tetehk dahme Kristian mah kan kin wia pwehn kapinga ih. (Luk 21:2-4) Mwomwohdiso kin kesempwalki mehn kahlemeng kaselel en pwoson oh lelepek me Kristian mah pwukat kasalehda.
16. Dahme Ana sohte kak wia? Ahpw dahme e kak wia pwehn papah Koht?
16 Kitail wadek nan Paipel duwen lih mah lelepek men me adaneki Ana. Ih liohdi men me sounpar 84 ahnsou me Sises ketin ipwidi. Pwehki eh mahlahr, e sohte kak wia soahng kan me meteikan kin wia pwehn papah Siohwa. E sohte pahn kak wia emen sapwellimen Sises tohnpadahk, keikihdi sapwellimen Koht manaman, de kohla kalokalohk. Ahpw e perenki papah Siohwa ni ahl teikan. Karasepe, ni menseng oh nin soutik koaros, e kin kohla ni palangk en tehnpaso oh wia kapakap ni mwenginingin mpen elep en awa ni samworo ko ar kin wia meirong en warpwohmwahu ong Siohwa. Paipel mahsanih me “e sohte kin pedoisang nan Tehnpas Sarawio; pwe nipwong nin rahn e kin kaudokiong Koht.” (Luk 2:36, 37) Ehu ahnsou ko ni eh kohla ni tehnpaso me e kilangada seri pwelelo Sises. E ndaiong koaros wasao me serio pahn wiahla Mesaiao oh kasaledekihala Serusalem.—Luk 2:38.
17. Ia duwen mwomwohdiso ar kak sewese Kristian mah de soumwahu kan ren iang kisehn kaudok mehlel?
17 Rahnwet, kitail anahne rapahki ahl akan pwehn sewese riatail Kristian kan me mahla de soumwahu. Mie me mah tohto me pahn men iang kitail kohla ni mihting kan de mihting tohrohr kan ahpw re sohte kak. Ia duwen tohn mwomwohdiso ar kak sawas? Nan ekei wasa, re kak koasoanehdi pwe me mah pwukat en kak rong mihting sang ni arail doadoahngki delepwohn. Ahpw nan wasa teikan, ele met sohte kak wiawi. Mehnda ma me mah kan sohte kak kohla iang mihting kan, re kak iangete utungada kaudok mehlel. Karasepe, re kak kapakapki pwe mwomwohdiso en pweida.—Wadek Melkahka 92:13, 14.
18, 19. (a) Ia duwen Kristian mah kan ar kak kangoange meteikan? (b) Ihs me kak doadoahngki kaweid wet: “Tamanda Sounwiepomw”?
18 Kristian mah kan mwein sohte kin ese ia uwen laud en arail kin kangoange meteikan. Medewehla Ana, me kin lelepek kohla ni tehnpaso erein sounpar tohto. Mwein e sohte ese me eh mehn kahlemeng oh limpoak ong Siohwa pahn iang ntingdi nan Paipel oh pahn kin kangoangehte kitail rahnwet. Ni ahlohte, riomw Kristian kan sohte pahn manokehla omw limpoak ong Siohwa. Ihme kahrehda Paipel mahsanih: “Mour werei iei ketingpen pwung; moangepwet iei kapwat lingan ehu.”—Lep. Pad. 16:31.
19 Mie irepen dahme kitail kak wia nan sapwellimen Siohwa doadoahk. Ahpw erein eh mihete omw kehl, ken koasoanehdi teng ken “tamanda Sounwiepomw . . . mwohn rahn akan oh sounpar kansensuwed kan ar pahn leledo.”—Ekl. 12:1.