Rong Kanahieng Dahme Ngehn Sarawi Mahsanih
“Ma kumwail pahn salongasang nan ahlo oh kolahng ni palimeing de maun, kumwail pahn rong kapitie sang mwurimwail me mahsanih, “Iet ahlo. Kumwail idawehn.”—AISEIA 30:21.
1, 2. Erein poadopoad en aramas akan, iaduwen Siohwa kin padahkiong sapwellime aramas akan?
ANTENNA en radio pwonopwon me keieu laud oh kehlail nan sampah kin mihmi ni deke en Puerto Rico. Erein sounpar tohto, irail saintis kan kin doadoahngki radio wet oh koapworopworki me re pahn alehkihdi rohng sang nanleng. Ahpw, sohte rohng ehu me irail koledi sang nanleng. Ahpw, kitail koaros pahn kak ale rong kan sang nanleng ahnsou koaros—oh kitail sohte anahne doadoahngki radio kehlail kan. Rong pwukat kin kohsang Meno me lapalap sang dahme aramas akan kin kasik. Ihs Utupen rong pwukat, oh ihs me kin ale rong pwukat? Oh dahme rong pwukat kin koasoia?
2 aipel kin ntingihdi duwen ahnsou kan me aramas akan kin pein rong duwen rong kan me kin kohsang powe. Ekei ahnsou, tohnleng kan kin pakairkihong aramas akan duwen rohng kan. (Senesis 22:11, 15; Sekaraia 4:4, 5; Luk 1:26-28) Pak siluh, kapitien Siohwa me peidihdo sang nanleng. (Madiu 3:17; 17:5; Sohn 12:28, 29) Koht pil kin doadoahngki aramas akan nin duwen soukohp kei, pali moron en irail kin ntingihdi dahme e padahkiong irail en mahsanih. Rahnwet kitail naineki Paipel, oh audepe kan kin pid duwen rong tohto pwukat, iangahki padahk kan en Sises oh sapwellime tohnpadahk kan. (Ipru 1:1, 2) Siohwa kin ketikihong sapwellime aramas akan rohng kesempwal kan.
3. Ia kahrepen rong kan me kin kohsang rehn Koht, oh dahme kitail anahne wia?
3 Rong pwukat koaros me kin kohsang rehn Koht sohte kin kawehwehda laud duwen audepen lahng oh sampah. Ahpw, rong wet kin pid duwen mehkot me kesempwal sang atail mour ni ahnsou wet oh pil ni ahnsou kohkohdo. (Melkahka 19:7-11; 1 Timoty 4:8) Siohwa kin doadoahngki rong pwukat en kehsehkin aramas akan duwen sapwellime kupwur kan oh sawas kan. Met ehu ahl me mahsen en soukohp Aiseia kin pweida: “Ma kumwail pahn salongasang nan ahlo oh kolahng ni palimeing de maun, kumwail pahn rong kapitie sang mwurimwail me mahsanih, “Iet ahlo. Kumwail idawehn.” (Aiseia 30:21) Siohwa sohte kin idingkihong kitail en rong sapwellime “mahsen.” Pein atail pilipil en idawehn sapwellimen Koht kaweid kan. Ihme kahrehda, Pwuhk Sarawi kin kaweidkin kitail en rong mahsen kan me kohsang rehn Siohwa. Nan pwuhken Kaudiahl, kangoang en “rong kanahieng dahme Ngehn Sarawi mahsanih” kin pwarada pahn pak isuh.—Kaudiahl 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.
4. Nan rahnpwukat, e pahn pwung en kasik me Koht pahn pein mahsen ong kitail sang nanleng?
4 Rahnwet, Siohwa sohte kin pein koasoaiong kitail sang nanleng. Pil ni ahnsoun Paipel, Koht sohte kin kalapw wia met, ekei pakte erein sounpahr tohto. Erein poadoapoad en aramas akan, pali laud en ahnsou Siohwa kin mahsen ong sapwellime aramas akan ni ahl teikan. Duwehte nan atail ahnsou. Kitail en koasoiahda ahl siluh me Siohwa kin padahkih kitail nan rahnpwukat.
“Audepen Pwuhk Sarawi Unsek Pwilisang Rehn Koht”
5. Ia sapwellimen Siohwa ahl me keieu kesempwal en padahkiong aramas duwen kupwure nan rahnpwukat, oh iaduwen kitail kak paiekihda sang met?
5 Ahl me keieu kesempwal me Koht kin padahk ong aramas akan iei Paipel. E kohsang rehn Koht, oh audepe kan koaros pahn kak kihong kitail sawaspatail laud. (2 Timoty 3:16) Mie mehn kahlemeng en aramas akan nan Paipel me kin doadoahngki arail pilipil en rong sapwellimen Siohwa kaweid de soh. Mehn kahlemeng pwukat kin katamankin kitail duwen dahme Koht mahsanih ni e kin doadoahngki sapwellime ngehn sarawi. (1 Korint 10:11) Paipel kin pil ketikihong kitail kaweid pwung kan nan atail ahnsou ni ahnsou me kitail anahne wiahda atail pilipil kan. E mwomwen me Koht kin mih mwuritail, mahsanih ong mahsen pwukat nan salengetail kan: “Iet ahlo. Kumwail idawehn.”
6. Dahme kahrehda Paipel iei ehu pwuhk me siksang mehteikan?
6 Ma kitail men rong duwen dahme ngehn sarawio kin mahsanihki Paipel, kitail anahne kaukaule wadek Paipel. Paipel kaidehn ihte pwuhk ndand ehu. Paipel iei pwuhk ehu me wiawihda sang rehn ngehn sarawi oh kin audaudki sapwellimen Koht kupwur kan. Ipru 4:12 mahsanih: “Ni mehlel, mahsen en Koht wie momour oh manaman, e keng sang kedlahs me au riau. E kin lellong loalen aramas lel wasa keieu rir, wasa me mour oh ngehn kin tuhpene ie, wasa me kakon oh sahl akan kin tuhpene ie. E kin kadeikada ineng oh lamalam en nan kapehd en aramas.” Ni ahnsou me kitail kin wadek Paipel, audepe kan kin lelohng loalatail kan duwehte kedlahs, kasansalehda ia uwen laud de tikitik kitail kin kapwaiada kupwuren Koht.
7. Dahme kahrehda wadek Paipel kin wia mehkot kesempwal oh ia uwen dod en atail pahn wia met?
7 Ni ahnsou dower powe oh pil sang pein atail ekspiriens kan en mour, “loalen aramas akan” kak wikila—ni ahnsou mwahu kan oh nan apwal akan. Ma kitail sohte pahn kaukaule onop Mahsen en Koht, atail lamalam kan, madamadau kan, oh pepehm akan pahn sohla pahrekiong kaweid akan en Koht. Ihme, Paipel kin kaweidkin kitail: “Kumwail kalelapak oh wia keseupen pein kumwail ma kumwail weweidki pwoson.” (2 Korint 13:5) Ma kitail pahn pousehla rongorong dahme ngehn sarawi mahsanih, kitail anahne kapwaiada kaweid en wadek Mahsen en Koht rahn koaros.—Melkahka 1:2.
8. Dahme wahnpoaron Pohl mahsanih me pahn sewese kitail en kasawihada pein kitail me pid atail kin wadek neitail Paipel?
8 Mehn kataman kesempwal ehu ong irail akan me kin wadek neirail Paipel: Koasoanehdi ahnsou laud nan ahmw koasoandi pwehn doudouloale dahme ke kin wadek! Ni ahnsou me kitail pahn kapwaiada kaweid en wadek neitail Paipel ni ehu ehu rahn, kitail sohte men karuwaru wadek ekei ire laud kan ahpw sohte wehwehki dahme kitail wadek. E kesempwal kitail en kaukaule wadek neitail Paipel, ahpw kahrepen wadek Paipel kaidehn pwehki kitail men wadekala iren Paipel me kileledi ong rahno de wihko; kitail anahne inengieng en sukuhliki duwen Siohwa oh sapwellime kupwur kan. Me pid duwen met, kitail kak doadoahngki mahsen en wahnpoaron Pohl pwen kasawihada pein kitail. E ntingwong ienge Kristian akan met: “Ihme kahrehda I kelehpwikihdi mwohn Samatail . . . I peki rehn Koht pwe sang ni reken sapwellime lingaling, en ketikihong kumwail manaman sang rehn sapwellime Ngehn pwe en kakehlakahda loalamwail, oh Krais en ketiketki nan kapehdamwail kan pwoson. I kapakapki amwail mour en poahsoankihda limpoak, pwe kumwail oh sapwellimen Koht me pilipil kan koaros, kumwail en kak dehdehki ia uwen lauden limpoak en Krais, duwen eh tehlap, eh reirei, eh ile oh loal. Ei, I pil kapakap pwe kumwail en kak dehdehkihla sapwellime limpoak—mehnda ma sohte me kak dehdehki ni unsek—oh pwe kumwail en rasehngala Koht ni unsek.”—Episos 3:14, 16-19.
9. Iaduwen kitail kak kaloalehla atail ineng en sukuhliki duwen Siohwa?
9 Ekei aramas sohte kin perenki wadawad, ahpw ekei kin inenen perenki wadek pwuhk kan. Mendahki kitail kin perenki de soh, kitail kak ngoangkihte oh kaloalehla atail ineng en sukuhliki sang Siohwa. Wahnpoaron Piter kawehwehda me kitail anahne ngoangkihte sukuhliki Paipel, oh e pohnese me aramas akan anahne song en kakairada ineng wet. E ntingihdi: “Kumwail duwehla seri pwelel kan, me kin ngoangkihte kang pilen dihdi mehlel en pali ngehn pwe kumwail en keirda oh mourkihla.” (1 Peter 2:2) Kaiahne pein kitail me inenen kesempwal ma kitail kin “ngoangkihte” onop Paipel. Duwehte emen pahn kak ahnla mwenge kapw kan, ma e pahn kang mwenge wet pak tohto, ahn emen madamadau ong wadawad pahn kak wikila ma e pahn kaiahne pein ih en idawehn koasoandi ehu.
“Kisin Mwenge Ahnsou me Konehng”
10. Ihs irail “ladu oh lelepek,” oh iaduwen Siohwa kin doadoahngki irail nan rahnpwukat?
10 Sises kawehwehda nan Madiu 24:45-47 duwen pil ahl ehu me Siohwa kin doadoahngki pwehn mahsen ong kitail. Nan iren Paipel wet, e koasoia duwen mwomwohdiso en Kristian me keidi kan—“ladu lelepek oh loalokong” me Siohwa pilada pwehn kihda “mwenge [mwengehn ngehn] ahnsou me konehng.” Nin duwen aramas akan, tohn pwihn wet me iei “papah kan” en Sises. Aramas pwukat, iangahki “pokon kalaimwun” en “sihpw teikan” kin ale kangoang oh kaweid. (Kaudiahl 7:9; Sohn 10:16) Pali moron en mwengehn ngehn kin kohda ni ahnsou konehng ni mwomwen pwuhk kan, oh makisihn kan duwehte Kahn Iroir, oh Awake! oh sawaspen Paipel teikan. Likin met, mwengehn ngehn kin pil kohda ni mwomwen padahk kan oh kamwomwada kan nan kapokon kan oh mihding en mwomwohdiso kan.
11. Dahme pahn kasalehda me kitail kin pwungki dahme ngehno kin mahsanihki pwihn en “ladu lelepek oh loalokong”?
11 Kaweid kan me kin kohsang rehn “ladu lelepek oh loalokong” kin wiawihda pwehn kakehle atail pwoson oh kaiahne kehlen atail kin kasawihada dahme pwung. (Ipru 5:14) Kaweid pwukat kin wiawihda ni oaralap pwe pein emenemen kitail pahn kak pein medemedewe iaduwen kitail pahn doadoahngki kaweid pwukat nan pein atail mour. Ekei ahnsou, kitail pil kin ale kaweid me kin pid duwen irairen atail tiahk kan. Soangen madamadau dahieu kitail anahne ahneki ma kitail kin uhdahn rongorong dahme ngehn sarawi kin mahsanih ong pwihn en ladu lelepek oh loalokong? Wahnpoaron Pohl sapeng peidek wet oh mahsanih: “Kumwail peikiong amwail sounkaweid akan oh kapwaiada ar kosonned kan.” (Ipru 13:17) Ni mehlel, irail ohl akan koaros me kin apwahpwalih mwomwohdiso kin wia aramas soh-unsek. Ahpw, Siohwa kin kupwurki doadoangki sapwellime aramas ladu kan, edetehn irail soh-unsek, en kahre kitail ni imwin ahnsou.
Kaweid Sang Kadeikpen Loalatail
12, 13. (a) Ia pil ehu sawas me Siohwa ketikihong kitail? (b) Iaduwen kadeikpen loalen aramas akan pahn kak kamwekid irail ni ahl mwahu, irail aramas pwukat me saikinte sukuhliki duwen loalokong pwung en Mahsen en Koht?
12 Siohwa ketikihong kitail pil ehu elen kaweid—kadeikpen loalatail. E kapikada ohlo nin duwen emen me kin pein ese dahme pwung oh sapwung. Met iei irair me mih rehn aramas emen. Wahnpoaron Pohl kawehwe met nan sapwellime kisin likou ong mehn Rom: “Mehn liki kan sohte iang ahneki Kosonnedo; eri soh, ni ar kin kapwaiada audepen Kosonnedo sang ni pein nsenarail, met wehwehki me re kasaledahr me re ese dahme re uhdahn pahn wia de sohte wia, mehnda ma re sohte iang ahneki Kosonned en Moseso. Arail wiewia kan kin kasalehda me audepen Kosonnedo ntingdier nan mohngiongirail. Kadeikpen loalarail kin kasalehda duwen mehlel en met, pwehki ekei ahnsou arail madamadau kin kedipairailda oh ekei ahnsou e kin doareirailla.”—Rom 2:14, 15.
13 Edetehn, aramas tohto sohte kin ese Siohwa, irail kak kaiahne arail madamadau kan oh wiewia kan en kapwaiada kosonned en Koht akan duwen dahme pwung oh sapwung. E mwomwen irail kin rongorong ngihl ehu me kohsang loalarail kan me kin kaweidkinirailla en wia dahme pwung. Ma met kak wiawi rehn irail akan me sohte kin ahneki loalokong pwung en Mahsen en Koht, eri, ngihl wet me kohsang loalen aramas akan anahne en kamwekid laud irail Kristian mehlel akan! Ni mehlel, kadeikpen loalen Kristian emen me kin ale kaweid sang loalokong pwung en Mahsen en Koht oh me kin mweidong sapwellimen Siohwa ngehn sarawi en kahre ih pahn kak kihda kaweid pwung.—Rom 9:1.
14. Iaduwen kadeikpen loalatail kan me ale kaiahn sang Paipel sewese kitail en idawehn sapwellimen Siohwa ngehn sarawi?
14 Kadeikpen loale me mwahu en aramas akan me kin ale kaiahn sang Paipel, pahn kak katamankin kitail duwen ahl me ngehn sarawi kin kupwurki kitail en weweidki. Pwe, ekei ahnsou, Pwuhk Sarawi oh pil neitail sawaspen Paipel kan sohte kin ni oaritik koasoia duwen irair ehu me kitail kin lelohng. Ahpw, kadeikpenloal atail kan pahn kak kihda kaweid ehu, kaweidkin kitail en dehr keid nan ahl keper ehu. Ni soangen ahnsou pwukat, ma kitail pahn pohnsehsehla kadeikpenloal atail kan, met kin wehwehki me kitail kin pohnsehsehla dahme sapwellimen Siohwa ngehn sarawi kin mahsanih. Ni pali teio, ma kitail pahn sukuhliki en likih kadeikpen loalatail kan en Kristian, met pahn sewese kitail en wiahda atail pilipil pwung kan edetehn sohte kaweid ni oaritik me ntingdi. Ahpw, e kesempwal kitail en tamataman me ni ahnsou me sohte kaweid, koasoandi, de kosonned me kohsang powe, kitail en dehr idingki mehteikan pein atail madamadau kan me poahsoanda sang kadeikpen loalatail kan me pid mehkan me ahn pein emen en pilipil.—Rom 14:1-4; Kalesia 6:5.
15, 16. Dahme pahn kak kaluwetala kadeikpenloal atail kan, oh dahme kitail kak wia pwen dehr mweidong met en wiawi?
15 Kadeikpen loalatail me mwakelekel kin wia kisakis mwahu me kohsang rehn Koht. (Seims 1:17) Ahpw, kitail anahne perehla kisakis wet sang irair suwed kan ma kadeikpen loalatail pahn kak doadoahk pwung nin duwen mehn perepe ni palien tiahk kan. Tiahk en aramas akan oh wiewia kan me kin uhwong sapwellimen Koht koasoandi kan pahn kak kaluwetala kadeikpen loalatail kan oh e sohte pahn kamwekidada kitail en keid ni ahl me pwung oh konehng. Ele mwein kitail sohlar pahn kak wiahda atail pilipil ni pwung oh kitail pil kak pitihdi pein kitail en kamehlele me wiewia suwedo iei mehkot me mwahu ehu.—Pil kilang Sohn 16:2.
16 Ma kitail kin pohnsehsehla kadeikpen loalatail kan, ngihlo pahn tepida luwetala lao lel kapehdatail kan pahn kakaluwakala. Sounmelkahkao mahsanih duwen soangen aramas pwukat: “Mohngiongirail kan kin duwehte wih, sohte pepehm.” (Melkahka 119:70) Ekei aramas kin pohnsehsehla kadeikpen loalarail kan, oh irail sohlahr pahn kak medemedewe ni pwung. Irail sohlahr kin mweidong kaweid kan en Koht en kahre irail, oh irail pil sohte kak wiahda pilipil pwung kan. Pwehn dehr mih nan soangen irairo, kitail anahne en mwekidki kadeikpen loalatail en Kristian akan, mendahki pilipil kan me kitail anahne wiahda me sohte nohn kesempwal.—Luk 16:10.
Meid Pai Irail Akan Me Kin Rong oh Peikiong
17. Ni atail pahn rong ‘kapitie sang mwuritail’ oh kapwaiada kadeikpen loalatail me poahsoanda pohn Paipel, kapai dah kan pahn kohwong kitail?
17 Ni atail pahn kin kaiahne kitail en rongorong ‘kapitie sang mwuritail’—nin duwen e kin kohsang Nting Sarawi kan oh pwihn en ladu lelepeko—oh ni atail pahn kin kapwaiada kataman kan me kin kohsang kadeikpen loalatail kan me poahsoanda pohn Paipel, Siohwa pahn kapaiada kitail ki sapwellime ngehn sarawi. Ngehn sarawio pahn sewese kitail en wehwehki dahme Siohwa kin padahkiong kitail.
18, 19. Iaduwen sapwellimen Siohwa kaweid pahn kak sewese kitail nan atail doadoahk en kalohk oh nan atail mour?
18 Sapwellimen Siohwa ngehn sarawi pahn pil kakehle kitail ki erpit oh eimah en powehdi kahpwal akan. Duwehte me wiawihong irail wahnpoaron ko, sapwellimen Koht ngehn sarawi kak kamwekid atail madamadau kan oh sewese kitail en kapwaiada kaweid kan en Paipel ni atail wiewia kan oh lokaia kan. (Madiu 10:18-20; Sohn 14:26; Wiewia 4:5-8, 13, 31; 15:28) Sapwellimen Siohwa ngehn sarawi oh pein atail ngoang pahn sewese kitail en pweida mwahu ni atail pahn wiahda pilipil kesempwal kan nan mour, oh pil pahn sewese kitail en eimah kapwaiada atail pilipil kan. Karasepe ehu, ele mwein ke medemedewe en kawikila koasoandi en ahmw mour pwehn mie ahnsou kan ong soahng ngehnin kan. De ele mwein ke pahn anahne wiahda omw pilipil kesempwal kan duwehte: pilada ihs me ke pahn pwoudki, medemedewe duwen doadoahk ehu, de pwainda ihmw. Dehr mweidong pein atail pepehm akan te en wiahda atail pilipil kan, ahpw kitail anahne rong dahme sapwellimen Koht ngehn sarawi mahsanih, oh kapwaiada kaweido.
19 Kitail kin kalahnganki ni mehlel kataman kadek kan oh kaweid kan me kitail kin ale sang rehn iengetail Kristian akan, iangahki elder kan. Ahpw, kitail sohte anahne ahnsou koaros awih mehteikan en kehsehkin kitail duwen kaweid pwukat. Ma kitail ese duwen elen loalokong en idawehnla oh kawikilahn pein atail madamadau kan oh tiahk kan pwen kaperenda Koht, eri, kitail en kapwaiada. Sises mahsanih: “Met kumwail eseier padahk mehlel wet; eri, ia uwen amwail peren ma kumwail pahn kapwaiada!”—Sohn 13:17.
20. Mehnia kapai kan pahn kohwong irail akan me kin rong ‘kapitie sang mwurirail’?
20 Ma kitail men ese iaduwen kitail pahn kak kaperenda Koht, Kristian akan sohte anahne rong ngihl ehu sang nanleng, de sohte anahne emen tohnleng en padahkiong kitail. Kristian kan kin paiekihda sapwellimen Siohwa Mahsen oh kaweid limpoak sang sapwellime pwihn en keidi kan nin sampah. Ma irail kin kanahieng kapwaiada ‘kapitie sang mwurirail’ oh idawehn kaweid me kin kohsang kadeikpen loalarail kan, re pahn pweida mwahu ni ahr kin wia kupwuren Koht. Mwuhr re pahn uhdahn kilang inou en wahnpoaron Sohn pweida: “Ahpw me kin kapwaiada kupwuren Koht pahn momour kohkohlahte.”—1 Sohn 2:17.
Kousapahl Mwotomwot
• Dahme kahrehda Siohwa kin padahk ong sapwellime aramas akan?
• Iaduwen kitail kak paiekihda sang koasoandi en wadek neitail Paipel ahnsou koaros?
• Iaduwen kitail pahn mwekidki kaweid kan me kin kohsang rehn pwihn en laduo?
• Dahme kahrehda kitail en dehr pohnsehsehla kadeikpen loalatail kan me kin poahsoanda pohn Paipel?
[Kilel nan Pali 25]
Aramas sohte anahne radio kehlail kan pwehn rong kaweid kan sang rehn Koht
[Credit Line]
Courtesy Arecibo Observatory/David Parker/Science Photo Library
[Kilel nan Pali 27]
Siohwa kin mahsan ong kitail sang Paipel oh “ladu lelepek oh loalokong”