“Kumwail Kasalehda Kasapahlkalahngan”
“Kumwail mweidong popohl en Krais en kin kakaun mohngiongimwail kan . . . Kumwail pil kasalehda amwail kasapahlkalahngan.”—KOLOSE 3:15.
1. Wekpeseng dahieu me kitail kin kilang nanpwungen mwomwohdiso en Kristian en ahn Sehdan sampah?
NAN mwomwohdiso 94,600 en Sounkadehdehn Siohwa kan nan sampah, kitail kak diar ngenen kasapahlkalahngan nan mwomwohdiso pwukat. Ehu ehu mihding kin tepkihda oh imwikihla kapakap kan me kin kasalehda kalahngan ong Siohwa. Kitail kin kalapw rong lokaia kan me duwehte “kalahngan,” oh pil “komw dehr kupwurohki,” de pil ekei lokaia me duwehte mehpwukat me kin kohsang rehn me pwulopwul, me mah, me kapw de pil wereilahr nan Sounkadehde kan oh re kin ehupene wia met nan kaudok oh pil ni arail kin ni peren miniminpene. (Melkahka 133:1) Ia uwen met e inenen weksang irail me tohto kan me kin roporop pwehki ‘arail sehse Siohwa oh sohte kin peikiong Rongamwahu’! (2 Deselonika 1:8, NW) Kitail kin mihmi nan sampah ieu me sohte kin kasalehda kalahngan. Ahpw, met sohte kapwuriamwei pwe nin duwen atail esehier, kaunen sampah wet iei Sehdan me Tepil, me utupen roporop oh me ah pohnmwaso oh ngehnen pelian kipehdier en aramas kaunda!—Sohn 8:44; 2 Korint 4:4; 1 Sohn 5:19.
2. Kehkehlik dahieu kitail anahne tehk oh peidek dah kei kitail en medemedewe?
2 Pwehki ahn Sehdan sampah kapilkitailpene, kitail anahne en kin kanahieng pwe kitail en dehr ahnehda ah wiewia suwed kan. Nan keieun senturi, wahnpoaron Pohl katamanki Kristian kan en Episos: “Ni ahnsowo kumwail kin weweidki ahl suwed en sampah wet; kumwail kin peikiong kaun manaman en nan wehwe, iei ngehn me kin kamwekamwekid oh kakaun irail kan me kin uhwong Koht. Kitail koaros pil iang duwehte irail mahso nan atail mour, ni atail kin weweidki ineng en paliwaratail kan oh kin kapwaiadahte mehkot me paliwaratail de pein atail lamalam pahn kin nsenki. Kahrehda kitail pil uhdahn iang tohn sampah koaros mi pahn engieng en Koht.” (Episos 2:2, 3) Met pil kin mehlel ong me tohto rahnwet. Eri, iaduwen atail pahn kak dadaur ngenen kasapahlkalahngan wet? Soangen sawas dah kan me Siohwa kin ketikihda? Oh ia ekei ahl konehng kan kitail kak kasalehda me kitail kin inenen kalahnganki mehkan?
Kahrepe Mwahu kan en Kasalehda Kalahngan
3. Dahme kitail kalahnganki sang rehn Siohwa?
3 Siohwa Koht me Sounkapikpatail oh Sounketikihda Mour, me kitail pweipwand en kalahngan ong, keieu ni atail kin pohnese kisakis tohto kan me e kin ni kadek ketikihong kitail. (Seims 1:17) Rahn koaros, kitail kin kalahnganki ong Siohwa atail wie momour. (Melkahka 36:9) Wasa koaros kitail kak kilang sapwellimen Siohwa kapikapik tohtohie me duwehte ketipin, maram oh usu kan. Atail sampah wet direki soangen wini kan me mihmi nan pwehl me kin kamouri tuhke kan, iangahki toupahrek en mwekimwekid en kisinieng me kitail kin esingengki, oh pil mwomwen mwekid en kapikapik kan en sampah me apwal en wehwehki, mepwukat koaros kin kasalehda ia uwen laud atail pweipwand ong atail pahpa limpoak me ketiket nanleng. Nanmwarki Depit koulki, “Soang tohto me komwi pein wiahdahr, Maing Siohwa ahi Koht, iangahki omw wiewia kapwuriamwei kan oh omwi madamadau ong kiht; sohte me kak rasohng komwi. Ma I pahn song en kasalehda oh koasoia koaros, re uhdahn pahn tohtohsang me I kak wadekedi.”—Melkahka 40:5, NW.
4. Dahme kahrehda kitail en kalahngankiong Siohwa peren en werekiong riatail kan nan atail mwomwohdiso kan?
4 Mendahki paradais en sampah saikinte leledo, sapwellimen Siohwa ladu kan rahnwet kin perenki mihmi nan paradais en ngehn. Nan atail Kingdom Hall kan oh atail kapokon laud oh tikitik kan, kitail kin pehm duwen wahn ngehn en Koht akan kin doadoahk rehn riatail ni pwoson akan. Ei, ni kalohk kin wiawiong irail akan me kin ekei pak sarawi de pil sohte douluhl kin sarawi, ekei Sounkadehde kan kin tehk dahme Pohl kasalehda nan sapwellime kisinlikou ong mehn Kalesia kan. Keieu, ren tehk mahs duwen “wiewia kan nin duwen ahnepen aramas” oh kin idek rehn irail me rongorong kan dahme re kin kilang duwen met. (Kalesia 5:19-23) Me tohto kin wehwehki me wiewia pwukat kin sansalda nan sampah rahnwet. Oh pil, ni arail kin kilang duwen wahn ngehn en Koht kin sansal ong irail, oh ni arail kin iang kohla ni Kingdom Hall kan oh pein kilang duwen kadehdepen wahn ngehn pwukat me kin sansalda mwo, tohto kin mwadangete nda: “Koht uhdahn kin ieiang kumwail.” (1 Korint 14:25) Oh met sohte kin ihte wiawi nan Kingdom Hall te. Sohte lipilipil wasa ke pahn seiloakla ie, ni ahnsou ke pahn tuhwong irail Sounkadehdehn Siohwa kan me tohtohki rar pak weneu, ke kak diar soangen ngehnen perenohte. Ni mehlel, kangoang me kin kohsang werekpene wet iei kahrepe kitail en kalahngan ong Siohwa, Ih me kin ketikihdo sapwellime ngehn pwehn kak pweida.—Sepanaia 3:9; Episos 3:20, 21.
5, 6. Iaduwen atail kak kasalehda me kitail kalahnganki ahn Koht kisakis keieu laud me iei meirong en tomw?
5 Kisakis me keieu laud oh unsek me Siohwa ketikihdo iei sapwellime Iehros Sises me kahrehda meirong en tomwo eh kak wiawi. Wahnpoaron Sohn ntingihdi, “Ma iei duwen Koht e kin poakong kitail, eri kitail ahneki pwukoa en pil poakong emen emen.” (1 Sohn 4:11) Ei, kitail kin kasalehda atail kalahngan ong Siohwa ahpw pil sang ni atail pahn mourki atail mour ni ahl ehu me pahn kasalehda limpoak ong mehteikan.—Madiu 22:37-39.
6 Kitail kak esehla duwen kasalehda kalahngan sang ni atail pahn sukuhliki iaduwen Siohwa kin ehuiong irail mehn Israel en mahs. Sang ni Kosonnedo, me Siohwa doadoahngki Moses en kihong wehio, Siohwa padahkiong irail mehn kasukuhl tohto. Sang ni “loalokong oh mehlel koaros sang nan Kosonnedo,” kitail kak sukuhliki soahng tohto me pahn sewese kitail en idawehn kaweid en Pohl: “Kumwail en kasalehda kasapahlkalahngan.”—Rom 2:20; Kolose 3:15.
Iren Mehn Kasukuhl Siluh Sang Kosonned en Moses
7. Iaduwen meirong en eisek kis ehun mehkoaros me mehn Israel kan wia kihong irail ahnsou mwahu en kasalehda arail kalahngan ong Siohwa?
7 Nan Kosonned en Moses, Siohwa kasalehda ahl siluh me irail Mehn Israel kan kak kasalehda arail kalahnganki mehlel ah kadek. Keieu iei re pahn kihong eisek kis ehun mehkoaros me re ahneki. Eisek kis ehun wahnsahpw akan, “iangahki eisek kis ehun pelin mahn kan,” pahn wiahla “mehkot sarawi ong Siohwa.” (Lipai 27:30-32) Ni ahnsou me mehn Israel akan kin peikiong Siohwa, E kin ketin kapaiada irail. Siohwa mahsanih, “‘Kumwail wahdohng nan Tehnpas Sarawio eisek kis ehun amwail dipwisou kan koaros, pwe en mie mwenge tohto wasao. Kumwail song duwen ei manaman, oh kumwail ahpw pahn kilang me I pahn ritingadahng kumwail dipwisou kesempwal en nanleng oh kamwerehdiong kumwail soangen kamwahu kan ni uwe ieu me laud.’”—Malakai 3:10.
8. Ia wekpeseng en meirong me ke pein nsenkihda oh meirong en eisek kis ehun ahmw mehkoaros?
8 Keriau, me pil kapatapatohng Kosonned en eisek kis ehun mehkoaros, Siohwa pil kosonnediong mehn Israel kan en pil kihda arail sawas ahpw sang ni pein nsenarail. E doadoahngki Moses en padahkiong mehn Israel kan: “Ni amwail pahn pedolong nan sahpw me I pahn wahlahng kumwail ie, kumwail pahn kin katohrehsang ekis pilawa me kumwail pahn iang tungoale nan sahpwo pwehn wia meirong ong Siohwa.” Kahrehda, “tepin lopwon sang ni pilawa ko” pahn kin “kohieng Siohwa” ong meirong oh kadaudokarail kan pahn pil wia met kohkohla. Tehk mwahu me e sohte koasonehdi meh depe me anahne katohrohrla ong Siohwa. (Nempe 15:18-21) Ahpw, ni ahn mehn Israel akan kin wia meirong en kalahngan wet, re kin likih me Siohwa pahn kapaiairailda. Met pil duwehte koasoandi me Esekiel kilangada nan kokohpo me pid duwen Tehnpas Sarawio. Kitail wadek: “Keieun tepin dondoal en wahnsahpw koaros oh meirong koaros sang nan amwail meirong kan pahn kohwong samworo oh keieun lopwon en amwail tungoal pahn pil kohwong samworo kan pwe kapai en kak lel nan imwamwail kan.”—Esekiel 44:30.
9. Mehn kasukuhl dahieu Siohwa ketkihda ni ah wiahda koasondi ong wahnsapw akan me kin luwehdi nan arail mwaht akan?
9 Kesiluh, Siohwa padahkiong irail dahme pahn wiawiong wahnsahpw akan me kin luwehdi mwurin irail soundondoal kan kin neksang arail dolung wahnsapwarail. Koht kaweidki, “Ni amwail pahn dolung wahn amwail mwetuwel kan, kumwail dehr pelehsang wahnsahpw kan me mi ni keilen amwail mwahto, pil dehr rikpene luhwen wahnsahpw kan. Kumwail dehr dolung sapahlih amwail mwetin wain kan, wain me kumwail sohte kilang oh dauliher, de rikada wahn wain me pwupwudi kan; kumwail mweidohng kenen me semwehmwe kan oh mehn liki kan. Ngehi me Kauno, amwail Koht.” (Lipai 19:9, 10) Ma ke pil ehu tehk sohte uwe ieu me sansalda. E wia pein ahn mehn Israel akan pilipil ong ia uwen me re pahn kihdiong me anahn akan. Nanmwarki Solomon me ahneki loalokong laud kawehwehda: “Ih me kin kisekise me anahn akan kin duwehte e kin kisekise Siohwa, oh e pahn ketin kapwurehiong ih.” (Lepin Padahk 19:17) Ihme kahrehda Siohwa padahkiong irail en kasalehda poakehla oh nsenohki me sohte paiamwahu kan.
10. Dahme kin imwikihla ahn mehn Israel kan sohte kin kasalehda kalahngan?
10 Siohwa kin kapaiada mehn Israel akan ni arail kin ni peik wahdo eisek kis ehun mehkoaros, kihda arail meirong kan me pein irail nsenkihda, oh ni arail kin wiahda koasoandi kan pwehn kak sewese me semwehmwe kan. Ahpw ni ahnsou me mehn Israel kan sohte kin kasalehda arail kalahngan, re sohte kin ale kapai en Siohwa. Oh met imwikihla ohla oh pil kalipilipla. (2 Kronikel 36:17-21) Eri, dahme kitail kak sukuhlikisang met?
Mwomwen Atail Pahn Kasapahlkalahngan
11. Ia ahl keieu mwahu me kitail kak kasalehda atail kalahngan ong Siohwa?
11 Ehu ahl me konehng kitail en kasalehda atail kaping ong Siohwa oh kalahngan iei sang ni “meirong.” Mehlel, me nin duwen Kristian kei kitail sohlahr mih pahn Kosonned en Moses me kin pidada meirong en mahn de wahnsahpw akan. (Kolose 2:14) Ahpw, mendahki met wahnpoaron Pohl kangoangehki Kristian en Ipru akan: “Eri, kitail wia atail meirong en kaping ong Koht, me iei meirong en kilin awatail me kin wia kadehdehpen mware.” (Ipru 13:15, NW) Sang ni atail pahn doadoahngki atail koahiek oh dipwisou kan ong meirong en kaping ong Siohwa, mehnda ma nan wasahn kalohk de pil wasahn tuhpene ong riatail Kristian akan, kitail kak kasalehda atail kalahngan me sang nan mohngiongitail ong Samatail limpoak Siohwa Koht. (Melkahka 26:12) Sang ni atail pahn wia met, dahme kitail pahn sukuhliki sang ahn mehn Israel kan kin kasalehda arail kalahngan ong Siohwa?
12. Nin duwen Kristian kei me mie pwukoah kohieng, dahme kitail kak sukuhliki sang koasondi en kihda eisek kis ehun mehkoaros?
12 Keieu, nin duwen dahme kitail wehwehkiher me en kihda eisek kis ehun arail mehkoaros, kaidehn nsenarail ma re men wia de soh, ahpw e wia pwukoah ieu me koaros anahne kapwaiada. Eri, duwehte kitail, nin duwen Kristian kei, kitail pil ahneki pwukoah en iang doadoahk en kalohk oh iang mihding en Kristian kan. Kitail kin ahneki pwukoa en wiewia soahng pwukat, kaidehn sang ni pein nsenatail. Nan sapwellime kokohp me pidada ahnsoun imwi, Sises kasalehda: “Rongamwahu en Wehin Koht pahn lohkseli wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aramas koaros—a mwuri, imwin sampah ahpw pahn kohdo.” (Madiu 24:14; 28:19, 20) Me pid duwen mihding en Kristian akan wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Kitail nsenoh sawaspene ni kasalepen atail limpoak oh atail wiewia mwahu kan. Kitail dehr tokedihsang atail tiahk en pokonpene, duwen ekei ar kin epwehnki wia. A kitail nantihong kakehlaka nan kapehd en emenemen, pwe duwen amwail ese Rahnen Kauno kerendohr.” (Ipru 10:24, 25) Kitail kin kasalehda atail kalahngan ong Siohwa ni ahnsou me kitail kin, ni peren, ale pwukoah en kalohk oh padahk oh iangahki atail kin werekiong riatail kan kaukaule ni mihding kan, oh kitail en kilangwong soahng pwukat nin duwen kapai kei.
13. Mehn kasukuhl dah kin kohsang koasondi en meirong me kitail pein nsenkihda oh koasondi me kohda ong duwen wahnsahpw akan me kin luwehdi nan mwaht?
13 Pil kapataiong met, kitail kak paiekihda sang atail pahn pil tehk duwen koasondi riau ko me mehn Israel kan kak kasalehda ahr kalahngan—iei meirong me pein irail kin nsenkihda oh pil arail kin mweidala me semwehmwe oh mehn liki kan en iang riksang luwen wahnsahpw akan me pwupwudi nan arail mwaht. Me weksang koasoandi en kihda eisek kis ehun mehkoaros, iei me meirong sang ni pein nsenarail oh pil me pid duwen arail mwaht akan, sohte kileldi ia uwen me re pahn kin kihda. Ahpw, re kin mweidong ia uwen laud en ahn emen kalahngan ong Siohwa sang ah mongiong me pahn kamwekid ih ong ia uwe me e pahn kihong nan ah meirong. Mendahki atail kin kesempwaliki iang doadoahk en kalohk oh pil mihding kan en Kristian me iei pwukoa en sapwellimen Siohwa ladu koaros, kitail kin iang wiewia soahng pwukat sang ni mohngiong unsek oh ngehnen men wia doadoahk wet? Kitail kin kilangwong mehpwukat nin duwen ahl ieu me kitail kak kasalehda atail kalahngan ong soahng koaros me Siohwa wiaiong kitailehr? Kitail kin kapwaiada mehpwukat ni uwen me atail kehl en paliwar mweidada? De kitail kin kilangwong mehpwukat nin duwen pwukoah kei me kitail en kanekehlahte? Emenemen pahn sapeng peidek pwukat ong pein irail. Wahnpoaron Pohl koasoia: “Emenemen en pein kasakasawih pein eh wiewia kan. Ma eh wiewia kan me mwahu, eri, e kak pohnmwahsohki; a ieremen e kapahrekiong en meteikan ar wiewia kan.”—Kalesia 6:4.
14. Dahme Siohwa kin kasik nan atail kaudok ong ih?
14 Siohwa Koht wehwehki mwahu atail irair akan. E pohnese atail luwet akan. E kin kesempwaliki meirong kan me laud de tikitik, me sapwellime ladu kan kin ni pein nsenarail kihong ih. E sohte kasik me kitail koaros pahn kihda ni uwe tehieu pwe kitail pahn sohte kakohng met. Ong ni kihdahn dipwisou kan wahnpoaron Pohl padahkiong Kristian en Korint kan: “Pwe ma kumwail pahn kin ngoangki kihwei, Koht pahn kin kupwurperenki uwen me kumwail pahn kak kihwei, ahpw e sohte pahn kupwurperenki amwail kihwei mehkot me kumwail sohte kakohng.” (2 Korint 8:12) Kaweid wet kin pwungiong atail kin kaudokiong Koht. Dahme kin kahrehong atail kaudok en pwungla rehn Siohwa kin sansalda kaidehn sang ni uwen me kitail wia ahpw ia mwomwen atail kin wia met—ma kitail kin wia ni peren oh mohngiong unsek.—Melkahka 100:1-5; Kolose 3:23.
Kakairda oh Dadaur Ngenen Pioneer
15, 16. (a) Iaduwen doadoahk en pioneer kin kasalehda atail kalahngan ong Siohwa? (b) Iaduwen irail kan me sohte pioneer kak ahneki ngehnen pioneer?
15 Ehu ahl mwahu en kasalehong Siohwa atail kalahngan me kak wahdo pepehm en itar iei doadoahk en kalohk kaukaule. Mwekidki limpoak en Siohwa oh kalahnganki sapwellime kadek sapan, sapwellimen Siohwa ladu tohto me inoukihong Ih arail mour wiahda wekidekla tohto nan arail mour pwehn wiahda ahnsou laud en papah Siohwa. Ekei iang doadoahk en Regular Pioneer oh kin kihong arail ahnsou—awa 70 nan sounpwong koaros—en kalohki Rongamwahu oh padahkiong aramas akan padahk mehlel. Ekei kin ahneki irair wekpeseng kan nan arail mour kin ekei pak iang kalohk awa 50 nan sounpwong ehu nin duwen Auxiliary Pioneer.
16 Ahpw, iaduwen irail ladu en Siohwa kan me sohte kak iang doadoahk en Regular Pioneer de pil Auxiliary Pioneer? Re kak kasalehda arail kalahngan sang ni arail pahn ahneki ngehnin pioneer. Iaduwe? Sang arail pahn kangoange irail kan me kak pioneer, sang arail pahn kihong neirail seri kan en ahneki ineng en men wia doadoahk en kalohk kaukaule, oh sang ni arail pahn nantihong iang kalohk ni uwen me arail irair mweidada. Dahme kitail kin kihong nan doadoahk en kalohk kin poasoanda sang ia uwen laud en kalahngan me mih nan atail mohngiong ong dahme Siohwa wiaiong kitail iangahki soahng kan me E wiwiaiong kitail oh pil dahme e pahn wiaiong kitail ahnsou kohkohdo.
Kasalehda Kalahnganki “Soahng kan me Kitail Kesempwaliki”
17, 18. (a) Iaduwen atail pahn kasalehda atail kalahngan ki mehkan me kitail “kesempwaliki”? (b) Ia ahn Sises pepehm me pid duwen ahn liohdio ah meirong, oh dahme kahrehda met?
17 Lepin Padahk 3:9 mahsanih, “Wauneki Siohwa ki soahng kan me ke kesempwaliki, oh iangahki tepin wahnsapwamwail kan.” Sapwellimen Siohwa ladu kan solahr anahne kihda eisek kis ehun arail mehkoaros. Ahpw, Pohl ntinglahng mwomwohdiso en Korint: “Eri, emenemen en kihda eh kisakis duwen me e koasoanedier nan kapehde, kaidehk ni mehnseiren de ni mwomwen idihd; pwe Koht kin ketin poakohng me kin perenki kihwei mehkot.” (2 Korint 9:7) Sang ni atail pahn wiahda atail meirong me kitail pein nsenkihda ong ni sawaspen doadoahk en kalohki Wehio me kin wiawi nan sampah pwon, met pil kin kasalehda atail kalahngan. Atail kalahngan sang nan mohngiongitail unsek kin kamwekid kitail en wia met kaukaule, mwein ke kak wiahda ahmw ahnsou en iang kalohk nan wihk koaros, duwehte me Kristian en kawao kin wia.—1 Korint 16:1, 2.
18 Kaidehn uwen laud en me kitail sawaski me pahn kasalehda atail kalahngan ong Siohwa. Ahpw, met kin poasoankihda ki soangen ngehn dahieu me kin kamwekid kitail en wia sawas pwukat. Ni ahnsou me Sises ketiket nan Tehnpas Sarawio e kasawih mwomwen aramas akan me kin kihdi arail sawas nan kohpwahn meirongo. Eri, ni ahnsou me liohdi semwehmwe men kesehdi “sent toantoal riau” nan dewen meirongo,” Sises mahsanih: “Kumwail en ese pwe en liohdi menet eh meirong laudsang mehlel en meteiko koaros ar meirong. Pwe meteiko koaros meirongkihong Koht mehkot me peisengen ar pai, a lih menet sang nan eh semwehmwe e meirongkihla mehkoaros me e naineki oh kin mourki.”—Luk 21:1-4.
19. Dahme kahrehda e pahn mwahu en kin pwurehng tehk mwomwen atail kin kasalehda kalahngan?
19 Iren mehn kasukuhl wet ong iaduwen kitail pahn kasalehda kalahngan en kamwekid kitail en mwadang tehk iaduwen pein kitail kin kasalehda atail kalahngan. Kitail pahn kak kalaudehla atail meirong en kaping ong Siohwa oh pil atail sawas ong doadoahk en kalohk ki atail dipwisou kan? Eri ia uwen laud en atail pahn wia met, kitail kak likih me Samatail limpoak oh kadek, Siohwa pahn inenen perenki me kitail kin kasalehda atail kalahngan.
Ke Tamanda?
• Ia kahrepe kan me e konehng kitail en kasalehda atail kalahngan ong Siohwa?
• Mehn kasukuhl dah kitail sukuhliki sang meirong en eisek kis ehun mehkoaros, meirong me ke pein nsenkihda, oh koasoandi me pid luwen wahnsahpw en nan mwaht akan?
• Iaduwen atail pahn kak kakairada ngehnen pioneer?
• Iaduwen atail kak doadoahngki atail dipwisou kesempwal kan ong ni kasalepen atail kalahngan ong Siohwa?
[Kilel nan Pali 27]
“Kisakis mwahu oh unsek koaros kohsang powe”
[Kilel nan Pali 28]
Mehn kasukuhl siluh dah me kohsang Kosonnedo me sansalda wasaht?
[Kilel nan Pali 30]
Soangen meirong dah kan me kitail kak wia?