Meid Pai Irail Oko Me Kin Kalinganahda Koht
“Maing Siohwa re pahn poaridi mwomwi oh pahn patohwanda kalinganpen mwaromwi.”—MELKAHKA 86:9.
1. Dahme kahrehda ahl akan me kitail kak kalinganahda Koht sik sang dahme kepikipikda teikan kak wia?
SIOHWA ketin warohng kaping sang rehn sapwellime kepikipik kan koaros. Sapwellime kepikipik me sohte mour akan kin nennenla ahpw kin patohwanda kalinganpen Ih, oh kitail aramas akan, kitail ahneki madamadau kan, kak wehwehki, oh kak kasalehda kalahngan oh kaudok. Kitail, me sounmelkahka mahsanihehki: “Aramas koaros en ngisingiski ar peren oh kapikapinga Koht! Kuwmail koulki lingan en mware; kumwail kapingahki Ih koulen kaping!”—Melkahka 66:1, 2.
2. Ihs me kapwaiada pangok en kalinganahda mwaren Koht, oh dahme kahrehda?
2 Pali laud en tohnsampah kin kahng pohnese Koht de kihong Ih lingan. Ahpw, nan sahpw 235, aramas tohtohsang wenerar me wia Sounkadehdehn Siohwa kan kin kasalehda me irail kin kilang “irair rir akan” en Koht sang ni mehkan me E ketin wiahda oh mehkan me re kin “rongehr” iei mehn kadehde kan me kin pwarada sang mehn kepikipik kan me sohte arail mour. (Rom 1:20; Melkahka 19:2, 3) Sang ni arail kin sukuhliki Pwuhk Sarawi, irail kin esehla oh poakohng Siohwa. Melkahka 86:9, 10 kohpada met: “Wehi kan koaros me komw ketin wiahda pahn patohdo oh poaridi mwohn silangomwi; re pahn kapikapinga sapwellimomwi roson lapalap. Komwi me manaman oh kin ketin wiahda soahng kapwuriamwei kan; komwihte me Koht.”
3. Ia duwen “pokon kalaimwun” kak kihong Koht “papah sarawi ni rahn oh ni pwong”?
3 Kaudiahl 7:9, 15 ni ahlohte kawehwehda “pokon kalaimwun” en tohn kaudok me irail “kihong [Koht] papah sarawi nin rahn oh ni pwong nan sapwellime tehnpas.” Kaidehn Koht kin ketin idingkin kitail en kaudokiong Ih ni rahn oh ni pwong nin duwen atail kin wia sapwellime ladu kan, ahpw met kin kasalehda me sapwellime pwihn kin kipe sampah pwon. Kahrehda ni ahnsou me e kin ni pwong nan ekei sahpw akan, sapwellimen Koht ladu kan apali sampah kin wie kedikedirepwiki wiewia doadoahk en kalohk. Kahrehda, kitail kak koasoia me ketipin sohte kin kihrla rehn irail oko me kin kapinga Siohwa. Ahnsou keren “soahng koaros me esiesingek” pahn ngihl laudada oh kapinga Siohwa. (Melkahka 150:6) Ahpw nan ahnsou wet, dahme emen emen kitail kak wia pwehn kihda kaping ong Koht? Soangen apwal dah kan me kitail kak loiong? Oh soangen kapai dah kan me kin mihmi mwohn irail oko me kin kihda kaping ong Koht? Pwehn sapeng, kitail kak tehkpene mehkot me pid keinek en Israel ehu me ede keinek en Kad.
Irair Apwal Ieu en Kawao
4. Soangen kahpwal dah me keinek en Kad lelohng?
4 Mwohn mehn Israel akan pedolong ong nan Sapwen Inouo, tohn keinek en Kad akan peki rehn irail en kousoandi nan wasa me kak apwalihada kou kan me mih pali mese en Sordan. (Nempe 32:1-5) Kousoandi wasao wehwehki me irail pahn lelohng apwal laud akan. Irail me mih ni palikapi en Sordan pahn kak ale mehn pereparail sang ni Wahun Sordan—wasao kin wia wasahn rukla mwahu ni ahnsou mahwen kin wiawi. (Sosua 3:13-17) Ni pali teio, sahpw akan me mih pali mese en Sordan, pwuhk me oaralap koasoia, The Historical Geography of the Holy Land, George Adam Smith, koasoia: “Sahpw akan me patapat kohkohwei oh sohte wasa ke kak rukala ie oh pwehki sohte wahu oh wasa ile kan me karhehda likamwete sohte irepen sahpw pwukat oh wahu laud en Arabia. Kahrehda aramas akan me kin kousoan wasaht kin ahnsou koaros lelong kapwal sang rehn aramas akan me kin nan pahr koaros pil mihla nan wahu pwukat pwehn kamwenge neirail mahn akan oh pil pein kenerail.”
5. Dahme Seikop kangoange kadaudok en Kad ko en wia ni ahr kin lelohng uhwong kan?
5 Iaduwen keinek en Kad pahn kak dadaur soangen mehn kapwunod wet? Sounpar kei mwomwe ni en Seikop eh pahn kereniongehr mehla, e kohpada: “Pwihn loallap suwed ehu pahn peiong Kad, ahpw e pahn sohpeiong irail oh pwakihirailda.” (Senesis 49:19) Nin tepio, lokaia pwukat pahn wia mwomwen lokaia kapwunod kei. Eri, ahnsowo leledo me irail mehn Kad kan anahne en sohpeiong irail oh pei. Seikop eri kamehlelehiong irail me re pahn wia met, aramas loallap suwed akan pahn namenekla ni arail pahn pwur, oh me mehn Kad kan pahn pwakinirailda.
Kahpwal kan me kin Lelohng Atail Kaudok Rahnwet
6, 7. Ia mwomwen irair en Kristian kan rahnwet duwehte kadaudok en Kad?
6 Duwehte keinek en Kad, Kristian akan rahnwet kin lelohng pwunod oh kahpwal sang ahn Sehdan sampah wet; oh sohte manaman me kak wiawi pwehn pere kitail sang lelohng kahpwal pwukat. (Sohp 1:10-12) Me tohto kitail kin lelohng kahpwal nan wasahn sukuhl, wasahn doadoahk, oh me pid keirdahn seri kan. Pil mie ehu kahpwal me kin mih loalatail. Ekei rehtail kin lokolongki “kisin tek me mih ni paliwar” me iei soh unsek en paliwar. (2 Korint 12:7-10) Ekei kin ahneki pepehm me sohte kateparail. Oh pil “rahn kahpwal kan” en mahlahn paliwar me kin lelohng Kristian mah kan me kin kahrehong arail papah Siohwa sohlahr duwehte ahnsou me re pwulopwul.—Eklesiasdes 12:1.
7 Wahnpoaron Pohl kin katamankin kitail “kitail mahweniong . . . manaman en ngehn suwed kan en pahnlahng.” (Episos 6:12) “Ngehn en sampah wet” kin kapilpene kitail, iei ngehn en pelian oh wiewia suwed me Sehdan oh nah ngehn saut kan kin kapwareseli. (1 Korint 2:12; Episos 2:2, 3) Duwehte Lohd me kin lahn Koht, kitail nan rahnwet mwein kin pil pwunodki wiewia oh lokaia samin kan me aramas me kapilkitailpene kin kalapw wia. (2 Piter 2:7) Sehdan pil kin kak mahweniong kitail. Sehdan kin mahweniong irail luwen me keidi kan, “me kin kapwaiada kosonned en Koht kan, oh me loalopwoat ohng padahk me Sises ketin kadehdehier.” (Kaudiahl 12:17) Sapwellimen Sises “sihpw teikan” pil kin lelohng uhwong sang Sehdan me kin mih ni kalokolok oh sohte mweimwei en kaudok de kalohk.—Sohn 10:16.
En Lohdi de Pelian?
8. Iaduwen kitail pahn mwekidki en Sehdan uhwong kan, oh dahme kahrehda?
8 Ia pahn mwomwatail me pid ahn Sehdan uhwong kan? Duwehte irail mehn mahs ako en Kad, kitail anahne kehlail oh pei ni pali ngehn, ni atail pahn rong oh kapwaiada sapwellimen Koht kaweid kan. Ahpw, e inenen kansensuwed pwe ekei kin lohdi pahn pwunod en mour oh solahr kin wia arail pwukoa en pali ngehn. (Madiu 13:20-22) Emen Sounkadehde koasoiahki kahrepen me malaulaute kin iang towehda arail mihding kan: “Brother kan kin tepida pwangada. Irail uhdahn pwunod mehlel.” Mehlel, aramas nan rahnpwukat ahneki kahrepe tohto en pwangada. E pahn pil kak wia mehkot mengei en kilangwong kaudok en Koht nin duwen ehu kapwunod, de pwukoa toutou ieu. Ahpw, ke leme soangen madamadau wet mwahu oh sohte keper?
9. Ia mwomwen en alehda mehn wisik en Krais ah kakommoalekitaildi?
9 Tehk dahme Sises mahsanihong pokono nan ah ahnsou me pil toutoukilahr kapwunod akan en mour: “Kumwail kohdo rehi, kumwail koaros me pwangadahr oh toutoukilahr amwail mehn wisik kan, I ahpw pahn kommoaleikumwailla.” Sises ndaiong irail me irail pahn ale kakommoalparail ma re pahn kesehla arail papah Koht? Soh, pwe Sises mahsanih: “Kumwail ale oh kapaikada ei mehn wisiket, oh kumwail padahngki sang ie, pwe I me opampap oh nan kapehd karakarahk; kumwail ahpw pahn diar kommoalpen ngenomwail kan.” Mehn wisik wet iei tuhke de mete me ke kin wiawihda ong mahn oh aramas pwen kak wahda soahng toutou kan. Eri, dahme kahrehda emen pahn men alehki soangen mehn wisik wet? Kitail soh “toutoukier pwunod akan”? Ei, ahpw iren Pwuhk Sarawi wet ni lokaiahn Krihk pil kak wadawad ni ahl wet: “Kumwail iang ie kapaikada ei mehn wiseket.” Nna song medewehla, Sises men sewese kitail wah atail mehn wisik! Kitail sohte anahne kelehpwki wia met.—Madiu 9:36; 11:28, 29, footnote; 2 Korint 4:7.
10. Dahme kak imwikihla atail nanti en kalinganahda Koht?
10 Ni atail kin alehda mehn wisik en wia tohnpadahk en Sises, kitail kin pelianda Sehdan. Seims 4:7 kamehlelehiong kitail: “Eri, kumwail pelianda Tepil, e ahpw pahn tangasang kumwail.” Met sohte pahn mengei en wia. En papah Koht kitail pahn anahne nanti laud. (Luk 13:24) Ahpw, Pwuhk Sarawi wiahda inou wet nan Melkahka 126:5: “Irail kan me sengiseng nindokon arail kamwakamwarak, re en dolung wahnsapwarail pereperen.” Ei, kitail kin papah Koht men me kin kalahngan oh kadek. E kin “katingih irail kan me kin raparapahki,” oh e kin kapaia irail akan me kin kalinganahda Ih.—Ipru 11:6.
Kalinganahla Koht Nin Duwen Sounkalohk kan en Wehio
11. Ia duwen doadoahk en kalohk ah kak wia perepe ehu sang uhwong kan en Sehdan?
11 Sises wia kehkehlik wet: “Kumwail eri kohwei wasa koaros oh padahkihong tohn wehi kan koaros; pwe re en wiahla nei tohnpadahk.” Doadoahk en kalohk iei ahl me keieu mwahu en kihda atail “meirong en kaping.” (Madiu 28:19; Ipru 13:15) Nehtail kan en “suhtihada kupwur en ngoang en waseli Rongamwahu en popohl” me wia kisehn atail “tehtehn mahwin”—de atail mehn pelian ahn Sehdan uhwong kan. (Episos 6:11-15) Kapinga Koht sang ni atail pahn kalohki Wehio iei ahl mwahu en kakehle atail pwoson. (2 Korint 4:13) E kin sewese kitail en medewehte soahng mwahu kan. (Pilipai 4:8) Iang doadoahk en kalohk kin mweidong kitail en kak perenki werekiong iengetail tohn kaudok akan me kak kakehlailihada atail pwoson.
12, 13. Iaduwen iang kalohk kaukaule kak wahdo kapai ong peneinei kan? Kawehwehda.
12 Doadoahk en kalohk pil kak wia doadoahk ieu me kin mwahu ong peneinei kan. Mehlel, irail me pwulopwul kan anahne toupahrek ong ni palien kamweit. Ahpw, ni ahnsou me tohnpeneinei kan en ehu ehu peneinei kin kalohk, e sohte pahn wia doadoahk apwal de kapwang ieu. Pahpa oh nohno kan kak sewese neirail seri kan en koahiekla wia padahk kan, met pahn sewese neirail seri kan en perenki iang wia doadoahk wet. Me pwulopwul kan soh kin perenki wia mehkan me re kin mai ong wia? Sang ni pahpa oh nohno kan pahn kin toupahrek oh sohte idingkiong neirail seri kan en wia mehkan me re sohte kakohng eri seri kan pahn kak rapahkihda peren en kalohk.—Senesis 33:13, 14.
13 Patehng met, peneinei ehu me kin ehupene ni arail kin kapinga Koht kin wia peneinei keren nanpwungarail. Karasepe, emen sister me ah pwoud sohte iang padahk mehlel, kohkohlahsang ih oh kihdi reh neira seri limmen. Sister menet eri lelohng kahpwal en rapahki doadoahk oh apwalih anahn en nah seri kan. Ahpw, met kahrehong ih en sohlahr nsenohki pali ngehn en pein ih oh nah seri kan pwehki e inenen pwangada? E koasoia: “I kin nantiong wia onop Pwuhk Sarawi oh sawaspen Pwuhk Sarawi kan ahnsou koaros, oh I kin nantihong kapwaiada dahme I kin onopki. I kin kahrehla nei seri kan en iang towehda mihding kan oh kalohk ahnsou koaros. Ia imwilahn ai kin nanti? Nei seri limmen koaros papidaisla.” Iang wia doadoahk en kalohk kaukaule kak sewese iuk en “kaiahneirailda nan padahk en Siohwa.”—Episos 6:4, NW.
14. (a) Iaduwen me pwulopwul kan kak kalinganahda Koht nan wasahn sukuhl? (b) Dahme kak sewese me pwulopwul tohto kan en dehr “namenengki Rongamwahu en Wehio”?
14 Me pwulopwul kan, ma wasa me kumwail mih ie kin mweidala kumwail en wia doadoahk en kalohk ong wehi pokon, kumwail kin nantihong kalinganahla Siohwa sang ni amwail kin kalohk nan sukuhl, de kumwail kin mweidong masak aramas en kolkumwaildi? (Lepin Padahk 29:25) Emen Sounkadehde me sounpar 13 nan Puerto Rico ntingihdi: “I sohte namenengki kalohk nan sukuhl pwehki I ese me met iei padahk mehlel. Nan sukuhl I kin kihda pehi oh ehukiong koaros dahme I sukuhliki sang Pwuhk Sarawi. Ma ekei ahnsou, sohte ahi class, I kin kohla nan library oh wadek nei pwuhk en Young People Ask.”a Siohwa kin kapaiada ah kin nannanti? E doula koasoia: “Ekei pak iengei kan kin wia peidek kan oh peki pwen naineki ehu pwuhk.” Ma ke kin pweiek pwehki masak aramas eri ke anahne pein kamehlelehiong uhk duwen “kupwuren Koht—dahme mwahu, oh dahme E kin ketin kupwurperenki, oh dahme unsek” sang ni ahmw pahn kaukaule wia pein ahmw onop. (Rom 12:2) Ni ahmw pahn kamehlele dahme ke sukuhliki iei me mehlelo ke sohte pahn kak “namenengki Rongamwahu en Wehio.”—Rom 1:16.
‘Ahnsou Kaselel Ehu ong Doadoahk’ en Kalohk
15, 16. Ia pil ekei “doadoahk laud oh katapan mehlel” me ekei Kristian kan alehda, oh soangen kapai dah kan me met imwikihla?
15 Wahnpoaron Pohl ntingihdi me “ahnsou kaselel ehu ong doadoahk laud oh katapan” ritingdahngehr ih. (1 Korint 16:9) Ahmw irair kin mweidong uhk en wia doadoahk teikan? Iang doadoahk en Regular de Auxiliary Pioneer kin wehwehki me ke pahn kalohk aua 70 de 50 nan ehu ehu sounpwong koaros. Riatail Kristian akan kin kalahnganki en pioneer kan lelepek ong doadoahk en kalohk. Ahpw, arail kin toukihda ahnsou laud nan doadoahk en kalohk sohte kahrehong irail en ahneki pepehm me re mwahusang riarail Kristian teikan. Me weksang met, irail kin alasang dahme Sises kaweidki: “Kiht, lidu soh katepe kei; ihte pwaisat, se en kapwaida at pwukoa.”—Luk 17:10.
16 Pwehn pweida nan doadoahk en pioneer, emen anahne en ese kaweidih pein ih, en soandi mwahu, oh perenki tohnmeiteikihla soahng tohto. Ahpw, kapai kan pil katapan. Emen pioneer pwulopwul me adaneki Tamika koasoia, “En kak doadoahngki Mahsen en Koht ni pwung kin wia kapai laud ehu. Ni ahnsou ke wia doadoahk en pioneer, ke pahn doadoahngki Pwuhk Sarawi pak tohto. Met ni ai kin kalohk ni ihmw lel ihmw, I kak tamanda mehnia iren Pwuhk Sarawi kan me pahn konehng ong tohnihmw akan.” (2 Timoty 2:15) Emen pioneer adaneki Mica koasoia: “En kilang iaduwen padahk mehlel kin kamwekid en aramas mour pil ehu kapai.” Emen pwulopwul me adaneki Matthew pil koasoia duwen soangen perenohte ni a kin “kilang emen pedolong nan padahk mehlel. Sohte ehu soangen peren kak weliandi met.”
17. Iaduwen emen Kristian powehdi pepehm sapwung kan me pid pioneer?
17 Ke kak medewehda iang doadoahk en pioneer? Mwein ke kin men iang ahpw ke kin pehm me ke sohte kakong. Emen sister pwulopwul adaneki Kenyatte koasoisa, “I kin ahneki pepehm sapwung kan duwen pioneer. I sohte pehm me I kakong. I sehse iaduwen I pahn wia tepin koasoia kan de kawehweh iren Pwuhk Sarawi kan.” Ahpw elder kan kin kilelehdi emen sister mah en iang ih. Kenyatte doula nda, “Inenen kaperen en iang ih kalohk. E kahrehda ei men iang pioneer.” Mwein ma mie ekis mehn kangoang oh kasukuhl, ke pahn pil men iang pioneer.
18. Soangen kapai dah kan me irail me kin alehda pwukoahn misineri kan kin alehdi?
18 Doadoahk en pioneer kak pil ritingada ong uhk kapai tohrohr kan. Karasepe ehu, ekei pwopwoud kan ele kakong doadoahk en misineri oh pekederla nan sahpw teikan. Misineri kan anahne ahnla mour en sahpwo, esehla pil ehu lokaia, tiahk, oh mwenge. Ahpw, soangen kapai kan me kin kohsang met kin kahrehda soangen kahpwal pwukat en mwomwen tikitikla. Mildred, emen misineri nan Mexico koasoia: “Sohte pak ehu I koluhkihla ai pilipil en wiahla misineri. I kin men wia misineri sangete ni ai kisin serepein.” Soangen kapai dah kan me e paiekihda? “Wasa me I kohsang ie, inenen apwal en diar Paipel study. Ahpw wasaht, ai Paipel study kan lella meh pahmen pil tepiada doadoahk en kalohk ahnsouwohte!”
19, 20. Iaduwen doadoahk nan Bethel, de iang pwukoahn wiahda wasahn kapokon kan de imwen Bethel kan nan sahpw doh kan, oh Ministerial Training School kin wahdohng kapai tohto ong me tohto?
19 Kapai tohto pil kin kohwong irail me kin doadoahk nan Bethel ni Branch Ohpis kan en Sounkadehdehn Siohwa kan. Sven, emen brother pwulopwul me kin doadoahk nan Germany Branch koasoia met duwen ah doadoahk nan Bethel: “I kin pehm me I kin wia mehkot me pahn mie katepe kohkohlahte. I kak doadoahngki ai koahiek nan doadoahk en sampah wet. Ahpw, e pahn duwehte kihdi mwohni nan pangk ehu me pahn ohla.” Ei doadoahk nin duwen tohndoadoahk sohte pweipwei kan pil wia ehu tohnmetei laud ehu. Ahpw, Sven nda: “Ni ahmw kohkohla ni imwomwo, ke ese me mehkoaros me ke wiahda rahno ong Siohwa. Eri, met kihong uhk pepehm kan me inenen kaselel oh kansenamwahu.”
20 Ekei brother kan pil kin perenki kapai en sewese riatail kan nan sahpw doh kan, kauwada imwen Branch kan. Ehu pwopwoud me doadoahngkier sounpar waluh nan doadoahk ni sahpw teikan ntingihdi: “Brother kan wasaht inenen mwahu. E pahn kansensuwed ong kiht en kohkohla. Ia uwen kaselel en ekspiriens kan me se lelohng!” Pil mie kasukuhl en Ministerial Training School. E kin kihong kasukuhl en pali ngehn ong irail brother sohte pwopwoud kan me warohng. Emen me kesepwil sang sukuhl wet ntingihdi met: “E apwal ong ie en kasalehda ai kalahnganki soangen kasukuhl kaselel wet. Mehnia pil ehu pwihn me pahn nantihong wiahda soangen kasukuhl wet?”
21. Soangen kahpwal dah me Kristian koaros kin lelohng nan ahr pwukoa ong Koht?
21 Ei, ahl en doadoahk tohto langalang. Pali laud en kitail sohte kak iang doadoahk en Bethel de doadoahk nan sahpw teikan. Pein Sises kasalehda me Kristian kan pahn kapwarehda “wah” ni uwe me pahn wekpeseng pwehki irair kan pil wekpeseng. (Madiu 13:23) Ahpw, kitail Kristian kan en song uwen me kitail kakong nan doadoahk en Siohwa. Ni atail pahn wia met, kitail pahn kihong Siohwa kaping, oh kitail kak kamehlele me e pahn perenki. Ethel, emen sister mah me mih nan imwen aramas mah. E kin ahnsou koaros kalohk ong irail akan me kin kousoanla reh oh e kin doadoahngki telephone en kalohk ong aramas teikan. Mendahki e mahlahr, e kin mour unsekiong wia doadoahk en kalohk.—Madiu 22:37.
22. (a) Ia pil ekei ahl akan me kitail kak kalinganahda Koht? (b) Soangen kapai dah kan me mih mwotail?
22 Taman me kalohk iei ahl ehute en kalinganahda Siohwa. Ni atail pahn kin kasalehda tiahk oh mwohmw mwahu nan atail wasahn doadoahk, sukuhl, nan imwatail kan, kitail kin kaperenda mohngiong en Siohwa. (Lepin Padahk 27:11) Lepin Padahk 28:20 inoukihda: “Aramas lelepek kan pahn ahneki mour mwahu oh nsenamwahu.” Kitail anahne en kamwerehdi tohto nan atail doadoahk ong Koht, pwe kitail en dolung kapai tohto. (2 Korint 9:6) Ni atail pahn wia met, kitail pahn ale kapai en mour nan ahnsou kaselel ehu ni “me momour koaros” pahn kihong Siohwa lingan me e inenen warohng!—Melkahka 150:6.
[Nting tikitik me mi pah]
a Pwuhk me oaralap koasoia Questions Young People Ask—Answers That Work me wiawihda sang rehn Sounkadehdehn Siohwa kan.
Ke Tamanda?
• Iaduwen sapwellimen Koht aramas akan kin papah Siohwa “ni rahn oh ni pwong”?
• Soangen kahpwal dah kan keinek en Kad kin lelohng, oh dahme met kin padahkiong Kristian kan nan rahnpwukat?
• Iaduwen doadoahk en kalohk wia perepe ehu sang uhwong kan en Sehdan?
• Ia pil ekei pwukoa me langada me ekei alehda, oh soangen kapai dah kan me irail alehdi?
[Kilel nan Pali 23]
Ni mehn Kad kan pei ong pwihn en loallap suwed kan, Kristian kan pil anahne pei ong uhwong kan en Sehdan
[Kilel nan Pali 25]
Kitail kin perenki soangen kangoang kan nan doadoahk en kalohk
[Kilel nan Pali 26]
Pioneer kak ritingadahng kitail pil ekei soangen elen kapai kan me iangahki:
1. Doadoahk en kauwada wasahn kapokon kan de imwin Bethel kan me kin wiawi nan sahpw doh kan
2. Doadoahk en Bethel
3. Doadoahk en Misineri