Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w97 15/7 blz. 29-31
  • Tertius — A getrow sekretarsi foe Paulus

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • Tertius — A getrow sekretarsi foe Paulus
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1997
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Sekretarsi na ini owroeten
  • ’Mi, Tertius, e bari oenoe wan odi’
  • Skrifi gi den Romesma
  • Opziener e teki fesi — A sekretarsi
    Wi Kownukondre diniwroko 1998
  • Aksi boksoe
    Wi Kownukondre diniwroko 1991
  • Den Kompe-wrokoman fu Paulus—Suma Den Ben De?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1999
  • Yu ben sabi a sani disi?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2012
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1997
w97 15/7 blz. 29-31

Tertius — A getrow sekretarsi foe Paulus

TERTIUS ben kisi foe doe nanga wan moeilek wroko. Na apostel Paulus ben wani gebroiki en leki en sekretarsi te a ben o skrifi wan langa brifi gi kompe kresten na Rome. Disi ben o de wan moeilek wroko.

Foe san ede a ben de so moeilek foe de wan sekretarsi na ini a fosi jarihondro G.T.? Fa a wroko dati ben doe? Sortoe skrifi sani den ben gebroiki na ini a ten dati?

Sekretarsi na ini owroeten

Na ini na owroeten libimakandra foe Griki nanga Rome, joe ben abi difrenti sortoe sekretarsi. Son man ben dini leki sekretarsi foe lanti — poebliki lantiman di ben wroko na kantoro foe hei tiriman. Joe ben abi poebliki sekretarsi toe di ben wani wroko gi borgoe na wowojo. Den goedoeman ben teki sekretarsi (nofotron den ben de srafoe) na wroko gi densrefi. Dan joe ben abi mati toe di nanga den eigi friwani ben prisiri foe skrifi brifi gi trawan. Soleki fa a sabiman E. Randolph Richards e taki, dan den bekwaamfasi foe den sekretarsi disi di no ben wroko gi lanti „ben kan de taki den no ben sabi a tongo so boen nanga/noso a fasi fa den ben moesoe skrifi, noso taki den ben abi a koni foe skrifi wan brifi esi-esi ala di a ben soifri, boen èn switi troetroe foe leisi”.

Soema ben sa gebroiki sekretarsi? Na a fosi presi, den sma di no ben sabi fa foe leisi èn skrifi. Foeroe owroeten kontrakti nanga bisnis brifi ben kaba nanga wortoe di a sekretarsi ben skrifi foe sori taki na en ben skrifi a dokumenti foe di a sma di ben meki en doe a wroko disi, no ben man doe dati. Wan di foe toe reide taki wan sma ben teki wan sekretarsi na wroko de foe si na ini wan owroeten brifi foe Thebes, Egipti. A brifi di skrifi gi wan sma di nen Asklepiades, ben taki na a kaba: „Eumelus, manpikin foe Herma, skrifi gi en . . . bika a no e skrifi so esi.”

Ma tokoe a no gersi leki a sabi di wan sma ben sabi fa foe leisi èn fa foe skrifi, ben de a moro prenspari reide taki sma ben gebroiki wan sekretarsi. Soleki fa John L. McKenzie, wan man di e froeklari sani foe bijbel, e taki dan „kande a no ben de srefi taki sma ben broko den ede nanga efoe joe ben kan leisi a brifi boen efoe no, ma na presi foe dati den ben broko den ede moro foeroe nanga a moi di a ben moesoe moi, noso a skrifi di a brifi ben moesoe skrifi netjes”, èn dati ben meki sma ben gebroiki wan sekretarsi. Srefi gi den sma di ben kisi skoro, a wroko foe skrifi ben de wan sani di ben weri skin, spesroetoe te den ben moesoe skrifi brifi di ben langa èn ben moesoe skrifi finifini. Sabiman J. A. Eschlimann e taki dati iniwan sma di ben abi na okasi foe gebroiki wan sekretarsi, „ben breiti taki a no ben abi foe doe a wroko disi foe skrifi, èn ben gi a wroko na srafoe, di ben de sabiman tapoe a kontren foe skrifi”. Boiti dati, a moro makriki foe froestan foe san ede sma no ben lobi skrifi den eigi brifi, te joe e prakseri foe den sani di den ben gebroiki nanga a situwâsi di den ben moesoe wroko na ini.

Den sani di sma ben gwenti gebroiki foe skrifi na ini a fosi jarihondro G.T., ben de papirus. Den ben hari doin pisi poeroe foe a prani disi foe di den ben koti a safoe inisei foe a bonskin langalanga. Den ben poti den pisi disi leti sei makandra. Den ben poti tra pisi dwars na tapoe den fosi pisi. Den ben druk den toe dati fasi na makandra, èn dati ben meki wan vel „papira” kon.

A no ben de makriki foe skrifi na tapoe disi. A ben grofoe èn a ben lai nanga finifini titei. Soleki fa sabiman Angelo Penna e taki, dan „den finifini titei di gersi spons foe a papirus ben meki na enki lon, spesroetoe na den finifini olo di ben libi na mindri den doin pisi”. A sekretarsi ben sa kan doe en wroko ala di a ben e sidon na gron, e fow en foetoe, èn ben hori a vel papirus na tapoe wan planga nanga wán anoe. Efoe a no ben abi ondrofeni noso den sani di a ben gebroiki no ben de den moro boen sani, dan a calamus foe en, noso skrifitiki di ben meki foe bamboe, ben kan fasi na ini a papirus, a vel papirus ben kan priti, noso joe no ben man leisi so boen san ben skrifi.

Na enki ben meki foe a blaka foe smoko nanga goma di den ben moksi nanga makandra. Den ben seri en leki wan blòk, èn den ben moesoe moksi en nanga watra na ini wan enkipatoe bifo den ben kan gebroiki en foe skrifi. Wan tra wrokosani di wan sekretarsi leki Tertius ben abi nanga en kande, ben de wan nefi foe srapoe a skrifitiki di meki foe bamboe nanga wan nati spons foe figi den fowtoe foe en poeroe. Ibri letter ben moesoe skrifi nanga ten. Foe dati ede, skrifi ben de wan sani di no ben go so esi èn a ben moeilek pikinso.

’Mi, Tertius, e bari oenoe wan odi’

Wan foe den odi di ben gi na a kaba foe a brifi gi den Romesma, ben de di foe a sekretarsi foe Paulus, di ben skrifi: „Mi, Tertius, di skrifi a brifi disi, e bari oenoe wan odi na ini Masra” (Romesma 16:22). Disi na a wan-enkri leisi na ini den brifi foe Paulus pe den e taki krin foe wan foe den sekretarsi foe en.

Wi no sabi foeroe foe Tertius. Na a odi di a ben gi „na ini Masra”, wi kan kon sabi taki a ben de wan getrow kresten. Kande a ben de wan memre foe a gemeente na Korente èn a kan taki a ben sabi foeroe kresten na Rome. A bijbel sabiman Guiseppe Barbaglio e prakseri taki Tertius ben de wan srafoe noso wan srafoe di ben kon fri. Foe san ede? Na a fosi presi, foe di „skrifiman moro foeroe ben de foe a groepoe disi; èn foe di a Latijn nen foe en . . . ben pôpi srefisrefi na ondro srafoe nanga srafoe di ben kon fri”. „Foe dati ede,” na so Barbaglio e taki, „a no ben de wan ’neutraal’ skrifiman di ben sabi a wroko, a ben de wan kompe wrokoman di ben jepi Paulus na a fasi disi foe skrifi a moro langa èn a moro krin brifi foe en: wan warti wroko, san meki Paulus ben kan wini ten èn no ben kon weri.”

A wroko disi foe Tertius seiker ben de wan warti sani. Baroek ben doe so wan wroko gi Jeremia toe, neleki san Silvanus ben doe gi Petrus (Jeremia 36:4; 1 Petrus 5:12). Den kompe wrokoman dati ben abi wan troetroe grani!

Skrifi gi den Romesma

A brifi gi den Romesma ben skrifi di Paulus ben de wan fisitiman foe Gajus, kande na Korente. Dati ben de wan sani foe 56 G.T., na a ten foe a di foe dri zendingwaka foe na apostel (Romesma 16:23). Ala di wi sabi seiker taki Paulus ben gebroiki Tertius leki en sekretarsi foe skrifi a brifi disi, tokoe wi no sabi soifri fa a ben gebroiki en. Awansi sortoe fasi a ben gebroiki, a wroko no ben kan doe makriki. Ma foe a sani disi wi kan de seiker: Neleki tra pisi foe bijbel, na so a brifi foe Paulus gi den Romesma na ’Gado ben meki sma skrifi en’. — 2 Timoteus 3:16, 17.

Di a brifi disi ben kaba, dan Tertius nanga Paulus ben skrifi doesoendoesoen wortoe, ala di den ben gebroiki wan heri ipi vel papirus. Baka di den vel disi ben plak na makandra na a lanki, den ben tron wan lolo, kande so wan dri te fo meter langa. Den ben lolo a brifi boen èn ben poti wan seigel marki na en tapoe. Dan a gersi leki Paulus gi en na Feibe, wan sisa foe Kenkrea, di ben de foe teki wan waka go na Rome. — Romesma 16:1, 2.

Sensi a fosi jarihondro, den fasi di den ben gebroiki foe meki sani foe skrifi, kenki foeroe. Ma na ini ala den jarihondro di pasa, Gado kibri a brifi gi den kresten foe Rome. Wi kan de nanga tangi troetroe gi a pisi disi foe Jehovah en Wortoe, di ben skrifi nanga a jepi foe a getrow Paulus èn en sekretarsi Tertius, di ben e wroko tranga.

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma