„Poti joe ati na tapoe” a tempel foe Gado!
„Manpikin foe libisma, . . . poti joe ati na tapoe ala san mi e sori joe . . . Froeteri na a oso foe Israèl ala san joe e si.” — ESEKIÈL 40:4.
1. Na ini sortoe situwâsi a pipel di Gado ben froekisi, ben kon feni densrefi na ini 593 b.G.T.?
A JARI ben de 593 b.G.T., a di foe 14 jari di Israèl ben de na ini katibo. A lobi mamakondre foe den djoe di e libi na ini Babilon ben moesoe gersi foe de farawe troetroe. Di moro foeroe foe den ben si Jerusalem a lasti leisi, dan a ben de na ini faja, a tranga skotoe foe en ben naki broko, èn den kefalek moi oso foe en ben broko na pisipisi. A tempel foe Jehovah — di ben de a moro moi sani foe a foto wan leisi, a wan-enkri presi foe soifri anbegi na heri grontapoe — ben kon tron wan ipi broko ston. Now a moro bigi pisi foe a katibo foe Israèl ben moesoe kon ete. A ben sa de 56 jari bifo a froeloesoe di ben pramisi ben kon. — Jeremia 29:10.
2. Foe san ede den prakseri di Esekièl ben abi foe a tempel foe Gado na ini Jerusalem, ben gi en sari?
2 A ben moesoe de wan sari sani gi a getrow profeiti Esekièl te a ben e prakseri taki a tempel foe Gado de wan brokopresi hondrohondro kilometer farawe, wan leigi tanpresi foe werdri meti pe sma no e libi (Jeremia 9:11). En eigi papa Busi ben dini leki priester drape (Esekièl 1:3). Esekièl ben sa abi a srefi grani, ma den ben tjari en go na ini katibo, makandra nanga den heihei sma foe Jerusalem na ini 617 b.G.T., di a ben jongoe ete. Now di Esekièl ben abi pikinmoro 50 jari, a ben sabi kande taki noiti a ben sa si Jerusalem baka, noso taki a no ben sa man abi wan prati foe bow a tempel foe Jerusalem baka. Prakseri dan o prenspari a ben sa moesoe de gi Esekièl foe kisi wan fisjoen foe wan toemoesi boen tempel!
3. (a) San ben de a marki foe a tempel fisjoen foe Esekièl? (b) San na den fo prenspari pisi foe a fisjoen?
3 A bigi fisjoen disi, di e teki neigi kapitel foe a boekoe foe Esekièl, ben gi den sma foe Judea di ben de na ini katibo wan pramisi di ben e tranga a bribi foe den. A soifri anbegi ben sa kon boen baka! Na ini den jarihondro sensi a ten dati, srefi te na ini a ten foe wi, a fisjoen disi ben gi sma di lobi Jehovah, deki-ati. Fa so? Meki wi go ondrosoekoe fosi san a profeitis fisjoen foe Esekièl ben wani taki gi den djoe di ben de na ini katibo. A abi fo prenspari pisi: a tempel, a priesterwroko, na edeman, nanga a kondre.
A tempel di kon boen baka
4. Pe Esekièl e tjari go na a bigin foe en fisjoen, èn san a e si drape, èn soema e tjari en foe loekoe a presi?
4 Fosi, Esekièl e tjari go na „wan boen hei bergi”. Na tapoe a bergi, na a zuidsei, wan kefalek bigi tempel de di de leki wan foto di skotoe. Wan engel, di „en skin ben gersi kopro”, e tjari a profeiti go loekoe ala den pisi foe a tempel finifini (Esekièl 40:2, 3). Ala di a fisjoen e go doro, Esekièl e si na engel e marki finifini den dri srefi sortoe portoe foe a tempel nanga den waktiman kamra, wan dorosei fesisei-djari, wan inisei fesisei-djari, den njanjan kamra, wan altari, èn a santa presi foe a tempel makandra nanga en Santa presi nanga den kamra foe a Moro Santa presi.
5. (a) Sortoe djaranti Jehovah e gi Esekièl? (b) San ben de „den dedeskin foe den kownoe foe den” di ben moesoe poeroe foe a tempel, èn foe san ede disi ben prenspari?
5 Baka dati, Jehovah srefi e kon de foe si na ini a fisjoen. A e go na ini a tempel èn e gi Esekièl a djaranti taki A sa libi drape. Ma A wani taki En oso moesoe kon krin, te a e taki: „Now, meki den poeroe a hoeroedoe foe den nanga den dedeskin foe den kownoe foe den poti farawe foe mi, èn mi sa tan foe troe na den mindri te ten di no skotoe” (Esekièl 43:2-4, 7, 9). Soleki fa a sori, den „dedeskin foe den kownoe foe den” na den kroektoe gado. Den tiriman nanga a pipel foe Jerusalem di ben opo densrefi teige Gado ben pori a tempel foe Gado nanga den kroektoe gado èn, foe taki en leti, ben meki den tron kownoe. (Teki gersi Amos 5:26.) Den kroektoe gado disi no ben de gado noso kownoe di e libi srefisrefi, ma den ben dede èn ben de doti sani na ini Jehovah ai. Den ben moesoe poeroe den. — Lefitikus 26:30; Jeremia 16:18.
6. San a ben wani taki dati den ben marki a tempel?
6 San a pisi disi foe a fisjoen ben wani taki? A ben gi den katibosma a djaranti taki a soifri anbegi na ini a tempel foe Gado ben sa kon boen baka dorodoro. Moro fara, a marki di den ben marki a tempel, ben e gi a djaranti foe Gado taki a fisjoen seiker ben sa kon troe. (Teki gersi Jeremia 31:39, 40; Sakaria 2:2-8.) Ala anbegi foe kroektoe gado ben sa moesoe poeroe krinkrin. Jehovah ben sa blesi en oso ete wan tron.
A priesterwroko nanga na edeman
7. Sortoe bodoi e gi di ben abi foe doe nanga den Leifisma nanga den priester?
7 A priesterwroko ben moesoe kon krin noso kon soifri toe. Den Leifisma ben moesoe kisi piri-ai foe di den ben brokokindi gi na anbegi foe kroektoe gado, ala di den priester manpikin foe Sadok ben moesoe kisi prèise nanga pai foe di den ben tan krin.a Tokoe ala toe groepoe ben sa kisi posisi foe dini na ini na oso foe Gado di kon boen baka — èn disi seiker ben sa anga foe a getrowfasi foe ibriwan foe den. Moro fara, Jehovah ben komanderi: „Èn den moesoe leri mi pipel a difrenti na mindri wan santa sani èn wan sani di no santa; èn den moesoe meki den kon sabi a difrenti na mindri sani di no krin èn sani di krin” (Esekièl 44:10-16, 23). So boen, a priesterwroko ben moesoe kon boen baka, èn den priester di ben horidoro na wan getrow fasi ben sa kisi pai.
8. (a) Soema ben de den edeman foe na owroeten Israèl? (b) Na sortoe fasi na edeman na ini a fisjoen foe Esekièl ben de aktief na ini a soifri anbegi?
8 A fisjoen ben taki toe foe wan sma di den e kari „na edeman”. Sensi den dei foe Moses, a nâsi ben abi edeman. A Hebrew wortoe gi „edeman”, na·siʼʹ, ben kan sori go na wan edeman foe wan osofamiri foe wan papa, wan lo, noso srefi wan nâsi. Na ini a fisjoen foe Esekièl, den tiriman foe Israèl leki wan groepoe, e kisi piri-ai foe di den e kwinsi a pipel èn den e kisi a froemane foe no teki sma partèi èn foe de regtfardiki. Ala di na edeman no de foe a priester groepoe, tokoe na edeman de aktief na ini a soifri anbegi na wan prenspari fasi. A e go na ini èn a e komoto na a dorosei fesisei-djari makandra nanga den lo di no de priester, èn a e sidon na ini a gadri foe na Owstoe Portoe, èn e gi wan toe foe den srakti-ofrandi so taki den sma ben kan òfer den (Esekièl 44:2, 3; 45:8-12, 17). So boen, a fisjoen ben gi a pipel foe Esekièl a djaranti taki a nâsi di ben sa kon boen baka ben sa kisi blesi foe di den ben sa kisi fesiman di de boen eksempre, man di ben sa horibaka gi a priesterwroko foe di den e orga a pipel foe Gado èn foe di den ben sa de boen eksempre na ini jeje afersi.
A kondre
9. (a) Fa a kondre ben moesoe prati, ma soema no ben o kisi wan famirigoedoe? (b) San ben de a santa bijdrage, èn san a ben abi na ini?
9 Te foe kaba, a fisjoen foe Esekièl ben abi so srefi wan overzicht foe a kondre foe Israèl. A kondre ben moesoe prati, wán pisi gi ibri lo. Na edeman toe ben sa kisi wan famirigoedoe. Ma den priester no ben o kisi wan pisi, bika Jehovah ben taki: „Mi na den famirigoedoe” (Esekièl 44:10, 28; Numeri 18:20). A fisjoen ben sori taki a pisi kondre foe na edeman ben sa didon na ala toe sei foe wan spesroetoe kontren di den e kari a santa bijdrage. Disi ben de wan fokanti pisi gron di prati na ini dri langa pisi — a tapoesei pisi gi den Leifisma di ben abi berow, a mindrisei pisi gi den priester, èn na ondrosei pisi gi a foto nanga en fatoe gron. A tempel foe Jehovah ben sa didon na ini a langa pisi gron foe den priester, na mindrisei a fokanti bijdrage. — Esekièl 45:1-7.
10. San a profeititori foe a prati di a kondre moesoe prati, wani taki gi den getrow sma foe Judea di ben de na ini katibo?
10 Ala den sani disi ben moesoe gi den katibosma dati deki-ati! Ibri osofamiri ben de seiker taki a ben sa abi wan famirigoedoe na ini a kondre. (Teki gersi Mika 4:4.) A soifri anbegi ben sa abi wan hei èn prenspari posisi drape. Èn loekoe taki na edeman na ini a fisjoen foe Esekièl, neleki den priester, ben sa libi na tapoe gron di a pipel gi leki bijdrage (Esekièl 45:16). So boen, na ini a kondre di meki kon boen baka, a pipel ben moesoe gi bijdrage na a wroko foe den sma di Jehovah ben poti foe teki fesi, èn den ben moesoe horibaka gi den foe di den moesoe wroko makandra nanga a tiri foe den. A heri kondre disi ben de wan eksempre foe wan organisâsi, a wroko di sma e wroko makandra, nanga veiligheid.
11, 12. (a) Fa Jehovah gi a djaranti na wan profeitis fasi na a pipel foe en taki a sa blesi a kondre pe den ben e tan èn di ben o kon boen baka? (b) San den bon na sei den sjoro foe a liba ben prenki?
11 Jehovah ben sa blesi a kondre foe den? A profeititori e piki na aksi disi na wan moi fasi. Wan pikin kriki e lon komoto na a tempel èn e bradi moro nanga moro, èn e tron wan bigi watra te a e go na ini a Dede Se. Drape a e meki watra di no abi libi na ini, kon na libi baka, èn wan fisi bisnis e waka boen srefisrefi na sei a heri sjoro. Na sei den sjoro foe a liba foeroe bon de di e tjari froktoe a heri jari, e gi njanjan èn e meki sma kon betre. — Esekièl 47:1-12.
12 Gi den katibosma, a pramisi disi no ben taki a fosi tron èn a ben boeweisi taki den profeititori di ben taki kaba foe a kon di sani ben o kon boen baka èn di den ben lobi, ben de troe. Moro leki wán leisi den profeiti foe Jehovah ben taki na ondro a krakti foe En santa jeje, foe Israèl di ben sa kon boen baka èn pe sma ben sa libi baka na ini, nanga wortoe di e taki foe wan paradijs. Dede kontren di ben sa kon na libi baka, ben de profeititori di ben taki foeroetron kaba (Jesaja 35:1, 6, 7; 51:3; Esekièl 36:35; 37:1-14). So boen, a pipel ben kan froewakti taki den blesi foe Jehovah di ben sa gi libi, ben sa lon leki wan liba komoto na a tempel di kon boen baka. Leki wan bakapisi foe dati, wan nâsi di ben dede na jejefasi ben sa kon na libi baka. A pipel di ben sa kon boen baka ben sa kisi blesi nanga kefalek boen man di abi jejefasi — man di regtfardiki èn tranga leki den bon di ben de sei den sjoro foe a liba dati di ben de na ini a fisjoen, man di ben sa teki fesi foe bow a kondre baka di ben de leki wan brokopresi. Jesaja toe ben skrifi foe „bigi bon foe regtfardikifasi” di ben sa „bow den presi baka di ben pori langa ten kaba”. — Jesaja 61:3, 4.
O ten a fisjoen kon troe?
13. (a) Na sortoe fasi Jehovah ben blesi en pipel di ben kon boen baka, nanga „bigi bon foe regtfardikifasi”? (b) Fa a profeititori foe a Dede Se ben kon troe?
13 Den katibosma di ben e drai go baka, ben brokosaka? Kwetikweti! Wan fikapisi di ben kon boen baka, ben drai go baka na a lobi mamakondre na ini 537 b.G.T. Baka ten, na ondro a tiri foe den „bigi bon foe regtfardikifasi” disi — soleki Esra, a leriman foe Wet, den profeiti Hagai nanga Sakaria, èn a granpriester Josua — den presi di ben pori langa ten kaba ben bow baka. Edeman, foe eksempre Nehemia nanga Serubabel, ben tiri a kondre na wan eerlijk fasi èn na wan regtfardiki fasi. A tempel foe Jehovah ben meki kon boen baka, èn den sani di a ben gi foe libi — den blesi te den e libi akroederi a froebontoe foe en — ben lon kon baka (Deuteronomium 30:19; Jesaja 48:17-20). Wán blesi ben de sabi. Den priester ben doe a wroko foe den baka, èn den ben leri a pipel a Wet (Maleaki 2:7). Leki wan bakapisi foe dati, a pipel ben kon na libi baka na jejefasi èn ben tron foetoeboi foe Jehovah di ben gi froktoe baka, soleki fa a ben prenki nanga jepi foe a Dede Se di ben kon gosontoe baka èn ben meki wan boen fisi bisnis kon de.
14. Foe san ede wan kontroe ben moesoe de foe a profeititori foe Esekièl, di ben moro bigi leki a sani di ben pasa na baka di den djoe ben komoto na katibo foe Babilon?
14 Den sani disi di ben feni presi ben de a wan-enkri kontroe foe a fisjoen foe Esekièl? Nôno; a ben sori wan sani di moro bigi srefisrefi. Prakseri: A tempel di Esekièl ben si no ben kan bow soleki fa den ben taki foe en. A troe, den djoe ben si a fisjoen leki wan toemoesi serjoesoe sani, èn den ben taki srefi taki wan toe finifini tori foe a fisjoen de troetroe so.b Ma a tempel na ini a fisjoen ben bigi toemoesi foe man fiti na tapoe a bergi Moria, a presi pe a fositen tempel ben de. Boiti dati, a tempel foe Esekièl no ben de na ini a foto, ma moro fara na tapoe wan aparti pisi gron, ala di a di foe toe tempel ben bow pe a wan na en fesi ben bow na ini a foto Jerusalem (Esra 1:1, 2). Moro fara, no wan troetroe liba oiti ben lon komoto na a tempel foe Jerusalem. So boen, owroeten Israèl ben si soso wan pikin kontroe foe a profeititori foe Esekièl. Disi wani taki dati wan moro bigi kontroe na jejefasi moesoe de foe a fisjoen disi.
15. (a) O ten a jeje tempel foe Jehovah ben bigin wroko? (b) San e sori taki a fisjoen foe Esekièl no ben kon troe di Jesus ben de na libi na grontapoe?
15 A de krin, foe sabi a moro bigi kontroe foe a fisjoen foe Esekièl, wi moesoe go na ini a bigi jeje tempel foe Jehovah, di na apostel Paulus e taki finifini foe en na ini a boekoe Hebrewsma. A tempel dati ben bigin wroko di Jesus Krestes ben salfoe leki a Granpriester foe a tempel na ini 29 G.T. Ma a fisjoen foe Esekièl ben kon troe na ini den dei foe Jesus? Nôno, soleki fa a de krin foe si. A sani san a Verzoen-dei ben wani taki na profeitis fasi, ben kon troe na ini Jesus leki a Granpriester, nanga jepi foe a dopoe foe en, a dede foe en leki wan srakti-ofrandi, èn a go di a ben go na ini a Moro Santa presi, hemel (Hebrewsma 9:24). Ma a de moi foe si taki a fisjoen foe Esekièl no e taki srefisrefi foe a granpriester noso a Verzoen-dei. Foe dati ede a no gersi srefisrefi taki a fisjoen disi ben sori go na a fosi jarihondro G.T. Gi sortoe pisi ten a e fiti dan?
16. Na sortoe tra profeititori a kontren foe Esekièl fisjoen e memre wi, èn fa disi e jepi wi foe kon sabi a ten foe a moro bigi kontroe foe a fisjoen foe Esekièl?
16 Foe feni wan piki, meki wi go baka na a fisjoen srefi. Esekièl ben skrifi: „Na ini den fisjoen foe Gado a ben tjari mi go na a kondre foe Israèl èn a ben poti mi safrisafri na tapoe wan boen hei bergi, pe wan sani ben de na tapoe di ben gersi a stroektoeroe foe wan foto, di de na a zuidsei” (Esekièl 40:2). A kontren foe a fisjoen disi, a „boen hei bergi”, e meki wi prakseri Mika 4:1, di e taki: „A moesoe pasa na ini a lasti pisi foe den dei, taki a bergi foe na oso foe Jehovah sa poti steifi na tapoe na ede foe den bergi, èn troetroe a sa opo hei na tapoe den pikin bergi; èn na drape sma moesoe go na ipi-ipi.” O ten a profeititori disi e kon troe? Mika 4:5 e sori taki disi e bigin ala di den nâsi e anbegi falsi gado ete. Foe taki en leti, a de na ini wi eigi ten, „a lasti pisi foe den dei”, taki a soifri anbegi ben kon hei, taki a ben kisi en joisti presi baka na ini a libi foe den foetoeboi foe Gado.
17. Fa a profeititori na ini Maleaki 3:1-5 e jepi wi foe kon sabi o ten a tempel na ini a fisjoen foe Esekièl ben kon krin?
17 San ben meki taki a sani disi ben kon boen baka? Memre taki na ini a moro prenspari sani di e pasa na ini a fisjoen foe Esekièl, Jehovah e kon na a tempel èn A ben wani nomonomo taki en oso moesoe kon krin foe na anbegi foe kroektoe gado. O ten a jeje tempel foe Gado ben kon krin? Na ini Maleaki 3:1-5, Jehovah e taki na fesi foe wan ten te a sa „kon na En tempel”, makandra nanga en „boskopoeman foe a froebontoe”, Jesus Krestes. San ben de a marki? „A sa de leki a faja foe wan sma di e soifri sani èn leki a sopo foe den wasiman.” A wroko disi foe soifri sani ben bigin na a ten foe a fosi grontapoefeti. San na a bakapisi? Jehovah tan na ini en oso èn blesi a jeje kondre foe en pipel foe sensi 1919 te nanga now (Jesaja 66:8). Wi kan kon na a bosroiti dan, taki a tempel profeititori foe Esekièl abi wan prenspari kontroe na ini den lasti dei.
18. O ten a tempel fisjoen sa abi en lasti kontroe?
18 Leki tra profeititori di e taki foe a kon di sani o kon boen baka, na so a fisjoen foe Esekièl abi ete wan kontroe, wan lastiwan, na ini Paradijs. Na a ten dati wawan, reti-ati libisma sa kisi ala winimarki foe a tempel seti foe Gado. Dan Krestes sa gi a waarde foe en froeloesoe-ofrandi, makandra nanga den 144.000 hemel priester foe en. Ala den libisma di de borgoe foe a tiri foe Jesus èn di e gi jesi na en sa tron volmaakti (Openbaring 20:5, 6). Ma a Paradijs no kan de a moro prenspari ten te a fisjoen foe Esekièl sa kon troe. Foe san ede?
A fisjoen e poti prakseri na tapoe a ten foe wi
19, 20. Foe san ede a moro bigi kontroe foe a fisjoen moesoe feni presi na ini a ten disi, èn no na ini Paradijs?
19 Esekièl ben si wan tempel di ben moesoe kon krin foe na anbegi foe kroektoe gado èn foe hoeroedoe na jejefasi (Esekièl 43:7-9). Disi seiker no abi foe doe nanga na anbegi foe Jehovah na ini Paradijs. Boiti dati, den priester foe a fisjoen e prenki a salfoe priester groepoe di de na grontapoe ete, no baka te den kisi wan hemel opobaka noso na ini a Doesoen Jari Tiri. Foe san ede? Loekoe taki den e taki foe den priester taki den e dini na ini na inisei fesisei-djari. Den artikel na ini den eksemplaar na fesi foe A Waktitoren sori taki a fesisei-djari disi e prenki na aparti jeje posisi foe den ondro-priester foe Krestes te den de na grontapoe ete.c Loekoe so srefi taki a fisjoen e sori na onvolmaaktifasi foe den priester. Den e kisi foe jere taki den moesoe tjari srakti-ofrandi gi den eigi sondoe foe den. Den e kisi warskow foe a kefar foe kon doti — na jejefasi èn na moreel sei. So boen, den no e prenki den salfoewan di ben kisi wan opobaka kaba, di na apostel Paulus ben skrifi foe den: „A trompeti sa bari èn den dedewan sa kisi wan opobaka sondro foe man kisi pori” (1 Korentesma 15:52; Esekièl 44:21, 22, 25, 27). Den priester na ini a fisjoen foe Esekièl e moksi densrefi nanga a pipel èn e dini den langalanga. Disi no sa de so na ini Paradijs te a priester groepoe sa de na ini hemel. Foe dati ede, a fisjoen e gi wan heri boen prenki foe a fasi fa den salfoewan e wroko krosibei nanga a „bigi ipi” na grontapoe na ini a ten disi. — Openbaring 7:9; Esekièl 42:14.
20 So boen, a fisjoen foe Esekièl foe a tempel, e sori a boen bakapisi foe a kon di sani e kon krin na jejefasi èn di e kon troe na ini a ten disi. Ma san dati wani taki gi joe? Disi a no wan bijbel raitori nomo di no e feni presi troetroe. A fisjoen disi abi foeroe foe doe nanga joe eigi aladei anbegi foe a wan-enkri troe Gado, Jehovah. Na ini wi tra artikel, wi sa si fa.
[Foetoewortoe]
a Kande disi ben naki na ati foe Esekièl, bika sma e taki dati ensrefi ben de foe a priester famiri foe Sadok.
b Foe eksempre, na owroeten Misjna e taki dati na ini a tempel di kon boen baka, na altari, den dobroe doro foe a tempel, nanga den bori kontren, ben bow akroederi a fisjoen foe Esekièl.
Joe e memre disi ete?
◻ San ben de a fosi kontroe foe a tempel fisjoen foe Esekièl èn foe a priesterwroko na ini a tempel?
◻ Fa a fisjoen foe Esekièl di abi foe doe nanga a prati di a kondre ben moesoe prati, ben abi wan fosi kontroe?
◻ Di na owroeten Israèl ben kon boen baka, dan soema ben wroko leki getrow edeman, èn soema ben de leki den „bigi bon foe regtfardikifasi”?
◻ Foe san ede a tempel fisjoen foe Esekièl moesoe abi en moro bigi kontroe na ini den lasti dei?