Pale ea Bophelo

Re Ile ra Etsa Qeto e Tiileng ea ho Emela Bobusi ba Molimo

JOALOKAHA HO BOLETSE MICHAL ŽOBRÁK

Ka mor’a ho qeta khoeli ke koaletsoe ke le mong, ke ile ka hulanyetsoa ho motho ea hlomang lipotso. Ka sebakanyana feela o ile a tlerefala eaba oa hoeletsa: “Lōna lihloela ting! Lihloela tsa Amerika!” O ne a halefisitsoe ke eng hakaale? O ne a qeta ho mpotsa hore na ke oa bolumeli bofe, ’me ke ne ke arabetse ka ho re: “Ke e mong oa Lipaki Tsa Jehova.”

SENA se etsahetse lilemong tse fetileng tse ka holimo ho 50. Nakong eo, naha eo ke neng ke lula ho eona e ne e busoa ke Makomonisi. Leha ho le joalo, e ne e se e le khale mosebetsi oa rōna oa Bokreste oa ho ruta o hanyetsoa ka bohale bo tukang.

Re Utloa Liphello Tse Bohloko Tsa Ntoa

Ha Ntoa ea I ea Lefatše e qala ka 1914, ke ne ke le lilemo li robeli. Nakong eo, motse oa heso oa Zálužice, o ne o busoa ke ’Muso oa marena oa Austria le Hungary. Ntoa ena ha ea ka ea ferekanya lefatše feela empa e ile ea ntjarisa le boikarabelo ba motho e moholo. Ntate e ne e le lesole, ’me o ile a shoa ka selemo sa pele feela sa ntoa eo. Sena se ile sa etsa hore ’na, ’Mè le likhaitseli tsa ka tse peli, re sale bofutsaneng ba boja-likata. Kaha e ne e le ’na moshanyana ke le mong lapeng, ke bile ke le ngoana e moholo, kapele feela ke ile ka jara boikarabelo bo bongata polasing ea heso e nyenyane le lapeng. Ke ile ka rata bolumeli ke sa le monyenyane haholo. Moruti oa Kereke e Nchafalitsoeng (ea Calvin) eo re neng re e kena o ne a ee a nkōpe hore ke mo tšoarele molepo ’me ke rute bao ke kenang sekolo le bona ha a le sieo.

Ka 1918 Ntoa ea I ea Lefatše e ile ea lala, ra ba ra re nk’hu! ’Muso oa Austria le Hungary o ne o hlanamisitsoe, eaba re fetoha baahi ba Rephabliki ea Czechoslovakia. Kapele feela, batho ba bangata ba sebaka sa habo rōna ba neng ba se ba lula United States ba ile ba khutlela hae. E mong oa bona e ne e le Michal Petrík, ea ileng a tla motseng oa heso ka 1922. Ha a ne a etela lelapa le leng tikolohong ea heso, ’na le ’Mè re ne re e-ba har’a bamemuoa.

Bobusi ba Molimo E-ba ba Sebele ho Rōna

Michal e ne e le Seithuti sa Bibele, e leng kamoo Lipaki Tsa Jehova li neng li tsejoa kateng ka nako eo, ’me o ne a bua ka litaba tsa bohlokoa tsa Bibele tse ileng tsa nkhahla. E ka sehloohong ho tsona e ne e le ho tla ha ’Muso oa Jehova. (Daniele 2:44) Eitse ha a bolela hore ho tla ba le seboka sa Bokreste motseng oa Záhor ka Sontaha se latelang, ke ile ka ikemisetsa ho ea. Ke ile ka tsoha ka 4 ea hoseng eaba ke tsamaea lik’hilomithara tse robeli ho ea moo Motsoala a neng a lula teng ho ea alima baesekele. Ha ke qeta ho lokisa lebili le feletsoeng ke moea, ke ile ka tsamaea hape lik’hilomithara tse 24 ho ea Záhor. Ke ne ke sa tsebe hore na seboka se tla tšoareloa hokae, kahoo ke ile ka tsamaea butle seterateng se seng. ’Me ke ile ka utloa pina ea ’Muso e ntse e binoa ntlong e ’ngoe. Ke ile ka thaba haholo. Ke ile ka kena ka ntlong eo eaba ke hlalosa lebaka la ka la ho tla moo. Ba ile ba re ke je lijo tsa hoseng le bona, eaba ke ea le bona sebokeng. Le hoja ha ke khutlela hae ke ile ka tlameha ho tsamaea lik’hilomithara tse ling tse 32 ke palame baesekele ke bile ke tsamaea ka maoto, ha kea ka ka khathala ho hang.—Esaia 40:31.

Ke ile ka hlolloa ke tsela e hlakileng eo Lipaki Tsa Jehova li neng li hlalosa Bibele ka eona. Tšepo ea ho thabela bophelo bo phethahetseng le bo khotsofatsang pusong ea Molimo e ile ea nkama ka botebo. (Pesaleme ea 104:28) ’Na le ’Mè re ile ra etsa qeto ea ho ngola mangolo a ho itokolla kerekeng. Ena e ile ea e-ba taba eo ho buuoang ka eona hohle motseng oa haeso. Batho ba bang ba ile ba ba ba qeta nako ba sa re buise, empa re ne re e-na le botsoalle bo botle le Lipaki tse ngata tsa ha habo rōna. (Matheu 5:11, 12) Nakoana ka mor’a moo ke ile ka kolobetsoa Nōkeng ea Uh.

Tšebeletso e Fetoha Tsela eo re Phelang ka Eona

Re ile ra sebelisa monyetla o mong le o mong hore re bolele ka ’Muso oa Jehova. (Matheu 24:14) Ka Lisontaha re ne re sebetsa ka ho khethehileng ka matšolo a hlophisitsoeng hantle a ho bolela. Nakong eo, batho ba ne ba tloaetse ho tsoha ka matjeke, kahoo re ne re khona ho qala boboleli hoseng haholo. Motšehare, ho ne ho lokisetsoa hore ho be le seboka sa phatlalatsa. Mesuoe ea Bibele e ne e bua e sa nka kemiso ea puo. E ne e nahanela palo e teng ea batho ba thahasellang, e boetse e nahanela bolumeli ba bona le litaba tsa bohlokoa tse ba amang.

Linnete tsa Bibele tseo re neng re li bolela li ile tsa tutubolla mahlo a batho ba bangata ba lipelo li tšepahalang. Nakoana ka mor’a hore ke kolobetsoe, ke ile ka ba ’moleli motseng oa Trhovište. Ntlong e ’ngoe, ke ile ka bua le mosali e mong ea mosa haholo le ea botsoalle, Mofumahali Zuzana Moskal. Eena le lelapa la hae e ne e le Macalvine joalokaha le ’na ke ne nkile ka ba Mocalvine. Ho sa natsoe hore o ne a e-na le tsebo e itseng ea Bibele, o ne a e-na le lipotso tse ngata tsa Bibele tse sa arajoang. Re ile ra buisana hora kaofela le eena, eaba ke mo siela buka ea The Harp of God.a

Hang-hang ba ha Moskal ba ile ba qala ho kopanyelletsa buka ea Harp kamehla ha ba bala Bibele. Malapa a eketsehileng a motseng oo a ile a bontša ho thahasella eaba a qala ho ba teng libokeng tsa rōna. Moruti oa ’ona oa Mocalvine o ile a a lemosa ka thata ka rōna le ka lingoliloeng tsa rōna. Joale, ba bang ba batho ba thahasellang ba ile ba khothalletsa moruti eo hore a tle libokeng tsa rōna ’me a hanyetse lithuto tsa rōna puisanong ea phatlalatsa.

Moruti o ile a tla, empa ha aa ka a khona ho hlahisa lebaka leha le le leng le tsoang ka Bibeleng le tšehetsang lithuto tsa hae. O ile a itšireletsa ka ho re: “Re ke ke ra lumela ntho e ’ngoe le e ’ngoe e ka Bibeleng. E ngotsoe ke batho, ’me lipotso tsa bolumeli li ka hlalosoa ka litsela tse sa tšoaneng.” Ba bangata ba ile ba fetoha hona moo. Ba bang ba ile ba bolella moruti hore haeba a sa lumele Bibele, ba ke ke ba hlola ba tla ho tla mamela lipuo tsa hae. Kahoo, ba ile ba khaola maqhama le Kereke ea Calvin, ’me batho ba motse oo ba ka bang 30 ba ile ba emela ’nete ea Bibele ka tieo.

Ho bolela litaba tse molemo tsa ’Muso e ile ea e-ba tsela eo re phelang ka eona, kahoo hoa utloahala hore ha ke ne ke batla molekane oa lenyalo, ke ile ka batla ea tsoang lelapeng le matla moeeng. E mong oa bo-mphato ba ka tšebeletsong e ne e le Ján Petruška, ea neng a ithutile ’nete United States. Ke ile ka khahloa ke morali oa hae Mária kaha e ne e le malala-a-laotsoe joaloka ntate oa hae, o ne a pakela motho e mong le e mong. Re ile ra nyalana ka 1936, ’me ka lilemo tse 50 Mária e ne e tla ba molekane oa ka ea tšepahalang, ho fihlela lefung la hae ka 1986. Ka 1938 re ile ra fumana mora a le mong, Eduard. Empa nakong eo, ho ne ho nkha ntoa e ’ngoe Europe. E ne e tla ama boboleli ba rōna joang?

Ho se Jele Paate ha Rōna ha Bokreste Hoa Lekoa

Ha Ntoa ea II ea Lefatše e qhoma, Slovakia, e ileng ea e-ba naha e ipusang, e ne e laoloa ke Manazi. Empa ha ho mohato o tobileng oo ’muso o ileng oa o nka khahlanong le mokhatlo oa Lipaki Tsa Jehova. Leha ho le joalo, re ile ra tlameha ho sebetsa ka sekhukhu, ’me lingoliloeng tsa rōna li ne li hlahlojoa. Ho sa tsotellehe seo, re ile ra tsoela pele ka masene ka mesebetsi ea rōna.—Matheu 10:16.

Ha ntoa e ntse e tota, ke ile ka thaotheloa sesole, le hoja lilemo tsa ka li ne li le ka holimo ho 35. Kaha ke ne ke sa jele paate hobane ke le Mokreste, ke ile ka hana ho kopanela ntoeng. (Esaia 2:2-4) Ke ile ka thabela hore pele ba boholong ba ka etsa qeto ea hore na ba etsa eng ka ’na, lithaka tsa ka kaofela li ile tsa lokolloa.

Re ile ra elelloa hore barab’abo rōna ba lulang litoropong ba phela ka thata ho feta rōna ba lulang libakeng tsa mahaeng. Re ne re batla ho ba arolela seo re nang le sona. (2 Bakorinthe 8:14) Kahoo, re ne re nka lijo tse ngata kamoo re ka khonang ebe re haola naha lik’hilomithara tse fetang 500 ho ea Bratislava. Maqhama a botsoalle le lerato la Bokreste tseo re bileng le tsona lilemong tsa ntoa, li ile tsa re matlafatsa lilemong tse thata tse neng li larile ka pel’a rōna.

Ho Fumana Khothatso e Hlokahalang

Ka mor’a Ntoa ea II ea Lefatše, Slovakia e ile ea khutlela ho Czechoslovakia. Ho tloha ka 1946 ho fihlela ka 1948, naheng eohle likopano tsa Lipaki Tsa Jehova li ne li tšoareloa Brno kapa Prague. Rōna ba tsoang Slovakia e ka bochabela re ne re tsamaea ka literene tse khethehileng tse lokiselitsoeng ba eang kopanong. U ka ’na ua bitsa literene tseo literene tse binang, kahobane re ne re bina tsela ena kaofela.—Liketso 16:25.

Kopano eo ke e hopolang ka ho khetheha ke ea 1947 ea Brno, eo ho eona ho neng ho e-na le balebeli ba bararo ba Bakreste ba tsoang ntlo-khōlō ea lefatše, ’me e mong oa bona e ne e le Mor’abo rōna Nathan H. Knorr. E le hore re tsebahatse puo ea phatlalatsa re ile ra tsamaea ka bongata toropong re fasitse liplakate tsa sehlooho sa puo eo ka pele le ka morao. Mora oa rōna, Eduard, ea neng a le lilemo li robong feela ka nako eo, o ile a hlonama haholo hore ebe o ne a se na plakate. Kahoo, barab’abo rōna ba ile ba etsa tse nyenyane bakeng sa hae le bana ba bang ba bangata. Bana bana ba neng ba jere liplakate ba ile ba etsa mosebetsi o motle oa ho phatlalatsa puo eo!

Ka February 1948 Makomonisi a ile a nka puso. Re ile ra tseba hore qetellong ’muso o ne o tla nka mehato ea ho thibela tšebeletso ea rōna. Ho ile ha tšoaroa kopano Prague ka September 1948, ’me re ne re hlile re ikemiselitse kaha re ne re lebeletse hore liboka tsa rōna tsa phatlalatsa li tla thibeloa hape ka mor’a ho kopana ka bolokolohi ka lilemo tse tharo feela. Pele re tloha kopanong eo, re ile ra etsa qeto, eo karolo e ’ngoe ea eona e neng e re: “Rōna Lipaki Tsa Jehova, tse kopaneng hammoho . . . , re ikemiselitse ho eketsa haholo tšebeletso ena e thabisang, ’me, ka mosa oa Morena, re tla e phehella nakong e tšoanelang le linakong tsa liteko, hape re tla phatlalatsa kosepele ea ’muso oa Molimo ka cheseho e khōlō haholo.”

“Lira Tsa ’Muso”

Likhoeli tse peli feela ka mor’a kopano eo ea Prague, sepolesa sa sekhukhu se ile sa hlasela lehae la Bethele haufi le Prague. Mapolesa a ile a hapa thepa, a nka lingoliloeng tseo a ileng a khona ho li fumana, a ba a tšoara basebeletsi bohle ba Bethele le bara ba bang babo rōna. Empa seo e ne e le linyane.

Bosiung ba la 3-4 February, 1952, mabotho a tšireletso a ile a haola naha ’me a tšoara Lipaki tse fetang tse 100. Ke ne ke le e mong oa tsona. Hoo e ka bang ka hora ea boraro ka meso, mapolesa a ile a tsosa lelapa lohle la ka. Ntle ho tlhaloso a ile a re ke tsamaee le ’ona. Ke ile ka tlangoa ka ba ka koaloa mahlo, ’me ’na le ba bang ba bangata re ile ra sutumelletsoa ka morao terakeng. Ke ile ka qetella ke koaletsoe ke le mong.

Ho ile ha fela khoeli ho se motho ea mpuisang. Motho feela eo ke neng ke mo bona e ne e le molebeli ea neng a ’neheletsa lijo tse nyenyane ka lesoba le lemating. Ka mor’a moo ke ile ka bitsoa ke motho ea ntlhomang lipotso eo ke buileng ka eena qalong. Ha a qeta ho mpitsa sehloela, o ile a tsoela pele a re: “Bolumeli ke ho hloka tsebo. Ha ho na Molimo! Re ke ke ra u lumella ho thetsa basebetsi ba rōna. U tla fanyehoa, kapa u tla shoela chankaneng. Esita leha Molimo oa hao a ka tla mona, re tla mo bolaea le eena!”

Kaha ba boholong ba ne ba tseba hore ho ne ho se molao o tobileng o thibelang mesebetsi ea rōna ea Bokreste, ba ne ba batla ho hlalosa mesebetsi ea rōna ka tsela e tla etsa hore e lumellane le melao e teng ka ho re hlahisa re le “lira tsa ’Muso” le lihloela tsa basele. Sena ba ne ba ka se etsa ka hore ba re tšose le ka hore ba re re “lumele” liketselletso tse buuoang ka ba bang. Ka mor’a ho hlongoa lipotso bosiung boo, ha kea ka ka lumelloa ho robala. Ka mor’a lihora tse seng kae, ke ile ka hlongoa lipotso hape. Lekhetlong lena ea ntlhomang lipotso o ne a batla hore ke saene polelo e reng: “Kaha ke sera sa Czechoslovakia ea Puso ea Sechaba ka Sechaba ha kea ka ka kopanela [temong e kopaneloang] hobane ke ne ke letetse Maamerika.” Ha ke hana ho saena leshano leo, ke ile ka isoa seleng ea khalemelo.

Ke ile ka haneloa ho robala, ho paqama, esita le hona ho lula fatše. Ntho feela eo ke neng ke e etsa ke ho ema kapa ho tsamaea. Ha ke khathala, ke ne ke paqama fatše samenteng. Ka mor’a moo balebeli ba ile ba nkhutlisetsa ofising ea motho ea ntlhomang lipotso. Ea hlomang lipotso o ile a mpotsa: “Na u tla saena joale?” Ha ke hana hape, o ile a nkotla sefahlehong. Ke ile ka tsoa mokola. O ile a bua ka bohale a re ho balebeli: “O batla ho ipolaea. Le mo lebele ka thata hore a se ke a ipolaea!” Ke ile ka khutlisetsoa moo ke neng ke koalloa teng ke le mong. Ka likhoeli tse tšeletseng, maqheka ana a ho ntlhoma lipotso a ile a tsoela pele ka makhetlo a mangata. Ha ho na leqheka kapa boiteko ba hore ke lumele hore ke sera sa ’Muso le ileng la senya boikemisetso ba ka ba ho lula ke tšepahala ho Jehova.

Khoeli pele ke e-ea nyeoeng, ho ile ha tla mochochisi ea tsoang Prague eaba o hloma e mong le e mong lipotso sehlopheng sa rōna sa Lipaki tse 12. O ile a mpotsa: “U tla etsa’ng haeba bahatelli ba lichaba tsa Bophirimela ba hlasela naha ea rōna?” Ke ile ka re: “Ke tla etsa seo ke ileng ka se etsa ha naha ena hammoho le Hitler ba ne ba hlasela USSR. Ha kea ka ka loana nakong eo, ’me nke ke ka loana hona joale hobane ke Mokreste ’me ha ke jele paate.” Eaba o re ho ’na: “Re ke ke ra mamella Lipaki Tsa Jehova. Re batla masole a tla loana haeba bahatelli ba Bophirimela ba re hlasela, hape re batla masole a tla lokolla basebetsi ba rōna Linaheng Tsa Bophirimela.”

Ka la 24 July, 1953, re ile ra kenngoa ka lekhotleng. Re ile ra bitsoa ka bonngoe, re le 12, hore re hlahe ka pel’a sehlopha sa baahloli. Re ile ra sebelisa monyetla ona hore re bue ka tumelo ea rōna phatlalatsa. Ka mor’a ho araba liqoso tsa bohata tseo re neng re qosoa ka tsona, leqoetha le ile la ema ’me la re: “Ke bile ka lekhotleng lena ka makhetlo a mangata. Ka tloaelo ho ba le boipolelo bo bongata, pako esita le likeleli. Empa banna bana ba tla tloha ba le matla haholo ho feta ha ba kena mona.” Ka mor’a moo, kaofela ha rōna re le 12, ho ile ha phatlalatsoa hore re molato oa morero oa bolotsana oa ho tsoa ’Muso tlaase. Ke ile ka ahloleloa lilemo tse tharo chankaneng le hore ’Muso o nkamohe thepa ea ka kaofela.

Botsofali ha Boa Nkemisa

Ka mor’a ho khutlela hae, ke ne ke ntse ke behiloe leihlo ke sepolesa sa sekhukhu. Ho sa tsotellehe seo, ke ile ka tsoela pele le mesebetsi ea ka ea puso ea Molimo ’me ke ile ka fuoa boikarabelo ba ho etella pele litabeng tsa moea phuthehong ea heso. Le hoja re ile ra lumelloa ho lula ntlong ea rōna eo ’Muso o neng o re amohile eona, e ile ea khutlisetsoa ho rōna ka molao lilemo tse ka bang 40 hamorao, ka mor’a ho oa ha Bokomonisi.

Hase ’na oa ho qetela ea ileng a ea chankaneng lelapeng la ka. Ke ne ke e-na le lilemo tse tharo ke khutletse hae ha Eduard a thaotheloa ho ea sebetsa lebothong la ntoa. Ka lebaka la letsoalo la hae le koetlisitsoeng ka Bibele, o ile a hana eaba o koalloa chankaneng. Lilemo hamorao, esita le Peter, setloholo sa ka sa moshemane, o ile a hlaheloa ke ntho e tšoanang, ho sa tsotellehe ho kula.

Ka 1989 ’muso oa Bokomonisi oa Czechoslovakia o ile oa oa. Ke ile ka thaba hakaakang hore ebe ka mor’a lilemo tse mashome a mane tsa ho thibeloa, ke ne nka khona ho bolela ka bolokolohi ka ntlo le ntlo! (Liketso 20:20) Ke ile ka thabela tšebeletso ea mofuta ona ha bophelo ba ka bo sa ntse bo lumela. Kaha joale ke na le lilemo tse 98, bophelo ba ka ha bo sa tšoana le pele, empa ke thabela hore ke sa khona ho pakela batho ka litšepiso tse hlollang tsa Jehova tsa bokamoso.

Nka bala baeta-pele ba 12 ba linaha tse fapa-fapaneng ba ileng ba busa toropo ea heso. Har’a bona ho ne ho akha bahatelli, bapresidente le morena. Ha ho le ea mong oa bona ea ileng a fumana tharollo e tšoarellang ea lintho tse mpe tse neng li tšoenya batho lipusong tsa bona. (Pesaleme ea 146:3, 4) Ke leboha Jehova hore ebe o ile a ntumella hore ke mo tsebe ke sa le monyenyane. Kahoo, ke ile ka khona ho ananela tharollo eo a tla e tlisa ka ’Muso oa Bomesia le hore ke qobe lefeela la bophelo bo se nang Molimo. Ka mafolofolo ke boletse litaba tse molemohali ka lilemo tse fetang 75, ’me seo se nkentse hore ke phele ke e-na le morero, ke khotsofetse ke bile ke e-na le tšepo e khanyang ea bophelo bo sa feleng lefatšeng. Ebe nka llela eng hape?b

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 26]

Nakoana ka mor’a lechato la rōna

[Setšoantšo se leqepheng la 26]

’Na le Eduard mathoasong a bo-1940

[Setšoantšo se leqepheng la 27]

Re phatlalatsa kopano Brno, 1947