Ubebaji Vitoto—Njia ya Kiafrika na ya Amerika Kaskazini

NA MLETA-HABARI WA AMKENI! KATIKA NIGERIA

KUNA njia mbalimbali ambazo watu kotekote ulimwenguni hubeba vitoto. Njia za Amerika Kaskazini na Kiafrika zatofautiana sana.

Katika mabara haya tofauti, hali za kiuchumi zatofautiana sana. Kwa hiyo tungetazamia kwamba namna za kubeba vitoto zitofautiane sana pia. Kwanza, ebu tuone jinsi watu katika Amerika Kaskazini hushughulika na jambo hilo.

Njia ya Amerika Kaskazini

Katika Marekani na sehemu nyinginezo nyingi za ulimwengu, vigari vya kusukumwa vya vitoto au vichukuzi vya vitoto, ni njia ya kawaida. Na mwelekeo katika miaka ya majuzi umekuwa kuvifanya viwe rahisi zaidi kuvitumia, vya kimtindo zaidi, na vyenye ustarehe zaidi kwa kitoto. Vingi vimewekewa mito yenye starehe, vitakia viwezavyo kuoshwa, na viti vilivyoinuliwa.

Vigari vya kusukumwa hupatia vitoto mahali pa kupumzika, badiliko la mwendo, pumziko kutokana na miguu yenye maumivu. Kwa kitoto chenye kusinzia, kigari cha kusukumwa chaweza kuwa kitanda chenye magurudumu. Mara nyingi mwendo wa kigari cha kusukumwa kinachoenda hukiliwaza na kukituliza kitoto kichovu na chenye kuudhika kwa urahisi.

Vigari vya kusukumwa vyaweza kufanya maisha yawe rahisi zaidi kwa wazazi pia. Mzazi mmoja alisema hivi: “Ni rahisi zaidi kuliko kumbeba mtoto kila mahali.” Mtoto aweza kuwa rahisi kubeba anapokuwa mdogo, lakini mambo ni tofauti wakati anapoanza kuongeza uzani. Isitoshe, wazazi hufurahia kujua kwamba mtoto wao yuko salama katika kigari cha kusukumwa ambacho wanaweza kukiongoza.

Katika Marekani, uangalifu unatolewa ili kufanya vigari vya kusukumwa viwe salama. Hivyo hubuniwa vikiwa na sehemu ya chini iliyo pana na uzito wote ukiwa karibu na ardhi ili visiweze kupinduka kwa urahisi. Lazima breki ziwe na nguvu na katika mahali ambapo haziwezi kufunguliwa na mtoto katika kigari cha kusukumwa. Komeo huwekwa ili kuzuia kukunjika kiaksidenti kwa hicho kigari cha kusukumwa. Uangalifu unatolewa ili kuondoa “sehemu [zozote] zenye kufinya”—sehemu ambazo zaweza kufinya vijidole. Mishipi ya vitini hutoa ulinzi wa ziada.

Vigari vya kusukumwa hutofautiana katika bei kuanzia zaidi ya dola 20 hadi mara nane au kumi ya gharama hiyo. Namna moja ya kigari cha starehe inayouzwa kwa dola 300 hivi ina kikapu cha kubebea vitu vya ziada, sehemu ya ndani ya kistarehe, sehemu ya nje isiyoweza kudhuriwa na hali ya hewa, magurudumu yawezayo kugeuka upande wowote, na fremu iwezayo kukunjwa iliyo nyepesi. “Kigari cha kusukumwa cha mkimbiaji-kimbiaji,” kilichobuniwa kipekee ambacho humruhusu mama au baba kusukuma mtoto anapokimbia-kimbia, huuzwa kwa dola zipatazo 380.

Njia ya Kiafrika

Katika Afrika na vilevile katika nchi nyingi za Asia, akina mama wengi hubeba vitoto vyao migongoni mwao, kama tu walivyofanya mama zao na nyanya zao. Kubeba kitoto mgongoni, ndiyo njia rahisi na ifaayo kuliko zote za kubeba vitoto. Kifaa kinachohitajika tu ni kanga. Kwa njia rahisi na iliyo salama, mama huinama mbele, na kukiweka kitoto mgongoni pake, kisha huzungusha na kujifunga kanga yeye pamoja na kitoto.

Je, vitoto hupata kuanguka vinapofungwa? Hilo yaelekea halitukii kamwe. Anapofunga kitoto kichanga, mama hukitegemeza kwa mkono mmoja huku akifunga kanga kwa mkono ule mwingine. Kuhusu vitoto vikubwa zaidi, mwanamke mmoja Mnigeria anayeitwa Blessing alisema hivi: “Vitoto havikatai; hujishikilia kwa nguvu. Vinapenda kuwa migongoni pa mama zao. Nyakati fulani vinalilia kuwa hapo. Lakini ikiwa kitoto anafurukuta, mama anaweza kushikilia kwa nguvu mkono mmoja au yote miwili kwapani hadi anapofunga kanga mahali payo.”

Ili kutegemeza shingo ya vitoto vichanga, akina mama hutumia kipande cha pili cha kitambaa, ambacho wanakifunga sawasawa na kanga. Utegemezo zaidi kwa vitoto vichanga au vitoto vinavyolala hupatikana kwa kufunika mikono na kanga. Watoto wakubwa zaidi hufurahia mikono yao ikiwa huru.

Akina mama wa Kiafrika hubeba watoto wao migongoni kwa muda gani? Katika nyakati zilizopita vikundi fulani vya kikabila, kama vile Wayoruba wa Nigeria, walibeba vitoto vyao migongoni kufikia miaka mitatu. Siku hizi kitoto hubebwa mgongoni kwa miaka miwili hivi, isipokuwa kwa wakati uliopo mama azaa mtoto mwingine atakayechukua mahali pake.

Akiwa amefungwa kwa hali ya starehe mgongoni pa mama, mtoto anaweza kuenda mahali popote anapoenda mama—kupanda na kushuka vidaraja, kuvuka hali-nchi yenye mabonde, kuingia na kutoka katika magari. Lakini licha ya kuwa njia ya kubeba yenye manufaa na isiyo ghali, kubeba kitoto mgongoni hushughulikia mahitaji ya kihisia-moyo, kama vile hali ya starehe. Kitoto kinacholia huwekwa mgongoni pa mama yacho; kitoto kinalala, na mama aendelea na kazi yake.

Kuhamisha kitoto kinacholala kutoka mgongoni hadi kitandani huhitaji wanana, kwa kuwa vitoto vingi havipendi kusumbuliwa. Ili kufanya hili, mama hulala chini taratibu kiupande na kufungua kanga polepole, ambayo sasa yawa blanketi. Nyakati fulani, ili kuigiza usalama wa mgongo, yeye atashikiza mto mbele ya kitoto.

Kubeba kitoto mgongoni kuna manufaa nyinginezo. Huko humwezesha mama kujua mahitaji ya kitoto chake. Kitoto kikiwa kinyong’onyevu, kikiwa kinasumbuka, chenye homa, au kimejikojolea, mama atahisi. Kubeba kitoto mgongoni kwaweza kuleta manufaa za muda mrefu pia. Kitabu Growth and Development chataarifu hivi: “Uhusiano wa karibu zaidi wakati wa utotoni hufanyiza kifungo salama na chenye upendo kati ya mama na kitoto, ikifanyiza msingi kwa ajili ya mahusiano baina ya watu katika miaka ijayo. Jambo la maana katika kifungo hiki yaaminika ni uhakika wa kwamba mtoto aliyeshikiliwa karibu sana anaweza kwa urahisi kutambua namna ya mpigo wa moyo wa mama, kama tu alivyoutambua wakati alipokuwa bado katika tumbo la uzazi la mama.”

Vitoto hufurahia mguso wa karibu unaoandaliwa na ubebaji kitoto mgongoni. Katika Afrika huhitaji kutazama mbali ili kuona watoto wenye furaha migongoni pa mama zao. Wengine hulala kwa utulivu. Wengine hucheza na nywele za mama yao, masikio au mkufu. Na bado wengine hujiunga wakiwa na sauti ya kuridhika huku mama akiimba kwa wororo kwa kufuatisha hatua za miguu yake.

Ndiyo, njia ya Kiafrika ya kubeba watoto kwa kawaida ni tofauti sana na njia ya Amerika ya Kaskazini. Lakini kila moja inafaa katika utamaduni wayo na hutimiza kusudi layo.