Ubadilifu wa Sauti

KUKAZIA maana kwa njia rahisi husaidia wasikilizaji kuelewa mambo unayosema. Lakini ukibadili-badili sauti na mwendo, hotuba yako inaweza kufurahisha sana. Na zaidi, wasikilizaji wanaweza kuona jinsi unavyohisi kuhusu habari unayozungumzia. Maoni yako juu ya habari hiyo yanaweza kuathiri jinsi wanavyoiona. Na ndivyo hali ilivyo iwe unatoa hotuba jukwaani au unazungumza na mtu katika huduma ya shambani.

Sauti ya binadamu inastaajabisha sana, na inaweza kutimiza mambo mengi. Sauti ikitumiwa vizuri, inaweza kufanya hotuba ichangamshe, iguse moyo na kuchochea watu kutenda. Hata hivyo, huwezi kutimiza mambo hayo kwa kutia alama maandishi yako ili ujue sehemu unazohitaji kuongeza sauti, kuongeza mwendo, au kubadili uzito wa sauti. Ubadilifu wa sauti unaofuata alama kama hizo hauwi halisi. Haufanyi hotuba ichangamshe wala haufurahishi wasikilizaji. Ubadilifu mzuri wa sauti hutoka moyoni.

Msemaji akiwa na ubadilifu mzuri wa sauti, hajielekezei fikira isivyofaa. Badala yake, ubadilifu huo unasaidia wasikilizaji wajihusishe na mambo yanayosemwa.

Rekebisha Kiasi cha Sauti. Njia moja ya kubadili sauti ni kurekebisha kiasi cha sauti yako. Lakini hiyo haimaanishi kuongeza sauti na kuipunguza kwa njia ileile moja. Unaweza kupotoa maana ya jambo unalozungumzia ukifanya hivyo. Ikiwa unainua-inua sauti kila wakati, watu hawatafurahia.

Kiasi cha sauti kinapaswa kufaana na habari unayozungumzia. Iwe unasoma amri ya dharura, kama ile inayopatikana katika Ufunuo 14:6, 7 au Ufunuo 18:4, ama unasoma jambo fulani lenye mkazo, kama lile linalopatikana katika Kutoka 14:13, 14, ni vizuri kuongeza sauti inavyofaa. Na pia unaposoma shutuma kali katika Biblia, kama Yeremia 25:27-38, kubadili-badili kiasi cha sauti kunaweza kukazia maneno fulani.

Pia, fikiria kusudi lako. Je, unataka kuwachochea wasikilizaji wafanye jambo fulani? au unataka kukazia mambo makuu? Unaweza kufaulu ukiinua sauti kwa njia ya busara. Lakini, huenda isitoshe tu kuinua sauti. Kwa nini? Kwa sababu jambo unalosema huenda likahitaji uchangamfu na hisia wala si kuinua sauti. Tutazungumzia jambo hili katika Somo la 11.

Ukipunguza sauti kwa njia ya busara, unaweza kufanya watu wawe na hamu ya kujua jambo utakalosema. Na kwa kawaida inatakikana uongeze mkazo wa sauti mara tu baada ya kuishusha. Kuzungumza kwa sauti ya chini haraka-haraka huonyesha wasiwasi au hofu. Kushusha sauti pia kunaweza kuonyesha kwamba jambo unalosema si muhimu kama yale unayosema kwa sauti ya juu. Lakini, kama nyakati zote unaongea kwa sauti ya chini, watu wanaweza kufikiri kwamba huna hakika na jambo unalosema au hulisadiki au halikupendezi. Bila shaka, unahitaji kutumia sauti ya chini kwa busara.

Badili Mwendo wa Kuzungumza. Katika mazungumzo ya kawaida, maneno hutiririka tu yenyewe. Sisi huelekea kuzungumza haraka-haraka tunaposisimka. Tunapotaka wengine wakumbuke vizuri mambo tunayosema, sisi huzungumza polepole zaidi na kwa utaratibu.

Hata hivyo, wasemaji wengi wapya hawabadili mwendo wao wa kuzungumza. Kwa nini? Wao hufikiria sana maneno watakayosema. Huenda wameandika kila jambo. Hata kama hawasomi hotuba hiyo, huenda wamekariri maneno hayo. Basi wanatoa hotuba hiyo kwa mwendo uleule mmoja. Unaweza kurekebisha udhaifu huo kwa kujifunza kutumia muhtasari.

Epuka kuongeza mwendo kwa ghafula sana kama paka anayetembea polepole kisha afyatua mbio anapomwona mbwa. Wala usiongee haraka-haraka hivi kwamba maneno yako yakose kueleweka vizuri.

Ili ubadili-badili mwendo wako wa kusema, usiongeze mwendo wala kupunguza mwendo baada ya pindi fulani-fulani tu. Njia hiyo haiboreshi hotuba na badala yake inaifanya isipendeze. Unapaswa kubadili mwendo wa kusema ikitegemea jambo unalosema, hisia unazotaka kuonyesha, na kusudi lako. Toa hotuba kwa mwendo wa kadiri. Ili kuonyesha msisimko, zungumza haraka, kama ambavyo ungefanya katika mazungumzo ya kawaida. Pia inafaa kuzungumza haraka unapotaja mambo yasiyo muhimu sana au unaposimulia matukio ambayo si muhimu. Hiyo itafanya usitoe hotuba kwa hali moja tu na pia isiwe yenye kuchosha. Kwa upande mwingine, mambo mazito, mambo makuu, na vilele vya hotuba vinapaswa kutolewa kwa mwendo wa polepole.

Inua na Kupunguza Sauti. Ebu wazia mtu anayecheza ala fulani ya muziki kwa muda wa saa moja hivi. Katika muda huo wote, anapiga sauti moja tu—kwanza nyakati nyingine anaenda haraka, kisha polepole. Ni kweli kwamba kuna ubadilifu wa mwendo wa sauti, lakini sauti yenyewe inabaki vilevile. “Muziki” huo haupendezi. Vivyo hivyo, tusipobadili sauti, watu hawawezi kupendezwa.

Tujue kwamba mabadiliko ya sauti hayawi na matokeo yaleyale katika kila lugha. Katika lugha kama Kichina, kubadili sauti ya matamshi kunaweza kubadili maana ya neno. Lakini hata katika lugha kama hizo, kuna njia za kubadili-badili sauti. Mtu anaweza kujitahidi kutumia sauti nyingine zaidi na wakati huohuo adumishe sauti tofauti zinazotokeza maana tofauti. Kwa hiyo anaweza kuzungumza kwa sauti nzito au nyembamba.

Hata katika lugha ambazo hazitegemei kubadilika kwa sauti ya matamshi, ubadilifu wa sauti unaweza kutokeza hisia tofauti-tofauti. Kwa mfano, kuinua sauti kidogo kunaweza kukazia maana. Au kubadili mwendo wa sauti kunaweza kuonyesha ukubwa au umbali fulani. Kuinua sauti mwishoni mwa sentensi kunaweza kuonyesha kuna swali linaloulizwa. Katika lugha nyingine swali linaweza kuulizwa kwa kupunguza sauti.

Msisimko na uchangamfu unaweza kuonyeshwa kwa kuinua sauti. (Katika lugha zinazotegemea kubadilika kwa sauti ya matamshi, jambo hilo huenda likahitaji ubadilifu zaidi wa sauti.) Sauti ya chini inaweza kuonyesha huzuni na wasiwasi. (Au katika lugha inayotegemea kubadilika kwa sauti ya matamshi, kutumia sauti ya kadiri.) Hisia zinazotajwa hapa ndizo humsaidia msemaji kufikia mioyo. Unapotaka kuonyesha hisia hizo, usiongee tu. Tumia sauti yako kwa njia inayoonyesha hisia.

Kuweka Msingi. Basi, ubadilifu wa sauti huanzia wapi? Unapochagua habari ya hotuba yako. Ikiwa hotuba yako imejaa tu hoja za kuthibitisha jambo fulani au imejaa tu himizo, haitakuwa rahisi kubadili sauti. Basi chunguza muhtasari wako, na uhakikishe unatumia sifa zinazofanya ipendeze na kuarifu.

Namna gani ikiwa unapofika katikati ya hotuba unahisi unahitaji kubadili-badili sauti ili hotuba isijivute. Ufanyeje? Badili namna unavyotoa hotuba hiyo. Kwa njia gani? Njia moja ni kufungua Biblia yako, omba wasikilizaji wafungue zao, na usome andiko badala ya kuzungumza tu. Au badili maneno fulani yawe maswali, ukitua ili kutia mkazo. Tumia mfano rahisi. Wasemaji wenye uzoefu hutumia mbinu hizo. Lakini hata uwe na uzoefu wa kadiri gani, unaweza kutumia madokezo haya unapotayarisha hotuba.

Inaweza kusemwa kwamba ubadilifu wa sauti ndio ladha ya hotuba. Ukibadili sauti kwa njia inayofaa, utakoleza hotuba yako na kufurahisha wasikilizaji.