Linda Kinywa Chako!

UNAWEZA kuwa wenye kuchoma na kuharibu kama silaha ya vita. Lakini unaweza pia kuwa mtamu kama asali na wenye kuburudisha mwili kama mafuta zeri. Unaweza kutokeza uzima, na unaweza kutokeza kifo. Hivyo ndivyo Biblia inavyoeleza uwezo wa usemi wa kibinadamu.​—Mithali 12:18; 16:24; 18:21.

Basi, si ajabu kwamba Sulemani alisema: “Yeye alindaye kinywa chake huilinda nafsi yake; bali afunuaye midomo yake atapata uharibifu.” (Mithali 13:3) Sifa iliyoharibika, hisia zilizoumizwa, uhusiano mbaya, na hata umizo la kimwili​—yote hayo ni mambo yanayoweza kutokezwa na usemi wa kipumbavu. Ingawa hivyo, bila shaka wewe ni mtu anayetaka ‘kulinda nafsi yake.’ Unaweza kujifunzaje kulinda kinywa chako na kuepuka uwezekano wa kupata uharibifu?

“Katika Wingi wa Maneno . . . ”

Njia moja rahisi ni kutokusema mno! Labda wewe umekuwa karibu na mwanamume au mwanamke anayeelekea kuwa na maneno ya kusema juu ya kila jambo. Mtu kama huyo anaweza kuudhi kama nini! “Vinywa vya wapumbavu humwaga upumbavu,” na “mpumbavu anasema maneno mengi,” inasema Biblia. (Mithali 15:2, UV; Mhubiri 10:14, NW.) Bila shaka, hiyo haimaanishi kwamba kila mtu aliye msemaji sana ni mpumbavu au kwamba kila mtu anayesema machache ni mwenye hekima. Lakini ni hatari kusema-sema saa zote. Mithali 10:19 inaeleza jambo hilo hivi: “Katika wingi wa maneno hapakosi kuwa na maovu; bali yeye azuiaye midomo yake hufanya akili.”

Tafakari Kabla ya Kujibu

Njia nyingine ya kulinda kinywa chako ni kufikiri kabla ya kusema. Wakati mtu asipotangulia kufikiria anayosema, msemaji mwenyewe na msikilizaji wake pia wanaweza kuumizwa. Mwandikaji aliyeongozwa na roho ya Mungu alitangaza hivi: “Kuna anenaye bila kufikiri, kama kuchoma kwa upanga.”​—Mithali 12:18.

Kikionyesha jinsi gani hasa usemi mbaya wa kutokufiri unavyoweza kuwa, kitabu cha Yakobo kinasema: “Angalieni jinsi moto mdogo uwashavyo msitu mkubwa sana. Nao ulimi ni moto; ule ulimwengu wa uovu, ule ulimi, umewekwa katika viungo vyetu, nao ndio uutiao mwili wote unajisi, huuwasha moto mfulizo wa maumbile, nao huwashwa moto na jehanum.”​—Yakobo 3:5, 6.

Neno Jehanum limetokana na jina la Bonde la Hinomu lililokuwa upande wa kusini na wa magharibi ya Yerusalemu. Nyakati nyingine katika historia ya Israeli, mioto iliendelea kuwaka humo ili kuteketeza takataka ya mji, ikaifanya Jehanum ikawe mfano unaofaa wa uharibifu kamili. Ingawa hivyo, ni kwa njia gani ulimi usiotiwa nidhamu ungeweza ‘kuwashwa moto na jehanum?’ Mtu anayesema mambo ya uwongo, anayeendeleza mafundisho yenye kuvunjia Mungu heshima, au mwenye kutumia ulimi vibaya kwa njia nyingineyo kunaweza kumfanya yeye mwenyewe na wengine wapoteze upendeleo wa Mungu. Matokeo ni nini? Uharibifu wa milele! Kwa mfano, Yesu Kristo aliwaambia Mafarisayo hivi: “Ole wenu waandishi na Mafarisayo, wanafiki! kwa kuwa mnazunguka katika bahari na nchi kavu ili kumfanya mtu mmoja kuwa mwongofu; na akiisha kufanyika, mnamfanya kuwa mwana wa jehanum mara mbili zaidi kuliko ninyi wenyewe.”​—Mathayo 23:15.

Basi, Biblia inatutolea maoni haya yenye mafaa: “Moyo wa mwenye uadilifu unatafakari ili kujibu.” (Mithali 15:28, NW) Ni afadhali zaidi kufikiria utakayosema, badala ya kuboboka maneno yanayoweza kudhuru!

“Neno Linenwalo Wakati wa Kufaa”

Kusema katika wakati unaofaa ni njia nyingine bado ya kulinda kinywa chako. Sulemani alisema hivi: “Kwa kila jambo kuna majira yake . . . wakati wa kunyamaza na wakati wa kunena.” (Mhubiri 3:1, 7) Wakati mwenzi wako wa ndoa anapoonekana kuwa amechoka kutokana na kazi nyingi ya kimwili au vikazi vya kinyumbani alivyofanya mchana kutwa, je! huo kweli ndio wakati wa kumlemea na vitatizo au madai madogo-madogo? Labda huo ndio “wakati wa kunyamaza.”

Kwa upande mwingine, kuna “wakati wa kunena.” Tunasoma hivi kwenye Mithali 15:23: “Neno linenwalo wakati wa kufaa ni jema kama nini!” Je! wewe unajua mtu fulani anayelemewa na matatizo na taabu-taabu? Je! neno la kumtia moyo lililotumiwa wakati unaofaa silo analohitaji mtu huyo?

Yesu Kristo hakushindwa kamwe kutumia nafasi ya kutia wengine moyo. Kwa wakati mmoja yeye aliwaambia wanafunzi wake: “Njooni ninyi peke yenu kwa faragha, mahali pasipokuwa na watu, mkapumzike kidogo.” Masimulizi yanaongeza hivi: “Wakaenda zao faragha mashuani, mahali pasipokuwa na watu. Watu wakawaona wakienda zao, na wengi wakatambua, wakaenda huko mbio kwa miguu, toka miji yote, wakatangulia kufika.” Kulingana na maoni ya watu hao wenyewe, hakika huo ulionekana kuwa ndio wakati wenye kufaa maneno ya faraja! Hata hivyo, kulingana na maoni ya Yesu na wanafunzi wake, wakati huo ulionekana kuwa usiofaa sana. “Naye aliposhuka mashuani, akaona mkutano mkuu, akawahurumia; kwa sababu walikuwa kama kondoo wasio na mchungaji; akaanza kuwafundisha mambo mengi.” (Marko 6:31-34) Ndiyo, Yesu alilinda kinywa chake. Alijua wakati wa kusema na wakati wa kunyamaza.​—Linganisha Mathayo 26:63; 27:12-14.

Wewe, pia, unaweza kujifunza kulinda kinywa chako. Jitahidi kwa dhati uepuke kusema mno. Epuka usemi usiofikiriwa unaoweza kuharibu sifa yako na ile ya wengine. Na utafute nafasi za kushiriki na wengine ‘neno lenye faida linenwalo wakati wa kufaa.’ Kufanya hivyo kutakusaidia ‘ulinde nafsi yako.’​—Mithali 13:3.

[Picha katika ukurasa wa 23]

Je! wewe una elekeo la kukatiza wengine, au kusema jambo fulani juu ya kila habari?