Fa Bana Ba Tshola Bana

“O NE O kare ke sengwe sa tlhamane,” mosadi mongwe yo mosha yo re tla mmitsang Sharon o ne a gakologelwa jalo ka kutlobotlhoko. “O ne a tlhola a mpolelela ka dinako tsotlhe gore o a nthata le gore fa mosetsana yo a ratanang le ene a ne a ka ithwala, o ne a se kitla a mo latlha le ka motlha ope.”

Tsatsi lengwe Sharon o ne a ya go bona ngaka ya gagwe go tlhomamisa gore a o ka ne a tshwerwe ke seo a neng a akanya gore ke go ruruga ga lelana; go ne ga fitlhelwa gore o ne a na le dikgwedi di le tharo a ithwele. “Ke ne ka leletsa mosimane yo ke neng ke ratana nae mogala ka yone nako eo,” Sharon o gakologelwa jalo. O ne a reng? “O tshwanetse go senya mpa! Fetsa ka yone!” Tlhamane ele e ne e fetogile toro e e maswe.

Mo United States fela go ithwala basetsana ba dingwaga tsa bolesome ba ka nna milione ngwaga le ngwaga. United States e na le tumo e e belaetsang ya gore e na le palo e e kwa godimodimo ya go ima ga basha ba dingwaga tsa bolesome mo dinageng tsotlhe tse di tsweletseng pele mo go tsa indaseteri—eleng yone fela naga eo palo eno e ileng ya oketsega kwa go yone mo dingwageng tsa bosheng jaana. Lefa go ntse jalo, patlisiso eo e ileng ya dirwa ke The Alan Guttmacher Institute mo mafatsheng a le 37 e senola gore go ithwala ga basha ba dingwaga tsa bolesome bao ba sa nyalwang ke bothata jwa lefatshe ka bophara.

Babatlisisi ebong Black le DeBlassie ba kwadile jaana mo lekwalo-pakeng la Adolescence: “Basetsana ba ba lekaneng go ka tsena sekolo bao ba ithwalang ba tswa mo go ba maemo otlhe a loago le a tsa itsholelo le go tswa mo dikolong tsa ga goromente le tse eseng tsa ga goromente. Ke bao ba tswang ditsong tsotlhe, mo ditumelong tsotlhe, le mo dikarolong tsotlhe tsa naga, mo metse-selegaeng le mo metse-setoropong.” Malebana le gore ke ka ntlhayang fa selekanyo sa basetsana bao ba tsholang bana ba ba tswang mo malapeng a a humanegileng kana a maemo a a kwa tlase se le kwa godingwana, Journal of Marriage and the Family e bolela jaana: “Basetsana ba makgoa mmogo le ba M[aemo] a a kwa godimo a L[oago] le mo go tsa I[tsholelo] gantsi bone ba senya dimpa.”

Mo United States, nngwe-tharong ya dimpa tseo di senngwang semolao ke tseo di senngwang ke basadi ba dingwaga tse di kafa tlase ga 20. Fa re tlogela mabaka a boitsholo, tshwetso ya go senya mpa gantsi e itshupa e le bokete go tshela ka yone. “Se se gakgamatsang ke gore,” mosadi mongwe yo o kileng a senya mpa fa a ne a sale monnye o gakologelwa jalo, “go utlwisa botlhoko tota go itse gore ke nna ke bakileng loso, polao eo motho yo o bolailweng mo go yone a se kitlang a bo a itse ka moo ke swabileng ka teng.”

Go Batlana le Ditharabololo

Go nna le letshwao le le tlhabisang ditlhong mo morafeng, manyalo a a sa tlhomamang, lehuma—tseno ke ditlamorago tseo di tlwaelegileng tseo di bakiwang ke go ithwala ga basha ba dingwaga tsa bolesome. Ga go gakgamatse, he, go bo kgang eno e fetogile eo barutisi, dingaka, boradipolotiki, mmogo le batsadi ba amegileng thata ka yone jaana. Bangwe ba akantsha dithulaganyo tsa thuto ya tsa kafa dikobong, ba bile ba gatelela gore dithibelapelegi le ditirelo tsa go senya dimpa e nne tseo di ka bonwang motlhofo ke basha.

Lefa go ntse jalo, basha ba bangwe ba na le ditlhokafalo dingwe tsa maikutlo tseo thuto ya tsa kafa dikobong e ka se di kgotsofatseng. Ka sekai, basetsana bangwe ba ne tota ba batla go ithwala! Jaaka mosetsana mongwe yo mosha a ne a bolela jaana: “Ke ne ka leka go tsena mo bothateng e le fela gore batsadi ba me ba ke ba ntlhokomele. Ke ne ka akanya gore yono [ngwana] e ne e tla nna sengwe seo e tla bong e le sa me—go sena ope yo o ka se tsayang mme ke tla bo ke setse ka sengwe seo e leng karolonyana ya me seo se tla nnayang lebaka la seo ke se tshelelang.”

Go feta foo, dithulaganyo tsa thuto ya tsa kafa dikobong ga e rute basha ka boitsholo. Go ka ne go na le palo e e kwa tlase ya go ithwala ga basha kwa mafatsheng a a ntseng jaaka Sweden le Netherlands, koo dithulaganyo tse di ntseng jalo di anameng gone, mme boitsholo jo bo maswe jwa kafa dikobong bo atile kwa go one. A e ka ne e le gore, mo godimo ga go ithwala, boitsholo jo bo maswe bo baka kgobalo e e botlhoko ya maikutlo, ya boitsholo, le ya semoya? Fa go le jalo, a go na le lebaka le le utlwalang he la go kgothaletsa boitsholo jo bo siameng eseng go thibela pelegi? Go bona karabo, a re boneng seo buka e e leng ya bogologolo go gaisa e e leng teng—eleng Bibela—e se buang ka kgang eno.

[Mafoko a a mo go tsebe 3]

“Basetsana ba ba lekaneng go ka tsena sekolo bao ba ithwalang ba tswa mo go ba maemo otlhe a loago le a tsa itsholelo le go tswa mo dikolong tsa ga goromente le tse eseng tsa ga goromente. Ke bao ba tswang ditsong tsotlhe, mo ditumelong tsotlhe, le mo dikarolong tsotlhe tsa naga, mo metse-selegaeng le mo metse-setoropong.”—Lekwalo-paka la Adolescence.