Wastaua INTENET LAIBRERI
Wastaua
INTENET LAIBRERI
Tok Pisin
  • BAIBEL
  • Ol PABLIKESEN
  • Ol MITING
  • g91 8/8 p. 12-15
  • Namba 7 Hap: Ol i Laik Painim Gutpela Gavman

No gat vidio bilong dispela seksen.

Sori, popaia kamap long lodim vidio.

  • Namba 7 Hap: Ol i Laik Painim Gutpela Gavman
  • Kirap!—1991
  • Ol Liklik Het Tok
  • Wankain Infomesen
  • Maks na More i Stori long Gutpela Gavman
  • Pasin Kapitalis i Sot na Ol i Laik Painim Gutpela Gavman
  • I Mas i Gat Pait na Bai Gutpela Gavman i Ken Kamap, o Em Yet i Ken Kamap Isi Isi?
  • Komyunis i Kirapim Gen Lotu
  • “Glasnost” na “Perestroika”
  • I Gat Wok Tru Long Lotu o Nogat?
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—1991
  • Namba 4 Hap: Ol Bikpela Haus Faktori—Dispela i Kamapim Wanem Samting?
    Kirap!—1992
  • ‘Ol i Brukim Banis na i Pundaun’
    Kirap!—1991
  • Wok Bilong Pinisim Pasin Bilong Stap Rabis
    Wastaua i Tokaut Long Kingdom Bilong Jehova—2011
Kirap!—1991
g91 8/8 p. 12-15

Skelim Wok Bilong Ol Gavaman

Namba 7 Hap: Ol i Laik Painim Gutpela Gavman

Gavman Soselis: em wanpela kain gavman i papa bilong olgeta samting long kantri na i bosim ol wok long kamapim kaikai na wokim ol kago samting; ol komyunis i ting gavman soselis i olsem hap gavman kapitalis na hap gavman komyunis; gavman Komyunis: dispela gavman i tok, i no gat sampela lain i gat namba na sampela nogat​—olgeta i gat wankain namba tasol, na olgeta samting i bilong ol, na ol i bosim olgeta samting, na olgeta i ken kisim ol dispela samting.

OL GRIK i stori long wanpela god Grik, nem bilong en Kronos, bipo em i bosim kantri Grik na long dispela taim em gutaim i stap. Wanpela buk (Dictionary of the History of Ideas) i stori long dispela taim na i tok, ‘ol man i wankain long kisim ol samting, na i no gat papa bilong ol samting, na gutaim i stap.’

Long yia 1800 samting na i go inap 1850 gavman soselis i wok long kamap strong. Pait bilong ol Frans i bin bagarapim gavman bilong ol, olsem na ol i orait long kisim gavman soselis. Na long dispela taim long Frans na sampela kantri moa long Yurop, ol i kirap long wokim ol kago long ol faktori, na planti hevi i painim ol man. Ol i les long ol maniman tasol i papa bilong ol bikpela bisnis na faktori samting, na i laik bai ol tu i ken insait wantaim ol long kisim ol kago samting i kamap long hatwok bilong ol.

Pasin soselis i no nupela samting. Tupela saveman Grik long bipo, em Aristotal na Pleto, ol i bin toktok long pasin soselis. Na long 1550 samting, long taim ol lotu Talatala i kamap strong, wanpela pris Katolik bilong Jemani, em Thomas Müntzer, em i tok, olgeta man i mas i gat wankain namba na bai i no gat sampela i antap na sampela i aninit long ol, na ol i mas redi long pait long kamapim dispela samting. Tasol sampela man i no bilipim tok bilong em. Na long yia 1800 samting, sampela man olsem Robert Owen na Étienne Cabet na Pierre-Joseph Proudhon na sampela man moa, na sampela pris pasto tu ol i tok, pasin soselis i olsem pasin Kristen tasol.

Maks na More i Stori long Gutpela Gavman

Dispela buk (Dictionary of the History of Ideas) i tok, Karl Maks i winim ol narapela man long kamapim na strongim pasin soselis; em i bin raitim planti tok, na dispela i stap olsem ol lo bilong pasin soselis.a Maks i tok, sapos ol man i tok pait wantaim gavman long stretim ol samting i no stret long ol, na ol i wok long mekim i go, bihain wanpela kain gutpela wok politik bai kamap, na ol hevi bilong ol bai pinis, na gutaim bai stap, na no gat samting moa i kalabusim man, na ol man bai i gat gutpela sindaun, na gavman na ami i ken pinis, long wanem, i no gat wok moa bilong ol.

Long 1516 wanpela man politik bilong Inglan, em Thomas More, em i raitim wanpela buk, nem bilong en Utopia, na long dispela buk em i mekim wankain tok olsem bilong Maks. Dispela tok Utopia em wanpela tok Grik em More i bin kamapim, na insait bilong en i olsem ‘wanpela gutpela kantri ol i no save em i stap we, na em i gat gutpela lo na gutpela gavman, na gutaim i stap long olgeta taim.’ Dispela buk bilong More i kamapim ol hevi i bin stap long Inglan na Yurop long dispela taim, em ol man i sot tru long ol samting na ol i no gat gutpela sindaun; olsem na dispela i givim rot long gavman soselis i kamap.

Ol tok bilong Maks i wankain olsem bilong wanpela saveman bilong Jemani, em Georg Wilhelm Friedrich Hegel. Wanpela buk (Dictionary of the History of Ideas) i tok, Hegel i gat kain kain tingting bilong em yet long ol samting bilong lotu Kristen, na Maks i kisim dispela tingting bilong Hegel na putim i go insait long pasin soselis em i bin kamapim. Olsem na Georg Sabine, em man bilong raitim buk, em i tok, ol tok bilong Maks i save pulim ol man, na i gat hap tok bilong lotu i insait long en, na dispela i kirapim ol man long wok wantaim long bihainim ol samting ol i ting em i stret. Ating sampela man i bin ting pasin soselis i olsem lotu Kristen tasol.

Pasin Kapitalis i Sot na Ol i Laik Painim Gutpela Gavman

Maks i raitim 3-pela buk, ol i kolim (Das Kapital). Maks i wokim namba 1, na nau em i dai, tasol long 1885 na 1894 poroman bilong em i wokim namba 2 na 3, em Friedrich Engels, em saveman bilong pasin soselis long Jemani. Ol dispela buk i stori long pasin kapitalis i kamap olsem wanem, na pasin bilong en long wok bisnis na ol samting bilong mani i wankain liklik olsem long hap bilong Wes, em ol i stap aninit long gavman dimokrasi. Maks i tok, sapos gavman i no bosim ol samting, ol man yet na ol kampani bai kamap papa bilong ol samting na ol bai wokim ol kago na baim i go long ol man. Maks i tok, sapos pasin kapitalis i stap, bai i gat lain wokman na lain i gat gutpela sindaun na planti mani liklik, na dispela lain bai putim hevi long lain i stap olsem wokman nating na daunim ol. Maks i tok, pasin kapitalis em i no pasin bilong gavman dimokrasi tru, nogat; pasin soselis em i pasin bilong trupela gavman dimokrasi, na dispela pasin bai helpim ol man long i stap wankain na i no gat samting i daunim ol.

Maks i ting dispela gutpela gavman ol i laikim, ating em inap kamap sapos ol lain wokman i kirap mekim pait na daunim hatpela pasin bilong ol maniman na papa bilong ol bisnis i save bosim ol, na ol i ken kirapim wanpela kain gavman dikteta bilong ol wokman yet. (Lukim blok long pes 15.) Tasol bihain Maks i senisim sampela hap tok bilong em na em i toktok long tupela rot bilong kamapim dispela samting: Ol i ken kirap long pait na bai dispela samting i ken kamap hariap, o ol i ken wok isi isi na bai em i ken kamap na i stap oltaim. Orait, nau ol i gat wanpela askim.

I Mas i Gat Pait na Bai Gutpela Gavman i Ken Kamap, o Em Yet i Ken Kamap Isi Isi?

Insait bilong nem “komyunis” i olsem: ol samting i bilong olgeta man. Ol komyunis na soselis i tok, sapos ol man yet i bosim ol wok, bihain sampela bai i no gat wok, na planti man bai kamap rabis, na ol bisnis i no ken wok gut, na hevi bai painim ol lain wokman, na bilong stretim ol dispela samting em gavman i mas skelim gut mani samting i go long olgeta man.

Tasol long yia 1900 lain bilong Maks i gat narapela narapela tingting long olsem wanem ol i ken kamapim dispela samting. Bihain long 1900, dispela hap lain bilong ol i no laik bai i gat pait, ol i kamap strong na ol i kamapim gavman soselis i gat pasin dimokrasi, na dispela kain gavman i stap nau long Jemani na Frans na Inglan. Tasol ol dispela gavman i sakim tingting bilong Maks na ol i tingting tasol long mekim ol samting i stret long lain bilong ol.

Tasol Lenin i strong long bihainim tingting bilong Maks. Em i ting i mas i gat pait na bai gutpela gavman i ken kamap long rot bilong gavman komyunis. Ol tok bilong Lenin wantaim Maks i as bilong pasin komyunis. Nem tru bilong Lenin, em Vladimir Ilich Ulyanov, na mama bilong em i bin karim em long 1870 long Rasia. Long 1889 em i kirap bihainim tingting bilong Maks. Bihain long 1900 em i stap inap hap taim long Saibiria, na bihain em i go i stap long Wes Yurop. Taim gavman bilong Rasia i bagarap em i go bek long Rasia na em i kirapim lain Komyunis, na long 1917 em i bosim pait Bolsevik. Bihain em i kamap nambawan bos bilong Rasia, na em i holim dispela wok inap long taim em i dai long 1924. Em i bin ting gavman Komyunis em wanpela lain i gat strongpela lo, na ol dispela wokman i pait bilong kirapim dispela kain gavman ol i ken bosim, na nau ol i gat rot long helpim ol narapela lain wokman. Tasol lain Mensevik i no wanbel wantaim dispela tingting.​—Lukim blok long pes 15.

Long 1978 wanpela buk (Comparing Political Systems: Power and Policy in Three Worlds) i tok, ‘Lain komyunis i gat tupela tingting long olsem wanem ol i ken kamapim gut wok bilong gavman Soselis. Long nau pasin Komyunis na pasin Soselis Dimokratik i no narapela kain tumas.’ Long nau lain komyunis i senisim tru pasin bilong ol long Is Yurop.

Komyunis i Kirapim Gen Lotu

‘Yumi mas i gat ol samting bilong spirit . . . Inap planti handet yia lotu i bin lainim ol man long bihainim gutpela pasin, na dispela wok bilong lotu i ken helpim kantri bilong yumi long nau long kamap strong gen.’ Ol man i kirap nogut long harim Mikhail Gorbachev i mekim dispela tok long Novemba 30, 1989. Mikhail Gorbachev em i stap nambawan (jeneral sekretari) bilong gavman Komyunis long kantri Rasia, na bipo em i no bilip long ol samting bilong lotu, tasol em i senisim tingting bilong em, na taim em i go long Itali long Novemba 1989 em i kamapim nupela tingting bilong em na em i mekim dispela tok.

Yumi tingim tok bilong Mikhail Gorbachev, orait, olsem wanem: Ol Kristen bilong bipo ol i bihainim pasin komyunis na ol i gat wanpela kain gavman soselis bilong ol Kristen, o nogat? Sampela man i tok ol i bin mekim olsem, long wanem, long Aposel 4:32 Baibel i stori long ol Kristen long Jerusalem na i tok: “Ol i wanbel na ol i gat wanpela tingting tasol. I no gat wanpela man i lukim wanpela samting bilong en na i tok olsem, ‘Dispela samting em i bilong mi stret.’ Nogat. Olgeta samting bilong ol i bilong olgeta wantaim.” Tasol ol dispela Kristen i no bin mekim dispela samting long olgeta taim, nogat​—ol i mekim dispela pasin, long wanem, wanpela hevi i bin painim ol, na ol i mekim inap sotpela taim tasol. Narapela i bin mekim pasin sori long narapela na helpim em long ol samting bilong skin, olsem na “i no gat wanpela man namel long ol em i sot long kaikai samting. Olgeta man i gat graun o haus, ol i save salim long ol arapela man na ol i kisim mani long dispela. Na ol i save bringim dispela mani i kam, na givim long ol aposel. Na ol aposel i save tilim long ol manmeri i sot long ol samting.”​—Aposel 4:​34, 35.

“Glasnost” na “Perestroika”

Long laspela hap bilong yia 1989 planti hevi i bin kamap namel long wok politik long ol gavman komyunis long Rasia na ol narapela kantri long Is Yurop, na sampela senis i bin kamap, na ol i bihainim pasin glasnost, olsem mekim ol samting long ples klia na bai ol man i ken save long en. Ol kantri long Is Yurop i bin singaut long senisim pasin bilong ol gavman Komyunis, olsem na sampela senis i bin kamap. Ol bikman bilong Komyunis i tok, pastaim ol i bin mekim hatpela pasin tumas long ol man, na nau ol i mas isi long ol na sori long ol. Wanpela bikman bilong Polan i tok, ol i mas mekim gavman soselis i kamap narapela kain na bai em i ken bosim gut ol man na mekim stretpela wok.

Gorbachev i kamap nambawan gavman long 1985, na em i kirap bihainim pasin perestroika, olsem senisim na stretim wok politik bilong gavman Komyunis. Taim em i bin go long Itali em i mekim ol tok bilong helpim pasin perestroika na em i tok, i mas i gat dispela pasin na bai ol i ken stretim ol hevi bai kamap long 1990 na bihain long en. Em i tok: ‘Ol kantri i gat gavman soselis ol i kirap pinis long senisim sampela lo bilong ol, na ol i no ken mekim moa ol samting bipo ol i bin mekim; ol kantri long hap bilong Wes ol i tok, gavman Komyunis i pundaun, tasol dispela tok i no stret; ol gavman komyunis bai wok yet long mekim pasin soselis i kamap gutpela moa yet, maski em i kamap kain kain long ol narapela narapela kantri.’ Gorbachev i tok olsem.

Ol bikman bilong Komyunis i no orait long tok bilong Charles Krauthammer em i bin tok: ‘Kirap long taim bilong Pleto long bipo na i kam inap nau ol saveman politik i bin traim painim wanem kain gavman i gutpela moa; orait, inap planti tausen yia pinis ol man i bin traim olgeta kain gavman, na nau yumi save pinis, gavman dimokrasi i gutpela.’

Tasol wanpela nius bilong Jemani (Die Zeit) i tokaut klia long ol samting i no gutpela tumas long ol gavman dimokrasi long hap bilong Wes, ol i sot long helpim gut ol man. Dispela nius i tok, long ol kantri i gat gavman dimokrasi i stap long en, planti man i stap nating na i no gat wok, na ol man i dring planti, na kisim drak, na planti pasin pamuk i stap; na gavman i daunim takis, olsem na em i sot long mani na i katim sampela wok i bilong helpim ol man. Na dispela nius i tok moa olsem, dispela kain gavman i no winim tumas gavman komyunis.

Ol gavman bilong ol man, em narapela i no inap sutim tok long narapela​—olgeta i sot na ol i no gutpela tumas. I no gat wanpela gavman bilong ol man em i gutpela olgeta. Ol man bilong politik i painim painim yet, tasol nogat.

[Ol Futnot]

a Papamama bilong Maks i bilong lain Juda, na mama i karim em long 1818 long Prasia. Em i bin skul long Jemani na em i mekim wok bilong raitim ol stori bilong ol nius na buk samting; bihain long 1849 em i go i stap long Landon, na em i dai long Landon long 1883.

[Blok long pes 15]

Ol Tok Bilong Gavman Soselis na Komyunis

BOLSEVIK/MENSEVIK: Long 1898 wanpela lain politik i bin kamap, em ol i kolim Pati Soselis Leba Dimokrasi i kamap long Rasia, na long 1903 em i bruk i kamap tupela lain; Lenin i bosim lain Bolsevik (insait bilong dispela nem em “ol memba bilong bikpela lain”) na i no gat planti memba i ken stap insait long pati bilong ol; lain Mensevik (olsem “ol memba bilong liklik lain”) i laikim planti memba, na ol i laik bihainim pasin dimokrasi.

BOAWASI/PROLITERIAT: Maks i tok, lain proliteriat (lain wokman) bai daunim lain boawasi (namel-lain em ol i gat planti mani liklik na ol papa bilong ol bisnis na ol faktori) na ol bai kirapim pasin dikteta em ol wokman bai bosim, na bai ol man i kamap wankain na i no gat sampela i antap na sampela i aninit.

KOMINTEN: Em sotpela nem bilong Komyunis Intenesenel (olsem Namba 3 Intenesenel). Lenin i bin kirapim dispela oganaisesen long 1919, na i bilong kirapim gavman komyunis; dispela samting i pinis long 1943; paslain tru long dispela, long 1864-1876 Namba 1 Intenesenel i bin stap na em i kirapim planti lain soselis long Yurop, na long 1889-1919 Namba 2 Intenesenel i kamap, em i wanpela palimen i gat ol pati Soselis.

TOKSAVE BILONG KOMYUNIS: Long 1848 Maks tupela Engels i kamapim wanpela toksave i olsem as lo bilong ol pati Soselis na Komyunis long Yurop.

YUROKOMYUNIS: Em pasin bilong ol pati Komyunis long Wes Yurop; em i no aninit long ol bikman bilong Rasia, na em i orait long wok wantaim ol narapela gavman, na em i tok, i no gat wok moa bilong ol lain olsem wokman i mas i stap olsem gavman dikteta.

SAIENS/PASIN SOSELIS I TOK LONG KAMAPIM GUTAIM: Maks i tok, long rot bilong saiens em i bin skelim ol samting i bin kamap bipo long ol gavman, na dispela i as bilong ol tok em i bin skulim ol man long en, na dispela tok i narapela kain long pasin kapitalis wantaim pasin soselis ol i bin tok, wanpela kain gavman i stap na em inap tru long kamapim gutaim.

    Tok Pisin Pablikesen (1983-2025)
    Log Aut
    Log In
    • Tok Pisin
    • Serim
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Lo Bilong Yusim
    • Privacy Policy
    • Ol Praivesi Seting
    • JW.ORG
    • Log In
    Serim