Wok Bilong Pinisim Pasin Bilong Stap Rabis
OL MANIMAN i pinisim pinis pasin bilong stap rabis—long ol yet. Tasol wok bilong pinisim pasin bilong stap rabis long olgeta manmeri i lus nating. Bilong wanem? Long wanem, planti maniman i no laik wanpela man o wanpela samting i bagarapim ol gutpela samting ol i holim pinis. King Solomon bilong Israel bilong bipo, i tok: “Ol man nogut i save daunim planti manmeri, na ol dispela manmeri i krai nogut tru. Tasol i no gat man bilong helpim ol. . . . Strong bilong gavman i helpim ol man nogut tasol.”—Saveman 4:1.
Yu ting ol man i gat namba na strong ol inap pinisim pasin bilong stap rabis long olgeta hap? Solomon i tok: “Olgeta samting i save kamap long dispela graun . . . i no gat as bilong en. I olsem wanpela man i ran i go bilong holimpas win. Ol samting i krungut pinis, em yumi no inap stretim.” (Saveman 1:14, 15) Taim yumi skelim ol samting ol man i mekim long nau bilong pinisim pasin bilong stap rabis, dispela i kamapim klia olsem tok bilong Solomon i tru.
Tok Bilong Kamapim Gutpela Sindaun
Bihain long yia 1800, taim sampela kantri i bungim pinis planti mani kago tru long rot bilong wok bisnis, sampela man i gat namba ol i tingting strong long pinisim pasin bilong stap rabis. Olsem wanem? Ol man inap tilim gut ol samting bilong graun long olgeta man?
Sampela man i ting olsem tingting soselis o komiunis inap stretim gut ol samting na bai olgeta manmeri i gat wankain sindaun. Planti maniman i no laikim dispela tingting. Tasol planti manmeri i laikim tingting olsem: “Olgeta man i mas wok strong bilong helpim ol manmeri long kisim ol samting ol i nidim.” Planti man i laik olsem olgeta kantri i mas bihainim dispela tingting na bai graun i ken kamap wanpela gutpela ples bilong stap long en. Sampela kantri i gat planti mani i bihainim sampela tingting soselis na ol i kamapim wanpela gavman i tok promis long lukautim olgeta man “stat long taim ol i bon i go inap long taim ol i dai.” Ol i tok ol i pinisim pinis pasin bilong stap rabis tru insait long kantri bilong ol.
Tasol tingting soselis i no inap kamapim wanpela lain manmeri i save tingim ol narapela. Laik bilong ol olsem ol manmeri bai mekim wok bilong helpim ol narapela na i no helpim ol yet tasol, dispela samting i no kamap. Sampela i nolaik tru long mekim wok bilong helpim ol rabisman bikos ol i lukim olsem samting ol i givim long ol i mekim sampela i kamap lesman. Tok bilong Baibel i kamap tru: “I no gat wanpela stretpela man i save mekim gutpela pasin oltaim. . . . God i bin makim rot bilong ol manmeri, na ol i no hatwok long bihainim. Tasol ol yet i kamapim planti kain tingting na pasin.”—Saveman 7:20, 29.
Narapela rot we ol man i ting dispela inap pinisim pasin bilong stap rabis em the American Dream—ol i laik olgeta man husat i wok hat tru inap kisim gutpela sindaun. Long olgeta hap, planti kantri i bihainim dispela tingting—em demokrasi na stap fri long mekim wok bisnis—ol i ting dispela i mekim Amerika i kamap wanpela kantri i gat planti mani kago. Tasol i no olgeta kantri inap bihainim dispela tingting, long wanem, bikpela mani kago samting bilong Not Amerika i no kamap tasol long rot bilong wok politik bilong ol, nogat. Dispela kantri i gat planti oil na ges samting na i isi long salim i go long ol narapela kantri. Na tu, dispela kain wok bisnis i mekim na sampela kantri i kisim planti mani kago, tasol sampela kantri i lus long wok bisnis. Olsem wanem? Ol kantri em ol i gat planti mani kago ol inap helpim ol kantri i stap rabis?
Marshall Plan—Em Rot Bilong Pinisim Pasin Bilong Stap Rabis?
Bihain long Wol Woa 2, Yurop i bagarap tru na planti manmeri i ting hangre bai kilim ol i dai. Gavman bilong Amerika i tingting planti, long wanem, planti manmeri long Yurop i laikim tingting soselis. Olsem na inap 4-pela yia, Amerika i givim bikpela mani bilong stretim bek wok bisnis na agrikalsa long ol kantri i bihainim tingting bilong Amerika. Program Bilong Stretim Bek Yurop, em Marshall Plan, i kamapim gutpela samting. Long Westen Yurop, ol i bihainim tingting bilong Amerika, na long dispela rot i no gat planti man i stap rabis tru. Olsem wanem? Dispela em rot bilong pinisim pasin bilong stap rabis long olgeta hap bilong graun?
Program Marshall Plan i wok gut, na dispela i mekim na gavman bilong Amerika i givim helpim long ol samting bilong agrikalsa, helt, ediukesen, na trenspot long planti kantri i stap rabis. Amerika yet i tokaut olsem ol i mekim ol dispela samting bilong helpim ol yet. Sampela narapela kantri tu i laik ol narapela i bihainim tingting bilong ol, olsem na ol i givim helpim long sampela kantri i stap rabis. Ol i bin tromoi bikpela mani tru winim bilong Marshall Plan, tasol 60 yia bihain ol i bel hevi olsem dispela wok i no kamapim gutpela samting tumas. Tru, sampela kantri em bipo ol i stap rabis, ol i kisim planti mani kago tru, na moa yet long Is Esia. Tasol maski sampela narapela kantri i kisim helpim na i no gat planti pikinini i dai olsem bipo na planti pikinini moa i kisim ediukesen, planti kantri i stap rabis yet.
Ol Helpim i No Pinisim Pasin Bilong Stap Rabis
Pasin bilong helpim ol kantri i stap rabis long kamap orait, dispela i hatwok moa winim pasin bilong helpim ol kantri i gat planti samting long stretim bek ol samting woa i bin bagarapim. Bipo Yurop i gat pinis ol indastri, wok bisnis, na trenspot, ol i mas stretim bek tasol ekonomi bilong ol. Long ol kantri i stap rabis, maski ol narapela kantri i helpim ol long wokim ol rot, ol skul, na ol klinik, ol manmeri i stap rabis yet, long wanem, ol dispela kantri i no gat wok bisnis, oil na ges samting, na ol i no gat rot bilong salim kago i go long ol narapela kantri.
Pasin bilong i stap rabis i save kamapim tu ol narapela hevi, na dispela i hatwok long stretim. Olsem: Ol sik i mekim na ol man i stap rabis, na pasin bilong stap rabis i save kamapim ol sik. Ol pikinini i no save kisim gutpela kaikai, skin na tingting bilong ol i no gat strong, na taim ol i kamap bikpela ol i no inap lukautim ol pikinini bilong ol yet. Na tu, taim ol kantri i gat planti samting i givim ol kaikai long ol kantri i stap rabis olsem “helpim,” ol fama na ol lain bilong salim ol samting i lus long bisnis bilong ol, dispela i mekim na pasin bilong stap rabis i go bikpela moa. Taim ol i salim mani long ol gavman bilong ol kantri i stap rabis, dispela inap kamapim narapela hevi: I isi long stilim mani samting, na dispela i kamapim korapsen, na i mekim ol man i stap rabis moa yet. Yumi ken tok, ol helpim i kam long ol narapela kantri i no wok gut, long wanem, em i no stretim as bilong pasin bilong stap rabis.
As na Ol Man i Stap Rabis
Pasin bilong stap rabis tru i kamap, long wanem, ol kantri, ol gavman, na ol man yet i mekim ol samting bilong helpim na lukautim ol yet tasol. Olsem: Gavman bilong ol kantri i gat planti mani kago, ol i no tingting tumas long pinisim pasin bilong stap rabis long olgeta hap, long wanem, gavman i mas amamasim ol man i bin votim ol. Na tu, ol i tambuim ol fama bilong ol kantri i stap rabis long salim kaikai bilong ol i go long ol kantri i gat planti samting bambai ol fama bilong ol dispela kantri i no ken lus long bisnis. Na taim ol bikman bilong ol kantri i gat planti samting i givim bikpela mani long ol fama bilong helpim ol long salim planti kaikai, winim ol fama bilong ol kantri i stap rabis.
I klia tru olsem as bilong pasin bilong stap rabis—ol manmeri na ol gavman i tingim ol yet tasol—em samting ol man yet i kamapim. Man bilong raitim Baibel, em Solomon, i tok: “Sampela bikman i wok long daunim ol arapela manmeri na mekim nogut long ol.”—Saveman 8:9.
Olsem na yu ting pasin bilong stap rabis bai pinis? Yu ting wanpela gavman inap senisim pasin bilong ol man?
[Blok long pes 6]
Wanpela Lo Bilong Stretim Pasin Bilong Stap Rabis
God Jehova i bin givim ol lo long lain Israel bilong bipo na sapos ol i bihainim bai ol i abrusim pasin bilong i stap rabis. Aninit long Lo, olgeta famili i kisim graun—ol pris bilong lain Livai tasol i no kisim graun. Graun bai stap oltaim wantaim famili, long wanem, ol i no inap salim graun i go long narapela inap oltaim. Bihain long 50 yia, ol man husat i baim graun ol i mas givim bek graun long papagraun o famili bilong em. (Wok Pris 25:10, 23) Sapos wanpela i mas salim graun, long wanem, em i sik, wanpela bikpela bagarap i kamap, o em i lesman, orait ol i mas givim bek graun long yia bilong bekim bek ol samting, olsem yia bilong Jubili. Long dispela rot, lain tumbuna bilong dispela famili i no ken stap rabis.
Narapela rot bilong helpim rabisman em olsem: Lo Bilong God i orait long wanpela man i kisim bikpela hevi em i ken salim em yet olsem sleiv. Paslain long em i kirap mekim wok sleiv, em bai kisim pe na bai em i ken baim dinau bilong em. Sapos em i no baim bek em yet i go inap long namba 7 yia, orait ol i mas larim em i go fri na ol i mas givim em ol sid bilong kaikai na ol animal bambai em i ken kirap gen long mekim wok bilong em. Na tu, sapos wanpela rabisman i mas dinau long mani, orait Lo i tambuim ol wanlain Israel long sasim winmani. Lo i tok tu olsem ol man i mas lusim hap kaikai i stap long gaden bambai ol rabisman i ken kisim. Long dispela rot, ol Israel i no ken singaut long ol narapela long kaikai samting.—Lo 15:1-14; Wok Pris 23:22.
Tasol ol samting i kamap long bipo i soim olsem sampela Israel i bin stap rabis. Bilong wanem ol i stap rabis? Ol Israel i no bihainim Lo Bilong Jehova. Olsem na sampela i kamap olsem ol maniman i gat bikpela hap graun, tasol sampela i no gat graun na i stap rabis, olsem long planti kantri long nau. Pasin bilong stap rabis i kamap namel long lain Israel, long wanem, sampela manmeri i bin sakim Lo Bilong God na ol i tingim ol yet tasol na ol i no tingim laik bilong ol narapela.—Matyu 22:37-40.