Sampela Tok i Kam Long Olgeta Hap
KLINIM OL BARET WARA
Long biktaun Bangkok long Tailan, i gat ol baret wara ol i kolim klong. Long arere bilong ol dispela baret wara ol man i wokim ol haus antap long pos. Wanpela nius (Asiaweek) i tok, ‘Sampela bilong ol dispela wara i bagarap nau, long wanem ol man i tromoi pipia na pekpek bilong toilet long en.’ Planti haus arere long ol dispela baret wara i no gat paip bilong karim pekpek i go. Na tu, i no gat rot long ol trak kam kisim pipia na karim i go. Olsem na long olgeta de i gat 130 ton pipia na pekpek samting ol i tromoi long wanpela bikpela wara bilong Tailan (em Chau Phraya). Na dispela wara i save ron i go long ol dispela baret wara ol i kolim klong. Sampela bilong ol dispela wara em planti pipia olsem i pulap long en na win oksijen bilong dispela wara i pinis nau na i no gat samting inap i stap laip long en. Ol man i sindaun long ol haus arere long ol dispela wara i gat hevi long wanem ol dispela wara i smel nogut tru. Olsem na gavman i wok long klinim ol baret wara. Dispela nius (Asiaweek) i tok, planti man i volantia long mekim dispela wok long klinim ol dispela baret wara.
PIKSA WOKABAUT NOGUT
Wanpela nius (The New York Times) i tok, ‘Sapos yu ting ol piksa wokabaut long nau i nogut tru, olsem pasin bilong bagarapim man o kilim i dai man i pulap tru long en na i wok long i go bikpela tru insait long ol piksa na i go nogut moa yet, orait tingting bilong yu i stret.’ Nau ol man i gat save long wokim planti nupela samting nogut long plastik, olsem pes nogut o man i bagarap nogut tru na bikpela blut i kapsait nabaut na skin i bagarap nogut tru, olsem na taim ol man i lukim ol dispela piksa ol i ting em pes tru o skin tru bilong man, na blut tru bilong man i kapsait. Sampela piksa ol man i laikim i gat piksa bilong planti handet man i bagarap nogut tru na ol i dai. Yumi ken tingim wanpela piksa wokabaut (nem bilong en Die Hard 2). Insait long dispela piksa 260 manmeri i bin kisim bagarap nogut tru—wanpela man i kisim bagarap taim wanpela man i sutim ai bilong em long naip na dispela naip i go olgeta long kru bilong em; narapela i kisim bagarap taim win bilong wanpela ensin bilong bikpela balus i pulim em i go insait long ensin. Dispela nius (The New York Times) i tok moa olsem: ‘Planti bilong ol dispela piksa wokabaut ol man i save laikim, olsem na ol kampani i wokim planti moa, winim ol narapela kain piksa.’
BAIM TABAK I GO LONG OL MAN LONG RASIA
Long Rasia ol manmeri bilong smok ol i kros na i klostu ol i laik kirapim pait, long wanem, i no gat planti smok long ol stua. Tupela kampani long Amerika ol i tok promis long ol bai pinisim dispela hevi. Tupela kampani hia bai baim i go inap olsem 34 tausen milion smok long ol man bilong Rasia; dispela ol smok em inap long ol man bilong Rasia long wanpela mun samting tasol. Wanpela man bilong kamapim tok bilong dispela tupela kampani i tok, long karamap bilong ol dispela smok, bai i no gat toksave bilong ol dokta samting, olsem smok inap givim sik kensa na narapela sik samting long ol man.
GIVIM TAKIS LONG OL HAUS LOTU LONG JEMANI
Long Jemani ol bos bilong kampani i save rausim sampela mani long pe bilong ol wokman bilong ol. Dispela mani ol i givim long ol haus lotu olsem takis na dispela mani takis i helpim ol lotu. Wanpela bosman i no laik givim mani takis bilong ol wokman bilong em i go long haus lotu. Bilong wanem? Long wanem, long yia 1664 lotu i bin sutim tok long sampela tumbuna bilong em olsem ol i man bilong wokim marila posin samting, na ol i kot long dispela na kot i putim bikpela strafe long ol na ol i kilim i dai ol dispela tumbuna. Lotu i bin givim bikpela pen long ol na kukim ol long paia na ol i dai. Dispela man i tok, asua bilong lotu na ol tumbuna bilong em i dai. Em i kot, na kot i tok dispela bosman i gat rong. Wanpela nius (Polizei) i tok: ‘Sapos mipela i larim dispela man i mekim olsem, orait olgeta man tumbuna bilong ol i bin kisim hevi olsem, ol bai tok, bel bilong ol i gat tok na ol i no ken givim dispela mani takis long lotu olsem gavman i tok ol i mas mekim.’
OL I KISIM PLANTI MARASIN BILONG KILIM PEN
Wanpela nius (Courier Mail) i kamapim tok bilong wanpela bikman long Ostrelia, em i tokaut olsem: ‘Long olgeta wan wan yia, ol Ostrelia i save kisim 4 tausen milion marasin bilong kilim pen.’ Dispela man i tok, long nau planti skulmanki i wok long kisim ol dispela marasin long olgeta taim—bikpela hap bilong dispela lain em ol yangpela meri. Dispela marasin i olsem drak. Dipatmen bilong Edukesen long Ostrelia i wokim wanpela buk (Painkillers: A Student Workbook) i toktok long dispela samting. Ol i laik tilim dispela buk i go long olgeta skul gavman long Ostrelia. Wok bilong dispela buk i olsem: Em i bilong toksave long ol skulmanki long ol i no ken kisim dispela marasin long olgeta taim olsem drak bilong daunim ol hevi bilong ol. Na dispela nius i kamapim tok bilong wanpela dokta, em i tok, ‘planti yangpela meri i bin lain long kisim dispela marasin taim ol i liklik yet, na maski ol i gat wanem kain sik o pen samting, ol i save kisim dispela marasin.’ Na dokta i tok, taim ol i kisim dispela marasin long olgeta taim, dispela inap mekim nogut long skin bilong ol, olsem blut i drai, o bel i pas, o bel i pen. Dokta i tok, sapos het i pen o i gat liklik pen i kamap long skin, i gutpela sapos yumi dring planti wara, na yumi slip kwik long nait, na mekim sampela eksasais, na wokabaut ausait na pulim gutpela win, na long olgeta de kisim gutpela kaikai bilong helpim skin, na maski long dring marasin oltaim bilong daunim dispela het pen samting.
KRU I MAS SLIP
Bilong wanem yumi mas slip? Nau tasol wanpela miting i kamap long Strasbek long Frans na ol man i bung long dispela miting i kamapim tupela tingting long slip i save helpim kru bilong het o nogat. Sampela i tok slip i no helpim gut skin bilong man, tasol em i helpim gut kru; kru i wok strong long tingim ol samting na taim man i slip kru inap malolo na kisim bek strong. Wanpela nius (Die Zeit) i tok, ‘Sapos planti de man i no slip, skin inap wok gut yet, tasol kru i narapela kain.’ Taim ol i skelim dispela samting, ol i kisim save olsem: Sapos man i no slip gut, tingting i no inap wok gut—em i no inap tingting gut, na em i lusim tingting long planti samting, na em i no inap tingim kwik wanpela samting, na em i no inap save gut long em i stap we.
LIKLIK BUK BILONG BAIBEL OL I WOKIM LONG 192 TOK PLES
Wanpela buk (Guinness Book of World Records) i gat wok bilong skelim olgeta buk bilong graun bilong save wanem buk ol i bin wokim planti tru, winim ol narapela buk, na dispela buk i tok, wanpela buk em Sosaiti Wastaua i bin wokim long tok Inglis long 1968, nem bilong en long tok Pisin em Tok i Tru i Bringim Man long Laip Oltaim, ol i wokim planti tru, winim olgeta narapela buk. Inap long Me 1987 ol i bin wokim 106,486,735 long 116 tok ples; dispela buk (Guinness) i tok olsem. Tasol i gat wanpela liklik buk bilong ol Witnes Bilong Jehova, em Sosaiti Wastaua i bin wokim long 1982, nem bilong en Stap Amamas Oltaim long Graun, na ol i wokim planti tru, winim 60 milion, na ol i wokim long 192 tok ples.
OL PAIT LONG AFRIKA
Wanpela nius bilong Afrika (Lesotho Today) em i kamapim wanpela ripot bilong ol pait i bin kamap long Afrika, na nius i tok, insait long 10-pela yia i go pinis, ol i ting inap olsem 3 milion manmeri ol i bin i dai long ol dispela pait. Ol i tok, long Pait Bilong Itiopia, inap olsem 5 handet tausen i go inap wan milion ol i dai. Na dispela nius i tok, ol lain i sindaun long hap bilong bus samting ol i kisim nogut tru long ol dispela pait; ol dispela pait i mekim na 9 milion i go inap 12 milion Afrika ol i no gat haus moa na ol i kamap ranaweman, o man i no gat ples. Wanpela nius bilong Johanisbek long Saut Afrika (The Star) i tok, taim bikpela pait i bin kamap long Mosambik, inap olsem 600,000 manmeri ol i dai long dispela pait; insait long dispela lain i gat 380,000 pikinini ol i dai.