Kokros i Gat Strong
PLANTI milion man i bin harim singsing bilong ol Meksiko, em “La Cucaracha” (Kokros), tasol ol meri i no save kirap na mekim dispela singsing taim ol i lukim ol kokros i ran i go nabaut long haus kuk bilong ol, a? Planti man i les long kain samting olsem kokros—ol i ting em samting nogut tru. Bikpela sik inap kamap long rot bilong dispela binatang, na tu, ol i smel nogut.
Tasol maski yumi no laikim tru ol kokros, ol i wok yet long kamap planti. Kokros inap karim planti kiau, na i no gat planti samting olsem narapela binatang i save kaikai kokros. Kokros i gat save long lukautim em yet, olsem na ol inap i stap na karim planti kiau. I gat wanpela kain kokros long Jemani na insait long wanpela yia em inap kamapim olsem 35,000 pikinini na tumbuna pikinini. Tasol sampela inap kamapim 100,000 insait long wanpela yia. Olsem wanem dispela kokros bilong Jemani inap kamap planti olsem? Dispela kain kokros i gat liklik samting olsem bokis i gat ol kiau bilong ol long en, inap olsem 48 kiau. Kokros meri i stap laip olsem 140 de na insait long dispela taim em i save kamapim 7-pela liklik samting olsem bokis i gat ol kiau insait long en. Sapos i no gat samting i kilim ol kokros, orait ol wan wan kokros meri inap kamapim planti tausen tausen kokros insait long sotpela taim tasol.
I gat 3,500 kain kokros na klostu olgeta i stap ausait long bus na yumi no lukim. Tasol sampela, olsem dispela kokros bilong Jemani, i save laikim haus bilong ol man. Sampela ol i kolim olsem kokros bilong Amerika, o bilong Ostrelia, o bilong Jemani, o bilong Esia, olsem olsem, tasol ol dispela nem i no gat as bilong en. Sampela i tok bipo ol man bilong Yurop i save tingim ol kantri i stap klostu long ol na ol i givim nem bilong ol dispela kantri long kokros.
Ol man i save skelim ol pasin samting bilong ol binatang ol i tok, ol kokros i save stap olsem gutpela famili na ol i amamas. Ol i bin lukim ol bikpela kokros i karim ol liklik long baksait bilong ol. Na ol i bin lukim kokros mama i helpim nupela pikinini bilong em taim em i brukim kiau bilong kam ausait. Taim ol pikinini i kamap, kokros mama i holim olgeta klostu long em na lukautim gut ol. Planti taim ol man i lukim ol pikinini kokros i stap wantaim sampela bikpela kokros.
Ol i Kaikai Kain Kain Samting
Kokros i save kaikai klostu olgeta samting. Wanem samting yumi man i kaikai, kokros tu bai kaikai. Tasol ol bai kaikai planti ol narapela samting olsem: Let, na gras bilong man o animal, na pepa, na skin bilong animal i dai pinis. Na ol i save kaikai ol buk, na ol i laikim tru buk i gat doti o tuhat bilong man long en. Long sampela kantri ol man i wokim pepa bilong kot samting ol i no mekim wok long pepa ol i bin wokim long skin bilong animal, long wanem, planti taim kokros i bagarapim dispela kain pepa. Ol kokros i laikim tru ples i doti, tasol sampela taim ol i stap long klinpela ples tu.
Kokros i no save kaikai planti. Insait long wanpela wik 12-pela kokros inap stap laip long liklik hap marasin olsem glu i stap baksait long wanpela stem yumi baim long pos ofis. Tasol wara em i bikpela samting long kokros, olsem na planti taim yumi painim ol kokros long ples waswas o long haus kuk samting.
Ol man i tok kokros em as bilong planti bikpela sik olsem sik hepataitas, o sik yumi kisim sapos kaikai i nogut, o sik pekpek wara, o sua o kaskas i kamap long skin, na sampela sik moa. Taim ol kokros i raun nabaut ol i pekpek, na dispela pekpek i luk olsem blakpela wara na em i gat smel nogut. Olsem na dispela inap bagarapim kaikai na ol plet spun kap samting bilong yumi. Sapos ol plet o kap samting i gat dispela kain blakpela mak long en, yu mas wasim gut long sop samting na bihain wasim long hat wara; sapos nogat, taim yu putim kaikai i hat long ol dispela plet, smel nogut bilong kokros bai kamap.
Em i Gat Sampela Gutpela Samting?
Olsem wanem? Kokros i gat sampela gutpela samting? Dispela liklik binatang i gat planti kain liklik samting long bodi bilong en, olsem na em i save taim em i kol tumas o hat tumas, na tu, dispela samting i toksave long kokros long em i ken painim wara we. O sapos birua i kam, dispela samting bilong kokros i toksave long em. Kom bilong kokros i gat 40,000 ol liklik rop insait long en na taim kokros i laik holim samting o smelim samting o traim kaikai samting, ol dispela rop i mekim dispela wok. Ai bilong kokros i no inap lukim gut ol samting. Tasol sapos samting i wokabaut o meknais, kwiktaim kokros i save long dispela samting. I gat sampela liklik samting long bel bilong kokros i toksave long kokros sapos samting i wokabaut o win i meknais o samting i pairap, olsem na kokros inap hariap na hait insait long liklik hul long banis samting. Sapos samting i pretim kokros em inap spit tru na i go hait!
Long tupela hapsait bilong skin bilong kokros em i gat liklik hul na long dispela tupela hul kokros inap pulim win. Insait long skin bilong kokros em i gat wanpela rop olsem paip na dispela rop i kirap long het i go inap long pinis bilong bodi bilong em na i pamim blut. Sapos yu rausim het bilong kokros em inap stap laip winim wanpela de, na insait long dispela taim kokros meri inap putim gut ol kiau bilong em. Kokros bilong Amerika, maski em i no kisim kaikai o wara insait long 6-pela wik, em inap i stap laip.
Yes, yumi kirap nogut long dispela liklik binatang, tasol yumi gat askim: Olsem wanem dispela samting i ken helpim yumi man? Wanpela samting em olsem: Kokros em i birua bilong musmus. Kokros bilong Amerika i gutpela long ol saientis i ken skelim na kisim sampela save moa, long wanem, em i bikpela. Ol saveman long Japan i bin rausim wanpela marasin long kokros na putim long ol liklik rat i gat bikpela sik long lewa bilong ol, na dispela marasin i bin helpim ol dispela rat. Olsem na ol dispela saveman i ting dispela samting inap helpim ol man tu. Wok tru bilong dispela liklik binatang em bilong kaikai ol samting i dai pinis o kaikai pipia samting. Man bilong wokim olgeta samting em i bin wokim kokros long mekim olsem: Kaikai ol pipia na samting i dai pinis na tromoi pekpek i go bek long graun.
Rausim Ol Long Haus
Wanpela meri i askim olsem: “Olsem wanem ol dispela binatang i kam insait long haus bilong mi?” Ating ol kokros o kiau bilong ol i bin kam insait long haus taim yu pulimapim kaikai olsem kaukau samting o kaikai bilong stua long bek o katon na karim i kam long haus. Kokros inap flai i kam insait long haus. Na em inap taitim skin bilong en na wokabaut aninit long dua. Sapos yu o sampela man i stap wantaim yu i bin i go long wanpela hap i gat planti kokros i stap long en, orait, taim yupela i kam bek long haus, ating kokros tu i kam wantaim yupela olsem insait long su o laplap samting. Ol inap kam insait long haus long rot bilong ol liklik hul insait long banis o plua o ol inap wokabaut long rot tru bilong ol—ol paip wara samting.
Tasol olsem wanem yu inap rausim tru dispela binatang na em i no ken kam bek? Haus i mas klin oltaim. Ol i save hait insait long ol liklik hul o baret samting long banis na plua bilong haus, olsem na yu mas klinim ol dispela ples oltaim oltaim. Ol hap klostu long stov na bokis ais na ol kabot i mas klin oltaim. Sapos hap pipia kaikai o dring samting i pundaun, wantu yu mas klinim, no ken larim i stap. No ken larim ol plet o sospen samting i doti i stap longtaim. Yu mas pasim gut ol kaikai long plastik o tin samting. Sapos ol man bilong stua i pulimapim kaikai bilong yu long katon, orait, lukim gut dispela katon, nogut i gat kokros na kiau bilong ol insait long en. No ken larim pipia i stap longtaim insait long haus, olgeta wan wan de yu mas rausim. Tingim gut: Sapos yu klinim gut haus kuk, ating Mista Kokros i no amamas long raun insait, tasol sapos yu karim kaikai i go long rum slip bilong yu o long narapela rum, orait, ating em bai go long dispela ples.
Sapos i gat planti kokros long haus, ating yu mas kisim marasin olsem mortin. Tasol no ken putim planti marasin tumas, na no ken mekim long olgeta taim, long wanem, kokros bai lain long dispela samting, na bihain dispela marasin i no ken kilim em. Olsem na wanem kain marasin yu kisim, kaunim gut ol toksave i stap long en na bihainim gut dispela toksave. Na sapos sampela long haus i gat sik sotwin samting, orait was gut taim yu pamim marasin.
Sapos yu gat planti planti kokros ating yu mas singautim ol man i wok bisnis long rausim binatang long kam long haus bilong yu. Na ating ol i mas kam long olgeta wan wan mun inap sampela mun, long wanem, kiau bilong kokros i save bruk 30 de bihain long taim kokros mama i bin putim. Sapos yu singautim man i wok bisnis long rausim ol binatang, dispela toksave bai helpim yu, olsem: Paslain long man i kam, klinim gut haus kuk. Rausim olgeta kaikai na plet samting long ol kabot bilong haus kuk. Yu ken putim ol sospen na plet spun samting long tebol na karamapim gut long plastik. Kaikai yu rausim long kabot yu ken putim insait long stov o long bokis ais. Sapos man bilong rausim ol binatang i givim sampela toksave long yu, i gutpela sapos yu tingim dispela toksave bilong em.
Planti yia ol man i wok strong long pinisim kokros, tasol kokros i stap yet. Na planti marasin olsem mortin i no kilim ol. Olsem na ol saientis i wok long kamapim narapela samting bilong pinisim dispela binatang.
Olsem na yumi no save, ol dispela kain binatang bai pinis olgeta long haus bilong yumi o nogat, yumi mas wet na lukim. Inap long nau kokros (la cucaracha) i stap laip na em i gat strong.
[Blok long pes 23]
Rausim Ol Kokros Long Haus Bilong Yu
◻ Haus kuk olgeta i mas stap klin. Lukim gut ol hap klostu na aninit long stov na bokis ais na kabot, na klinim gut.
◻ Planti taim klinim ol ples yu ting kokros i stap long en, olsem ol liklik hul na liklik baret long plua samting. Sapos yu inap, pasim ol hul insait long haus kuk na ples waswas.
◻ Rausim pipia long olgeta wan wan de.
◻ Putim kaikai insait long plastik o tin samting na pasim gut.
◻ Taim pipia kaikai o hap dring i pundaun, wantu klinim na klinim gut.
◻ Taim ol bek o katon samting i kam insait long haus lukim gut, nogut kokros na kiau bilong en i stap.
◻ Sapos paip wara o tep i bagarap, yu mas stretim. Na tu, no ken larim ol plet i doti ol i stap long wara i go nait olgeta.
◻ Kisim gutpela marasin bilong kilim kokros.