Ol Pikinini i Raus na Ol Pikinini i Ranawe

YANGPELA meri Tamara i tok: “Mi katim gras, na bilas olsem man, na hangamapim ol sen wantaim lok long nek, na pasim pin long pes, na long dispela rot mi kirap bihainim pasin bilong ol raskol.”

Sapos yu lukim Tamara long rot bai yu no save em i wanpela yangpela meri em i bin kisim nogut long famili na em i stap wanpis; em i laik tru bai i gat sampela i tingim em na laikim em, tasol nogat. Taim yu lukim em, bai yu ting olsem em i wanpela bikhetmeri i save mekim pasin raskol na polis bai holim em, a? Tamara i stori long Kirap! long ol samting nogut i mekim na taim em i gat 14 krismas em i kirap bihainim pasin bilong ol raskol, maski em i no laik mekim.

Papamama i Rausim Ol

Tamara i stori olsem: “Mi go bikpela long wanpela liklik taun long ples maunten long Itali. Insait long famili i no gat pasin sori o pasin bilong laikim ol narapela. Sori tru, mi save lukim papamama i kros pait nogut tru na narapela i mekim kain kain tok nogut long narapela, em ol tok nogut tru mi no ken kolim gen. Planti taim mi kisim nogut long dispela. Papa i save paitim mi nogut tru na em i no sori liklik. Mak bilong ol sua i save stap long skin bilong mi inap planti wik.

“Taim mi gat 14 krismas, papa i givim liklik wansiling long mi na em i baim rot bilong mi go long tren long biktaun i stap klostu, em ples nogut i gat planti samting inap bagarapim mi. Em i no baim rot bilong mi kam bek. Mi go poromanim ol narapela yangpela ol i wankain olsem mi​—ol tu i no gat man i laikim ol o tingim ol. Mipela planti i kamap man bilong dring oltaim. Mi kamap meri bilong bikhet, na pasin na toktok bilong mi i no gutpela, na mi save pait. Planti taim mi no gat kaikai. Wanpela apinun long taim bilong kol, mi wantaim ol poroman i wokim paia na kukim olgeta tebol sia samting long haus mipela i stap long en bilong hatim skin. Mi laik tru bai mi gat famili bilong lukautim mi, na bilong tingim ol laik na wari bilong mi na ol samting mi pret long en. Tasol nogat. Mi stap wanpis olgeta na mi pilim nogut tru.”

I gat planti handet manmeri olsem Tamara long dispela taim nau. Long olgeta hap bilong graun i gat ol pikinini em papamama i bin rausim ol long haus; papamama i no laik mekim wok bilong ol long lukautim pikinini.

Ol i Ranawe

Sampela yangpela i ranawe lusim haus, long wanem, “ol i pret tumas long i stap yet long en; bikpela hevi tumas i painim ol insait long famili, o bagarap i laik painim ol, na ol i ranawe i go i stap long rot.”​—New York State Journal of Medicine.

Taim Domingos i gat 9-pela krismas, mama bilong em i marit gen na em i lusim Domingos long wanpela haus bilong lukautim ol pikinini i no gat papamama. Ol pris i bosim dispela haus ol i save paitim Domingos, olsem na em i ranawe. Mama i orait long em i ken stap gen wantaim famili, tasol nupela papa i save paitim em oltaim. Olsem na em i ranawe gen; no gat narapela rot bilong abrusim bikpela hevi i painim em insait long famili.

Sori tru “planti milion pikinini i no inap bilip long ol famili bilong ol i bikpela pinis; ol i no save lukautim ol.” Wanpela meri i raitim buk na em i tok olsem. (Anuradha Vittachi long buk Stolen Childhood​—In Search of the Rights of the Child.) Na dispela meri i tok tu: “Long olgeta de, long Amerika, 3-pela pikinini i kisim bagarap long han bilong papamama na ol i dai.” Ol famili bilong pikinini i mas lukautim em, tasol planti taim i gat wanpela long famili i mekim pasin sem long pikinini.

Wok Kalabus na Karim Bikpela Hevi

Domingos i mas i stap wantaim ol narapela pikinini bilong rot, em ol i save hansapim man na stil, na ol i kisim na maketim ol drak. Planti pikinini i ranawe, long wanem, ol famili i mekim nogut long ol, tasol sori tru taim ol i ranawe, nau ol narapela man i mekim nogut long ol, em ol man nogut bilong laikim pasin sem na ol man bilong wok bisnis long ol pamukmeri samting. Ol pikinini i ranawe ol i hangre na ol i no gat man bilong lukautim ol, na ol dispela man nogut i save giamanim ol​—ol i tok promis long givim haus long ol na “lukautim” ol, tasol sori tru, bihain ol i wok kalabus long ol dispela man​—ol i mas givim bodi bilong ol long mekim pasin pamuk bilong baim ol. Ol i no gat save long mekim wanpela wok, olsem na ol i mekim kain kain samting bambai ol inap i stap laip long rot​—ol i mekim pasin pamuk o pasin sem bilong kisim mani, na ol i pulim ol narapela long mekim olsem. Bagarap i painim sampela. Drak na dring na ol man i kilim i dai planti yangpela, na planti ol i kilim i dai skin bilong ol yet.

Wanpela meri bipo em i pamukmeri taim em i stap pikinini yet, em i stori long i stap bilong ol pikinini long rot na em i tok: “Taim yu stap long rot, oltaim yu pret. Mi save kros tru long ol man i lukim pikinini i slip long tren, o em i stap oltaim long rot, na ol i ting em laik bilong pikinini na em i stap olsem. Nau mi bikpela pinis na mi save dispela tingting i no stret. Ol dispela wan wan pikinini i karim bikpela hevi. Ol i no laik i stap long rot, tasol papamama i no laik lukautim ol.”

Painim Rot Bilong “i Stap Fri”

I gat planti handet tausen narapela pikinini i ranawe lusim papamama, long wanem, ol i ting sapos ol i stap long rot bai ol i stap fri. Sampela i stap rabis na ol i ranawe bilong painim gutpela sindaun. Sampela i ting papamama i putim planti lo tumas long ol na pasim ol tumas na ol i ranawe. Ol i ting dispela em i rot bilong i stap fri.

Wanpela yangpela meri, nem bilong em Emma, em i laik i stap fri long wok bos bilong papamama na ol lo bilong famili Kristen, olsem na em i ranawe i go i stap wantaim ol pren bilong em, na em i kalabus long ol drak. Em i pilim pinis pasin nogut na pasin pait bilong rot na em i tok, em i laik go bek long papamama na lusim ol drak. Tasol sori tru, em i no lusim tru ol poroman nogut bilong em, na long wanpela apinun em i bung wantaim ol pren na olgeta i kisim sut bilong drak heroin. Em laspela taim bilong Emma long mekim olsem. Tingting bilong em i dai, na long de bihain em i dai olgeta; taim em i dai, em i stap wanpela tasol, “ol pren” bilong em i lusim em pinis.

Olsem wanem long ol pikinini em papamama o ol narapela man i mekim nogut long ol? Bihain bai ol inap i stap gutpela? Yu ting bihain bai i gat gutpela taim na ol man i no ken mekim ol pikinini i wok kalabus long ol bilong pulim mani? Yu ting i stap bilong ol famili inap kamap gutpela na ol i pas gut wantaim na bai ol pikinini i no laik ranawe? Bekim bilong ol dispela askim i stap long stori i kamap bihain long dispela.