Wanpela Nupela Pikinini Yumi Mas Tingim
‘Long dispela de wanpela meri i karim pikinini. Em i Bikpela, na em i man God i makim bilong kisim bek ol manmeri.’—Luk 2:11.
INAP olsem tu tausen yia i go pinis, wanpela meri long taun Betlehem i karim pikinini man. I no planti man bilong dispela taun i save long bikpela samting bilong dispela pikinini. Tasol sampela wasman bilong sipsip em ol i stap ausait long nait na was long ol sipsip bilong ol, ol i lukim bikpela lain ensel na i harim ol i singsing olsem: “Litimapim nem bilong God i save stap antap tru. Na long graun ol manmeri God i belgut long ol, ol i ken i stap bel isi.”—Luk 2:8-14, NW.
Orait nau ol dispela wasman i go painim Maria na man bilong em, Josep, long wanpela haus bulmakau, olsem ol ensel i bin tokim ol. Maria, em i givim nem Jisas long pikinini, em i bin slipim pikinini long bokis kaikai bilong bulmakau. (Luk 1:31; 2:12) Orait nau, inap olsem tu tausen yia bihain, planti manmeri bilong graun i tok ol i save bihainim Jisas Krais. Na ol samting i kamap long taim Maria i karim Jisas, dispela i stap olsem as bilong wanpela stori ol man i bin kolim planti taim moa yet i kam inap nau, winim olgeta narapela stori.
Kantri Spen i bihainim lotu Katolik inap planti handet yia pinis na ol i gat ol bikpela de ol i kisim long ol tumbuna, olsem na ol i bin kamapim kain kain pasin bilong tingim dispela bikpela nait long Betlehem.
Krismas Ol i Mekim Long Spen
Long Spen, kirap long yia 1200 samting, long ol bikpela de bilong ol, planti taim ol i save wokim ol piksa bilong pikinini Jisas na ol narapela samting ol i tok i bin kamap long dispela taim. Planti famili ol i save wokim piksa bilong bokis kaikai bilong bulmakau em Maria i bin slipim Jisas long en. Na ol i wokim liklik piksa bilong ol wasman bilong sipsip na 3-pela saveman bilong hap sankamap (sampela i kolim olsem “3-pela king”), wantaim Josep, Maria na Jisas. Sampela taim long Krismas ol i save wokim ol piksa i bikpela olsem man na sanapim long ai bilong ol bikpela haus bung bilong gavman. Ol i ting Francis bilong Assisi i bin kirapim dispela pasin long Itali bilong stiaim tingting bilong ol man i go long stori bilong Baibel long taim Maria i bin karim Jisas. Bihain wanpela lain bruder i kirapim dispela pasin long Spen na long planti ol narapela kantri.
Ol dispela saveman bilong hap sankamap ol i bikpela samting insait long ol bung bilong Krismas long Spen, wankain olsem Santa Klaus long ol narapela kantri. Ol i bilip olsem ol pikinini long Spen i save kisim presen long ol dispela saveman long Janueri 6, Día de Reyes (De Bilong Ol King), olsem ol dispela saveman i bin mekim long nupela pikinini Jisas. Tasol i no planti man i save, Baibel i no stori long hamas saveman i bin kam lukim Jisas. Na ol i no king, nogat. Ol i olsem man bilong lukluk long ol sta bilong kisim save long ol samting bai kamap.a Na tu, bihain long taim ol i kam lukim Jisas, Herot i laik kilim i dai Jisas, olsem na em i kilim olgeta pikinini man long Betlehem “i no winim tupela krismas yet.” Dispela i makim olsem ol dispela man i kam lukim Jisas planti mun bihain long taim mama i karim em.—Matyu 2:11, 16.
Kirap long yia 1100 samting, long sampela taun long Spen ol i save wokim pilai bilong taim Maria i karim Jisas, na ol wasman bilong sipsip i go long Betlehem, na bihain ol dispela saveman i kam lukim Jisas. Long nau, long Janueri 5 long planti taun bilong Spen, ol i save sanap long lain na wokabaut long rot na i gat dispela “3-pela king” i stap long ol longpela karis olsem ka ol i bilasim gut tru na i ran long ol rot insait long taun, na ol i givim loli long ol lain i sanap lukluk. I gat ol bilas na singsing bilong Krismas bilong amamasim ol manmeri.
Planti famili bilong Spen i save mekim bikpela kaikai long de paslain long Krismas. Sampela kaikai em turrón (ol switpela kaikai ol i wokim long amon wantaim hani), na ol grep na ol narapela pikinini bilong diwai ol i bin mekim drai, na sipsip ol i kukim long aven, na ol abus bilong solwara. Ol lain bilong famili, maski ol i sindaun long ol longwe hap, ol i save kam bung wantaim long dispela de. Long narapela bikpela kaikai, long Janueri 6, famili i save kaikai roscón de reyes, em raunpela skon bilong “ol King” i gat liklik piksa olsem man i hait insait long en. Ol i bin mekim kain pasin olsem long taim bilong ol Rom, na sapos wanpela wokboi nating i bin kisim hap skon i gat dispela liklik piksa insait long en, em i ken i stap olsem “king” inap wanpela de.
‘Taim Bilong Bikpela Amamas na Wok’
Sampela lain i gat ol pasin bilong ples long mekim Krismas, tasol nau long olgeta hap Krismas i kamap olsem nambawan bikpela de bilong amamas. Buk The World Book Encyclopedia i stori long Krismas olsem em “taim bilong bikpela amamas na bikpela wok long ol milion milion Kristen long graun na long sampela lain i no Kristen.” Yu ting dispela em i gutpela samting?
Yumi save, taim Maria i karim Krais dispela i bikpela taim tru. Ol ensel i bin tokaut long en olsem samting bai mekim “ol manmeri God i belgut long ol, ol i ken i stap bel isi,” olsem na em i bikpela samting long yumi ol man.
Tasol Juan Arias bilong Spen, em man bilong raitim nius, em i tok: “Long taim bilong ol Kristen bilong pastaim, ol i no save wokim bung i gat ol piksa bilong makim taim Maria i bin karim Jisas.” Sapos olsem, orait ol i bin kisim we dispela pasin ol i mekim long Krismas? Wanem gutpela rot bilong tingim taim mama i bin karim Jisas na i stap bilong em long graun? Long stori i kamap bihain long dispela, bai yumi painim bekim bilong ol dispela askim.
[Futnot]
a Buk La Sagrada Escritura—Texto y comentario por profesores de la Compañía de Jesús i tok: ‘Long Persia, Midia, na Kaldia, ol man bilong lukluk long ol sta ol i stap olsem pris na i wok long kamapim strong ol pasin olsem marila, lukluk long ol sta bilong kisim save long ol samting bai kamap, na olkain marasin.’ Tasol namel long yia 500 na 1500, ol dispela man i bin kam lukim pikinini Jisas, misin i makim ol olsem santuman na givim nem long ol olsem Melchior, Gaspar, na Balthasar. Ol i tok, bodi bilong 3-pela man hia i stap long bikpela haus lotu bilong Cologne, Jemani.