Laip Stori
Mipela i Strong Long Mekim Wok Bilong Jehova
STORI BILONG RAIMO KUOKKANEN
Long 1939, Wol Woa 2 i kirap long Yurop, na Soviet Yunion i kirap pait long kantri bilong mi, Finlan. Papa bilong mi i joinim ami bilong Finlan. I no longtaim na ol balus bilong pait bilong Rasia i tromoi ol bom long taun mipela i stap long en, na mama i salim mi i go stap wantaim bubu meri long hap i seif liklik.
LONG 1971, mi mekim wok misineri long Yuganda, Is Afrika. Wanpela taim mi autim tok long ol haus, planti manmeri i ron wantaim pret na abrusim mi i go. Mi harim ol gan i pairap na mi kirap ron i go bek long haus. Pairap bilong ol gan i wok long kam klostu moa, olsem na mi kalap i go insait long wanpela baret i stap arere long rot. Ol bulet i flai antap long het bilong mi, na mi wokabaut long hanlek i go bek long haus.
Mi no inap mekim wanpela samting long ol hevi em Wol Woa 2 i kamapim, tasol bilong wanem mi wantaim meri bilong mi i redi long kisim hevi long pait bilong ol man long Is Afrika? Strongpela laik bilong mipela long mekim wok bilong Jehova i bekim dispela askim.
Laik Bilong Mekim Wok Bilong God i Kirap
Mama i karim mi long 1934 long Helsinki, Finlan. Papa bilong mi i man bilong penim ol haus samting, na wanpela taim em i go penim haus em brens ofis bilong ol Witnes Bilong Jehova i stap long en. Ol Witnes i stori long em long ol miting bilong kongrigesen. Taim em i kam bek long haus, em i tokim mama bilong mi long ol dispela miting. Long dispela taim, mama i no kirap yet long go long ol miting, tasol bihain wanpela wanwok husat i Witnes i kirap stori long Baibel wantaim em. I no longtaim na mama i pilim tru ol tok em i lainim, na long 1940 em i kisim baptais na kamap wanpela Witnes Bilong Jehova.
Paslain liklik long dispela, bubu meri bilong mi i bin kisim mi i go long haus bilong em long ples bambai mi ken i stap wantaim em long taim bilong Wol Woa 2. Mama i stap long Helsinki na em i kirap raitim ol pas long bubu na liklik susa bilong mama long ol bilip bilong ol Witnes Bilong Jehova. Tupela wantaim i laik harim tok na ol i tokim mi long ol samting ol i lainim. Ol wasman raun bilong ol Witnes Bilong Jehova i kam long haus bilong Bubu meri na i strongim mipela, tasol long dispela taim mi no bin tingting strong long mekim wok bilong God.
Kisim Skul Long Mekim Wok Bilong God
Taim woa i pinis long 1945, mi go bek long Helsinki, na Mama i kirap kisim mi i go long ol miting bilong ol Witnes Bilong Jehova. Sampela taim mi lusim ol miting na mi go lukim piksa wokabaut. Tasol Mama i save stori long ol tok em i bin harim long miting, na planti taim em i tokim mi long wanpela bikpela tok: Armagedon i klostu pinis. Mi bilip tru long dispela na mi no lusim moa ol miting. Mi kirap pilim moa yet tok i tru bilong Baibel, na dispela i kirapim laik bilong mi long insait long olgeta wok bilong kongrigesen.
Mi amamas tru long go long ol kibung. Long 1948, mi go long kibung distrik i kamap klostu long ples bilong bubu meri we mi malolo i stap long Jun na Julai samting. Wanpela pren bilong mi i laik kisim baptais long dispela kibung, na em i tokim mi long mekim wankain. Mi tokim em olsem mi no bin bringim trausis bilong waswas, tasol em i tok taim em i baptais pinis, mi ken yusim trausis bilong em. Mi tok orait long dispela na mi kisim baptais long Jun 27, 1948, taim mi gat 13 krismas.
Taim kibung i pinis, sampela pren bilong mama i tokim em olsem mi bin kisim baptais. Taim mama i lukim mi, em i laik save bilong wanem mi bin mekim dispela bikpela samting na mi no bin toktok wantaim em pastaim. Mi tokim em olsem mi kliagut long ol bikpela tok bilong Baibel na mi save Jehova bai skelim ol pasin mi mekim.
Laik i Kamap Strong Moa
Ol brata long kongrigesen i helpim mi long strongim laik bilong mi long mekim wok bilong Jehova. Ol i autim tok wantaim mi long ol haus na ol i makim mi long lukautim sampela hap bilong ol miting long klostu olgeta wik. (Aposel 20:20) Taim mi gat 16 krismas, mi mekim namba wan pablik tok bilong mi. Bihain liklik, ol i makim mi long kamap Baibel stadi sevan long kongrigesen bilong mipela. Olgeta dispela wok bilong spirit i helpim mi long kamap strong, tasol mi mas daunim yet pasin bilong mi long pret long man.
Long dispela taim, mipela i save toksave long pablik tok bilong kibung distrik long rot bilong ol bikpela sain. Ol dispela toksave i stap long tupela bikpela strongpela pepa i join wantaim na i hangamap long sol bilong man, wanpela hap bilong pepa i stap long fran bilong man na narapela long baksait bilong em. Olsem na sampela man i kolim mipela olsem ol sanwis man.
Wanpela taim mi sanap long kona bilong rot wantaim sain bilong mi na mi lukim sampela wanklas bilong mi i wokabaut i kam. Ol i wokabaut abrusim mi na taim ol i lukluk long mi, pret i kisim mi. Mi beten askim Jehova long strongim bel bilong mi na mi sanap isi wantaim sain. Mi daunim pasin bilong pret long man na dispela i redim mi long karim ol bikpela traim moa i painim mi taim mi no laik insait long pait.
Bihain, gavman i tokim mi na sampela narapela yangpela Witnes long insait long ami. Mipela i go long hetkota bilong ami olsem ol i tokim mipela long mekim, tasol long gutpela pasin mipela i tok olsem mipela i no inap werim yunifom bilong ami. Ol bikman bilong ami i no larim mipela i go, na bihain liklik kot i tok mipela i mas kalabus inap 6-pela mun. Na kot i makim mipela long kalabus narapela 8-pela mun, em haptaim ol man i save kisim trening bilong kamap soldia. Olsem na mipela i kalabus inap 14 mun, long wanem, mipela i no laik insait long ami.
Insait long kalabus mipela ol brata i save bung wantaim long olgeta de bilong skelim Baibel. Insait long ol dispela mun, planti bilong mipela i ritim Baibel olgeta inap tupela taim. Taim mipela i lusim kalabus, planti bilong mipela i strong moa yet long mekim wok bilong Jehova. Na i kam inap long nau, planti bilong dispela ol yangpela Witnes i stap gut yet long wok bilong Jehova.
Taim mi lusim kalabus, mi go stap wantaim papamama bilong mi. Bihain liklik, mi bungim Veera, em i wanpela yangpela Witnes i baptais nupela na i givim bel long wok autim tok. Mitupela i marit long 1957.
Wanpela Apinun i Senisim Laip Bilong Mipela
Long wanpela apinun mipela i bung wantaim sampela brata i go pas long wok long brens ofis, na wanpela i askim mipela sapos mipela i laik mekim wok sekit. Mi beten long nait olgeta, na long moning mi ringim brens na tok yes. Taim mipela i kirap mekim fultaim sevis, dispela i makim olsem mi mas lusim wok mani i gat gutpela pe, tasol mipela i strong long putim Kingdom i stap namba wan long laip bilong mipela. Taim mipela i kirap mekim wok sekit long Disemba 1957, mi gat 23 krismas na Veera i gat 19 krismas. Inap tripela yia mipela i visitim na strongim ol kongrigesen bilong lain bilong Jehova long Finlan.
Long pinis bilong 1960, ol i singautim mi long go long Wastaua Baibel Skul Bilong Gileat long Brooklyn, New York. Mipela tripela long Finlan i go skul inap 10-pela mun bilong kisim skul long mekim ol wok bilong brens. Ol meri bilong mipela i stap bek na i wok long brens ofis bilong Finlan.
Paslain liklik long skul i pinis, ol i tokim mi long go long ofis bilong Nathan H. Knorr, husat i lukautim wok bilong ol Witnes Bilong Jehova long olgeta hap long dispela taim. Brata Knorr i askim mi sapos mi na meri bilong mi i laik mekim wok misineri long Malagasi Ripablik, nau ol i kolim Madagaska. Mi raitim pas i go long Veera na askim tingting bilong em long dispela samting, na kwiktaim em i tok, “Yes.” Taim mi kam bek long Finlan, mipela i hariap long redim ol samting bilong i go stap long Madagaska.
Amamas na Bel Hevi
Long Janueri 1962 mipela i kisim balus i go long Antananarivo, biktaun bilong Madagaska. Mipela i werim hat ol i wokim long skin bilong animal na strongpela saket, long wanem, mipela i lusim Finlan long taim bilong bikpela kol. Madagaska em ples hat, olsem na kwiktaim mipela i senisim stail bilong bilas. Namba wan haus misineri bilong mipela em wanpela liklik haus i gat wanpela rum slip. Tupela marit, ol tu i misineri, i stap pinis long dispela haus, olsem na mitupela Veera i slip long veranda.
Mipela i kirap lainim tok Frans, em bikpela tok ples bilong Madagaska. Dispela i hatwok tru, long wanem, tisa bilong mipela, Sista Carbonneau, na mitupela Veera i gat narapela narapela tok ples. Sista Carbonneau i tok Inglis taim em i lainim mipela long tok Frans, tasol Veera i no save long tok Inglis. Olsem na mi tanim tok bilong Sista Carbonneau i go long tok Finlan na bai Veera i ken kisim tok. Bihain mipela i luksave olsem Veera i kliagut moa long ol lo bilong tok ples long tok Swiden, olsem na mi yusim tok Swiden bilong stori long em long ol lo bilong tok ples Frans. I no longtaim na mipela i wok long save gut long tok Frans na mipela i kirap lainim tok Malagasi, em tok ples bilong dispela hap.
Namba wan man mi stadi wantaim em long Baibel long Madagaska em wanpela man i save long tok Malagasi tasol. Mi lukim ol skripsa long Baibel bilong mi long tok Finlan na nau mipela i painim ol dispela ves long Baibel Malagasi bilong em. Mi no inap mekim planti tok bilong kamapim mining bilong ol skripsa, tasol i no longtaim na man i pilim long bel tok i tru bilong Baibel, na em i kamap strong na i kisim baptais.
Long 1963, Milton Henschel long Brooklyn hetkota bilong ol Witnes Bilong Jehova i kam visitim Madagaska. Bihain liklik, ol i wokim nupela brens ofis long Madagaska, na ol i makim mi long kamap wasman bilong brens, na mi mekim wok sekit na wok distrik tu. Long olgeta dispela yia, Jehova i mekim gut tru long mipela. Namba bilong ol pablisa long Madagaska i go antap, long 1962 i gat 85 pablisa na long 1970 i gat 469.
Long wanpela de long 1970 mipela i lusim wok autim tok na kam bek long haus, na mipela i lukim wanpela pepa long dua i tok olgeta misineri bilong ol Witnes Bilong Jehova i mas kam long ofis bilong wanpela minista bilong gavman. Dispela minista i tokim mipela olsem gavman i tok mipela i mas lusim kantri wantu tasol. Taim mi askim em olsem mi bin mekim wanem rong na mi mas lusim kantri, em i tok: “Mista Kuokkanen, yu no bin mekim wanpela rong.”
Mi tokim em: “Mipela i bin stap long dispela kantri inap 8-pela yia, na em i kamap ples bilong mipela. Mipela i no inap lusim nating dispela ples.” Maski mipela i wok strong long mekim ol samting bilong mipela i ken stap, olgeta misineri i mas lusim kantri insait long wanpela wik. Ol i pasim brens ofis, na wanpela Witnes bilong dispela hap i kirap lukautim wok. Paslain long mipela i lusim ol gutpela brata bilong mipela long Madagaska, mipela i kisim nupela asainmen, em Yuganda.
Nupela Asainmen
Mipela i lusim Madagaska, na sampela de bihain mipela i kamap long Kampala, em biktaun bilong Yuganda. Wantu tasol mipela i kirap lainim tok Luganda, em wanpela tok ples i gat naispela krai bilong en olsem singsing, tasol i hatwok tru long lainim. Ol arapela misineri i helpim Veera long lainim tok Inglis pastaim, na mipela inap mekim gut wok autim tok long dispela tok ples.
Long Kampala, san i hat nogut tru na dispela i bagarapim helt bilong Veera. Olsem na mipela i kisim asainmen long Mbarara, wanpela taun long Yuganda we san i no hat tumas. Mipela i namba wan Witnes long dispela hap, na long namba wan de mipela i autim tok, wanpela gutpela samting tru i painim mipela. Mi toktok wantaim papa bilong haus na meri bilong em i lusim haus kuk na i kam. Nem bilong em Margaret, na em i bin putim gut yau long tok mi mekim. Veera i kirap stadi long Baibel wantaim Margaret, na em i kamap strong long ol samting bilong spirit. Em i kisim baptais na em i givim bel long autim tok bilong Kingdom.
Pait i Kamap Long Rot
Long 1971 pait i kamap insait long kantri na i bagarapim bel isi i stap long Yuganda. Wanpela de ol i pait klostu long haus misineri bilong mipela long Mbarara. Long dispela taim, samting mi stori long en long kirap bilong dispela stori i painim mi.
Veera i stap pinis long haus misineri taim mi kamap long haus. Mi bin wokabaut long hanlek insait long baret na bai ol soldia i no ken lukim mi. Long wanpela kona bilong haus, mipela i wokim “ples hait” long ol matres na ol tebol sia samting. Inap wanpela wik mipela i stap insait long haus na putim yau long nius long redio. Sampela taim ol bulet i paitim banis bilong haus taim mipela i hait i stap. Long nait mipela i no onim lait, mipela i no laik bai ol man i save olsem mipela i stap long haus. Wanpela taim ol soldia i kam long dua na i singaut bikmaus. Mipela i stap isi tru na beten long Jehova. Taim pait i pinis, ol neiba i kam na tok tenkyu long ol i no bin kisim bagarap. Ol i bilip olsem Jehova i bin lukautim mipela olgeta, na mipela i wanbel wantaim ol.
Mipela i stap orait i go inap long wanpela moning taim mipela i harim toksave long redio olsem gavman bilong Yuganda i tambuim wok bilong ol Witnes Bilong Jehova. Man i mekim dispela toksave i tok olgeta Witnes Bilong Jehova i mas i go bek long lotu bilong ol long bipo. Mi traim long toktok wantaim ol bikman bilong gavman, tasol ol i no senisim tingting. Mi go long ofis bilong Presiden Idi Amin na askim man i wok long risepsen sapos mi inap toktok wantaim em. Em i tokim mi olsem presiden i bisi. Mi go bek planti taim, tasol mi no toktok wantaim presiden. Bihain, long Julai 1973, mipela i mas lusim Yuganda.
Wanpela Yia i Kamap Tenpela Yia
Taim ol i rausim mipela long Madagaska, mipela i bin bel hevi tru, na nau mipela i pilim wankain taim mipela i mas lusim ol gutpela brata bilong mipela long Yuganda. Paslain long mipela i go long nupela asainmen bilong mipela long Senegal, mipela i go long Finlan. Long Finlan ol i tokim mipela olsem bai mipela i no inap go long Senegal, mipela bai i stap long Finlan. I luk olsem wok misineri bilong mipela i pinis. Long Finlan, mipela i mekim wok painia salim na bihain wok sekit.
Long 1990 gavman i no birua tumas long wok bilong ol Witnes long Madagaska, na mipela i kirap nogut taim ol brata long Brooklyn hetkota i askim mipela long go stap long Madagaska inap wanpela yia. Mipela i laik go, tasol mipela i gat tupela bikpela hevi. I mas i gat man bilong lukautim lapun papa bilong mi, na Veera i gat bikpela sik. Mi bel hevi stret taim papa bilong mi i dai long Novemba 1990, tasol Veera i wok long kamap orait liklik, olsem na mipela i ting mipela inap i go. Mipela i go bek long Madagaska long Septemba 1991.
Mipela i go long Madagaska bilong stap wanpela yia, tasol mipela i stap tenpela yia. Insait long dispela haptaim, namba bilong ol pablisa i go antap, long 4,000 i go inap long 11,600. Mi amamas tru long mekim wok misineri. Tasol sampela taim mi bel hevi, mi tingting olsem nogut mi no bin lukautim gut meri bilong mi long sait bilong helt na tingting na bel. Jehova i bin strongim mitupela wantaim long mekim wok i go. Long 2001, mipela i kam bek long Finlan we mipela i wok long brens ofis. Mipela i givim bel yet long wok bilong Kingdom, na mipela i save salim tingting yet i go long Afrika. Mipela i strong long mekim laik bilong Jehova long wanem wanem hap em i makim mipela long go long en.—Aisaia 6:8.
[Mep long pes 12]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
FINLAN
YUROP
[Mep long pes 14]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
AFRIKA
MADAGASKA
[Mep long pes 15]
(Bilong save ol dispela rait i stap we long pes, lukim buk o magasin)
AFRIKA
YUGANDA
[Piksa long pes 14]
Long de mitupela i marit
[Ol Piksa long pes 14, 15]
Mipela i mekim wok sekit long Finlan, 1960 . . .
. . . na wok misineri long Madagaska, 1962
[Piksa long pes 16]
Wantaim Veera long nau