Kamapim Nem Bilong God Long Tokples Swahili
“Swahili.” Planti man taim ol i harim dispela tokples, ol i save tingim Afrika na ol wel animal i raun long ol ples kunai bilong Serengeti. Tasol i gat sampela samting moa long tok Swahili na long ol man i mekim dispela tokples.
SWAHILI em wanpela tokples we inap olsem 100 milion manmeri i save mekim insait long 12-pela kantri long sentral na isten Afrika.a Em i bikpela tokples bilong sampela kantri olsem Kenya, Tansania, na Yuganda. Na long ol kantri i stap klostu, planti man i save mekim tokples Swahili na dispela i helpim ol man bilong narapela narapela ples long mekim wok bisnis na toktok wantaim.
Tok Swahili i mekim bikpela wok long helpim ol manmeri bilong Is Afrika long stap wanbel wantaim. Olsem, long Tansania ol man i save mekim 114 narapela narapela tokples. Tingim, sapos yu lusim haus bilong yu na go inap 40 i go 80 kilomita samting, yu bai bungim ol manmeri i save mekim tokples i narapela olgeta long tokples bilong yu! Na long sampela ples, ol man i save mekim wanpela tokples i sindaun wantaim long sampela liklik viles. Olsem wanem bai yu inap toktok wantaim ol? Em as na yumi luksave olsem wanpela bikpela tokples i save helpim gut ol man.
Histori Bilong Swahili
Ol man i ting olsem ol manmeri i bin kirap mekim tokples Swahili long yia 900 C.E. samting. Ol i bin kamapim ol rait long dispela tokples long yia 1500 samting. Ol manmeri em ol i bin lain long mekim tok Swahili, bihain ol i luksave olsem sampela tok bilong en i wankain long tok Arap. Inap olsem 20 pesen bilong ol tok Swahili i kam long tok Arap, na olgeta narapela tok i kam long tok Afrika. Olsem na yumi no kirap nogut olsem inap sampela handret yia, ol man i raitim tok Swahili long pasin bilong raitim tok Arap.
Long nau ol i yusim ol leta ABC bilong Rom long raitim tok Swahili. Wanem samting i kamap long dispela? Bilong wanem ol i senisim rait bilong ol? Bilong kisim bekim, yumi laik skelim ol samting i bin kamap long yia 1840 samting, taim ol fes misineri bilong Yurop i bin kam long Is Afrika bilong autim tok bilong Baibel long ol asples bilong dispela hap.
Fes Taim Tok Bilong God i Go Kamap Long Is Afrika
Long 1499, taim Vasco da Gama i mekim raun bilong em long solwara i go long hap saut tru bilong Afrika, ol misineri bilong Potugal i kirapim Lotu Katolik long Is Afrika na ol i sanapim wanpela haus lotu long Zanziba. Tasol insait long 200 yia, ol man bilong dispela hap i birua na rausim ol Potugal wantaim lotu Kristen long dispela hap.
Inap olsem 150 yia bihain, Tok Bilong God i go kamap gen long Is Afrika. Na nau man husat i bringim Tok Bilong God i go long dispela hap em wanpela misineri bilong Jemani, nem bilong em Johann Ludwig Krapf. Taim em i go kamap long Mombasa, Kenya long yia 1844, planti manmeri long nambis bilong Is Afrika ol i bilong lotu Muslim na planti manmeri long meinlan ol i holimpas yet ol bilip tumbuna bilong ol. Krapf i save olsem em i bikpela samting long olgeta man i mas i gat Baibel.
Wantu tasol, Krapf i kirap long lainim tokples Swahili. Long Jun 1844, bihain tasol long em i bin go kamap, em i kirapim bikpela wok bilong tanim Baibel. Sori tru, long mun bihain tasol em i karim wanpela bikpela hevi tru—meri bilong em, em tupela i bin marit inap 2-pela yia, em i dai, na sampela de bihain tasol liklik bebi gel bilong em tu i dai. Maski em i bel hevi long dispela, em i wok yet long mekim bikpela wok bilong tanim Baibel. Orait, long 1847 ol i prinim sapta 1 i go inap sapta 3 bilong Buk Stat na dispela em i namba 1 taim ol i prinim ol tok long tokples Swahili.
Stat 1:1-3 long tok Swahili em Johann Krapf i bin tanim long 1847
Krapf em i namba 1 man bilong yusim ol leta ABC bilong Rom long raitim tok Swahili na em i no bihainim pasin bilong yusim rait Arap bilong raitim ol tok. Em i tok wanpela risen na em i no yusim ol rait Arap em olsem, “ol leta alfabet bilong Arap inap givim hatwok long ol man bilong Yurop” em bihain ol bai lainim dispela tokples, tasol “rait bilong Rom bai mekim isi long ‘Ol Asples long lainim ol tokples bilong Yurop.’” Sampela i yusim yet ol rait Arap inap planti yia, na ol i prinim sampela hap bilong Baibel tu long dispela tokples. Tasol pasin bilong yusim ol leta ABC bilong Rom i mekim na i isi long planti man i lainim tok Swahili. Olsem na planti misineri na ol narapela sumatin bilong tokples Swahili i amamas tru long dispela senis.
Krapf em i namba 1 man long tanim Tok Bilong God i go long tok Swahili, na em i redim rot bilong ol narapela trensleta i kamap bihain long em. Em i wokim wanpela buk i gat lo bilong tok Swahili na wanpela dikseneri long dispela tokples.
Nem Bilong God Long Tok Swahili
Hap bilong Matyu sapta 1 long tok Swahili long rait Arap, 1891
Long fes 3-pela sapta bilong Buk Stat em ol i bin prinim, ol i raitim nem bilong God olsem “God i Gat Olgeta Strong.” Tasol long pinis bilong yia 1800 samting, sampela narapela man i kam long Is Afrika na ol i kirap mekim wok bilong tanim Baibel olgeta i go long tok Swahili. Sampela bilong ol dispela man em Johann Rebmann, William Taylor, Harry Binns, Edward Steere, Francis Hodgson, na Arthur Madan.
Wanpela bikpela samting long sampela bilong ol dispela Baibel trenslesen bilong bipo em ol i bin putim nem bilong God long olgeta hap bilong Ol Skripsa Hibru! Ol trensleta long Zanzibar i raitim nem bilong God olsem “Yahuwa,” na ol trensleta long Mombasa i raitim “Jehova.”
Long 1895, ol i tanim Baibel olgeta long tokples Swahili. Long ol yia bihain, i gat sampela narapela Baibel tu, tasol planti man i no yusim tumas sampela bilong ol dispela Baibel. Long kirap bilong yia 1900 samting, ol man i bin mekim bikpela wok bilong stretim tok Swahili long Is Afrika. Long dispela rot ol i kamapim Baibel Swahili Union Version long 1952, em wanpela Baibel planti man tru i bin yusim. Dispela i mekim na planti man i save long nem “Yehova,” em nem bilong God long tok Swahili.
Paragraf i gat nem bilong God, Jehova, long fran pes bilong “Swahili Union Version”
Tasol sori tru, taim ol i no prinim moa ol dispela olpela Baibel i gat nem bilong God long en, ol man i no moa kolim nem bilong God o yusim dispela nem. Sampela nupela Baibel i rausim nem bilong God olgeta, na sampela i putim nem bilong God long sampela hap tasol bilong Baibel. Olsem, long Baibel Union Version, nem bilong God i stap inap 15 taim tasol, na long taim ol i skelim na stretim gen ol tok bilong en long 2006, nem bilong God i stap 11-pela taim tasol.b
Baibel bilong bipo i soim nem bilong God, “Yahuwa” na “Jehova”
Maski dispela Baibel i rausim nem bilong God long ol hap em nem i stap long en, i gat wanpela gutpela samting bilong dispela Baibel. Long wanpela bilong ol pes long kirap bilong Baibel, i gat bikpela rait i kamapim klia olsem nem bilong God em Jehova. Dispela i bin helpim tru ol man husat i laik save long tok i tru, na long rot bilong Baibel bilong ol yet ol inap kisim save long nem bilong Papa bilong yumi long heven.
Tasol i gat sampela samting moa i kamap bihain long dispela. Long 1996, ol i kamapim Baibel New World Translation of the Christian Greek Scriptures long tok Swahili. Dispela em fes Baibel long tok Swahili i putim bek nem bilong Jehova inap 237 taim kirap long Buk Matyu i go inap long Buk Revelesen. Bihain, long 2003 ol i kamapim New World Translation of the Holy Scriptures, em Baibel olgeta long tok Swahili. I kam inap long nau ol i bin prinim 900,000 kopi bilong dispela Baibel long tok Swahili.
Dispela Baibel i no haitim nem bilong God na kolim tasol ol biknem o raitim tasol long wanpela hap tok i stap long fran pes bilong Baibel, nogat. Long nau, ol man i gat gutpela bel ol inap ritim Baibel New World Translation long tok Swahili we nem bilong Jehova i stap winim 7,000 taim long en, na dispela i helpim ol long i go klostu moa long Jehova.
Dispela Baibel i wok strong long yusim ol tok i isi long man i kliagut long en, na long tok Swahili bilong nau, olsem na olgeta man bilong mekim tok Swahili long Is Afrika inap ritim. Na tu, dispela Baibel i bin rausim ol popaia bilong ol Skripsa long planti narapela Baibel em ol man i bin prinim bipo. Long dispela as, taim ol man i ritim ol i ken bilip tru olsem ol i ritim “trupela tok,” long wanem, em ol tok bilong Man Bilong Wokim yumi, em God Jehova.—Saveman 12:10.
Planti man i amamas long yusim “New World Translation of the Holy Scriptures” long tok Swahili
Planti man i bin kamapim tenkyu bilong ol long Baibel New World Translation long tok Swahili. Vicent, wanpela Witnes Bilong Jehova husat i gat 21 krismas na i save autim tok fultaim, em i tok: “Mi amamas tru long ritim Baibel New World Translation, long wanem, ol i tanim long tokples Swahili we i isi long mi kliagut long en, na tu, ol i putim nem bilong Jehova i go bek long ol hap we ol narapela Baibel i bin rausim.” Frieda, em wanpela mama i gat 3-pela pikinini, em i pilim olsem dispela Baibel i mekim na i isi long em i kamapim tok i tru bilong Baibel long ol narapela.
Maski ol man nating i bin hatwok long kirapim wok bilong tanim Baibel, dispela wok bilong tanim Tok Bilong God i go long tok Swahili em wanpela wok i bin stap inap 150 yia. Jisas i tok em i “bin kamapim nem” bilong papa bilong em long olgeta manmeri. (Jon 17:6) Long nau, winim 76,000 Witnes Bilong Jehova em ol i save mekim tok Swahili long sentral na isten Afrika, ol i amamas tru long yusim Baibel New World Translation long kamapim nem bilong Jehova long ol man.
a Olgeta dispela kantri i save bihainim narapela narapela pasin bilong mekim tokples Swahili.
b Long dispela Baibel, nem bilong God i stap long Stat 22:14; Kisim Bek 6:2-8 (2-pela taim); 17:15 (olsem Yahweh); Hetman 6:24; Song 68:20; 83:18; Aisaia 12:2; 26:4; 49:14; Jeremaia 16:21.