Winmoni—Husat i Save Win? Husat i Save Lus?
BIPO gavman i save kisim mani long takis tasol. Tasol long nau gavman i kisim planti milion kina moa winim bipo, long rot bilong ol laki-tiket bilong winmoni. Olsem na gavman i orait long dispela pilai. Sampela man i wanbel wantaim dispela na ol i tok ‘dispela rot em i gutpela rot tru long kisim mani.’ Winmoni em i olsem wanpela kain takis mani em gavman i no singaut long ol man i mas givim, tasol ol man yet i laik givim long gavman. Ol yet i laik mekim olsem na ol i go sanap long lain bambai ol i ken givim mani i go!
Tasol i gat wanem sampela toktok em ol man i sutim long ol kampani bilong winmoni?
Wanpela em olsem: Ol kampani i putim ol toksave bilong baim laki-tiket bilong winmoni, tasol ol dispela toksave i no klia gut, na tu ol inap giamanim ol man. Ol i givim tingting long yu olsem bai yu win. Olsem wanpela kampani bilong winmoni long Kanada i tok, ‘Mipela i mekim na i no gat hatwok long . . . WIN!!’
Tru em i no hatwok long win? Yu ting olsem wanem? Wanpela man nem bilong em Ali, em i save pilai winmoni bilong Wes Jemani. Wanpela nius i mekim toksave long winmoni olsem: ‘Yu gat rot tru long win.’ Tasol Ali i tok: “Inap 10-pela yia pinis mi pilai winmoni, na mi no win yet na kisim sampela mani. Na ating i no gat narapela man mi save long em, em i bin win na kisim mani.”
Ating bai i gat wanpela em i win, tasol i gat planti milion man olsem Ali ol i tromoi nating mani bilong ol na i no gat wanpela taim ol i win, maski olgeta wik na olgeta yia samting ol i tromoi mani long winmoni.
I gat wan wan man tasol insait long planti milion i win long ol laki-tiket bilong winmoni. Na ol i kisim save olsem taim ol i putim winmoni i go antap tru bai ol man i baim planti laki-tiket moa. Na bipo insait long 6 milion man, wanpela i win na kisim winmoni, tasol nau nogat—wanpela man tasol insait long 13 milion man em i win!
Na sapos yu win long kisim 1 milion kina samting, bai yu no inap long kisim olgeta dispela mani. Long Amerika, taim ol man bilong kisim takis i kisim hap bilong dispela winmoni i go, dispela man i win em bai kisim inap 35 tausen kina tasol long olgeta wan wan yia i go inap 20 yia bihain. Olsem na bai em i kisim 700 tausen tasol na i no 1 milion olsem ol i bin makim. Na tu, insait long dispela taim, pe bilong ol samting i go antap, olsem na dispela mani i no bikpela tumas.
Dispela Samting i Mekim Wanem Long Ol Rabisman?
Ol man i tok, planti man i stap rabis ol i save baim laki-tiket bilong winmoni. Tasol ol kampani i wokim winmoni i tok dispela tok em i no tru, na ol ripot i soim olsem ol man i gat liklik mani tasol, em planti bilong ol i baim baim ol laki-tiket. Ol kampani bilong winmoni i tok, ol man yet i laik pilai winmoni o baim laki-tiket; kampani yet i no subim ol man long mekim—laik bilong wan wan. Tasol ol toksave i save kirapim bel bilong ol man na ol i pilai winmoni na planti bilong ol dispela man em ol i stap rabis. Wanpela meri i wok long wanpela bikpela stua long Florida i tok: “I gat wanpela lain manmeri mipela i save lukim long olgeta wan wan wik. Sampela i kam na baim 10-pela tiket long olgeta de. Na sampela i baim inap 100 tiket long wanpela wik samting. Ol i no gat mani bilong baim kaikai samting, tasol ol i baim laki-tiket bilong ‘winmoni.’ ”
Dispela samting i nogut moa long ol hap i no gat planti wok bisnis samting. Inap sampela taim i go pinis na gavman bilong Indonesia i skelim winmoni bilong kikbal em ol man i save baim ol laki-tiket bilong en, long wanem, ol man bilong kisim nius i tok olgeta manmeri long ol ples kanaka nabaut i mekim save long baim ol laki-tiket bilong dispela samting, ol i kolim Porkas. Wanpela nius (Asiaweek) i tok: “Olkain stori i pulap long ol nius [bilong Indonesia] olsem: Man i paitim meri pikinini bilong em; ol pikinini i stilim mani long papamama; ol pikinini i go tromoi mani em papamama i bin hatwok tru long bungim bilong baim skul bilong ol—as bilong ol dispela hevi, em pilai winmoni.”
Nau winmoni i kamap bikpela long planti hap bilong graun na planti planti man moa i pilai winmoni na baim ol laki-tiket samting. Sampela man ol i save mekim long olgeta taim—ol i kalabus tru long pilai winmoni. Wanpela man (Arnie Wexler, bilong Council on Compulsive Gambling) bilong Nu Jesi, Amerika, em i tok: “Ol man bilong gavman i ting ol i painim pinis wanpela rot bilong kisim mani bilong helpim ol wok, na dispela i no inap nogutim ol man, tasol long dispela pasin [bilong winmoni] ol i wok long bagarapim sindaun bilong planti famili na pundaunim planti ol kampani na i bagarapim i stap bilong planti manmeri.”
Samting Ol i Ting Em Bikpela Samting
Narapela bikpela samting em olsem: Winmoni ol gavman i kamapim i senisim tru pasin bilong ol man long pilai laki samting. Ol i putim winmani bilong ol dispela laki-tiket samting olsem 1 milion kina samting na bihain ol i givim inap 50-pesen tasol long man i win long winmoni. Bipo taim gavman i no insait long ol winmoni samting, gavman i save tok, pilai laki em i wanpela samting nogut tru, na ol man i pilai laki ol i brukim lo bilong gavman. Tasol nau ol i tok, dispela kain pilai laki i gutpela samting bilong kisim amamas, na ol man i mas mekim bilong helpim kantri long kisim mani na mekim gutpela wok long en!
Tru, winmoni ol man i mekim long pasin hait—no gat laisens long gavman—i save go long han bilong man nogut. Na winmoni gavman i tok orait long en, dispela mani em i go long gavman bilong mekim wok long en. Tasol nau planti man i tingting planti na i gat tok long samting nogut em winmoni inap mekim long sindaun bilong ol lain man.
Winmoni i givim tingting long planti man long kamap maniman hariap na i no gat hatwok long en. Wanpela man bilong wokim nius (Gaming and Wagering Business), em Paul Dworin, i tok: “Long bipo gavman i toksave olsem sapos yu wok strong yu inap kisim ol gutpela samting. Tasol long nau ol i toksave olsem: ‘Baim wanpela laki-tiket na bai yu kamap maniman tru.’ Em i narapela kain tru long gavman i mekim kain toksave olsem.” Long wanpela nius (Newsweek) narapela man George Will i tok: “Ol man i bilip tumas long laki samting na nau ol i no tingim moa ol gutpela samting ol i ken mekim, olsem wok strong na givim bel long mekim ol wok na kamap gutpela wokman samting.”
Narapela bikpela tingting bilong ol man em olsem: “Ol man i no ken kisim winmani long rot bilong ol hevi i painim narapela man. Ol papa bilong ol kampani bilong winmoni i kirapim ol man long ting olsem em i orait long yumi i ken amamas long kisim mani bilong ol narapela man. Kain tingting olsem, em yumi tingim yumi yet tasol. Baibel i tok strong olsem: “Yu mas laikim ol [narapela man] olsem yu laikim yu yet.”—Matyu 22:39.
Maski planti toktok ol man i mekim, tasol bisnis bilong winmoni i go bikpela tru long olgeta hap graun. Wanpela man i go lukim Wes Afrika na em i lukim bikpela lain manmeri i bung long wanpela haus bilong pilai winmoni, na em i askim wanpela man bilong dispela hap yet: “Bilong wanem ol dispela lain i tromoi mani bilong ol long winmoni? Ol i stap rabis tru na no gat planti mani.”
Man ya i bekim tok olsem: ‘Pren bilong mi, ol i pilai winmoni, long wanem dispela i as na ol inap wetim gutpela samting ol i ting ol inap kisim bihain. Planti bilong ol i gat dispela tingting tasol long i stap bilong ol—i no gat narapela gutpela samting ol inap wetim.’
Tasol taim yu win long winmani, yu ting nau yu gat gutpela as bilong i stap bilong yu? Nogat, a? Em i olsem wanpela driman nating tasol bilong ol man. Tasol ol strongpela Kristen i no save lusim nating taim na mani bilong ol long ol pilai laki bilong winmani. Olsem na i bikpela samting yumi mas bihainim tok bilong aposel Pol, em i tok, ol man i gat gutpela tingting “ol i no bilip long ol dispela kain samting i save bagarap kwik. Nogat. Ol i mas bilip tru long God. God i save givim yumi planti gutpela samting bilong mekim yumi amamas.”—1 Timoti 6:17.
[Rait long pes 8]
“Ol man bilong gavman i ting ol i painim pinis wanpela rot bilong kisim mani bilong helpim ol wok, na dispela i no inap nogutim ol man, tasol long dispela pasin [bilong winmoni] ol i wok long bagarapim sindaun bilong planti famili na pundaunim planti ol kampani na i bagarapim i stap bilong planti manmeri.”
[Blok long pes 9]
Pasin Bilong Laki
‘Long ol hosres samting, man bilong kisim mani long ol man i putim mani long ol hos, olsem betim hos, em i no save pasim ol dispela man long putim mani, maski bikpela mani bilong ol i lus na ol i no winim liklik mani. Ol man i save betim hos, ol i no save kamap maniman long dispela rot, tasol ol man bilong kisim bet ol i kamap maniman—ol i no save kamap rabisman long dispela wok.’—Graham Rock, The Times, London.
Inap 400 yia samting bipo wanpela tok i kamap, olsem: “Mani i save lusim kwik han bilong longlong man.”—Buk Familiar Quotations, bilong John Bartlett.
“Yu man bilong pilai laki, yu no ken amamas long yu bin win; long wanem, man nau em i win, tumora bai em i lus.”—Wanpela savetok bilong ol Spen.