Popokatepetel—Traipela Maunten Paia Bilong Meksiko
WANPELA MAN LONG MEKSIKO I RAITIM DISPELA STORI BILONG KIRAP!
OLSEM WANEM? Yu laik sindaun klostu long wanpela naispela maunten, tasol em wanpela maunten em inap pairap? Ating yu bai tingting gut, a? Tasol planti tausen manmeri i gat dispela kain sindaun long ol taun i raunim traipela maunten Popokatepetel, long Meksiko.
Stori Bilong Dispela Maunten
Nem bilong dispela maunten long tok ples Nahuatel i olsem “Maunten” o “Maunten Em Smok i Kamap Long En.” Dispela maunten i go antap inap 5,452 mita, na em i stap long wanpela lain maunten ol i kolim Siera Nevada long provins Puebla, klostu long boda bilong provins Meksiko na provins Morelos. Sap bilong dispela maunten i naispela na i nambawan tru, na i gat ais i stap long het bilong en long olgeta taim. Namel long yia 1347 na 1927, dispela bikpela maunten i bin pairap inap 16 taim na i bagarapim sindaun bilong ol man bilong ol liklik ples long hap bilong en. Tasol ol dispela pairap i no bin kamapim bikpela bagarap.
Dispela maunten paia i stap namel long tupela bikpela taun, em Puebla inap 44 kilomita long hap bilong is, na Meksiko inap 70 kilomita long hap bilong not-wes. Na tu, long provins Puebla i gat 400,000 manmeri i sindaun long 307 taun klostu long dispela maunten. Tru, sapos maunten i pairap, i no olsem ol dispela manmeri bai kisim bagarap, tasol sapos pairap bilong Popokatepetel i bikpela, wok bisnis na sindaun bilong ol bai nogut tru.
Long pinis bilong 1994, ol samting maunten i mekim i go bikpela moa inap long gavman i mas tokaut long en na helpim ol manmeri long lusim kwik dispela hap. Long Disemba 21, 1994, long as bilong bikpela hul long het bilong maunten, 3-pela hul i bin kamap na ges na smok i sut i kam ausait. Inap 5,000 ton sit bilong paia i bin karamapim ol hap i go inap long biktaun Puebla. Gavman i kirap na stretim rot bilong helpim 50,000 manmeri long lusim dispela hap, na 30,000 bilong ol, ol i bin slip long ol haus olsem ples hait.
Ol Witnes Bilong Jehova tu i kirap na givim ples slip long ol man i sot. (Skelim wantaim Aposel 4:32-35.) Ripot bilong wanpela komiti bilong ol Witnes i gat wok long helpim ol man em bagarap i painim ol, i tok: ‘Maski mipela i mas mekim hariap ol samting, wok bilong ol brata bilong biktaun Puebla na ol hap klostu long en, i nambawan tru. Mipela i stretim rot bilong givim ples slip long 600 samting manmeri. Wanpela televisen-stesin i tok: “Ol Witnes Bilong Jehova i bin kirap kwik na mekim ol samting. Wantu tasol ol i kisim ol brata bilong ol long hap em bagarap inap painim ol.” ’
Maunten i Kirap
Wanpela ripot bilong gavman i tok, long Tunde, Mas 5, 1996, long 3:50 long moningtaim, wantu tasol ol liklik guria bilong maunten i wok long kamap planti moa. Ating as bilong dispela em samting i bin kamap long Disemba 21, 1994; ol bikpela baret bilong maunten i op, em ges na smok bilong maunten i bin kamapim. Ol piksa na save ol man i bin kisim, i kamapim klia olsem sit bilong paia i pulap long ol dispela baret, olsem na ol samting insait long maunten i wok long kam antap na i laik sut i kamaut, tasol i no gat rot. Em nau, ol samting i sut strong na kam antap na opim gen ol dispela baret.
Wanpela nius (El Universal) bilong Tunde, Epril 9, 1996, i tok: ‘Insait long bikpela hul long het bilong maunten Popokatepetel, lava i kamap (em ol ston i kamap hat na i boil na i tanim olsem wara samting), olsem na ol saientis na ol bikman bilong lain Civil Protection Agency, ol i was gut long en, nogut dispela samting i kamap bikpela moa.’ Na nius i tok, lava i mekim na ‘wanpela “liklik maunten” i kamap insait long bikpela hul bilong maunten, olsem na insait long sampela mun lava bai pulap long ol “baret” bilong Popokatepetel, na ating em bai kapsait na i ran i kam daun olsem wara.’
Long Fonde, Me 2, 1996, wanpela miting i kamap long biktaun Puebla, na ol i stori long ol nupela samting maunten Popokatepetel i save mekim. Saveman Servando de la Cruz Reyna, em i wanpela memba bilong wanpela yunivesiti long Meksiko (Institute of Geophysics of the National Autonomous University of Mexico), em i tok: “Mipela i tingting planti long ol samting i kamap . . . Maunten inap pairap bikpela. Dispela samting inap kamap, na mipela i no save tok em i no inap kamap, nogat.”
Sampela man i no amamas na ol i bin sutim tok olsem, maski gavman i toktok long wokim ol haus, na ol i toktok long rot bilong lusim hariap ples sapos maunten i pairap, na ol i wokim miting bilong givim tingting long ol man, ol manmeri i sindaun long ol hap klostu long maunten, ol i ting gavman i no bin tok klia long ol samting ol i mas mekim sapos maunten i pairap. Olsem: Long dispela miting em pastaim yumi stori long en, sampela mausman bilong ol taun i stap klostu long maunten, ol i bin tokaut strong olsem, ol i no save long wanem wanem ol haus ol i mas ranawe i go long en bilong hait sapos bagarap i kamap.
Ol man i mas tingim gut ol samting maunten i mekim. Ating ol man i gat gutpela tingting bai mekim ol samting bilong lukautim laip bilong ol maski ol i mas lusim ol samting bilong skin. Ol Witnes Bilong Jehova i sindaun long dispela hap, ol i redi na wet i stap sapos ol i mas lusim dispela hap. Wanpela komiti i save go lukim ol Witnes long dispela hap long olgeta taim, na komiti i givim tingting long ol long ol samting ol i ken mekim sapos hevi i kamap. Na ol i bin kirapim sampela i sindaun klostu tru long maunten, long lusim dispela hap paslain long hevi i kamap, long wanem, ol saveman i bin tokaut klia olsem dispela maunten i laik pairap. Tasol ol i larim ol wan wan famili i bihainim laik bilong ol yet.
Inap long nau, sindaun bilong ol manmeri klostu long maunten em i no bin senis. Tasol gutpela tingting i mas bosim ol manmeri; ol i no ken lusim tingting long wanpela samting dispela maunten i mekim bilong givim save long ol olsem em i laik pairap, na ol i no ken lusim tingting long tok bilong gavman sapos gavman i givim tok lukaut olsem wanpela samting i laik kamap. Ol man i no bihainim gutpela tingting sapos ol i les long tingim ol samting dispela traipela maunten Popokatepetel i mekim bilong givim save long ol.
[Blok long pes 20]
Sampela Samting Bilong Mekim Sapos Hevi i Kamap
Lain The National Center for the Prevention of Disasters i bin kamapim wanpela lista bilong makim ol samting ol man i mas mekim paslain long bagarap i kamap:
• Save long rot yu mas bihainim bilong ranawe. (Painim ples i antap tru. No ken go long ples daun em lava, wara, na graun malumalum inap ran i go long en)
• Redim switkes, na insait long en putim ol pepa i bikpela samting, marasin, wara, sampela klos (olsem ol klos ol i bin wokim long strongpela laplap na inap karamapim skin olgeta), wanpela hat, hankisip bilong karamapim nus na maus, wanpela lait i wok long bateri, wanpela redio, sampela bateri, na blanket
• Stretim rot wantaim sampela wanblut em ol inap givim ples slip long yu na yu no gat wok long go long ol haus olsem ples hait
• Kisim tasol ol samting yu mas kisim. No ken kisim dok o pik samting
• Save long ol haus olsem ples hait
• Pasim paua, ges, na wara long haus
• Stap isi