“Lait Long Taim Bilong Tudak”
Wanpela man long Jemani i raitim dispela stori bilong Kirap!
WANPELA man bilong raitim stori bilong ol samting i bin kamap bipo, em i tok olsem long ol Witnes Bilong Jehova long taim bilong gavman Natsi. Ol manmeri i kam long olgeta hap na bung long Haus Tumbuna Ravensbruk long Jemani bilong lukim long namba wan taim wanpela video i gat nem: Jehovah’s Witnesses Stand Firm Against Nazi Assault (Ol Witnes Bilong Jehova i Sanap Strong Taim Ol Natsi i Laik Daunim Ol). Dispela video i kamapim tok bilong 24 manmeri em ol i no bin dai long han bilong ol Natsi, na tok bilong 10-pela saveman bilong raitim stori bilong lotu na long ol samting i bin kamap bipo, em ol i stori long bilip na pasin bilong ol Witnes long sanap strong.
Bipo planti handet Witnes Bilong Jehova ol i bin stap insait long banis kalabus nogut bilong Ravensbruk. Sampela Witnes em ol i no bin dai long dispela kalabus inap 50 yia i go pinis, ol i stap long dispela bung bilong lukim video. Dispela ol Witnes, na ol saveman, na sampela man bilong gavman, ol i bin stori long dispela taim nogut na gavman Natsi i bin kisim planti kantri long Yurop na mekim wok nogut long bagarapim ol man. Inap 350 manmeri i sindaun na harim ol stori long planti handet Witnes i bin holimpas pasin Kristen bilong i stap gut long God na ol i dai, long wanem, ol i no laik lusim bilip bilong ol.
Ol Lain Bilong Nius i Kisim Save
Ol lain bilong nius i mekim bung long wanpela hotel long Belin long Novemba 6, 1996, em moningtaim bilong dispela video i laik kamap. Ol niusman i lukim sampela hap bilong video na bihain ol i harim tok bilong ol saveman, em ol i stori olsem dispela nupela video i stori long ol samting planti man i no save tumas long en, tasol em i wanpela bikpela samting i bin kamap bipo. Saveman Detlef Garbe, em dairekta bilong Haus Tumbuna Noiengame, em i tok: ‘Yumi—ol Witnes Bilong Jehova na ol man i no Witnes—yumi no ken tru lusim tingting long stori bilong ol kalabusman i gat retpela mak long klos bilong ol. Dispela mak i bin stap olsem lait long taim bilong tudak.’
Sampela Witnes em ol i kamap long video Sanap Strong, ol i stap long dispela bung bilong kamapim stori bilong ol yet. Olsem wanem? Ol i bel nogut long bikpela pen na hevi ol i bin kisim? Pes bilong ol i lait na i kamapim klia olsem ol i no bel nogut.
Na i gat hap taim bilong kamapim ol askim na bekim, na bihain long en ol i singautim ol niusman long go lukim video Sanap Strong long Haus Tumbuna long Ravensbruk, em longwe long hotel inap 60 kilomita samting. Klostu olgeta niusman i go.
Namba Wan Taim Video i Kamap
Long dispela de long Novemba i no gat san, na i kol, na liklik ren i pundaun. Tasol maski i olsem, klostu long Haus Tumbuna long Ravensbruk insait long wanpela haus ol i bin stretim, ol man i amamas long wetim samting em bai kamap. Long dispela taim Profesa Jürgen Dittberner em i dairekta bilong wanpela lain i bin kamapim ol haus tumbuna long Ravensbruk, Saksenhausen, na Brandenbek, em i tok: ‘Yumi mas tingim gut pasin bilong ol Witnes Bilong Jehova long sanap strong long samting ol i bilip long en na ol i no pret long i stap narapela kain maski gavman Soselis i bosim kantri. Yumi givim biknem long ol dispela manmeri i holimpas bilip bilong ol na long dispela as ol i karim bikpela pen na hevi o ol i bin dai.’
Angelika Peter, em minista bilong edukesen, ol yangpela, na spot long Brandenbek, Jemani, em i salim pas ol i bin kaunim. Pas i tok: “Long nau i bikpela samting long yumi tingim nambawan gutpela pasin bilong ol Witnes Bilong Jehova long sanap strong.” Savemeri Sigrid Jacobeit, em i dairekta bilong Haus Tumbuna Ravensbruk, em i tok: “Mi amamas long tingim dispela video em bai kamap long namba wan taim. Mi bilip olsem dispela de em i wanpela bikpela de bilong yumi olgeta.”
Taim ol i laik kirapim video ol i mekim i dai liklik ol lait. Inap 78 minit ol manmeri bilong 8-pela kantri em ol i no bin dai long ol banis kalabus nogut, na ol narapela manmeri, ol i lukim ol samting nogut i bin kamap long dispela taim long Jemani na olsem wanem ol Witnes i win. Planti i hatwok long pasim aiwara taim ol man long video, em ol i man tasol, ol i stori long ol narapela kain samting tru ol i bin mekim long dispela taim nogut tru bilong laikim tru ol narapela na bilong kamapim bilip bilong ol.
Ol manmeri i paitim strong han bilong kamapim amamas bilong ol long lukim video, na bihain saveman Joachim Görlitz i ritim laspela tok bilong wanpela Witnes em ol i bin kilim em i dai long Brandenbek. Görlitz em i dairekta bilong Haus Tumbuna Brandenbek na taim em i mekim sampela wok bilong em, em i painim dispela liklik pas tupela wik paslain long ol i lukim video. Em i pilim tru tok bilong pas na klostu em i krai taim em i ritim tok dispela gutpela bilipman Kristen em i bin mekim bilong strongim ol wanbilip bilong em long ol i no ken lusim Bikpela bilong ol. Görlitz i pinisim tok bilong em olsem: “Mi bilip olsem dispela video long ol Witnes Bilong Jehova bai helpim tru wok bilong mipela long skulim ol man.”
Saveman Wulff Brebeck i tok: ‘Long rot bilong dispela video yumi bin kisim wanpela nambawan samting—em tok bilong ol manmeri em ol i no bin dai long ol banis kalabus nogut tasol yumi no bin harim planti tok bilong ol long bipo, na tok long ol man i bin kisim bagarap.’ Saveman Garbe i tok: “Ol samting i bin painim ol dispela manmeri i bikpela samting, long wanem, bilip bilong ol long God na ol tok promis bilong Baibel i bin givim strong long ol bilong sanap strong long dispela taim nogut.”
Bilong pinisim program, sampela Witnes em ol i no bin dai long ol banis kalabus nogut, ol i toktok gen long ol man i kam bung. Em i kamap ples klia olsem ol dispela strongpela Kristen i holim yet wankain strongpela bilip i bin helpim ol bipo long taim ol i bin karim planti hevi.
Kirap long dispela taim ol i bin soim video long namba wan taim na i kam inap long nau, inap 340 stori i bin kamap long ol nius long Jemani em ol i bin stori long ol Witnes Bilong Jehova na video Sanap Strong. Na sampela redio-stesin, wanpela em bilong gavman, ol i bin kamapim ol gutpela ripot long dispela samting tu.
Bihain ol bai wokim video Sanap Strong long 24 tok ples. Na tu, ol bai wokim wanpela bilong en bilong ol skul i ken mekim wok long en. Kirap long dispela namba wan taim ol man i lukim video Sanap Strong, planti tisa moa i bin mekim wok long en olsem wanpela wok bilong skul bilong helpim ol yangpela long tingim ol bikpela hevi, olsem pasin bilong birua long ol narapela, na pasin bilong tok bilas long ol wanskul, na ol i mas bihainim maus bilong bel.
Long nau pasin birua na pasin bilong i no stap gut long narapela i save brukim ol man, olsem na em i taim stret bilong ol man i ken save long dispela stori long pasin bilong i stap gut long God! Tru tumas, bikpela pen na hevi ol dispela gutpela Kristen i bin kisim i no lus nating!—Hibru 6:10.
[Ol Piksa long pes 15]
Bung bilong lain niusman long Belin. Kirap long han kais: Saveman Detlef Garbe, Simone Liebster na Franz Wohlfahrt, em tupela man i no bin kisim bagarap, na saveman Wulff Brebeck