Ol Yangpela i Laik Save . . .
Bilong Wanem Pasin Bilong Tok Baksait i Nogut?
“Long haiskul bilong mi, em i olsem wanpela bikpela sik. Mipela i no gat ol drak, o gan, o pasin bilong pait, nogat; tasol i gat pasin bilong tok baksait. Dispela em i wanpela bikpela hevi.”—Em tok bilong Michelle i gat 16 krismas.a
SAMPELA man i tok, em i givim bikpela amamas long ol. Sampela narapela i tok, em i samting bilong bagarapim man. Dispela samting i save kamap long ol nius, na niuspepa, na televisen. Na em i save mekim toktok bilong planti man i kamap swit. Em i wanem samting? Em pasin bilong toktok long ol man na long ol samting bilong ol, olsem pasin bilong toktok nabaut o pasin bilong tok baksait.
Ating i no gat narapela tok i save kirapim yumi long putim yau kwik olsem dispela tok: “Yu harim pinis samting i kamap nau tasol?” Ol tok i kamap bihain long dispela, ating em ol trupela tok o stori nating—o sampela hap bilong tok i tru na sampela nogat. Tasol maski stori em i tru o nogat, laik bilong man long insait long pasin bilong toktok nabaut o tok baksait, dispela laik i strong. Lori i gat 17 krismas, em i tok: ‘Yumi gat laik long save long ol samting bilong ol narapela man. I olsem yumi bin pasim tok wantaim ol pren bilong yumi olsem, taim yumi harim tok ol i gat laik long harim yumi mas tokim ol long en.’
As na Yumi Save Mekim Tok Olsem
Bilong wanem pasin bilong toktok nabaut o tok baksait i save pulim tingting bilong yumi? Wanpela samting i olsem: Em pasin bilong yumi man long bung wantaim ol narapela man na toktok wantaim. Dispela i makim olsem yumi man yumi save tingim ol narapela man. Olsem na liklik taim bihain na toktok bilong yumi bai go long ol samting i bin kamap long i stap bilong ol pren na bilong ol man yumi save long ol.
Olsem wanem? Dispela pasin i nogut? I no long olgeta taim. Taim yumi toktok wantaim ol narapela, planti taim yumi kisim save long ol samting i gutpela long save long en, olsem husat bai marit, husat i karim pikinini, na husat i sik. Ol Kristen bilong pastaim tu ol i stori long ol samting i kamap long i stap bilong ol wanbilip bilong ol. (Efesus 6:21, 22; Kolosi 4:8, 9) Em nau, pasin bilong stori long ol samting bilong ol pren na bilong ol man yumi save long ol, em i wanpela rot bilong yumi long toktok wantaim na pas gut wantaim ol narapela man.
Ol Hevi Bilong Pasin Bilong Tok Baksait
Tasol sampela taim pasin bilong tingim gut ol narapela, dispela tasol i no kirapim yumi long toktok long i stap bilong ol, nogat; em narapela samting. Olsem: Deidra i gat 18 krismas, em i tok: “Ol man i save tok baksait bambai ol narapela i ken laikim ol. Ol i ting ol man bai [laikim] ol taim ol i save long wanpela stori i winim stori ol narapela i tokim ol long en.” Pasin hambak long ai bilong ol narapela inap mekim na man i tok baksait em i no kolim stret ol samting i bin kamap. Rachel i gat 17 krismas, em i tok: ‘Sapos yu save long wanpela stori, yu gat strong long senisim dispela stori. Em i olsem stori bilong yu, na yu ken mekim nabaut long en long laik bilong yu.’
Sampela taim ol man i save tok baksait bilong bekim rong bilong narapela. Amy i gat 12-pela krismas, em i tok: “Wanpela taim mi kamapim wanpela tok win i gat tok kranki long pren bilong mi. Mi mekim olsem, long wanem, em i bin mekim wanpela tok kranki long mi.” Wanem samting i kamap? “Pastaim mi ting, gutpela tru, mi bekim rong bilong em.” Tasol Amy i stori moa olsem: “I no longtaim na dispela tok win i go bikpela tru, na mi bel hevi stret, winim bel hevi mi bai pilim sapos mi bin pasim maus bilong mi.”
Dispela i helpim yumi long save olsem wanem tok baksait inap kamap olsem wanpela saveman i tok, ‘paia em man i no inap bosim.’ (Skelim wantaim Jems 3:5, 6.) Taim dispela samting i kamap, em inap kamapim ol bikpela hevi tru. Olsem wanem sapos stori yu wok long kamapim long ol narapela em i wanpela tok hait? O olsem wanem sapos dispela stori i no tru, na taim yu wok long kamapim dispela stori long ol narapela, yu bagarapim gutnem bilong wanpela man? Bill i gat 12-pela krismas, em i tok: “Wanpela pren bilong mi i kirapim wanpela tok win na tok, mi save kisim ol drak, tasol dispela tok i no tru. Dispela tok i bagarapim tru bel bilong mi.”
Mekim i Dai Tok Baksait i Bagarapim Man
I gat gutpela as na Baibel i tok, “toktok bilong yu em inap mekim man i stap gut na em inap long bagarapim man.” (Sindaun 18:21) Tru tumas, ol tok yumi mekim inap strongim bel o bagarapim bel bilong narapela man. Sori tru, planti man long nau ol i save mekim wok long maus bilong ol bilong bagarapim bel bilong narapela man. Ol i olsem sampela man Devit i tok long ol olsem: “Tok bilong ol man i sap tumas na i katim mi olsem bainat. Tok nogut bilong ol em i makim mi, olsem man i taitim banara na makim man long spia. Ol i hait i stap na sutim ol spia long ol gutpela man.”—Song 64:2-4.
Ol man i laik God i ken orait long ol, ol i no ken kamapim long ol narapela man ol stori i no tru, long wanem, Baibel i tok, “Bikpela i belhat na i birua tru long olgeta man i save tok giaman.” (Sindaun 12:22) Sapos long laik bilong yu yet, yu kirapim o stori long wanpela tok win yu save em i no trupela tok, dispela em pasin bilong tok giaman, na Baibel i tok ol Kristen i mas “lusim pasin bilong giaman” na ol i mas “mekim tok tru tasol long ol arapela.”—Efesus 4:25.
Olsem na paslain long yu laik stori long ol samting bilong narapela man, askim yu yet: ‘Mi save gut long ol samting i bin kamap tru? Tok bilong mi bai mekim na man i harim dispela tok bai em i no tingting gut moa long dispela man mi stori long em? Sapos olsem, i gat wanem as na mi laik mekim dispela tok?’ Tingim dispela: Sapos wanpela stori em i trupela stori, orait, dispela samting i no makim olsem i stret yu kamapim long ol narapela man, nogat; na yu mas tingim dispela moa yet sapos dispela stori bai bagarapim gutnem bilong man.
Narapela askim yu ken askim yu yet i olsem, ‘Pasin bilong mi long toktok nabaut long ol narapela bai mekim wanem long gutnem bilong mi yet?’ Tru tumas, taim yu toktok nabaut, dispela i kamapim sampela pasin bilong yu. Kristen i tok: “Sapos yu inap tromoi bikpela haptaim bilong stori long ol samting bilong ol narapela man, ating i no gat planti gutpela samting i save kamap long i stap bilong yu yet.” Lisa em i gat nem olsem meri bilong toktok nabaut long ol narapela, na dispela i mekim na gutpela pren bilong em i no bilip moa long em. Lisa i tok: ‘Pasin bilong mi i mekim na pren bilong mi i gat tupela tingting long mi—em inap bilip long mi o nogat. Mi pilim nogut tru, na mi mas mekim sampela samting bilong kamapim klia olsem em inap bilip long mi.’
Sapos yu gat nem olsem man bilong toktok nabaut o tok baksait, ating ol narapela bai ting olsem yu man bilong bagarapim bel bilong ol narapela, olsem na ating ol i no laik raun moa wantaim yu. Wanpela savetok bilong Baibel i tok: “Yu no ken poromanim man i save toktok nabaut. Dispela kain man em i man bilong tok baksait, olsem na sapos yu mekim tok hait long em, em bai i go autim dispela tok long ol arapela man.” (Sindaun 20:19) Tasol olsem wanem? Yu save olsem yu inap strongim pasin bilong tok baksait maski yu no mekim wanpela tok?
Harim Tok—Narapela Samting Bilong Tok Baksait
I mas i gat tupela man bilong mekim tok baksait—man i mekim tok na man i harim dispela tok. Ating yumi inap ting olsem man i harim tok em i no gat bikpela asua olsem man i mekim dispela tok, tasol Baibel i kamapim narapela tingting long dispela samting. Sindaun 17:4 i tok: “Ol man bilong mekim pasin nogut na ol kusaiman i save putim yau long olkain tok nogut.” Olsem na man i harim tok baksait em i gat bikpela asua. Wanpela man bilong raitim buk, em Stephen M. Wylen, em i tok: “Long sampela rot pasin bilong harim tok baksait i nogut moa long pasin bilong mekim tok baksait.” Bilong wanem em i olsem? Wylen i tok moa: “Taim yu amamas long harim tok, yu strongim man i mekim tok long mekim i go moa yet.”
Orait, yu mas mekim wanem taim yu harim tok baksait? No ken mekim sampela tok bilong kamapim olsem yu stretpela man, tasol yu ken tok: ‘Gutpela sapos yumi stori long narapela samting,’ o ‘Mi no amamas long toktok long em. Na em i no stap bilong mekim sampela tok bilong helpim em yet.’
Tasol olsem wanem sapos ol narapela i lusim yu, long wanem, yu no laik insait long toktok bilong ol? Dispela samting inap lukautim yu. Olsem wanem em inap mekim olsem? Tingim: Man i toktok wantaim yu long narapela man, ating em bai toktok wantaim dispela man long yu. Olsem na yu inap abrusim bikpela bel hevi taim yu pas wantaim ol yangpela na ol man i bikpela pinis, em toktok bilong ol i no save bagarapim nem bilong ol narapela. Wylen i tok: “Sapos yu lus long kisim sampela samting taim yu no tok baksait, i no longtaim na bai yu kisim save olsem yu lus long wanpela samting tasol—em rot bilong kamap bel hevi. Bihain bai yu win, long wanem, yu bai kisim nem olsem man ol narapela inap bilip long em.”
Na bikpela samting tru, yu bai kisim gutpela nem long ai bilong God. Em i save tingim pasin bilong yumi long toktok long ol samting bilong ol narapela man, olsem na Krais Jisas i mekim tok lukaut: “Long de God i makim bilong kotim ol manmeri, em bai i tingting long olgeta toktok nabaut ol manmeri i bin mekim na em bai i skelim ol. Long tok bilong yu yet God bai i kolim yu stretpela man. Na long tok bilong yu yet em bai i kolim yu man nogut.”—Matyu 12:36, 37.
Olsem na em i savepasin long bihainim dispela tok bilong Pol: “Yupela i mas wok strong long sindaun isi na mekim wok bilong yupela yet.” (1 Tesalonaika 4:11) Taim yu mekim olsem dispela bai helpim yu long pas gut wantaim ol narapela na stap gut long ai bilong God.
[Futnot]
a Mipela i senisim nem bilong sampela long dispela stori.
[Blok long pes 19]
‘Nambawan Masin Bilong Toktok Nabaut’
Yu harim pinis samting i kamap nau tasol? Long nau, ol man inap toktok nabaut long ol narapela o long ol samting long rot bilong kompyuta, olsem E-mail. Wanpela man bilong raitim buk, em Seth Godin, em i tok dispela samting olsem E-mail, em i “nambawan rot bilong kamapim toktok nabaut.” Godin i tok long planti gutpela samting bilong kompyuta, tasol em i mekim tok lukaut olsem: “Wanpela man inap mekim wanpela tok tru o tok giaman, na wantu planti tausen manmeri ol i save long dispela tok.”
Long rot bilong E-mail, planti man tru inap kisim tok hariap. Godin i tok: ‘Em i namba wan nupela kain rot long salim tok i go i kam long ol narapela man. I olsem tok man i salim i bikpela samting, long wanem, maski em i raitim long kompyuta, man i kisim tok bilong em, em i mas bekim tok hariap, i olsem 2-pela i toktok long telefon.’ Olsem na taim yu salim tok long rot bilong kompyuta olsem E-mail, kamapim klia ol tok yu salim. Na no ken salim sampela tok i go long kompyuta bilong ol pren bilong yu, sapos yu no save dispela tok em i tru o nogat.
[Ol Piksa long pes 18]
Man i save toktok wantaim yu long narapela man . . . ating em bai toktok wantaim dispela man long yu