Ol Yangpela i Laik Save . . .
Mi Inap Stopim Pasin Bilong Tok Baksait Olsem Wanem?
“Wanpela taim mi go long wanpela pati, long de bihain mi harim tok win olsem mi slip wantaim wanpela bilong ol mangi i bin stap long dispela pati. Dispela tok em no tru!”—Linda.a
“Sampela taim mi harim tok win olsem mi prenim wanpela—em wanpela mi no bin save liklik long en! Planti lain bilong tok baksait i no save laik painimaut pastaim samting ol i toktok long en em i tru o nogat.”—Mike.
PASIN bilong tok baksait inap pulapim laip bilong yu long planti stori em yu no save ol i tru o nogat. Amber i gat 19 krismas i tok: “Planti taim ol i save tok baksait long mi. Tok win i bin raun olsem mi gat bel, mi rausim bel, mi save salim drak, baim drak, na kisim drak. Bilong wanem ol i mekim ol dispela kain tok long mi? Tru tru mi no save liklik long samting ol i toktok long en!”
Yusim Mobail Fon na E-meil Samting Long Tok Baksait
Taim papamama bilong yu i bin yangpela, ol i mekim tok baksait na harim tok baksait long maus bilong ol narapela. Tasol long nau, ol man i save yusim Mobail fon na E-meil samting bilong mekim tok baksait. Long rot bilong E-meil na teks mesis samting, wanpela mangi o meri i gat tingting nogut long yu inap salim tok long narapela bilong bagarapim gutnem bilong yu, maski em i no opim maus na mekim wanpela toktok. I no hatwok long mekim olsem, ol i taipim tasol sotpela tok bilong bagarapim tru wanpela na salim i go long planti narapela em ol i save amamas tru long harim kain tok.
Sampela i tok, kwiktaim Intenet i kisim ples bilong telefon em ol man i mekim wok long en bilong tok baksait. Sampela taim ol i wokim wanpela Web-sait bilong mekim tasol tok bilas na tok bilong daunim wanpela. Planti taim long ol Web-sait i gat ol stori na piksa samting bilong wanpela i stap long en, ol i save pulapim wantaim ol tok baksait na ol tok i bagarapim em, em ol tok ol i no inap tokim stret dispela man. Long wanpela wok painimaut, 58 pesen bilong ol yangpela i tok ol narapela i bin raitim stori nogut long ol long Intenet.
Tasol olsem wanem? Long olgeta taim pasin bilong stori long ol narapela em pasin nogut?
Mekim Ol Gutpela Stori Long Ol Narapela
Yu inap mekim gutpela stori long ol narapela.
I stret long stori long ol narapela? ◻ Yes ◻ No
Wanem bekim i stret? Wanem tingting man i gat long pasin bilong stori long ol narapela bai makim bekim em bai givim long dispela askim. Sampela taim i no gat rong long stori long ol narapela. Long wanem, Baibel i tokim yumi long “lukautim ol samting bilong ol arapela manmeri . . . na helpim ol long i stap gut.” (Filipai 2:4) Dispela i no makim olsem yumi laik save long olgeta liklik liklik samting bilong narapela em yumi no gat wok long save long en. (1 Timoti 5:3) Tasol taim yumi toktok wantaim narapela, planti taim yumi kisim save long ol samting i gutpela long save long en, olsem husat bai marit, husat i karim pikinini, na husat i mas kisim sampela kain helpim. Tru tumas—i stret yumi stori long ol narapela, long wanem, yumi tingim ol.
Tasol pasin bilong stori nating i ken kamap olsem tok baksait. Olsem: Sapos wanpela i tok tasol olsem: “Sapos Bob na Sue i marit ol bai pas gut wantaim,” narapela inap mekim gen dispela tok olsem, “Bob na Sue i pas gut tru wantaim olsem marit”—maski Bob na Sue yet i no gat kain tingting olsem long narapela narapela. Ating yu inap tok, ‘em i no bikpela samting,’ tasol olsem wanem sapos ol i mekim kain tok olsem long yu?
Julie i gat 18 krismas i bin karim hevi bilong kain tok baksait olsem na dispela i bin mekim em i bel hevi. Em i tok: “Dispela i mekim mi belhat, na i mekim mi gat tupela tingting long trastim ol narapela.” Wankain samting i bin painim Jane i gat 19 krismas, em i tok: “Mi wok long abrusim dispela mangi em ol i bin tok win olsem mi prenim em. I no stret mi mekim olsem, long wanem, mitupela i gutpela pren na mi pilim olsem mipela i mas toktok wantaim na i no gutpela olsem tok win i raun long dispela samting.”
Em i klia tru olsem pasin bilong tok baksait i no save kamapim gutpela samting. Tasol planti man em pasin bilong tok baksait i bin putim hevi long ol, ol bai tokaut olsem ol tu i bin insait long en. Taim wanpela i mekim tok i no stret long narapela, dispela inap pulim tingting bilong ol narapela tu long insait long en. Bilong wanem i olsem? Philip i gat 18 krismas i tok: “Em samting bilong pulim tingting, ol man i save laik long toktok long hevi bilong ol narapela man na bilong ol yet, nogat.” Bai yu mekim wanem sapos stori nating i kamap olsem tok baksait?
Was Gut Long Tok Bilong Yu!
Tingim samting yu bai mekim sapos yu draivim ka long rot i gat planti ka long en. Wantu sampela samting i kamap na yu mas senisim rot, draiv isi na larim narapela ka i go, o yu mas stop. Sapos yu tingting klia na was gut, bai yu lukim samting i kamap na mekim ol samting i stret.
Em wankain long toktok. Yu inap luksave taim wanpela toktok i wok long kamap olsem tok baksait. Sapos kain samting i kamap, yu mas senisim toktok i go long narapela samting. Sapos yu no mekim olsem, orait was gut—tok baksait inap kamapim samting nogut. Mike i tok: “Mi mekim wanpela tok i no stret long wanpela gel—olsem em i save laikim tumas ol mangi—na wanpela i tokim em long tok mi bin mekim. Mi no inap lusim tingting long nek bilong em taim em i kam bungim mi. Em i bel hevi tru long dispela tok em mi no bin tingting gut na mekim. Mipela i stretim tok pinis long dispela samting, tasol mi pilim nogut yet long pasin mi bin mekim bilong bagarapim bel bilong narapela!”
Tru, man i mas i gat strongpela bel bilong stopim toktok i wok long kamap olsem tok baksait. Olsem Carolyn i gat 17 krismas i tok: “Yu mas was gut long tok yu mekim. Sapos yu no kisim stori tru tru, yu inap kamapim tok i no tru.”
Bilong abrusim tok baksait, bihainim ol dispela gutpela tok bilong Baibel:
“Sapos man i mekim planti toktok, em inap mekim sin long tok bilong en. Tasol man i no mekim planti toktok, em i gat gutpela tingting.” (Sindaun 10:19) Sapos yu save mekim planti toktok, em i isi long yu inap mekim tok em bihain yu bai bel hevi long en. Olsem na em i gutpela long yu stap olsem man bilong stap isi tasol na harim tok na no ken stap olsem man bilong mekim planti toktok!
“Stretpela man i save tingting gut pastaim, na bihain em i bekim tok long arapela man. Tasol taim man nogut i toktok, em i save mekim tok nogut tasol.” (Sindaun 15:28) Tingting gut pastaim na bihain yu toktok!
“Yupela olgeta i mas mekim tok tru tasol long ol arapela.” (Efesus 4:25) Paslain long yu tokim narapela long wanpela samting, painimaut dispela tok em i tru o nogat.
“Olgeta pasin yupela i laik bai ol arapela manmeri i mas mekim long yupela, ol dispela pasin tasol yupela i mas mekim long ol.” (Luk 6:31) Paslain long yu kamapim stori bilong wanpela man long narapela maski dispela stori i tru, yu mas askim yu yet, ‘Sapos mi dispela man na wanpela i kamapim ol dispela stori bilong mi long narapela, bai mi pilim olsem wanem?’
“Yumi mas bihainim olgeta pasin i save mekim yumi i stap wanbel, na olgeta pasin i save strongim bilip bilong ol arapela.” (Rom 14:19) Ol tok bilong samting tru i bin kamap inap kamapim samting nogut sapos em i no tok bilong strongim bilip.
“Yupela i mas wok strong long sindaun isi na mekim wok bilong yupela yet. Yupela i mas wok long han bilong yupela yet, na bai yupela inap lukautim yupela yet.” (1 Tesalonaika 4:11) No ken westim taim bilong yu long toktok tumas long samting bilong ol narapela. Yu inap yusim taim bilong yu long mekim ol gutpela samting.
Taim Narapela i Tok Baksait Long Yu
Yu inap wanbel long tok, ol narapela i mas bosim maus bilong ol na ol i no ken tok baksait long narapela. Tasol taim ol narapela i tok baksait long yu, ating bai yu pilim olsem em i no liklik samting. Joanne i gat 16 krismas, em ol narapela i bin tok baksait long em, em i tok: “Mi pilim olsem mi no ken prenim gen ol narapela. Sampela taim long nait mi save krai i go inap long mi slip. Mi pilim olsem gutnem bilong mi i bagarap olgeta!”
Yu ken mekim wanem sapos ol narapela i tok baksait long yu na tok win ol i mekim i no gat as bilong en?
◼ Tingim wanem samting i bin kirapim ol long mekim ol dispela tok. Traim long kliagut long wanem samting i save kirapim ol man long tok baksait. Sampela i mekim olsem bilong ol narapela i ken laikim ol, o ol i laik mekim olsem na bai ol narapela i ting ol i save gut long samting ol i toktok long en. Karen i gat 14 krismas i tok: “Ol i laik bai ol narapela i tingim ol olsem ol i samting tru, long wanem, ol i save stori long ol narapela.” Sampela yangpela i no i stap bel isi, dispela i mekim na ol i daunim ol narapela na bai ol i ken pilim olsem ol yet i samting tru. Renee i gat 17 krismas i kamapim narapela as na ol man i save tok baksait, em i tok: “Ol i pilim olsem laip bilong ol i boring. Ol i laik kamapim sampela tok bilong pulim tingting bilong ol narapela, na ol i kirap mekim ol tok win bilong ol i ken i gat samting bilong toktok long en.”
◼ Bosim Bel na Tingting Bilong Yu. Wanpela i sem na bel nogut long ol narapela i bin tok baksait long em na em i no bosim bel, em i mas was gut, nogut em i mekim sampela samting bihain em inap bel hevi long en. Sindaun 14:17 i tok: “Ol man bilong belhat kwik i save mekim longlong pasin.” Tru em i isi long tok, tasol i hatwok long mekim olsem taim narapela i tok baksait long yu, olsem na dispela em taim yu mas bosim gut bel na stap isi. Sapos yu mekim olsem, yu bai abrusim pasin bilong tok baksait long narapela, em pasin dispela narapela i bin mekim long yu.
◼ Skelim gut astingting. Givim ol dispela askim long yu yet: ‘Ol dispela tok mi harim, tru tru ol i mekim long mi? Em wanpela tok win o em wanpela samting ol i no kliagut long en? Mi save bel hevi nating long ol liklik samting?’ Tru, i no stret long man i mekim tok baksait. Tasol pasin bilong bel hevi na toktok planti tumas inap bagarapim yu winim samting em dispela tok baksait i mekim long yu. Bihainim dispela tingting i bin helpim Renee, em i tok: “Mi save bel hevi taim narapela i mekim tok i no stret long mi, tasol mi no toktok planti o tingting planti long en olsem em i wanpela bikpela samting. As na mi mekim, em i olsem, ating long narapela wik ol bai stori long narapela o stori long sampela narapela samting.”b
Gutpela Samting Yu Inap Mekim
Baibel i tok: “Planti taim yumi save tingting long mekim wanpela samting, na yumi save popaia. Dispela kain samting i save kamap long yumi olgeta. Na sapos i gat wanpela man i stap, em i no save mekim sampela tok i no stret, orait em i gutpela man tru, na em bai inap long bosim gut olgeta hap bilong bodi bilong en.” (Jems 3:2) Olsem na em i no savepasin sapos yumi tingim tingim olgeta wan wan tok ol narapela i mekim long yumi. Saveman 7:22 i tok: “Yu save olsem, planti taim yu yet yu bin tok nogut long narapela man.”
Taim narapela i mekim tok baksait long yu, nambawan rot bilong sakim em gutpela pasin yu mekim. Jisas i tok: “Stretpela pasin man i mekim i kamapim ples klia olsem em i gat savetingting.” (Matyu 11:19, NW ) So traim long mekim yet gutpela pasin na pasin laikim. Yu inap kirap nogut olsem dispela gutpela pasin bai stopim pasin bilong tok baksait o dispela inap helpim yu long karim hevi bilong samting nogut em pasin bilong tok baksait i mekim long yu.
SAMTING BILONG TINGIM
◼ Olsem wanem yu inap bosim maus bilong yu yet na yu no mekim tok baksait long ol narapela?
◼ Bai yu mekim wanem sapos wanpela i mekim tok baksait long yu?
[Ol Futnot]
a Mipela i senisim ol nem long dispela stori.
b Sampela taim painim rot i stret long go toktok wantaim dispela man o meri bilong tok baksait. Tasol planti taim, yu no gat wok long mekim olsem, long wanem, “pasin bilong laikim tru ol arapela, em i save karamapim planti sin na i winim olgeta arapela pasin.”—1 Pita 4:8.