Ol Mama i Gat Sik AIDS Ol i Gat Hevi
SINTIA,a em i wanpela meri i stap long Wes Indis. Em i mas makim wanem samting em bai mekim—givim susu bilong em yet o susu bilong botol long nupela bebi bilong em. Yu inap ting i no hatwok long skelim dispela samting, long wanem, inap planti yia ol saveman bilong helt ol i bin tok olsem susu bilong mama em i “nambawan gutpela kaikai” bilong ol bebi. Na tu, long ol hap i stap rabis, planti bebi i save kisim susu bilong botol ol inap dai long pekpek wara, winim (inap 15 taim) ol bebi i save kisim susu bilong mama. Lain UNICEF (United Nations Children’s Fund) i tok, inap 4,000 pikinini i dai long olgeta de long ol sik em susu bilong botol i save kamapim.
Tasol sapos Sintia i givim susu bilong em long bebi, wanpela samting nogut inap kamap. Em i bin kisim binatang jem HIV long man bilong em, em dispela jem i save kamapim sik AIDS. Bihain, taim Sintia i karim pinis bebi bilong em, em i kisim save olsem long olgeta 7-pela 7-pela bebi em mama bilong em i gat binatang jem HIV, wanpela inap kisim dispela jem long rot bilong susu bilong mama.b Olsem na Sintia i mas makim wanem samting em bai mekim—bai em i givim susu bilong em long bebi na bebi inap kisim sik AIDS o bai em i givim susu bilong botol i gat hatwok bilong en.
Long ol hap em sik AIDS i go bikpela tru long en, long olgeta 10-pela 10-pela meri i gat bel, 2-pela o 3-pela i gat binatang jem HIV. Long wanpela kantri, winim 50 pesen bilong ol meri i gat bel, ol i gat dispela jem. Redio UN i tok: “Dispela bikpela lain tru i mekim na ol saientis i wok strong long painim rot bilong oraitim dispela sik.” Bilong mekim sampela samting bilong stretim dispela hevi, inap 6-pela lain bilong Yunaitet Nesen ol i bungim save, na wok, na mani bilong ol bilong kamapim wanpela lain ol i kolim UNAIDS (Joint United Nations Programme on HIV/AIDS).c Tasol lain UNAIDS i kisim save olsem rot bilong stretim sik AIDS i gat hatwok bilong en.
Ol Bikpela Hevi i Pasim Rot Bilong Oraitim Sik
Edith White, wanpela savemeri bilong pasin bilong givim susu na bilong binatang jem HIV ol pikinini i save kisim long mama, em i tok, ol lain bilong helt i tokim ol meri i gat binatang jem HIV na ol i sindaun long ol kantri i gat planti mani, long ol i no ken givim susu bilong ol long bebi, long wanem, dispela bai dabolim rot bilong bebi long kisim dispela jem. Olsem na long ol dispela mama i gutpela ol i givim susu bilong stua long bebi bilong ol. Tasol long ol kantri i stap rabis, ol mama i no inap bihainim dispela rot.
Wanpela hevi em ol pasin bilong ples. Taim ol meri i givim susu bilong botol long bebi long ol kantri em pasin bilong ol meri long givim susu bilong ol yet long bebi, dispela inap makim olsem ol i gat binatang jem HIV. Meri inap pret olsem ol man bai sutim tok long em, o rausim em, o paitim em, taim ol i kisim save long sik bilong em. Olsem na sampela meri i ting ol i no gat narapela rot, ol i mas givim susu bilong ol long bebi bambai ol narapela i no ken kisim save long sik bilong ol.
I gat ol narapela hevi tu. Tingim Margaret i gat 20 krismas. Ol dokta i no bin glasim blut bilong em bilong save em i gat binatang jem HIV o nogat, olsem ol i no bin glasim blut bilong planti meri bilong ples (95 pesen) long Yuganda. Tasol i gat as na Margaret i tingting planti. Namba wan pikinini bilong em i dai, na namba tu i sik na em i no gat strong. Margaret i save givim susu bilong em long namba tri pikinini inap 10-pela taim long olgeta de, maski Margaret i no save em i gat binatang jem HIV o nogat. Em i tok: “Mi no inap givim susu bilong stua long bebi bilong mi.” Bilong wanem em i no inap mekim olsem? Margaret i tok, pe bilong dispela susu long wanpela pikinini i winim inap wan na hap taim mani wanpela famili long ples bilong em i save kisim insait long wanpela yia. Maski ol inap kisim fri susu bilong stua, ol i gat hevi yet long painim klinpela wara bilong wokim susu em bebi inap dring na i no kisim sik long en.d
Ol inap daunim sampela bilong ol dispela hevi sapos ol mama i gat ol samting bilong klinim gut ol botol samting, na ol i gat planti susu bilong stua, na klinpela wara. Olsem wanem? Ol dispela samting i gat bikpela pe? Ating olsem. Tasol bilong ol i ken helpim ol mama olsem, ating ol gavman i mas tingim wanem samting i bikpela samting—i no olsem ol i sot long mani. Tru tumas, Yunaitet Nesen i tok, gavman bilong sampela kantri i stap rabis olgeta, ol i tromoi bikpela mani long ol samting bilong ami, winim inap tupela taim mani ol i tromoi long ol samting bilong helt na skul.
Olsem Wanem Long Marasin Bilong Pasim AIDS?
Ol saientis bilong Yunaitet Nesen i tok, i gat wanpela marasin i no gat bikpela pe tumas em ol i kolim AZT, na dispela marasin inap mekim na namba bilong ol bebi i kisim binatang jem HIV long rot bilong mama i go daun. Lain UNAIDS i helpim ol, olsem na pe bilong dispela marasin i go daun long 50 dola. Na tu, long Julai 1999 ol saveman bilong AIDS i tok, taim ol i givim marasin ol i kolim nevirapin long pe bilong 3 dola tasol long ol mama i gat binatang jem HIV na long bebi bilong ol, i luk olsem dispela marasin i gutpela tru long pasim rot bilong binatang jem HIV long kalap long bebi, winim marasin AZT. Ol saveman bilong helt i tok, marasin nevirapin inap helpim 400,000 nupela bebi long olgeta yia long abrusim binatang jem HIV.
Tasol sampela i toktok planti long dispela kain marasin, na ol i tok dispela ol marasin inap pasim bebi tasol long kisim binatang jem HIV long mama, olsem na bihain mama bai dai long sik AIDS na pikinini i no gat mama. Yunaitet Nesen i tok, narapela rot em long larim ol bebi i kisim binatang jem HIV, olsem na ol bebi i no gat asua ol i save dai isi isi. Na Yunaitet Nesen i tok, ol mama i gat binatang jem HIV ol inap i stap planti yia. Tingim Sintia, em pastaim mipela i stori long em. Long 1985 taim em i karim bebi, em i kisim save olsem em i gat binatang jem HIV, tasol inap 8-pela yia em i no gat sik. Na maski bebi bilong em i gat binatang jem HIV taim Sintia i karim em, taim pikinini i gat tupela krismas em i no gat moa dispela jem.
Baibel i tok promis, ol sik nogut olsem sik AIDS klostu nau bai pinis olgeta na olgeta man bai i stap gut. (KTH 21:1-4) God Jehova i tok promis long kamapim nupela taim i no gat wanpela man long en “bai i tok olsem, ‘Mi gat sik.’ ” (Aisaia 33:24) Ol Witnes Bilong Jehova i laik stori long yu long dispela samting bai pinisim tru ol sik. Bilong kisim sampela save moa, plis raitim pas i go long lain i wokim dispela nius o go lukim ol Witnes Bilong Jehova long hap bilong yu.
[Ol Futnot]
a Em i no nem tru bilong em.
b Lain UNICEF i tok, long olgeta de 500 i go inap 700 bebi i save kisim binatang jem HIV long susu bilong mama bilong ol i gat dispela jem.
c Ol dispela 6-pela lain i olsem: UNICEF, United Nations Development Programme, United Nations Population Fund, World Health Organization, World Bank, United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization. Ol i kamapim lain UNAIDS long 1995.
d Wanpela ripot i tok, pasin bilong senis senis long givim susu bilong botol na susu bilong mama inap mekim na bebi i kisim binatang jem HIV, na ating susu bilong mama i gat sampela marasin bilong daunim strong bilong dispela jem. Sapos dispela tok em i tru, ating pasin bilong givim susu bilong mama tasol i gutpela rot, maski dispela inap givim sik long bebi. Tasol ol i wok yet long skelim dispela samting.
[Piksa Kredit Lain long pes 16]
WHO/E. Hooper