Ol Yangpela i Laik Save . . .
Bai Mi Mekim Wanem Taim Wanpela i Laik Pilai Nogut Long Mi?
“Ol manki i save wisil na mekim kain kain singaut long mi.”—Carla, Aialan.
“Ol meri i save ringim mi planti taim. Ol i laik bai mi les na bihainim laik bilong ol.”—Jason, Amerika.
“Dispela manki i wok long putim han bilong em long han bilong mi, na em i traim holim han bilong mi.”—Yukiko, Japan.
“Ol meri i save tokim mi long mekim sampela pasin i no stret wantaim ol.”—Alexander, Aialan.
“Wanpela manki i wok long singaut long mi taim em i stap long bas bilong skul. I no olsem em tingting long prenim mi, nogat. Em i wok long givim hevi long mi tasol.”—Rosilyn, Amerika.
PASIN bilong lukluk long narapela, sampela “tok gris” bilong kirapim bel, sampela tok doti, pasin bilong holim skin bilong narapela, na em i no orait long ol dispela samting—dispela pasin i olsem ol i laik pilai nogut long em. I hatwok long save hamas i kisim dispela hevi long olgeta hap, tasol ol samting ol i skelim long Amerika i makim olsem klostu olgeta yangpela i stap long skul i karim hevi long dispela samting.
Buk bilong Dokta Victoria Shaw (Coping With Sexual Harassment and Gender Bias) i kolim sampela samting ol i save mekim taim ol i laik pilai nogut long narapela, olsem “givim hevi long narapela long sampela pasin doti . . . Ol i mekim olsem taim ol i mekim samting long skin bilong narapela (olsem putim han long skin bilong narapela bilong pilai nogut long em), o kamapim sampela toktok (em sampela toktok narapela i no laik harim long samting bilong bodi bilong em), o ol i no kamapim toktok, tasol ol i mekim sampela samting.” Sampela taim wanpela i tokim narapela long mekim sampela pasin i gat sem.
Taim dispela hevi i kamap long skul, planti taim em ol wanskul yet i mekim. Tasol sampela taim ol man i bikpela pinis olsem ol tisa, ol i save mekim dispela pasin nogut long narapela. Nius Redbook i kamapim sampela tingting olsem i gat wan wan tisa tasol i save kisim kot long pasin bilong pilai nogut long ol sumatin, tasol yumi ken ting i gat “planti moa i save mekim na ol i no kisim kot.”
Long taim bilong ol man i bin raitim Baibel, ol meri—na sampela taim ol man—i karim hevi long dispela pasin. (Stat 39:7; Rut 2:8, 9, 15) Na Baibel i kamapim tok profet i makim samting nogut bai kamap, olsem: “Tasol yu mas save olsem, long taim bilong las de planti hevi nogut tru bai i kamap. Ol man bai i laikim ol yet tasol, na ol bai i laikim tumas long kisim mani. Ol bai i litimapim nem bilong ol yet na hambak nabaut . . . Ol bai i tok nogut long ol arapela. Ol bai i no bosim laik bilong bodi bilong ol, na ol bai i pait na bagarapim ol man nabaut. Ol bai i birua long olgeta gutpela pasin.” (2 Timoti 3:1-3) Olsem na yu no ken kirap nogut sapos wanpela i traim mekim sampela pasin bilong pilai nogut long yu.
Tingting Bilong God
Tru, i no olgeta yangpela i save bel hevi taim wanpela i laik pilai nogut long ol. Sampela i ting olsem em samting i pani tasol—o samting i litimapim ol. Wanpela ripot bilong Amerika i kamapim tok olsem, long ol manmeri i bin kisim dispela kain hevi, inap 75 pesen bilong ol i tokaut olsem ol yet i bin givim wankain hevi long sampela. Sampela manmeri i bikpela pinis inap mekim hevi i go bikpela moa taim ol i mekim olsem pasin bilong traim long pilai nogut long narapela i olsem samting nating, o samting ol pikinini i traim tasol. Tasol wanem tingting bilong God long dispela pasin?
Tok Bilong God i tokaut stret olsem olgeta kain pasin bilong pilai nogut long ol narapela i no stret. Yumi kisim tok olsem yumi no ken “mekim rong long ol Kristen” na mekim sampela pasin long ol i no stret. (1 Tesalonaika 4:3-8) I gat wanpela tok i go stret long ol yangpela man, olsem: “Yu mas mekim wankain pasin long ol yangpela meri olsem yu save mekim long ol susa bilong yu, em long pasin i klin tru long ai bilong God.” (1 Timoti 5:1, 2) Na tu, Baibel i kamapim olsem “tok pilai nogut” i no stret. (Efesus 5:3, 4) Olsem na i stret bel bilong yu i bagarap o yu tingting planti o pilim nogut taim wanpela i mekim sampela pasin olsem ol i laik pilai nogut long yu.
Bai Mi Tok Wanem?
Bai yu mekim wanem sapos wanpela i laik mekim sampela pasin olsem long yu? Sampela taim sapos yu tok isi tumas o kamapim tok i no klia tumas, dispela inap kirapim man o meri i laik pilai nogut long yu long givim bel moa yet long mekim dispela pasin. Baibel i tokim yumi olsem taim meri bilong bosman bilong Josep i bin tokim em long slip wantaim em, Josep i no mekim olsem em i no bin harim tok bilong dispela meri, nogat. Em i tokaut strong na sakim dispela meri. (Stat 39:8, 9, 12) Long nau tu, pasin bilong tok strong na kamapim klia tingting bilong yu i nambawan rot bilong sakim man o meri i laik pilai nogut long yu.
Tasol sampela taim wanpela i mekim wanpela tok samting long yu, tasol em i no gat tingting long mekim pasin nogut. Sampela taim yu inap kisim tingting olsem wanpela i laik mekim sampela pasin nogut long yu, tasol tru tru ol i no tingting gut taim ol i mekim wanpela samting bilong kirapim yu long tingim ol. Olsem na yu no ken ting olsem yu mas mekim wankain pasin i nogut bilong sakim ol. Yu ken mekim sampela tok long ol olsem, ‘Mi no save laikim kain tok olsem’ o ‘Plis, no ken putim han bilong yu long skin bilong mi.’ Ating dispela kain tok bai helpim ol long save long tingting bilong yu. Tasol taim yu mekim sampela toktok, no ken mekim olsem em samting nating. Pasin bilong yu long tok nogat i mas makim olsem yu no gat tupela tingting! Yangpela meri Andrea i tok olsem: “Sapos ol i no kisim gut tingting bilong yu taim yu kamapim long gutpela pasin, orait, nau yu mas tokim ol stret.” Pasin bilong tok strong olsem ‘No ken mekim!’ inap pinisim dispela hevi.
Tasol sapos hevi i go bikpela moa, no ken tingting olsem em samting bilong yu yet tasol long stretim. Toktok wantaim papamama bilong yu o sampela narapela man i bikpela pinis. Ol bai i gat sampela tingting long samting yu inap mekim bilong stretim dispela hevi. Sapos ol i gat tingting olsem pasin bilong toktok i no inap pinisim hevi, ol inap ting olsem i gutpela long toksave long ol lain i bosim skul. Tru, ating bai yu sem long dispela samting, tasol pasin bilong tokaut olsem inap lukautim yu na bai yu no kisim hevi moa long dispela pasin nogut.
Rot Bilong Abrusim Hevi
Tasol i gutpela moa long mekim ol samting yu inap mekim bilong abrusim hevi bilong dispela samting. Wanem samting inap helpim yu long mekim olsem? Andrea i tok: “No ken mekim sampela pasin i makim olsem yu laikim wanpela, olsem yu tingting long prenim em. Ol narapela bai kisim save long dispela samting na hevi bai wok yet long painim yu.” Wanem kain klos yu pasim, em i bikpela samting. Narapela yangpela meri, em Mara, i tok olsem: “Mi no save pasim klos olsem wanpela lapun bubu, tasol mi abrusim pasin bilong pasim klos i kirapim ol narapela long lukluk long bodi bilong mi.” Sapos yu sakim wanpela i laik pilai nogut long yu tasol yu save pasim ol klos i pas tumas long skin, ol narapela inap kisim tupela tingting long laik bilong yu. Baibel i tokim yumi long putim ol “gutpela klos samting.”—1 Timoti 2:9.
Ol pren yu makim bilong raun wantaim ol, dispela tu inap makim wanem kain pasin ol narapela bai mekim long yu. (Sindaun 13:20) Rosilyn i tok: “Taim sampela meri bilong wanpela lain poroman i amamas long ol tok samting ol manki i mekim long ol, ol manki inap ting olsem olgeta meri insait long dispela lain i gat wankain tingting.” Carla i kamapim wankain tingting: “Sapos yu pas wantaim ol lain i larim ol narapela i mekim tok pilai nogut long ol o ol i amamas long en, em nau, dispela bai kirapim ol long mekim long yu tu.”
Baibel i stori long wanpela yangpela meri, nem bilong em Daina, em i poroman wantaim ol meri bilong Kenan—ol meri bilong dispela hap ol i gat nem olsem ol meri bilong pamuk. Daina i raun wantaim ol kain meri olsem na dispela i mekim na wanpela man i mekim pasin nogut long em. (Stat 34:1, 2) Olsem na i gat as na Baibel i tok: “Lukaut gut long wokabaut bilong yupela. Yupela i no ken wokabaut olsem man i no gat save. Nogat. Yupela i mas wokabaut olsem man i gat save.” (Efesus 5:15) Tru tumas, pasin bilong “lukaut gut” long klos yu pasim, ol toktok yu mekim, na ol poroman, ol dispela samting i ken lukautim yu na bai ol narapela i no tingting long pilai nogut long yu.
Tasol nambawan gutpela rot bilong helpim ol yangpela Kristen long abrusim dispela kain hevi, em taim ol i tokaut olsem ol i Witnes Bilong Jehova. Wanpela yangpela Witnes, em Timon, em i tingim samting i bin kamap long em na em i tok: “Ol narapela yangpela i save pinis olsem mi wanpela Witnes, na dispela i mekim na mi no kisim dispela kain hevi olsem ol narapela.” Andrea i tok: “Tingting bilong ol i save senis tru taim yu tokim ol olsem yu wanpela Witnes. Ol bai save olsem yu narapela kain long ol long planti samting, na ol bai save olsem yu strong long bihainim ol lo bilong Baibel.”—Matyu 5:15, 16.
Taim Yu Kisim Kain Hevi Olsem
Maski yu wok strong long abrusim dispela hevi, yu no inap abrusim olgeta manmeri i save tok nogut na givim hevi long ol narapela. Tasol sapos wanpela i laik mekim samting nogut long yu, bel bilong yu i no ken kotim yu long dispela samting—sapos yu bin bihainim pasin Kristen. (1 Pita 3:16, 17) Sapos bel bilong yu i bagarap long dispela samting, yu ken kisim sampela helpim long papamama bilong yu o long sampela lain i bikpela pinis, em ol i stap insait long kongrigesen Kristen. Rosilyn i tokaut olsem, taim dispela kain hevi i painim yu, bel bilong yu i no stap gutpela. Em i tok: “Sapos yu gat wanpela gutpela pren yu inap toktok gut wantaim em, dispela samting i gutpela tru.” Na tu, no ken lusim tingting olsem “ol manmeri i save bel tru na i singaut long [Jehova], em i save stap klostu long ol.”—Song 145:18, 19.
I hatwok long kamapim tingting bilong yu taim wanpela i mekim nogut long yu, tasol taim yu mekim olsem, bai yu amamas. Tingim stori bilong Baibel long wanpela yangpela meri bilong Sunem. Tru, i no olsem wanpela i bin mekim nogut long em olsem samting nau yumi stori long en, tasol Solomon, em king bilong Juda na em i gat biknem na planti mani samting, i bin toktok wantaim em planti taim olsem em i laikim em. Tasol dispela meri i laikim tru narapela man, olsem na em i sakim ol tok king i kamapim. Em nau, dispela meri inap litimapim em yet na tok, “mi olsem wanpela banis.”—Solomon 8:4, 10.
Bihainim wankain pasin bilong stap strong long samting i stret. Stap olsem wanpela “banis” taim wanpela i laik traim yu. Kamapim klia long olgeta lain i stap klostu long yu olsem yu wanpela Kristen. Taim yu mekim olsem yu bai stap “stret na i no gat rong na i no gat asua,” na bel bilong yu i ken stap gutpela, long wanem, yu mekim ol samting bilong amamasim Bikpela.—Filipai 2:15.a
[Futnot]
a Sampela gutpela tingting moa long dispela hevi bilong pilai nogut long narapela i stap long Kirap! (tok Inglis) bilong Me 22, 1996; na Kirap! bilong Jun 8, 1996; na Janueri 8, 1992.
[Piksa long pes 20]
Taim ol narapela i save olsem yu wanpela Kristen, dispela inap lukautim yu
[Piksa long pes 20]
Yu inap abrusim sampela hevi taim yu no bung wantaim ol poroman nogut