Yu Ting i Gutpela Pikinini Bilong Yu i Go Long Skul i Gat Ples Slip?
TINGIM olsem yu stap long wanpela liklik taun long wanpela kantri i stap rabis liklik. Yu gat sampela pikinini i stap long komyuniti skul, tasol taim ol i gat 12-pela krismas ol bai go long haiskul. Ol haiskul long hap bilong yu i gat planti sumatin tumas na ol i sot long ol gutpela tisa na ol buk samting. Sampela taim ol straik i mekim na ol i mas pasim ol skul inap sampela wik o mun.
Orait nau wanpela man i givim wanpela naispela buk long yu em i stori long wanpela skul long biktaun i gat haus ol pikinini i ken slip long en na skul. Yu lukim piksa bilong ol sumatin ol i amamas na bilas gut na ol i stadi long ol gutpela klasrum, laboritori, na laibreri. Ol sumatin i lain long kompyuta, na ol i stap isi long klinpela rum slip i luk naispela. Yu kaunim hap long buk i tok olsem wanpela wok bilong skul em bilong helpim ol sumatin long “kisim bikpela save inap long skel bilong ol.” Na yu kaunim sampela tok moa: “Olgeta sumatin i mas bihainim gutpela pasin kain olsem i stap insait long ol gutpela famili em ol i mekim gutpela pasin long narapela, daun long papamama na ol bikpela man, wok gut wantaim narapela, larim narapela i ken bihainim laik bilong ol, helpim narapela, bihainim stretpela pasin na stap gut long dispela.”
Orait nau yu lukim piksa bilong wanpela yangpela man i lap liklik na i tok: “Papamama bilong mi i bin givim wanpela gutpela samting tru long mi; ol i bin salim mi i go long skul i nambawan tru.” Wanpela yangpela meri i tok: “Hia long skul mi mas wokim gut tingting na mi amamas tru. I no hatwok long lainim ol samting.” Olsem wanem? Bai yu salim pikinini bilong yu i go long kain skul olsem?
Skul na Ol Samting Bilong Spirit
Ol papamama i tingim gut pikinini bilong ol, ol i laik bai i stap bilong pikinini i gat gutpela as bilong en, olsem na ol i laik bai pikinini i mas kisim gutpela skul. Skul inap helpim ol yangpela long kisim gutpela wok mani na long kamap man i bikpela pinis inap long ol i ken lukautim ol yet wantaim ol pikinini ol bai kamapim bihain.
Ating yu gat askim olsem, ‘Sapos skul i gat ples slip em inap givim gutpela skul long ol pikinini na skulim ol long ol gutpela lo, ating i gutpela sapos pikinini i go long kain skul olsem, a?’ Bilong bekim kain askim olsem, papamama Kristen i mas beten na tingim gut wanpela bikpela samting: i stap bilong pikinini bilong ol long ol samting bilong spirit. Krais Jisas i kamapim askim olsem: “Sapos wanpela man i kisim olgeta samting bilong graun, tasol laip bilong em yet i lus, orait dispela olgeta samting bai i helpim em olsem wanem?” (Mak 8:36) I no inap helpim em, nogat tru. Olsem na taim papamama Kristen i no pasim tok yet long salim pikinini i go long kain skul olsem, ol i mas tingim ol samting dispela inap mekim long pikinini—nogut pikinini i lus long kisim laip oltaim.
Ol Narapela Sumatin
Long sampela skul i gat ples slip, ol pikinini inap kisim gutpela skul tru. Tasol olsem wanem long pasin bilong ol sumatin na ol man i gat wok long bosim dispela kain skul? Aposel Pol i stori long pasin bilong planti man long “taim bilong las de,” olsem: “Long taim bilong las de planti hevi nogut tru bai i kamap. Ol man bai i laikim ol yet tasol, na ol bai i laikim tumas long kisim mani. Ol bai i litimapim nem bilong ol yet na hambak nabaut, na ol bai i tok kros na tok nogut long ol arapela. Ol bai i sakim tok bilong papamama, na ol bai i no tok tenkyu long ol manmeri i mekim gutpela pasin long ol. Ol bai i givim baksait long ol pasin bilong God. Ol bai i no save long pasin bilong i stap pren bilong ol arapela, na taim ol i kros, bai i no gat rot bilong pinisim kros bilong ol. Ol bai i tok nogut long ol arapela. Ol bai i no bosim laik bilong bodi bilong ol, na ol bai i pait na bagarapim ol man nabaut. Ol bai i birua long olgeta gutpela pasin. Ol bai i mekim nogut long ol pren bilong ol yet, na ol bai i bihainim kwik olgeta kranki tingting bilong ol yet. Ol bai i tingim ol yet i bikpela man tru. Ol bai i laikim tumas ol kain kain pasin bilong amamas bilong dispela graun, na ol bai i no laikim God. Ol bai i bihainim pasin bilong God long skin tasol na ol bai i no save liklik long bikpela strong i stap long pasin tru bilong God. Yu mas stap longwe long ol dispela kain man.”—2 Timoti 3:1-5.
Kain pasin olsem, em ol man i wok long lusim stretpela pasin na ol i no tingim tumas God, dispela kain pasin i stap long olgeta hap bilong graun na dispela i putim hevi long ol Witnes Bilong Jehova ol i wok long bihainim ol stretpela lo bilong Baibel. Tru, ol sumatin i kam bek long haus long olgeta de ol i no bin sindaun longpela taim tumas wantaim ol narapela wanskul, tasol liklik taim ol i stap wantaim ol, em inap long nogutim ol long ol samting bilong spirit. Olsem na ating ol pikinini Witnes i gat hatwok long stap strong long ol samting bilong spirit, maski papamama i save helpim ol, na givim gutpela tok long ol, na strongim bel bilong ol long olgeta de.
Orait, olsem wanem long ol pikinini em papamama i salim ol i go skul long longwe hap na ol i mas slip long dispela skul? Ol i no gat gutpela papamama bilong helpim ol long olgeta de long ol samting bilong spirit. Ol i stap wantaim ol wanklas inap 24 aua long olgeta de, olsem na taim ol wanklas i strong long ol i mas bihainim pasin bilong ol, i hatwok long sakim ol. Tasol ol sumatin i slip long haus wantaim famili, ol i no hatwok olsem. Wanpela sumatin i tok: “Kirap long moningtaim i go inap nait, i gat planti samting em inap bagarapim pasin bilong sumatin i slip long skul.”
Pol i tok: “Yupela i no ken larim ol arapela man i giamanim yupela. . . . ‘Sapos yumi poroman wantaim ol man nogut, bai ol i bagarapim gutpela pasin bilong yumi.’ ” (1 Korin 15:33) Papamama Kristen i no ken larim wanpela samting i giamanim ol long tingim olsem ol pikinini bilong ol i no ken bagarap long ol samting bilong spirit sapos ol i stap oltaim wantaim ol pikinini i no bihainim laik bilong God. Bihain liklik, ating ol pikinini Kristen i no inap pilim moa ol stretpela pasin Kristen na ol i no tingim moa ol samting bilong spirit. Taim pikinini i skul yet, ating dispela samting i no kamap ples klia, tasol taim pikinini i lusim skul pinis, em nau, papamama i save. Tasol sori tru, nau ol i no inap stretim ol samting.
Stori bilong Clement i makim planti pikinini. Em i tok: “Taim mi no go yet long skul i gat ples slip, mi save laikim tru tok i tru na mi go autim tok wantaim ol brata. Na mi amamas tru long bekim tok long taim bilong famili-stadi na Buk-Stadi Bilong Kongrigesen. Tasol taim mi gat 14 krismas na mi go stap long dispela kain skul, mi lusim tok i tru olgeta. Mi stap 5-pela yia long skul, tasol i no gat wanpela taim na mi go long ol miting. Mi raun wantaim ol poroman nogut, na mi kirap long smok, na dring tumas, na kisim drak.”
Ol Tisa
Maski em wanem kain skul, ating i gat sampela tisa ol i save mekim wok nogut long namba bilong ol na mekim kain kain pasin nogut. Sampela i save givim pen na mekim hatpela pasin long ol sumatin, na sampela i mekim pasin sem long ol. Tasol long ol skul i gat ples slip, ating planti taim dispela pasin i no kamap ples klia.
Tasol planti tisa i laik tru long skulim ol pikinini long kamap man o meri i mekim ol gutpela wok long helpim sindaun bilong ol man, na insait long ol samting bilong dispela graun, na bihainim pasin bilong ples. Tasol dispela samting inap putim hevi long ol pikinini Witnes. Ol samting ol man bilong dispela graun ol i ting em i bikpela samting, sampela taim ol dispela samting i pait wantaim ol lo Kristen. Ol tisa i kirapim ol sumatin long insait long ol samting bilong dispela graun, tasol Jisas i tok ol man i bihainim em “ol i no bilong dispela graun.”—Jon 17:16.
Olsem wanem sapos sampela hevi i kamap, long wanem, ol pikinini i bihainim ol lo bilong Baibel? Sapos ol pikinini i go long skul i stap klostu long ples na ol i slip long haus wantaim papamama, ol i ken toktok wantaim papamama long ol dispela samting. Orait nau papamama i ken stiaim tingting bilong pikinini na ating ol i ken toktok wantaim tisa tu. Long dispela rot ol inap stretim kwik ol hevi na ol tingting kranki i bin kamap namel long tisa na pikinini.
Tasol long ol skul ol pikinini i slip long en, ol samting i narapela kain. Long kain skul olsem, ol sumatin i save stap aninit long ol tisa long olgeta taim. Sapos pikinini i strong long bihainim ol lo Kristen, em yet i mas kirap na mekim—em i no lukim papamama long olgeta de na bai ol i ken helpim em. Sampela taim ol pikinini i stap gut long God, tasol planti taim, nogat. Ating pikinini bai bihainim tingting bilong tisa.
Ol i No Inap Raun
Long ol yunivesiti, ol sumatin i fri long i go i kam, tasol i no olsem long ol skul i gat ples slip. Planti skul olsem ol i no larim ol sumatin long lusim banis bilong skul—long Sande tasol—na sampela skul i tambuim dispela samting tu. Wanpela sumatin i gat 11-pela krismas, nem bilong em Eru, em i go long wanpela skul i gat ples slip na em i tok: “Ol bos bilong skul i no larim mipela long go long ol miting o autim tok. Long skul, i gat lotu bilong ol Katolik na ol Muslim tasol. Olgeta sumatin i mas makim wanpela bilong dispela tupela lotu, na sapos nogat, ol tisa na sumatin ol i kirap na birua long ol. Na tu, ol i subim ol sumatin long mekim singsing bilong litimapim kantri na ol singsing bilong lotu.”
Taim papamama i putim nem bilong pikinini long go long kain skul olsem, dispela inap givim wanem tingting long pikinini? Ating pikinini bai ting olsem skul bilong skin em i bikpela samting moa long pasin bilong bung wantaim na mekim lotu, na long wok bilong kamapim ol disaipel, na long pasin bilong i stap gut long God tu.—Matyu 24:14; 28:19, 20; 2 Korin 6:14-18; Hibru 10:24, 25.
Long sampela kain skul olsem, ol sumatin Witnes ol inap stadi wantaim long Baibel, tasol planti taim dispela tu i hatwok. Wanpela meri i gat 16 krismas, nem bilong em Blessing, em i stori long skul em i go long en olsem: “Long olgeta de ol sumatin i gat nem Kristen ol i save bung wantaim bilong mekim beten. Mipela ol Witnes i krai long ol i ken larim mipela long mekim stadi bilong mipela yet, tasol ol sumatin i bin stap longtaim ol i tok gavman i no orait long oganaisesen bilong mipela. Orait nau ol i wok long subim mipela long beten wantaim ol. Sapos mipela i no mekim, ol bai kirap na mekim nogut long mipela. Na sapos mipela i kamapim dispela samting long ol tisa, ol samting i go moa nogut. Ol i tok bilas long mipela na tokim ol sumatin i bin i stap longtaim long givim strafe long mipela.”
Ol i Stap Narapela Kain
Taim ol sumatin Witnes i stap long skul i gat ples slip ol i tokaut olsem ol i Witnes Bilong Jehova, dispela samting inap helpim ol. Ating ol bos bilong skul bai larim ol long lusim ol wok bilong lotu giaman ol sumatin i mas insait long en, em ol wok i kalapim sampela bilip bilong ol Witnes. Ating ol wanskul i no ken pulim ol long kam insait long sampela tok na wok i no gutpela tumas. Ating rot bai op long ol i ken autim tok long ol wanskul na ol tisa. Na tu, sapos ol i bihainim ol lo Kristen, ating ol narapela i no ken sutim tok long ol olsem ol i bin mekim sampela bikpela rong; na sampela taim pasin bilong ol i mekim na ol tisa na wanskul i litimapim nem bilong ol.
Tasol kain samting olsem i no kamap long olgeta taim. Taim ol yangpela i stap narapela kain, ating ol sumatin na ol tisa tu ol i tok bilas na mekim nogut long ol. Yinka, wanpela manki i gat 15 krismas, em i tok: “Long skul, sapos ol narapela i save yu wanpela Witnes Bilong Jehova, ol bai mekim nogut tru long yu. Ol i save long tingting bilong mipela long ol samting bilong bilip na stretpela pasin, olsem na ol i wok long pundaunim mipela.”
Wok Bilong Papamama
I no wok bilong tisa o skul o yunivesiti long helpim ol pikinini long kamap wanpela wokman i dediket pinis long Jehova, nogat. Tok Bilong God i makim olsem wok bilong lukautim ol pikinini long ol samting bilong spirit, em wok bilong papamama yet. Pol i tok: “Yupela papa, yupela i no ken bagarapim tingting bilong ol pikinini bilong yupela na mekim ol i belhat long yupela. Nogat. Yupela i mas mekim gutpela pasin long ai bilong Bikpela, na stretim gut ol pikinini bilong yupela na skulim ol long tok bilong Bikpela.” (Efesus 6:4) Sapos pikinini i stap longwe long papamama long skul i gat ples slip, na papamama i lukim pikinini inap wanpela o tupela taim tasol long olgeta mun, olsem wanem papamama inap bihainim dispela tok bilong God?
I stap bilong ol Kristen i narapela narapela, tasol ol papamama Kristen i save wok strong long bihainim dispela tok bilong Baibel, olsem: “Sapos wanpela man i no lukautim ol wanblut tru bilong em yet na ol arapela wanlain tu, orait dispela man i lusim pinis bilip bilong em, na em i man nogut tru. Ol haiden yet i no save mekim dispela kain pasin nogut.”—1 Timoti 5:8.
I Gat Narapela Rot?
Papamama i ken mekim wanem sapos i gat tupela kain skul tasol ol i ken salim pikinini i go long en—skul i gat haus ol pikinini i ken slip long en o skul i stap klostu long ples, tasol i sot long ol buk samting? Sampela papamama olsem ol i salim pikinini i go long skul i stap klostu, na ol i baim wanpela tisa long skulim pikinini long sampela samting moa. Na sampela papamama i makim hap taim bilong ol yet i ken skulim pikinini.
Sampela papamama i save abrusim ol hevi em inap kamap, olsem: Ol i stretim ol samting pastaim tru long pikinini i redi long go long haiskul. Sapos yu gat sampela liklik pikinini o yu tingting long kamapim sampela, gutpela sapos yu painimaut i gat wanpela gutpela haiskul i stap long hap bilong yu o nogat. Sapos i no gat, orait ating yu ken go sindaun long wanpela hap i gat kain skul olsem.
Ol papamama i save olsem bilong kirapim pikinini long laikim tru Jehova, ol yet i mas save long rot bilong mekim olsem, na ol i no ken les kwik, na ol i mas lusim bikpela hap taim liklik. Sapos i hatwok long mekim olsem taim pikinini i stap long haus, em bai hatwok moa sapos pikinini i stap longwe long ol! Pikinini inap lus long kisim laip oltaim, olsem na papamama i mas tingting gut na beten—bai ol i salim pikinini i go stap long skul i gat ples slip o nogat. Nogut papamama i salim pikinini i go long dispela kain skul bambai pikinini i ken kisim gutpela skul—tasol tarangu, pikinini i lus long ol gutpela samting bilong spirit! Dispela i wankain long ran i go insait long wanpela haus i paia bilong kisim wanpela liklik bilas samting—tasol paia i kukim yu.
Tok Bilong God i tok: “Man i gat gutpela tingting, em i save olsem, hevi i laik kamap long em na em i abrusim. Tasol man i no gat tingting, em i lukim trabel i stap long rot bilong en, na em i go na bungim na karim hevi.” (Sindaun 22:3) Nogut yu larim hevi i kamap na bihain yu hatwok long stretim; mobeta yu no larim dispela hevi i kamap. Tingim dispela samting taim yu askim yu yet: ‘I gutpela sapos pikinini bilong mi i go stap long skul i gat ples slip?’
[Blok long pes 28]
Tingting Bilong Ol Yangpela Witnes Long Skul i Gat Ples Slip
“Long skul i gat ples slip, ol pikinini Witnes i no gat rot long bung wantaim ol brata sista. Pasin birua i stap long dispela kain skul na ol wanskul i wok long pulim ol Witnes long mekim rong.”—Rotimi, em i stap long skul i gat ples slip taim em i gat 11 i go inap 14 krismas.
“I hatwok tru long i go long ol miting Kristen. Mi inap go long Sande tasol, na bilong mekim olsem, isi isi mi mas lusim ol sumatin taim ol i wok long lain long go insait long haus lotu. Mi no amamas, long wanem, taim mi bin stap wantaim famili bilong mi, mi bin go long olgeta miting bilong kongrigesen, na autim tok long ol Sarere na ol Sande. Skul i no bin strongim mi. I gat planti gutpela samting mi lus long en.”—Esther, em tisa i save paitim em, long wanem, em i no save go lotu long skul.
“Taim mi stap long skul i gat ples slip, i hatwok long autim tok long ol wanskul. I hatwok long i stap narapela kain. Mi gat laik long bihainim ol wanskul. Ating mi inap strong moa na no ken pret sapos rot i bin op long mi long go long ol miting na autim tok. Tasol mi inap mekim olsem long taim mi gat malolo tasol; em 3-pela taim tasol long wanpela wanpela yia. Sapos yu gat wanpela lam yu no pulapim wel long en, orait lam i no ken lait gut. I wankain tu long mi long skul.”—Lara, em i stap long skul i gat ples slip taim em i gat 11 i go inap 16 krismas.
“Mi no stap moa long skul i gat ples slip, olsem na mi amamas mi inap go long olgeta miting, mekim wok autim tok, na mekim teks bilong de wantaim famili. Tru, taim mi stap long dispela skul, dispela i bin helpim mi long sampela samting, tasol pasin bilong i stap gut wantaim Jehova em i bikpela samting moa.”—Naomi, em i kirapim papa long bilip olsem i gutpela sapos pikinini bilong em i lusim skul i gat ples slip.