Mintlhontlho Ni Mikateko Ya Ku Kurisa Vana Va Vafana Va Nkombo

Hi ku vula ka Bert na Margaret Dickman

Ndzi velekiwe hi 1927 eOmaha, le Nebraska eU.S.A., ivi ndzi kulela eDakota Dzonga. Ndza ha tsundzuka loko ndza ha ri jaha emalembeni yo nonon’hwa ya Ku Wa Ka Ikhonomi (1929-42). Manana a a tala ku sweka swakudya leswi a swi vitana swakudya swa nsiko. A a chela mafurhanyana epanini yo katingela eka yona ivi a chela matinyana, kutani hi dya xinkwa hi xeva hi murhu lowu. Mindyangu yo tala a yi koka exilogweni hi nkarhi wolowo.

SWIRHO swa ndyangu wa ka hina a swi nga ri na mhaka ni vukhongeri—swi vone vukanganyisi byo tala swinene eka vukhongeri bya kwalaho bya Protestente. Loko ku ri mina, ndlela leyi a ndzi ehleketa ha yona a yi kuceteriwe ngopfu hi malembe mambirhi lawa ndzi ma heteke evuthwini hi nkarhi wa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Hilaha ndzi nga dyondza kona ku nwa ni ku gembula.

Loko ndzi nga ri entirhweni, a ndzi ya laha a ku ciniwa kona naswona kwalaho ndzi hlangane na Margaret Schlaht, n’hwanyana la velekiweke hi Mujarimani ni Mu-Ukraine. Hi rhandzanile, naswona endzhaku ka tin’hweti tinharhu, hi tekanile hi 1946. Ku nga si hela malembe ya nhungu a hi ri ni vana va vafana va nkombo, naswona a swi hi tikela ku va vatswari.

Hi 1951, ndzi kume khombo lerikulu emuchinini wo gaya lerova ku sele katsongo voko ra mina ra ximatsi ri tsemiwa. Ndzi boheke ku tshama exibedlhele malembe mambirhi leswaku ndzi tshunguriwa nhlonge ni marhambu. Hi nkarhi wolowo, Margaret a a khathalela vana lava va ntlhanu. Hi ku pfuniwa hi vanghana ni vaakelani, u swi kotile ku ya emahlweni hi nkarhi wolowo wo nonon’hwa. Loko ndza ha ri exibedlhele, ndzi ve ni nkarhi wo tala wo ehleketa hi xikongomelo xa vutomi. Ndzi ringete ku hlaya Bibele kambe a ndzi yi twisisanga ngopfu.

Endzhakunyana ka loko ndzi hume exibedlhele, hi rhurhele eOpportunity, ku nga doroba leri nga eXifundzheni xa Washington, naswona ndzi nghenele ntirho wo aka ni sivara wa mina. Sweswi ndzi tshika Margaret a hlamusela mhaka ya yena.

A Ndzi Khomekile Swinene!

Ndzi velekeriwile epurasini leri a hi byala mavele eka rona, hi ri ni ntlhambinyana wa tihomu ta ntswamba ni ku hoxa mihandzu ni matsavu emabodlheleni. A ndzi endla ntirho wo nonon’hwa lowu wu ndzi dyondziseke ku langutana ni mintlhontlho ya vutomi enkarhini lowu taka, leyi a yi ta ta hi vunyingi. Hi swi kotile ku langutana ni Ku Wa Ka Ikhonomi ku tlula vo tala, tanihi leswi a hi ri ni swakudya minkarhi hinkwayo.

Vatswari va mina a va nga ri na nkarhi wa vukhongeri, hambileswi minkarhi yin’wana a ndzi ya exikolweni xa Sonto. Kutani mina na Bert hi tekanile hi ri ni malembe ya 19. A hi yanga ekerekeni—hi ve ni xinkhubyana emahlweni ka yindlu ya vatswari va mina, ku ri mufundhisi wa kereke ya Congregational loyi a a fambisa ntirho. Emalembeni ma nga ri mangani, ndzi veleke vana va vafana va nkombo—Richard, Dan, Doug, Gary, Michael, Ken ivi wo hetelela ku va Scott hi 1954. A va tele!

Loko hi rhurhele eOpportunity, ku fike wansati un’wana endlwini ya mina a ta vulavula hi Bibele. Ndzi n’wi vutisile loko a pfumela endzilweni wa tihele, ku nga dyondzo leyi a yi ndzi chavisa hakunene. Lexi nga endla ndzi ku hefu, u hlamusele leswaku dyondzo ya ndzilo wa tihele a hi dyondzo ya Bibele nileswaku hambi ku ri dyondzo ya ku nga fi ka moya-xiviri a yi kona eBibeleni! A ndzi hanya hi ku chava ku fa naswona a ndzi nga swi koti ku hlanganisa ndzilo wa tihele ni Xikwembu xa rirhandzu. A ndzi tiyimiserile leswaku a ndzi nge va dyondzisi vana va mina mavunwa yo fana ni wolawo.

Hi 1955, ndzi sungule ku dyondza Bibele hi ku pfuniwa hi buku leyi nge “Let God Be True.”a Hilaha swi nga languteriwaka hakona, hiloko mudyondzisi wa Pentekosta hi xitshuketa a sungula ku ndzi khathalela ivi a ringeta ku ndzi ponisa eka Timbhoni ta Yehovha! U endle xihoxo lexikulu—u sungule ku ndzi chumayela hi ndzilo wa tihele! U rhumele ni vavasati vanharhu va Pentekosta eka mina leswaku va ringeta ku ndzi tshikisa ku dyondza ni Timbhoni.

Hi nkarhi wolowo, Bert a a yingisa loko ndzi dyondza Bibele a ri ekamareni ra le mahlweni. Hi ku famba ka nkarhi, u sungule ku hlaya Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Ya Vukreste Ya Xigriki, naswona swilo swi sungule ku twisiseka kahle eka yena. A a tirha hi ku cincisana ni van’wana, a chayisa exikarhi ka vusiku. Ina, a a ndzi kuma ndzi etlele loko a vuya. Siku rin’wana ni vusiku ndzi ngungumerile eswitepisini kutani ndzi n’wi vona a ri karhi a hlaya tibuku ta mina exihundleni! Ndzi nyandlamerile ndzi tlhelela emubedweni, ndzi tsakile hileswi a a ri karhi a tikambisisela hi yexe. Eku heteleleni, na yena u dyondze Bibele, kutani hi 1956, hi ve Timbhoni leti khuvuriweke.

Tanihi leswi hi veke ni vana va nkombo emalembeni ya nhungu, ndzi kume leswaku ku endla mintirho hinkwayo ya siku ya ku va dyisa ni ku va ambexa ni ku ringeta ku hlayisa yindlu yi basile, yi languteka, a ku ri ntlhontlho. Vafana lava va dyondze ku endla mintirho ya vona ekaya. Hakanyingi a ndzi vula leswaku a ndzi na wona muchini lowu hlantswaka swibya hi woxe—kambe ndzi na lava va nkombo! A va cincana entirhweni lowu wa nkoka. Ina, Bert a a ri mpfuno lowukulu. U hambete a tikhome kahle naswona milawu ya le ndlwini na yona yi pfunile ku hlayisa tindlela ta mbulavurisano ti pfulekile. Vafana lava a va xixima tata wa vona kambe a va nga n’wi chavi. Bert a a nga honisi vutihlamuleri byakwe byo dyondzisa vana va hina hi leswi va n’wi tsundzukaka ha swona hi rirhandzu leswi a a swi vula “swirho swa le xihundleni.”

Richard, n’wana wa hina lonkulu, u fambile a ya pfuna tanihi mutirhi wa ku tirhandzela eyindlu-nkulu ya Sosayiti ya Watch Tower eBrooklyn, New York, hi 1966. Swi ve ndzingo lowukulu eka mina ku vona n’wana wo sungula a suka ekaya. Xitulu lexiya a xi nga ha ri na munhu siku rin’wana ni rin’wana a xi ndzi twisa mbilu ku vava. Kambe a ndzi tsakile hileswi a a kuma ntokoto ni ndzetelo lowunene.

Ndzi tshika Bert a ya emahlweni ni mhaka leyi.

Ku Kurisa Vafana Va Hina Hi Misinya Ya Milawu Ya Bibele

Mina na Margaret hi khuvuriwe entsombanweni eSpokane, le Washington. Hi nkarhi wolowo a hi langutane ni ntlhontlho wa ku kurisa vafana va hina hi ku landza misinya ya milawu ya Bibele—leswi u nga swi vulaka xikhale. Mavunwa hambi ya ri wahi ni vutomi bya n’hwarhi-mbirhi, a ndzi nga swi pfumeleri, na vafana lava a va swi tiva. Hi va dyondzise leswaku hi fanele hi endlela Yehovha leswinene.

Hambiswiritano, a va swi tiva leswaku va nga phofula leswi nga etimbilwini ta vona eka mina hikuva a hi ri vanghana lavakulu naswona hi endle swilo swo tala leswinene hi ri swin’we. Tanihi ndyangu, a hi tsakela ku ya swin’we eribuweni ra lwandle, hi va ni tipikiniki etintshaveni ni ku tlanga muxaka wo karhi wa besibolo. A hi ri ni swifuwo ni ntanga, naswona vafana lava a va pfuna eka nchumu wun’wana ni wun’wana lowu a wu fanele wu endliwa. Xisweswo, va dyondze ku tirha ni ku tlanga. Hi ringete ku ringanisela eka leswi a hi swi endla.

Riendzo Leri Nga Rivalekiki Ra Swa Le Tilweni

Hi tlhelo ra swa moya, hinkwerhu a hi ya swin’we eminhlanganweni ya Vukreste eHolweni ya Mfumo, naswona a hi ri ni dyondzo ya Bibele ya ndyangu ya nkarhi hinkwawo. Hi 1957, hi ve kona entsombanweni wa Timbhoni ta Yehovha eSeattle, le Washington. Hi nkarhi wa nongonoko ku komberiwe mindyangu leswaku yi rhurha yi ya pfuna laha a ku ri ni xilaveko lexikulu xa Timbhoni xo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Ndyangu wa ka hina wu ehlekete leswaku a ku ri mhaka leyinene, kutani hi sungule ku endla malunghiselelo ya ku rhurha. Hi sungule hi rhurhela eMissouri hi 1958, kutani hi hundzela eMississippi hi 1959.

Hi 1958 hi nghenele riendzo ro leha ro sungula ra swa le tilweni. Ndzi ake kharavhani, leyi hi yi kokeke hi movha wa khale wa 1947, DeSoto lowu nga ni tisilinda ta tsevu. Hi lembe rero hinkwerhu ka hina hi ri kaye hi kongome eNew York hi movha wolowo leswaku hi va kona entsombanweni wa matiko hinkwawo. Hi hete mavhiki yo hlayanyana hi ri egondzweni, hi famba hi yima, hi etlela ku suka eSpokane, le West Coast, ku ya eNew York—mpfhuka lowu tlulaka 4 200 wa tikhilomitara! Vafana lava va ri tsundzuka kahle riendzo rero, ri ri nkarhi wa nkoka ni lowu tsakisaka swinene.

Ku Kuma Ndzayo Eka Khekhe

Entsombanweni wolowo hi kume tikopi ta hina ta buku leyi nge From Paradise Lost to Paradise Regained.b Buku yoleyo swin’we ni Bibele swi ve tibuku ta xisekelo leti hi ti tirhiseke edyondzweni ya hina ya Bibele ya ndyangu vhiki ni vhiki. Vafana lava hinkwavo va dyondze ku hlaya va ha ri vatsongo. Loko xikolo xi humile, Marge a a hungasa ni vafana lava, a yingisa loko va hlaya Bibele. A hi yi pfumelelanga TV leswaku yi lawula miehleketo ya vona.

A hi hanya kahle naswona hi wu xixima ndyangu. Siku rin’wana Margaret a a endle khekhe lerikulu—ro hlawuleka eka yena. Siku rero a ku dyiwa ni tikherotsi. Minkarhi hinkwayo a hi khutaza vafana lava leswaku va dyanyana ni matsavu ya vona. Doug a a nga ti rhandzi tikherotsi. U byeriwe leswaku loko a nga dyi tikherotsi a nge ri kumi khekhe. U hambete a ala ku heta swakudya swakwe. Margaret u te, “Loko u nga dyi tikherotsi teto, khekhe ra wena ri ta dyiwa hi mbyana.” A ndzi kholwi leswaku Doug a swi kholwa hakunene kukondza loko a vona Blackie yi ri karhi yi dya khekhe rakwe ro nandziha! U dyondzile eka ntokoto lowu, ni vafana lavan’wana hinkwavo va dyondzile. Tanihi vatswari, a hi xi endla lexi a hi xi vula.

Vutomi A Byi Tsakisa

Mina na Margaret a hi kongomisiwa hi marito ya Yesu lama kumekaka eka Matewu 6:33: “Kutani, hambetani mi lava mfumo ni ku lulama ka yena ku sungula, xisweswo swilo leswin’wana hinkwaswo mi ta engeteleriwa swona.” Tanihi ndyangu, hi ringete ku rhangisa timhaka ta Mfumo. Hinkwerhu hi tsakele ku huma swin’we hi ya chumayela, naswona vafana lava a va cincana va famba na mina hi yindlu ni yindlu. Un’wana ni un’wana a a ri ni nkwama wakwe wa tibuku, Bibele ni tibuku ta Bibele. A hi va bumabumela hi nhluvuko hambi wu ri wihi lowu a va wu endla. Margaret hakanyingi a a va vukarha. Kunene, a hi va kombisa leswaku ha va rhandza nkarhi hinkwawo. Minkarhi hinkwayo a hi tinyika nkarhi wa ku va na vafana lava—vutomi a byi tsakisa!

Loko vafana lava va ri karhi va kula, a va ri ni vutihlamuleri bya ku hundza va teka vanhu va ya na vona eminhlanganweni, va pfula Holo ya Mfumo ni ku hoxa xandla eka mintirho yin’wana. A va dyondza ku rhandza Holo ya Mfumo tanihi ndhawu ya vona ya vugandzeri ni ku tsakela ku yi khathalela.

Hi va khutaze ku tiphofula loko va ri eminhlanganweni ya Vukreste. A va nyikela tinkulumo ta vona to koma ta swichudeni eka Xikolo xa Vutirheli bya le Tilweni, laha hakatsongo-tsongo va dyondzeke ku va swivulavuri. Michael, n’wana wa hina wa vuntlhanu, minkarhi hinkwayo a a nga swi rhandzi ku vulavula erivaleni, naswona a swi n’wi tikela loko a ri exitejini. Loko a ri karhi a nyikela tinkulumo takwe, a sungula ku rila hi ku pfilunganyeka, tanihi leswi a a tsandzeka ku heta. Hi ku famba ka nkarhi, u xi hlurile xiphiqo xexo, sweswi, se u tekile naswona i mulanguteri la famba-fambaka, u endzela mavandlha yo hambana-hambana ni ku nyikela tinkulumo ko tala hi vhiki. Mawaku ku cinca konghasi!

Ndlela Leyi Vafana Lava A Va Languta Ndzayo Ha Yona

Vayimeri va Xalamuka! va vutise Michael ku kuma loko a ri ni mavonelo ya leswaku u kurisiwe hi ndlela ya xikhale. “A hi languta Tatana tanihi munyiki wa ndzayo lonene. Ndzi tsundzuka leswaku loko ndza ha ri n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi, a ndzi tirha eka xitichi xa xiya-ni-moya. A ndzi lava movha leswaku ndzi ta swi kota ku tlhela ndzi va ni le vutirhelini bya ku va phayona ra nkarhi hinkwawo. Mufambisi wa xitichi lexi u ndzi tshembise Ford Mustang, movha wa swipfalo swimbirhi, lowu a wu kota ku susa lwangu ra wona loko u swi rhandza, wa manyunyu lowu a wu rhandziwa hi vantshwa vo tala. A ndzi wu rhandza swinene, hambileswi a ndzi swi tiva leswaku a wu nga ta ndzi pfuna ku famba ni vanhu evutirhelini. Ndzi ye eka Tatana ndzi ri karhi ndzi kanakananyana. Loko ndzi n’wi byele hi xitshembiso lexi, u te, ‘A hi vulavule hi mhaka leyi.’ A ndzi swi tiva kahle leswaku a a kongome kwihi! U bule na mina a ndzi kombisa mpfuno wa movha lowu nga pfunaka ku antswa swinene. Kutani ndzi xave movha wa swipfalo swa mune, naswona endzhaku ka ku famba ha wona 160 000 wa tikhilomitara exiavelweni xa mina xa ku chumayela, ndzi te, ‘Tatana a a vurisile.’

“Ku rhurha-rhurha loko ha ha ri vatsongo—ku suka eWashington ku ya eMissouri ni ku hundzela eMississippi—a ku ri ntokoto wo tsakisa. Hi swi tsakerile. Hambiloko hinkwerhu ka hina hi ri kaye hi tshame hi tshama eka kharavhani ya 2,5 wa timitara hi ku anama na 11 wa timitara hi ku leha, a swi tsakisa swinene naswona swi hi dyondzise ku hleleka ni ku hanyisana, hambi ku ri endhawini leyitsongo. Ina, a hi tala ku tlanga ehandle.

“Nchumu wun’wana lowu ndzi wu tsundzukaka ni ku wu tlangela a ku ri ndlela leyi Tatana a a khoma ha yona ndzimana ya siku na hina. Hi 1966 u ve kona exikolweni xa vakulu eKingdom Farm, le South Lansing, eNew York, naswona u lemuke leswaku ndyangu wa Bethele a wu endla vulavisisi leswaku wu ta nyikela tinhlamuselo siku ni siku. A a endla hi ndlela leyi fanaka exiyimisweni xa ndyangu wa ka hina. Un’wana ni un’wana eka hina vafana va nkombo a a averiwa mpundzu wo karhi lowu a a ta nyika nhlamuselo hi leswi a swi kambisiseke. Hambileswi minkarhi yin’wana a hi gungula, swi hi dyondzise ku endla vulavisisi ni ku tiphofula. Mikhuva yo fana ni yoleyo yi tshama vutomi hinkwabyo.

“Ndzi tsakele mimpfuno leyi Manana na Tatana va hi pfuneke ha yona. Ematshan’weni ya leswaku vabuti va mina Richard na Dan va tirha leswaku va hola mali leyi a va ta yi tirhisa ekaya, vatswari va hina va va khutaze ku ya eBrooklyn, le New York, ku pfuna tanihi vatirhi va ku tirhandzela eyindlu-nkulu ya Sosayiti ya Watch Tower. Vatswari va hina va tlhele va hlayisa mali yo karhi leswaku hina hi ri mune hi ta swi kota ku teka riendzo ra xihahampfhuka ku ya eNew York ku ya vona yindlu-nkulu hi hexe. Sweswo swi ndzi khumbe ngopfu. Swi endle leswaku hi yi rhandza ngopfu nhlengeletano ya Yehovha.

“Sweswi, inge ndzi tlherisela mhaka leyi eka Tatana.”

A Hi Va Na Swona Swiyimo Leswi Hetaka Matimba

Ku fana ni ndyangu wun’wana ni wun’wana, a hi ri ni swiphiqo swa hina ni swiyimo leswi hetaka matimba. Loko vafana va fika emalembeni ya ku gangisa, a ndzi boheka ku va nyika ndzayo ya leswaku va nga tsutsumeli ku tekana ni nhwanyana loyi a yiveke mbilu ya vona ro sungula. Hi tlhele hi tiyiseka leswaku a ku ri ni tinxangwana leti fanelekaka. A hi lava leswaku va kuma ntokoto evuton’wini va nga si hlawula munghana wa vona wa vutomi hinkwabyo. Minkarhi yin’wana mihloti a yi halaka ni timbilu ti tshoveka swa nkarhinyana, kambe hi ku famba ka nkarhi, va xiye vutlhari bya xitsundzuxo xa Bibele—ngopfu-ngopfu xa ku teka “eHosini.” Hi va bumabumerile hikwalaho ka vutlhari bya vona.—1 Vakorinto 7:39.

Scott, n’wana wa hina wa vunkombo, u hi ririsile. U tolovelane ni vanghana vo biha laha a a tirha kona. Eku heteleleni, u susiwile evandlheni. Sweswo swi hi twise ku vava hinkwerhu ka hina, kambe hi xixime xiboho xa vakulu xa vuavanyisi. Scott u boheke ku dyondza hi mintokoto yo tika leswaku ku tirhela Yehovha hi yona ndlela yo antswa swinene evuton’wini.

A hi heleriwanga hi ntshembo wa leswaku u ta tlhelela evandlheni. Lexi tsakisaka, endzhaku ka malembe ya ntlhanu, u vuyiseriwile evandlheni. Loko a languta endzhaku u ri, “Nchumu wun’we lowu ndzi pfuneke loko ndza ha susiwile hi leswaku minkarhi hinkwayo a ndzi swi tiva leswaku ndyangu wa ka hina wa ndzi rhandza, hambileswi a hi nga tali ku hlangana.” Scott u ye emahlweni a endla nhluvuko, naswona se ku hundze malembe ya nhungu a ri nkulu.

Lexi vavisaka, vatukulu va hina vambirhi va susiwile emalembeninyana lama hundzeke. Kambe ha khutazeka hi ku tiva leswaku ndzayo leyi humaka eka Yehovha ya pfuna.

Ku Cinca Lokukulu eVuton’wini Bya Hina

Eku heteleleni hi 1978, vafana lava hinkwavo va hume switandi swa vona. Hi ku famba ka malembe, ndzi kume ntokoto eka mafambiselo ya swilawula-mahiselo. Hi 1980, mina na Margaret hi kume xirhambo xo hlamarisa xo ya tirha eyindlu-nkulu ya Brooklyn ya Sosayiti ya Watch Tower ku ringana tin’hweti ta kaye. Sweswi se ku hundze malembe ya 18, ha ha ri kwala!

Hi katekisiwe ngopfu. A swi nga olovi minkarhi hinkwayo ku kurisa vana va hina hi ndlela ya xikhale, hi ku landza misinya ya milawu ya Bibele, kambe swi hi vuyerisile. Sweswi vana va hina va ntlhanu i vakulu evandlheni, naswona un’we i mulanguteri la famba-fambaka. Hi ni vatukulu va 20 ni vatukulu-xinguwe va mune—vo tala va le ntiyisweni naswona va tshembekile eka Xikwembu.

Hi vone ntiyiso wa marito ya mupisalema: “V̌onani, v̌ana v̌a v̌anuna, i nḍaka ya Yehova! Mbanḍu wa khuri i hakelo. Kukotisa misev̌e e v̌okweni ra nhenha, v̌ana v̌a v̌untŝha v̌a tano.”—Pisalema 127:3, 4.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20, 21]

Hi ri ni vana va hina ni vingi va hina (exineneni) ni vatukulu va hina (le ndzhaku exineneni) exinkhubyanini xa hina xo tlangela lembe ra vu-50 hi tekanile, hi 1996