Ku Handzisisa Rito Ra Xikwembu
‘Loko u hakuta kukotisa xuma lexi fihliweke, u ta kuma vutivi bya Xikwembu.’—SWIVURISO 2:4, 5.
1. Xihlovo xa ntiyiso xa ntsako i yini, naswona hikwalaho ka yini?
“KU KATEKILE munhu loyi a kumaka ku twisisa, ni loyi a kumaka v̌utlhari! Hikuv̌a binḍu ra byona ri tlula nsuku; byi tlula tiperla hi risima, hikwaŝo leŝi nav̌etaka a ŝi byi ringani. Ku leha ka masiku ku le vokweni ra šinene ra byona . . . I muri wa v̌utomi e ka lav̌a byi fuweke, Lav̌a byi hlayisaka v̌a katekile.”—Swivuriso 3:13-18.
2. Hikwalaho ka yini Timbhoni ta Yehova ti tsakile, kambe i xitsundzuxo xihi lexi va nyikiweke xona ku sukela enkarhini wa ku khuvuriwa ka vona?
2 Vakriste va ntiyiso hakunene va tsakile ku kuma vutlhari. Sweswo swi vula vuswikoti byo tirhisa vutivi bya vona bya Rito ra Xikwembu evugandzerini bya vona lebyi hanyaka, eku lulamiseni ka swiphiqo swa vona swa siku na siku, ni le ku boheni ka makungu ehenhleni ka tipakani ta vona evuton’wini. Emahlweni ka ku amukeriwa hi Timbhoni ta Yehova leswaku va khuvuriwa, vutivi bya masungulo bya Bibele bya un’wana ni un’wana la lavaka ku khuvuriwa bya kamberiwa hi nongonoko wa swivutiso leswi kongomeke swa nkatsakanyo. Xin’wana xa swivutiso swo hetelela xi ri: “Endzhaku ka ku khuvuriwa ka wena ematini, hikwalaho ka yini swi ta va swa nkoka eka wena ku hlayisa xiyimiso lexinene xa dyondzo ya munhu hi xiyexe ni ku hlanganyela nkarhi na nkarhi evutirhelini?” Leswi swi kandziyisa xilaveko xa ku yisa dyondzo emahlweni emianakanyweni ya la faneleke ku khuvuriwa a hundza eka swilo swa masungulo a “kongoma eku hetisekeni.” (Vaheveru 6:1) Kambe xana hinkwavo va xi hlayisa xitsundzuxo lexi?
3, 4. (a) Xana Pawulo u vule yini hi Vakriste van’wana eKorinto ni le Yudiya? (b) I yini leswi vonakaka eka Vakriste van’wana namuntlha?
3 Eka papila ra yena ro sungula leri yaka eka Vakriste va le Korinto, muapostola Pawulo a a vilela hi leswi a a tsandzeka ku vulavula na vona ‘tanihi loko a vulavula ni lava nga va Moya,’ kambe a a fanele ku vulavula na vona tanihi “lava fanaka ni swihlangi eka Kriste.” (1 Vakorinto 3:1) Hi ku fanana, u vonaka a tsalele Vakriste lava a va tshama eYudiya a ku: “Eka mhaka leyi, hi ni leswo tala leswi hi nga swi vulaka, leswi swi nonon’hwaka ku swi hlamusela, hikuva tindleve ta n’wina a ta ha twi. Hikuva hambi leswi sweswi a mi fanele ku va vadyondzisi, ma ha lava ku dyondzisiwa nakambe tidyondzo to sungula ta Rito ra Xikwembu, hi munhu un’wana. Ma ha lava ntswamba, ku nga ri swakudya leswi tiyeke. Un’wana ni un’wana loyi a hanyaka hi ntswamba, a nga si kuma dyondzo ya leswo lulama, hikuva i xihlangi.”—Vaheveru 5:11-13.
4 Hi ku fanana, namuntlha, swi nga ha endleka leswaku van’wana, loko va kala va kuma vutivi lebyi eneleke leswaku va tinyiketela ka Yehova, va ri na ntshembo wa ku hanya hi masiku aParadeyisini emisaveni, a va titoloveti ku dyondza nkarhi wo leha. Va nga vona wonge va ni vutivi lebyi ringaneke byo ‘tihanyisa,’ etlhelweni ra moya. A va fambeli kule ni nkarhi wo nwa “ntswamba.” Pawulo u vula hi ku tiya leswaku vanhu vo tano ‘a va si kuma dyondzo ya leswo lulama,’ hi leswaku, a va tolovelangi ku tirhisa “dyondzo ya leswo lulama” ku ringeta swilo. Pawulo a engeta a ku: “Kambe swakudya leswi tiyeke i swa lava kuleke, i swa lava miehleketo ya vona yi dyondzeke hi ku tolovela ku hambanisa exikarhi ka leswinene ni leswo biha.”—Vaheveru 5:14.
“Swakudya Leswi Tiyeke” Swa Laveka Eku Kuleni
5, 6. (a) I yini leswi nga ntiyiso eka van’wana lava veke entiyisweni malembe yo tala, naswona hikwalaho ka yini leswi swi hlamarisa? (b) Pawulo u vule yini eka lavo tano, kutani ke va fanele ku endla yini?
5 U ni malembe mangani u ri nandza loyi a tinyiketeleke wa Yehova? Anakanya hi ku kula ka wena emoyeni emalembeni wolawo. Xana u kota ku hlamusela ntiyiso wa masungulo wa Bibele, “tidyondzo to sungula ta Rito ra Xikwembu”? Va nga ri vangani lava veke endleleni ya Vukriste ku ringana 10 kumbe 20 wa malembe va ha ri exiyin’weni xo nwa “ntswamba.” Xana vanhu va nga ehleketa yini hi n’wana wa 10 wa malembe hi vukhale, kumbe jaha kumbe nhwana wa malembe ya 20, loyi a ha an’wisiwaka bodlhela ra ntswamba? Xana leswi ku nge vi nchumu lowu hlamarisaka ke? Xana swakudya sweswo swa ntswamba swi nge hinganyeti ku kula ka munhu? Munhu yoloye a nga hanya, kambe a nge kuli a va ntswatsi wa matimba la hanyeke kahle. Swa ha fana ni le moyeni.
6 Hikwalaho ka yini van’wana lava veke Vakriste malembe yo tala va nga tiyanga ku ringana emoyeni ku endla xiphemu lexinene ku pfuna “swihlangi” leswi tolovelekeke, leswi swa ha ku sungulaka ku yimela Yehova? Lava nga kulangiki hi malembe yo tala va tirhise nkarhi ni nkhathalelo wa vakulu va Vakriste ni van’wana lava kuleke. Hambi swi ri tano, Pawulo u ri, vona sweswi a va “fanele ku va vadyondzisi.” Leswaku va va vadyondzisi, va fanele ku hundza ‘entswambeni’ ivi va tolovela ku dya “swakudya leswi tiyeke.” Va nga swi endla njhani leswi xana?—Vaheveru 5:12.
7. Hi ku ya hi Vaheveru 5:14, “swakudya leswi tiyeke” swi lulamele vamani, naswona Mukriste u va un’wana wa lavo tano hi ndlela yihi?
7 Pawulo u vula leswaku “swakudya leswi tiyeke i swa lava kuleke,” naswona lavo tano u va hlamusela tanihi “lava miehleketo ya vona yi dyondzeke hi ku tolovela ku hambanisa exikarhi ka leswinene ni leswo biha.” Hi marito man’wana, lava va titolovetaka ku tirhisa vutivi byihi na byihi bya Rito ra Xikwembu ku hambanisa exikarhi ka leswinene ni leswo biha va ta letela miehleketo ya vona naswona va ta fikelela vukulu bya Vukriste. Va ta tolovela ku tirhisa “dyondzo ya leswo lulama” ku ringeta swilo ivi va hambanisa exikarhi ka leswinene ni leswi onhaka emahanyelweni, emoyeni, hambi ni le nyameni. Hi ku tirhisa leswi va swi dyondzaka, va nge he tlheli va va lava nga ‘kumangiki dyondzo ya leswo lulama.’ Va ta va vanhu “lava kuleke,” lava ‘swakudya leswi tiyeke swi nga swa vona.’—Vaheveru 5:13, 14.
Vana Ni Mikhuva Leyinene Ya “Ku Dya”
8. Mukriste a nga alela njhani eka swakudya swa “ntswamba,” kambe a nga yi hundzula njhani mikhuva ya yena ya ‘ku dya’ swakudya swa moya?
8 Vanhu lava vabyaka lava nyikiweke swakudya swa ntswamba nkarhi wo leha va fanele ku toloveta mimiri ya vona ku dya swakudya leswi tiyeke nakambe. Hi ku fanana, lava va titoloveteke ku ‘paka’ swakudya swa moya leswi phameriwaka hi “nandza lowo tshembeka, Iowa vutlhari,” va bakanyela switshongo leswi laveke ku ‘gayeriwa’ (ku anakanyisisa ni ndzavisiso) etlhelo ka ndyelo va fanele ku hlakulela mikhuva leyinene ‘yo dya’ swakudya swa moya. Va fanele ku ‘pfuxa miehleketo ya vona leyinene’ ni ku ‘tikarhata.’—Matewu 24:45; 2 Petro 3:1, 2; Luka 13:24.
9. Xana munhu loyi a lahlekeriweke hi ku navela ka swakudya a nga pfuniwa hi yini?
9 I swilo swinharhu leswi nga pfunaka munhu loyi a a vabya leswaku a navela swakudya leswi tiyeke, no fuwa: (1) nsusumeto lowunene, hi leswaku, ku navela ku va la tiyeke ni loyi a nga ni matimba nakambe, (2) swakudya leswi phomisaka marha leswi phameriwaka nkarhi na nkarhi, ni (3) moya lowu aneleke wo tenga ni vutiolori. Xana tinhla leti ti nga n’wi pfuna njhani munhu loyi a lahlekeriweke hi ku navela ka swilo leswi enteke swa Rito ra Xikwembu?
10. I nsusumeto wihi lowunene lowu nga hi susumetelaka ku kurisa vutivi bya hina bya Rito ra Xikwembu?
10 Munhu un’wana ni un’wana loyi a nyikeleke vutomi bya yena eka Yehova u fanele a va ni nsusumeto wa matimba wo kurisa vutivi bya yena bya Rito ra Xikwembu. Rirhandzu ra hina eka Yehova ri hi susumetela ku tiva timfanelo ta yena, ku rhandza ka yena, ni swikongomelo swa yena ku antswa. Leswi swi lava dyondzo leyi enteke ni ku anakanyisisa. (Psalma 1:1, 2; 119:97) Ku tlula kwalaho, ntshembo wa hina wo hanya hi masiku emisaveni ya Xikwembu ya Paradeyisi wu tiseketele hi ku hambeta ka hina hi ‘tiva xona ntsena Xikwembu xa ntiyiso, na Yesu Kriste loyi xi n’wi rhumeke.’ (Yohane 17:3) Kambe ku navela ka hina ka vutomi lebyi nga heriki a hi swona leswi faneleke ku hi susumetela ku dyondza Matsalwa. A ku ri xihoxo lexi Vayuda lava nga hava ripfumelo va xi endleke. Ku “lavisisa Matsalwa” ka hina ku fanele ku endliwa ngopfu hikwalaho ka ku rhandza Xikwembu ni ku navela ku endla ku rhandza ka xona.—Yohane 5:39-42; Psalma 143:10.
11. Xana hi phameriwa swakudya leswi phomisaka marha nkarhi na nkarhi hi ndlela yihi?
11 Ndzalo ya swakudya swa moya leswi phomisaka marha leswi phameriwaka nkarhi na nkarhi naswona “hi nkarhi wa kona” hi “nandza lowo tshembeka, lowa vutlhari” swi fanele ku susumeta hinkwerhu ku kombisa ku tlangela ka hina hi ku tirhisa swilo leswinene leswi lunghiseleriweke hi xitalo. (Matewu 24:45) Hi fanele ku va ni mikhuva leyinene ya “ku dya” swakudya swa moya hi ku vekela nkarhi lowu eneleke etlhelo leswaku hi hlaya ni ku dyondza swihloko leswinene leswi humesiweke eka tibuku ni timagazini ta Sosayiti ya Watch Tower. Swakudya swa moya swi phameriwa minkarhi hinkwayo eka minhlangano ya ntlhanu ya vhiki na vhiki leyi lunghiseleriweke emabandlheni ya Timbhoni ta Yehova emisaveni hinkwayo. Xana u va kona eka minhlangano leyi hinkwayo naswona u tiyimisele ku dya swakudya leswi phameriwaka?
12. (a) Hi yihi yin’wana ndlela leyi Mukriste a nga kurisaka ku navela ka yena ka swakudya swa moya ha yona? (b) Kutani, i swivutiso swihi leswi hi nga tivutisaka swona?
12 Ku rhandza Xikwembu ni ku rhandza munhu-kulorhi ku fanele ku hi susumetela ku dyondza Rito ra Xona. (Luka 10:27) Munhu loyi a lahlekeriweke hi ku navela kakwe ka swakudya a nga pfuniwa hi moya lowu tengeke ni vutiolori. Hikwalaho ke, na yena Mukriste la lavaka ku kurisa ku navela ka yena ka “swakudya leswi tiyeke” a nga pfuniwa hi ku ya entirhweni wa ku chumayela ni ku tirhisa vutivi bya yena a haxa “Evangeli leyi ya Mfumo” ni ku “hundzula vamatiko hinkwavo leswaku va va vadyondzisiwa.” (Matewu 24:14; 28:19, 20) Tsundzuka, Pawulo u vule leswaku lava va “ha lavaka ntswamba,” kumbe swihlangi emoyeni, a va ‘fanele ku va vadyondzisi.’ (Vaheveru 5:12) Wena u yima kwihi xana, hi ku languta nkarhi lowu u veke Mukriste wa ntiyiso ha wona? Loko u ri makwerhu wa xinuna, xana u ye mahlweni ku fika eka xiyimo lexi u nga tirhisiwaka tanihi “mudyondzisi” ensin’wini, naswona kumbexana tanihi nkulu ebandlheni? Loko u ri Mukriste wa xisati, xana wa swi kota ku fambisa tidyondzo ta Bibele leti akaka emakaya ya vanhu lava kombaka ku tsakela ntiyiso wa Xikwembu, kumbexana ku pfuna Vakriste va xisati entirhweni wo veka vumbhoni?
Endla Leswaku Dyondzo Yi Tsakisa
13. Xana hi kwihi ku hambana exikarhi ka ku hlaya ni ku dyondza?
13 Ku vuriwa leswaku ku hlaya swa tsakisa kasi ku dyondza i ntirho. Sweswo i ntiyiso. Ku hlaya ko tala loku akaka ku nga endleriwa ku wisa loku tsakisaka. I yini lexi tsakisaka ku tlula ku heta awara kumbe timbirhi u tshamisekile u ri karhi u hlaya xiviko xa Yearbook of Jehovah’s Witnesses kumbe mhaka ya magazini wa Awake!? Hambi swi ri tano, ku dyondza swi vula ntirho. Dikixinari yi ri: “Ku dyondza swi vula ku omelela loku nga ni xikongomelo ni nkhathalo wa rixaladza eka vuxokoxoko lebyi paluxaka ku koteka, matirhele, ku hambana, kumbe vuxaka bya nchumu lowu dyondziwaka.” Ina, ku dyondza swi lava matshalatshala. Kambe tanihi leswi ntirho wun’wana ni wun’wana lowu endliweke kahle wu nga anerisaka no hakela, ku dyondza swi nga tsakisa ni ku vuyerisa emoyeni. Swi le ka hina ku endla leswaku ku va tano. Njhani?
14. I yini leswi u nga swi endlaka leswaku dyondzo ya wena hi xiwexe yi tsakisa no vuyerisa?
14 Leswaku dyondzo yi va leyi tsakisaka ni leyi pfunaka hakunene, i swa nkoka ku tinyika nkarhi lowu eneleke eka yona. Leswi “ku dyondza swi vulaka ku omelela loku nga ni xikongomelo” ni “nkhathalo wa rixaladza eka vuxokoxoko,” u nga vurisa ku yini hakanyingi hi ku tiyiseka leswaku u dyondzile Xihondzo xo Rindza xa wena kumbe buku leyi tirhisiwaka edyondzweni ya buku ya bandlha? Xana a swi antswi ku vula leswaku minkarhi yo tala u rhanca hi xihloko lexi dyondziwaka ivi hi xihatla u khwatihata tinhlamulo ta swivutiso, handle ka ku nghena eka vuxokoxoko ni swivangelo swa tinhlamuselo leti nyikeriweke? Loko lowu wu ri mukhuva wa wena, kahle-kahle goza ro sungula leri u faneleke ku ri teka ku antswisa mikhuva ya wena ya ‘ku dya’ swakudya swa moya i ku ‘londzovota nkarhi’ wa ku dyondza. (Vaefesa 5:15-17) Leswi swi nga ha vula ku susiwa lokukulu ka nkarhi eka mintirho yin’wana leyi nga riki ya nkoka. Kambe u nga hlamarisiwa hi ku vona ku tsakisa ka dyondzo loko u ri na nkarhi wo lunghiselela xihloko khwatsi ematshan’wini yo huhuluka kunene.
15. I yini xin’wana lexi nga xa nkoka leswaku dyondzo yi tsakisa naswona yi pfuna emoyeni?
15 Mhaka ya xikhongelo na yona yi lava nkarhi. Ku katekisiwa hi Yehova i ka nkoka edyondzweni leswaku yi va leyi pfunaka emoyeni. Hi fanele ku khongela eka yena, hi vito ra Yesu, hi n’wi kombela ku pfula miehleketo ni timbilu ta hina ni ku tiendla ti amukela mintiyiso leyi faneleke ku dyondziwa. I kangani laha u tshamaka ehansi u lunghiselela tidyondzo hi ku huhuluka, laha endzhaku u xiyaka leswaku u rivale ku kombela ku katekisiwa hi Yehova ni ku kombela vutlhari byo tirhisa swilo leswi u swi dyondzeke evuton’wini bya wena bya siku na siku? Hikwalaho ka yini u titsona mpfuno wa Yehova lowu u nga wu kumaka loko u kombela?—Yakobo 1:5-7.
Ku Handzisisa
16. Hi ku pfumelelana ni tsalwa ra xisekelo ra dyondzo leyi, hi fanele ku endla yini leswaku hi kuma vutivi, vutlhari ni ku twisisa xana?
16 Swivuriso 2:4, 5 swi ri: ‘Loko u swi lava ku kotisa xuma lexi fihliweke, u ta kuma ku tiva ka Xikwembu.’ Mongo wa ndzima yoleyo wu vulavula hi xilaveko xo lava “marito” ya Yehova, “swileriso,” “vutlhari,” ni “ku tiva” ni “ku twisisa.” Ku lava xuma swi lava matshalatshala ni ku lehisa mbilu. Swi lava ku handzisisa swinene. A swi hambani na ku lava “ku tiva ka Xikwembu,” “ku tiva,” ni ku lava “ku twisisa.” U nga ehleketi leswaku swi ringene ku rhanca kunene hi le henhla ka Rito ra Xikwembu.
17. Matsalwa ma vula yini hi miehleketo ya Yehova, naswona hi fanele hi nkhensa yini?
17 Mupsalma u hlamarile a ku: “A hi ku kula ka mitiro ya wena, Yehova! Ni meehleketo ya wena yi entile ŝonghasi!” (Psalma 92:5) Muapostola Pawulo u tsale hi ku hlamala vunene a ku: “Oo! ku enta ka vukosi, ni vutlhari, ni vutivi bya Xikwembu!” (Varhoma 11:33) Eka papila rin’wana, u vulavula hi “swihundla leswi enteke swa Xikwembu.” (1 Vakorinto 2:10) Kunene, hi laha Pawulo a hlamuselaka ha kona, Xikwembu xi paluxa swilo swo tano leswi enteke “hi moya [wa xona],” lowu matimba ya wona ma tirhaka hi matimba eka Vakriste lava totiweke lava hlawuriweke hi Kriste Yesu leswaku va lunghiselela swakudya swa moya. Hi fanele ku tlangela ku handzisisa ka swa moya loku ntlawa wa “nandza” wu ku endlaka leswaku “swihundla leswi enteke swa Xikwembu” swi va leswi twisisekaka eka hina.—1 Vakorinto 2:10.
18. Mukriste un’wana ni un’wana a nga handzisisa Rito ra Xikwembu hi ndlela yihi, naswona i switirho muni swo hlawuleka leswi lunghiseleriweke?
18 Kambe leswi a swi ntshunxi Mukriste un’wana ni un’wana eka vutihlamuleri byo handzisisa Rito ra Xikwembu, hi xikongomelo xo kuma vuento lebyi teleke bya mianakanyo leyi hlamuseriwaka. Leswi swi katsa ku languta matsalwa lawa ku vulavuriwaka hi wona. Swi vula ku hlaya tinhlamuselo eka swihloko swa Xihondzo xo Rindza, leti tin’wana ta tona ti kombaka muhlayi ebukwini ya khale leyi nyikaka nhlamuselo leyi teleke ya ndzimana kumbe vuprofeta byo karhi. Swi lava ku handzisisa, u tikarhatela ku lava buku yoleyo ya khale ivi u dyondza matluka lama vuriweke. Swi katsa ni ku tirhisa hi xitalo swipfuneto leswi hlawulekeke swo dyondza Bibele leswi ntlawa wa “nandza” wu swi humeseke emalembeni lama hundzeke, ku fana ni ti-Index, ti-concordance, Aid to Bible Understanding, na “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial” Ina, Vakriste va nyikiwile switirho leswinene swo handzisisa hi swona, leswi xin’wana xa swona ku nga Bibele leyintshwa ya Tinhlamuselo hi ririmi ra Xinghezi, leyi ku nga ri khale, yi nga ta va kona hi tindzimi tin’wana to tala. A hi tirhiseni switirho leswi swo handzisisa hi ndlela leyinene.
Dyondza U Ri Na Xikongomelo
19. I rito rihi ra xitsundzuxo ri nga ra nkoka ehenhla ka vutivi?
19 Xikongomelo xa hina xo handzisisa eRitweni ra Xikwembu a hi ku endla leswaku hi titwa hi ri henhla ka vamakwerhu kumbe ku bombisa vutivi bya hina. Hakanyingi swi tano eka vanhu va misava. Kahle-kahle, leswi Pawulo a swi tsaleke laha i ntiyiso: “Vutivi byi nyika munhu ku tikurisa, kasi rirhandzu ra aka.” (1 Vakorinto 8:1) Rirhandzu ri ta hi susumetela ku tirhisa vutivi bya hina hi ku titsongahata eku chumayeleni ni le ntirhweni wo endla vadyondzisiwa ni le ku hlanganyeleni hi vutlhari ku antswisa mpimo wa moya wa minhlangano ya Vukriste.
20. I swikhutazo swihi leswi Pawulo a swi nyikaka emhakeni leyi?
20 Hi nga “tshami ha ha ri swihlangi,” kambe “hi kula hi matlhelo hinkwawo eka Kriste, yena loyi a nga nhloko.” (Vaefesa 4:13-15) “Kutani hi kongoma eku hetisekeni.” (Vaheveru 6:1) A hi veni vanhu lava vupfeke, lava kotaka ku dya “swakudya leswi tiyeke” leswi nga ta hi tiyisa emoyeni naswona hi va lava pfunaka ebandlheni ra Vukriste. Hambi swi ri tano, leswi swi katsa ku tlula ku kuma vutivi hi ku dyondza. Swi lava ku tiwundla hi marito ya Yehova kumbe timhaka leti humesiweke hi ku tlangela, leswi hi nga ta swi vona exihlokweni lexi landzelaka.—Psalma 110:1; Esaya 56:8; 66:2.
Tanihi Xitsundzuxo
◻ Hikwalaho ka yini van’wana va tshama va ri “swihlangi” swa moya?
◻ I yini lexi nga pfunaka munhu leswaku a va loyi a vupfeke?
◻ Hi nga va ni mikhuva leyinene ‘yo dya’ swakudya swa moya hi ndlela yihi?
◻ I yini lexi nga endlaka leswaku dyondzo ya hina ya munhu hi xiyexe yi tsakisa swinene?
◻ Hikwalaho ka yini swilaveka ku handzisisa Rito ra Xikwembu?
[Bokisi eka tluka 23]
Timhaka leti ti nga pfunaka munhu ku va ni vutomi bya moya
1. Nsusumeto lowunene: Hlakulela ku navela ka matimba ko tolovelana ku antswa na Yehova
2. Swakudya swa nkarhi na nkarhi: Tirhisa swakudya swa moya leswi phameriwaka nkarhi hinkwawo hi “nandza lowo tshembeka, lowa vutlhari”
3. Ntirho: Tirhisa vutivi ku pfuna van’wana, ku fana ni ku ya entirhweni wa ku chumayela