Tivoneli Eka Vuyelo Lebyi Tlanyataka Bya Xidyoho!
A A RHANDZIWA swinene hi vamakwavo va xinuna ni va xisati va Vakriste. A ri na malwandla ni ku olova, yena ni nhwana wa yena lontsongo loyi a tlhariheke a va ri vanghana va minkarhi hinkwayo entirhweni wa nsimu ni le tidyondzweni. Kambe vakulu va bandlha va kume swiviko swa leswaku u dzaha swinene entirhweni wakwe—emahlweni ka Timbhoni-kulobye! Loko a soriwile hi mhaka leyi, u boxe leswaku wa dzaha ni ku endla vumbhisa, hi ku rhula a ku: “A ndzi voni leswaku ndzi lava ku va entiyisweni sweswi.” Xidyoho xi n’wi tlanyatile.
Eka Vaheveru 3:13 muapostola Pawulo u tsundzuxe leswaku munhu a nga ha “tinonon’hwisa hi ku xisiwa hi vudyoho.” Leswi swi tikombe swi ri ntiyiso hi vatswari va hina vo sungula, Adamu na Evha. Loko a voniwa nandzu wo pfumala ku yingisa, Adamu u tilwerile a ku: “Hi yena wansati loyi u nga nḍi nyika yena a v̌a na mina, la nga nḍi ha muri, nḍi dya.” Vona ndlela leyi Adamu a hambanaka ha yona ni siku leriya loko a vonile nsati wakwe ro sungula a nge te: “Yoloyi, i rambu ra marambu ya mina, ni nyama ya nyama ya mina.” Sweswi Evha a a ri “wansati loyi u nga nḍi nyika yena a v̌a na mina.” Hi ku tsana Evha u sole nyoka.—Genesa 2:23; 3:1-13.
Munhu un’wana loyi a tlanyatiweke swinene hi xidyoho i Yudasi Iskariyota. U fanele a vile ni mbilu leyinene eku sunguleni, hi leswi Yesu a nga ta n’wi hlawula tanihi muapostola. Kambe endzhaku ka loko a tshinyiwile hi Yesu hi nkarhi wun’wana, hi ku phikelela Yudasi u kunguhate ku xenga N’wini wakwe. (Matewu 26:6-16) Loko Yesu a hlavutele leswaku un’wana wa lava 12 a a ta n’wi xenga, Yudasi, munhu la tivonaka a ri hava nandzu a vutisa a ku: “A ndzi ri, a wu vuli mina?” (Matewu 26:25) I mudyohi wa hi vomu loyi a a ta kanganyisa hi ndlela yo tano. Kutani loko masocha ya tile ku ta khoma Yesu, eka swilo hinkwaswo, Yudasi u hlawule xikombiso lexiya xa khale xo kufumela ni xa vunghana—ku ntswontswa—tanihi mfungho wa xikombiso. “Yudasi,” ku vutisa Yesu, “xana u nyiketa N’wana-wa-Munhu hi ku n’wi ntswontswa?”—Luka 22:48.
Ndlela Leyi Xidyoho Xi Tlanyataka Ha Yona
Xana xidyoho xi n’wi lawula njhani munhu? Eka Vaheveru 3:7-11 Pawulo u komba hi laha xidyoho xa ku “pfumala ka ripfumelo” xi tluleleke rixaka ra Israyele. Loko a tshaha Psalma 95:7-11, kwalaho Pawulo u ri: “Hikokwalaho, swi fana ni leswi vuriwaka hi Moya lowo Kwetsima loko wu ku: ‘Namuntlha, loko mi twa rito ra Xikwembu, mi nga nonon’hwisi timbilu ta n’wina kukotisa leswi mi tshamaka mi swi endla loko mi xi pfukerile, siku leri mi nga xi ringa ha rona emananga. Vatata wa n’wina va ringetile ku ndzi ringa kona, ku vula Xikwembu, kutani va vonile mintirho ya mina ku ringana malembe ya 40. Hikokwalaho ka swona ndzi karihele vanhu va rixaka rero, ndzi ku: “Timbilu ta vona ti huma endleleni masiku hinkwawo, a va tivanga tindlela ta mina.” Hikokwalaho, ndzi hlambanyile evukarhini bya mina, leswaku va nga ka va nga ngheni eku wiseni ka mina.’”
‘Xiendlakalo xa vukari’ xi humelele endhawini leyi vuriwaka Meriba na Masa. (Psalma 95:8) Kwalaho, hi ku hatlisa endzhaku ka ntshunxeko wa singita aEgipta, “tiko ri tengisa Moše, ri ku: “Hi nyike mati hi nwa.” (Eksoda 17:2) Tsundzuka, a va se va vone makhombo lama chavisaka ya khume aEgipta, mati ya Lwandle ro Tshuka lama baka magandlati ma avana, kutani manna wu tshana hi le tilweni. Kambe ‘va hambukisa timbilu ta vona.’ A va khomeke swinene hi ku navela ka vona ka vutianakanyi lero va nga kombisa mintirho ya Yehova. Kutani a va ‘tivanga tindlela ta Xikwembu’ ni ku va ni ntshembo wa leswaku Yehova a nga va phamela ehansi ka swiyimo swihi na swihi. “Hi nyike mati!” va sindzisa, onge hi loko Xikwembu lexi avanyiseke Iwandle a xi nga ri na matimba. A swi hlamarisa ke, leswi endzhaku va hlawuleke ku tshemba xiviko xo biha xa tinhlori leti chavaka ta khume leti kambeleke Tiko leri Tshembisiweke. (Tinhlayo 13:32-14:4) Hikwalaho ka ku pfumala ripfumelo ko tano, Yehova u te: “V̌a nga ka v̌a nga ngheni ku wiseni ka mina.”—Psalma 95:11.
Hi ku kuma dyondzo eka leswi, Pawulo u tsundzuxile: “Vamakwerhu, tivoneleni leswaku ku nga vi na un’we exikarhi ka n’wina la nga ni mbilu yo biha, kutani a hambukela kule ni Xikwembu lexi hanyaka. Kambe khongotelanani masiku hinkwawo, loko ma ha twa rito leri nge ‘namuntlha,’ leswaku ku nga vi na un’we exikarhi ka n’wina loyi a tinonon’hwisaka hi ku xisiwa hi vudyoho.” (Vaheveru 3:12, 13) “Xidyoho” xa Vaisrayele a ku ri ku pfumala ripfumelo. (Vona Vaheveru 3:19; ringanisa 12:1.) Swi va vangele ‘ku hambukela kule ni Xikwembu,’ ku lahlekeriwa hi ntshembo hinkwawo eka Yehova, hambi ku ri masingita hinkwawo lama a ma endleke. Ku wela eka mahanyelo layo biha a ku nga siveleki.
Ku pfumala ripfumelo hi ku fanana ku nga vangela Mukriste namuntlha ku ‘hambukela embilwini yakwe,’ ku tinyiketela mboyamelo wa ntumbuluko wa mbilu: “Mbilu yi ni mano e ku tlula hikwaŝo, yi borile ngopfu; yi nga tiv̌iwa i mani-ke?” (Yeremia 17:9, 10) Miehleketo ni ku navela loko biha swi sungula ku tata mbilu, swi ntshenxeta nxaxaxamelo wa swiendlo leswi dlayaka. “Kambe munhu un’wana ni un’wana wa ringiwa loko a kokiwa ni ku phasiwa hi ku navela ka yena n’winyi. Kutani loko ku navela ku korwile, ku tswala xidyoho; xidyoho xona, loko xi hetisekile, xi tswala rifu.”—Yakobo 1:14, 15.
Loko Xidyoho Xi Tlanyata Munhu
Wanuna un’wana u tsakele malunghelo lama engetelekeke yo va nkulu, hambi leswi hi vutlhari a fihleke nandzu wakwe tanihi muoswi. Hambi endzhaku ka ku teka, u ye emahlweni ni mahanyelo yo biha. Kambe, a swi n’wi karhatangi ku tiendla la lulameke, hambi ku ri ku tirha eka tikomiti to avanyisa a avanyisa van’wana. Xidyoho a xi sungule ku n’wi tlanyata. Hi ku hatlisa u sungule ku sola hambi ti ri tidyondzo ta xisekelo ta Bibele. Eku heteleleni loko a sindzisiwe ku boxa xidyoho xakwe, u lo khindlata makatla ntsena kutani a ku, “Swi na mhaka sweswi xana?”
Ndlela ya vukanganyisi yi nga tlanyata ripfalo ra munhu onge hi loko ri tlanyatiwe hi ‘nsimbi leyi hisaka.’ (1 Timotiya 4:2) Swivuriso swi komba leswi hi ku: “Mikhuv̌a ya wansati wa mbiri yi tano na yona: Wa dya, a tihlangula nomu, A ku: A nḍi endlanga ŝo biha.” (Swivuriso 30:20) Mudyohi la tlanyaleke u ri: “Šikwembu ši riv̌ele; Ši fihlile mombo wa šona.” (Psalma 10:11) Kutani loko munhu a phikelela xidyoho, hi kona a tinghenisaka ekhombyeni ro va mbilu yakwe yi nga ‘ha twi ku fana ni mafurha.’ (Psalma 119:70) Muntshwa un’wana u te: “Ro sungula loko ndzi endle vumbhisa, a swi ndzi vavisa endzeni. Kambe nkarhi wun’wana ni wun’wana endzhaku ka sweswo swi olovile, ku fikela loko ndzi fike laha a swi nga ha ndzi karhati nikantsongo.”
Hakunene, mbilu yi lavisisa tindlela to sasekisa swiendlo leswo biha. Jaha rin’wana, endzhaku ko endla vumbhisa ni nhwana wakwe, u n’wi arise ku ya kombela mpfuno wa vakulu a ku: “Hi ta tekana! Naswona wa tiva, Bibele ya vula leswaku loko vanhu vambirhi va ehleketa leswaku va rhandzana, kutani emahlweni ka Yehova se va tekanile.” I vutianakanyi ni mianakanyo muni yo xisa swonghasi! Hi laha swi vavisaka, xiendlo xa vudyoho xi kurile lerova, xi tlhela xi yisa eku dlayeni—ku xixa nyimba! Endzhaku ntombhi leyi yi te: “U sungula ku titwa u nga ri na ntwelo-vusiwana, ivi kutani u sungula ku twa onge u nga titshinya.” Jaha leri hi ku fana ri weleke eka xiendlo xa vumbhisa ri te: “Swi fana ni xidakwa lexi nge, ‘Ndzi nga tshika nkarhi wihi na wihi lowu ndzi wu lavaka. Inge ndzi engeta kan’we ntsena.’ Kutani u tshama u ri karhi u honisa ku ya eka vakulu.” Mudyohi u gondzomberiwe hi ku xisa van’wana ku kondza loko a sungula ku tixisa. “Hikuv̌a a tiḍunisa a ri yena, E ku hetisa ku biha ka yena ni ku kombisa ku v̌enga ka yena.”—Psalma 36:2.
Ku Papalata Xirimbana Xa Vudyoho
Leswi ‘munhu a pfumelaka hi mbilu.’ Mukriste u fanele ku tikarhata swinene ku yi hlayisa. (Varhoma 10:10; Swivuriso 4:23) Xikhongelo, minhlangano ni dyondzo ya munhu hi xiyexe swi hi pfuna ku tata timbilu ta hina hi mianakanyo leyi akaka. I ntiyiso, mianakanyo yo biha yi ta nghena emiehleketweni ya hina nkarhi na nkarhi. Kambe loko yi nghena, hi ku olova hi nga ala ku tshama eka yona. Hi fanele ku ya eka Yehova hi xikhongelo hi ku hatlisa loko hi tikuma hi ringiwa leswaku hi endla swo biha. (Psalma 55:22) Kutani ‘vuoswi, ni thyaka hinkwaro, ni makwanga, a swi laveki, ni ku kumbukiwa swi nga kumbukiwi exikarhi ka hina, hi laha swi fanelaka vakwetsimi.’ (Vaefesa 5:3) Hi ndlela leyi nxaxamelo wa swiendlakalo lowu “tswalaka xidyoho” ni rifu wu yimisiwa wu nga si sungula.
Nakambe tsundzuka, ntsako wolowo wa xidyoho i wa “nkarhinyana” ntsena. (Vaheveru 11:25) Hi ku hatlisa kumbe endzhakunyana ‘nandzu wa wena wu ta ku kuma,’ kutani u ta hlangavetana ni vuyelo byo vava. (Tinhlayo 32:23) Tivutise: ‘Xana hakunene ndza swi lava ku tlanyatiwa hi xidyoho? Hambi loko leswi swi nga va leswi tsakisaka sweswi, swi ta ndzi khumba njhani hi ku famba ka nkarhi?’
Hambi swi ri tano, ku vuriwa yini loko sweswi un’wana a tikuma a wele endleleni ya vudyoho? U nga heti hi ku vula leswaku munhu a nga ‘rivaleriwa’ xidyoho hi ku endla ntirho wa Vukriste. “Maganḍelo ya Šikwembu i moya lo’wu thov̌ekeke,” ku vule Hosi Davhida la hundzukeke. (Psalma 51:17) Xitsundzuxo xa Bibele xa lava vabyaka emoyeni xi ri: Yana eka vakulu! (Yakobo 5:14, 15) Vavanuna lava vo vupfa va ta endla hinkwaswo leswi va nga swi kotaka ku tlherisela muvabyi loyi eka rihanyo ra vumoya. Swi twanana ni leswi Bibele yi swi vulaka yi ku: “L’a fihlaka ŝidyoho ŝa yena, a nga ka a nga kateki, kambe l’a ŝi v̌ulaka, a ṭhika, o ta kuma tintŝalo.” (Swivuriso 28:13) Ku vule wanuna un’wana endzhaku ka loko eku heteleleni a boxe xidyoho xakwe eka vakulu, “A swi fana ni loko ndzhwalo wo tika wu susiwile emakatleni ya mina.”—Ringanisa Psalma 32:1-5.
Tanihi loko misava leyi yi nyanya ku biha, swi ta va mphikamakaneta leyikulu eka Mukriste ku hlayisa vutshembeki bya yena. Hambi swi ri tano, tsundzuka: “Hambi mudyohi, a nga endla ŝo biha eka dzana, a anḍeriwa hi masiku . . . la’v̌a tšhav̌aka Šikwembu v̌a ta endleriwa ŝinene.” (Eklesiasta 8:12) Kutani chava Yehova Xikwembu! U ta ku sirheleta eka vuyelo lebyi tlanyataka bya xidyoho.
[Xifaniso eka tluka 24]
Vaisrayele va kombe langutelo leri tlanyatiweke loko va sindzisile va lava mati eka Muxe